၂၀၁၉ အတွက် စာပေဆိုင်ရာ Nobel ဆုကို သြစတြီးယား နိုင်ငံသား စာရေးဆရာ Peter Handke နဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွက် စာပေဆိုင်ရာ Nobel ဆုကို ပိုလန်နိုင်ငံသူ စာရေးဆရာမ Olga Tokarczuk တို့ ရသွားကြပါတယ်။ ဒီလို ဆုချီးမြှင့်ခံရတဲ့အပေါ် သူတို့ရဲ့ တုံ့ပြန်ပြောဆိုမှုတွေကို ဦးကျော်ဇံသာက ပြောပြပေးပါမယ်။
၂၀၁၉ အတွက် စာပေဆိုင်ရာ Nobelဆု ချီးမြှင့်ခံရတဲ့ စာရေးဆရာ Peter Handke က သူ့ကို ဒီဆုချီးမြှင့်ဖို့ ချမှတ်လိုက်တာဟာ ရဲရင့်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်ဖြစ်တယ်လို့ ဆုပေးတဲ့အဖွဲ့ကို ချီးကျူးပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ သူက ဆားဘီးယားနိုင်ငံဟာ ဘောလ်ကန် စစ်ပွဲအတွင်းမှာ သားကောင်ဖြစ်ခဲ့ရတယ်လို့ ပုံဖော်ရေးသားခဲ့သူ ၊ ဘော်စနီးယား မွတ်ဆလင်တွေအပေါ် Genocide လို့ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်လို့ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရသူ ဆားဘီးယားခေါင်းဆောင် Slobodan Milosevic ရဲ့ အသုဘအခမ်းအနားကို တက်ရာက်ခဲ့တဲ့အတွက် ဝေဖန်ရှုတ်ချခြင်း ခံခဲ့ရသူဖြစ်ပါတယ်။
ဆွီဒင်ပညာရှင်အသင်းကတော့ အသက် ၇၆ နှစ်ရှိပြီရှိတဲ့ Peter Handke ဟာ ကျွမ်းကျင်တဲ့ အရေးအဖွဲ့နဲ့ လူသားတို့ရဲ့အတွေ့အကြုံကို နှံ့နှံ့စပ်စပ်နဲ့ ဖွဲ့ကျူးထားတဲ့ ဆောင်းပါးတွေ၊ ပြဇတ်တွေ၊ ဝတ္တုတွေ ရေးသားခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ သြစတြီးယား နိုင်ငံ Griffen ဇာတိ Handke ဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ဥရောပမှာ စာပေသြဇာအကြီးဆုံးထဲက တဦးအပါအဝင်ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုရမှာပါ။
သူ ဒီဆုချီးမြှင့်ခြင်းခံရတာ သိတဲ့အတွက် အံသြသင့်မိတယ်လို့ ပါရီမြို့ဆင်ခြေဖုံးက သူ့အိမ်ကို သတင်းထောက်တွေ သွားရောက်မေးမြန်းတဲ့အခါမှာ အခုလိုစဖြေခဲ့ပါတယ်။
“ ကျနော်ဟာ အနိုင်ရသူ Winner တယောက်မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့က ကျနော့်စာအုပ်ကို ရွေးချယ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်ဟာ ပင်ကိုယ်သဘာဝအရ အောင်နိုင်သူမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါမှမဟုတ် သူတို့က ကျနော့်ကို Nobel ဆိုရရှိသွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီအသုံးအနှုန်းကို ကျနော်မကြိုက်ပါဘူး။”
ဒါဖြင့် ခင်ဗျားအတွက် ဒါဟာ ဘာအဓိပ္ပါယ်ရှိစေသလဲလို့ သတင်းထောက်တွေက သူ့ကိုမေးတဲ့အခါမှာ သူက အခုလိုပြန်ပြောပါတယ်။
“ လွတ်လပ်မှုအသစ်တမျိုးကို ခံစားရပါတယ်။ ဘယ်လိုမျိုးလဲမသိပါဘူး။ ကျနော်ဟာ အပြစ်မဲ့သူတယောက်အဖြစ် ခံစားရသလို လွတ်လပ်မှုတမျိုးပါ ။ ဒါဟာ မှန်တယ်လို့ မထင်ပါဘူး။”
ခင်ဗျားရဲ့ ခံစားချက်ကိုလည်း ပြောပါဦးဆိုပြီးမေးတဲ့အခါ သူက အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ကျနော်ပျော်မလားဆိုတာ ကျနော်သေချာမသိပါဘူး။ စိတ်လှုပ်ရှားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီခံစားမှုကို ကင်မရာတွေ ၊ ဓါတ်ပုံတွေနဲ့ မပြနိုင်ပါဘူး။ သရုပ်ဆောင်တွေပဲ လုပ်ပြတတ်တာပါ။”
ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်က မချီးမြှင့်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွက် စာပေဆိုင်ရာ Nobel ဆုရသွားသူကတော့ ပိုလန်နိုင်ငံသူအသက် ၅၇ နှစ်အရွယ် စာရေးဆရာမ Olga Tokarczuk ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ပိုလန်နိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီ ပြဿနာဖြစ်နေပေမယ့် ပိုလန်နိုင်ငံသားတွေမှာတော့ ကမ္ဘာကြီးကို ပြောစရာတချို့ရှိနေတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဥရောပအလယ်ပိုင်းနိုင်ငံက လူတယောက်ကို ဒီဆုချီးမြှင့်တာကလည်း အင်မတန်ထူးဆန်းပြီး မယုံကြည်နိုင်စရာပဲလို့ ပြောပါတယ်။ သူက Germany နဲ့ ပိုလန်နိုင်ငံအကြား ခရီးသွားနေတုန်း လမ်းခုလတ်မှာ သတင်းထောက်တွေက ဆုရတဲ့ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူ့သဘောထားကို မေးမြန်းတဲ့အခါမှာ သူက အခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ ကျမစာရေးဆရာကောင်းတယောက်ဆိုတာ ကျမသိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျမ ဒီလိုဆုမျိုးကို ရရှိလိမ့်မယ်လို့ ဘယ်တုန်းကမှ မထင်ခဲ့ပါဘူး။ အခုတော့ ကျမထင်တာကို ဖျောက်ပစ်ရတော့မှာပါ။”
ဆက်လက်ပြီးတော့ သူက
“ကျမတို့ နိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီအတွက် ပြဿနာတွေ ရှိနေပေမယ့် ကျမတို့ ကမ္ဘာကို ပြောပြစရာတွေ ရှိနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ကျမတို့မှာ အင်မတန် အခြေခံတဲ့စာပေတွေ ရှိပါတယ်၊ ခိုင်မာတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ရှိပါတယ်။ ကျမဟာ ဥရောပ အလယ်ပိုင်း ပိုလန်နိုင်ငံရဲ့ ဒီလိုကြီးမားတဲ့ စွမ်းအားထဲက အစိတ်အပိုင်းတခုပါ။”
ဆက်လက်ပြီးတော့ သူ့စာပေရေးသားခြင်းကို သွေးလှူခြင်းနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီးတော့ အခုလိုပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“စာရေးခြင်းဟာ ကျမကို အသက်ရှင်နေစေပါတယ်။ ဒါဟာ ကျမ ခန္တာကိုယ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတခုပါ ။ လူတွေ သူများကို သွေးလှူသလိုပါပဲ ကျမအတွက်လည်း ဒီလိုပါပဲ ကျမရဲ့ စကားတွေ၊ အတွေးတွေ မရှိပဲ မနေနိုင်ပါဘူး။ ကောင်းမကောင်း စာဖတ်သူတွေ ဆုံးဖြတ်ပါလိမ့်မယ်။”
Nobel ဆုချီးမြှင့်တဲ့အခမ်းအနားကိုSweden နိုင်ငံStockholm မြို့မှာ လာမည့် ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
....................
စာပနေိုဘယျဆုရှေးခယြျခံတို့ရဲ့ တုံ့ပွနျခကြျ
၂၀၁၉ အတှကျ စာပဆေိုငျရာ Nobel ဆုကို သွစတွီးယား နိုငျငံသား စာရေးဆရာ Peter Handke နဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှဈအတှကျ စာပဆေိုငျရာ နိုဗဲလျဆုကို ပိုလနျနိုငျငံသူ စာရေးဆရာမ Olga Tokarczuk တို့ ရသှားကွပါတယျ။ ဒီလို ဆုခြီးမွှင့ျခံရတဲ့အပေါျ သူတို့ရဲ့ တုံ့ပွနျပွောဆိုမှုတှကေို ဦးကြောျဇံသာက ပွောပွပေးပါမယျ။
၂၀၁၉ အတှကျ စာပဆေိုငျရာ Nobelဆုခြီးမွှင့ျခံရတဲ့ စာရေးဆရာ Peter Handke က သူ့ကို ဒီဆုခြီးမွှင့ျဖို့ ခမြှတျလိုကျတာဟာ ရဲရင့ျတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတရပျဖွဈတယျလို့ ဆုပေးတဲ့အဖှဲ့ကို ခြီးကြူးပွောကွားလိုကျပါတယျ။ သူက ဆားဘီးယားနိုငျငံဟာ ဘောျကနျ စဈပှဲအတှငျးမှာ သားကောငျဖွဈခဲ့ရတယျလို့ ပုံဖောျရေးသားခဲ့သူ ၊ ဘောျစနီးယား မှတျဆလငျတှအေပေါျ Genocide လို့ခေါျတဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျလို့ ပွဈဒဏျခမြှတျခံခဲ့ရသူ ဆားဘီးယားခေါငျးဆောငျ Slobodan Milosevic ရဲ့ အသုဘအခမျးအနားကို တတျရောကျခဲ့တဲ့အတှကျ ဝဖေနျရှုံ့ခခြွငျး ခံခဲ့ရသူဖွဈပါတယျ။
ဆှီဒငျပညာရှငျအသငျးကတော့ အသကျ ၇၆ နှဈရှိပွီရှိတဲ့ Peter Handke ဟာ ကြှမျးကငြျတဲ့ အရေးအဖှဲ့နဲ့ လူသားတို့ရဲ့အတှေ့အကွုံကို နှံ့နှံ့စပျစပျနဲ့ ဖှဲ့ကြူးထားတဲ့ ဆောငျးပါးတှေ၊ ပွဇတျတှေ၊ ဝတ်တုတှေ ရေးသားခဲ့တယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ သွစတွီးယား နိုငျငံ Griffen ဇာတိ Handke ဟာ ဒုတိယကမ်ဘာစဈအပွီး ဥရောပမှာ စာပသွေဇာအကွီးဆုံးထဲက တဦးအပါအဝငျဖွဈတယျလို့ ဆိုရမှာပါ။
သူ ဒီဆုခြီးမွှင့ျခွငျးခံရတာ သိတဲ့အတှကျ အံသွသင့ျမိတယျလို့ ပါရီမွို့ဆငျခွဖေုံးက သူ့အိမျကို သတငျးထောကျတှေ သှားရောကျမေးမွနျးတဲ့အခါမှာ အခုလိုစဖွခေဲ့ပါတယျ။
“ ကနြောျဟာ အနိုငျရသူ Winner တယောကျမဟုတျပါဘူး။ သူတို့က ကနြော့ျစာအုပျကို ရှေးခယြျကွပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကနြောျဟာ ပငျကိုယျသဘာဝအရ အောငျနိုငျသူမဟုတျပါဘူး။ ဒါမှမဟုတျ သူတို့က ကနြော့ျကို Nobel ဆိုရရှိသှားတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒီအသုံးအနှုနျးကို ကနြောျမကွိုကျပါဘူး။”
ဒါဖွင့ျ ခငျဗြားအတှကျ ဒါဟာ ဘာအဓိပ်ပါယျရှိစသေလဲလို့ သတငျးထောကျတှကေ သူ့ကိုမေးတဲ့အခါမှာ သူက အခုလိုပွနျပွောပါတယျ။
“ လှတျလပျမှုအသဈတမြိုးကို ခံစားရပါတယျ ဘယျလိုမြိုးလဲမသိပါဘူး။ ကနြောျဟာ အပွဈမဲ့သူတယောကျအဖွဈ ခံစားရသလို လှတျလပျမှုတမြိုးပါ ။ ဒါဟာ မှနျတယျလို့ မထငျပါဘူး။”
ခငျဗြားရဲ့ ခံစားခကြျကိုလညျး ပွောပါဦးဆိုပွီးမေးတဲ့အခါ သူက အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ကနြောျပြောျမလားဆိုတာ ကနြောျသခြောမသိပါဘူး။ စိတျလှုပျရှားပါတယျ ဒါပမေယ့ျ ဒီခံစားမှုကို ကငျမရာတှေ ၊ ဓါတျပုံတှနေဲ့ မပွနိုငျပါဘူး။ သရုပျဆောငျတှပေဲ လုပျပွတတျတာပါ။”
ပွီးခဲ့တဲ့ နှဈက မခြီးမွှင့ျဖွဈခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှဈအတှကျ စာပဆေိုငျရာ Nobel ဆုကိုတော့ ပိုလနျနိုငျငံသူအသကျ ၅၇ နှဈအရှယျ စာရေးဆရာမ Olga Tokarczuk ဖွဈပါတယျ။ သူတို့ပိုလနျနိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီ ပွူနာဖွဈနပေမေယ့ျ ပိုလနျနိုငျငံသားတှမှောတော့ ကမ်ဘာကွီးကို ပွောစရာတခြို့ရှိနတေယျလို့ဆိုပါတယျ။ ဥရောပအလယျပိုငျးနိုငျငံက လူတယောကျကို ဒီဆုခြီးမွှင့ျတာကလညျး အငျမတနျထူးဆနျးပွီး မယုံကွညျနိုငျစရာပဲလို့ ပွောပါတယျ။ သူက Germany နဲ့ ပိုလနျနိုငျငံအကွား ခရီးသှားနတေုနျး လမျးခုလတျမှာ သတငျးထောကျတှကေ ဆုရတဲ့ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး သူ့သဘောထားကို မေးမွနျးတဲ့အခါမှာ သူက အခုလို ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
“ ကမြစာရေးဆရာကောငျးတယောကျဆိုတာ ကမြသိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကမြ ဒီလိုဆုမြိုးကို ရရှိလိမ့ျမယျလို့ ဘယျတုနျးကမှ မထငျခဲ့ပါဘူး။ အခုတော့ ကမြထငျတာကို ပြောကျပဈရတော့မှာပါ။”
ဆကျလကျပွီးတော့ သူက
“ကမြတို့ နိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီအတှကျ ပွူနာတှေ ရှိနပေမေယ့ျ ကမြတို့ ကမ်ဘာကို ပွောပွစရာတှေ ရှိနစေဲဖွဈပါတယျ။ ကမြတို့မှာ အငျမတနျ အခွခေံတဲ့စာပတှေေ ရှိပါတယျ၊ ခိုငျမာတဲ့ ယဉျကြေးမှု ရှိပါတယျ။ ကမြဟာ ဥရောပ အလယျပိုငျး ပိုလနျနိုငျငံရဲ့ ဒီလိုကွီးမားတဲ့ စှမျးအားထဲက အစိတျအပိုငျးတခုပါ။”
ဆကျလကျပွီးတော့ သူ့စာပရေေးသားခွငျးကို သှေးလှူခွငျးနဲ့ နှိုငျးယှဉျပွီးတော့ အခုလိုပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
“စာရေးခွငျးဟာ ကမြကို အသကျရှငျနစေပေါတယျ။ ဒါဟာ ကမြ ခန်တာကိုယျရဲ့ အစိတျအပိုငျးတခုပါ ။ လူတှေ သူမြားကို သှေးလှူသလိုပါပဲ ကမြအတှကျလညျး ဒီလိုပါပဲ ကမြရဲ့ စကားတှေ ၊ အတှေးတှေ မရှိပဲ မနနေိုငျပါဘူး။ ကောငျးမကောငျး စာဖတျသူတှေ ဆုံးဖွတျပါလိမ့ျမယျ။”
Nobel ဆုခြီးမွှင့ျတဲ့အခမျးအနားကိုSweden နိုငျငံStockholm မွို့မှာ လာမည့ျ ဒီဇငျဘာ ၁၀ ရကျနေ့မှာ ကငြျးပမှာ ဖွဈပါတယျ။
