ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေအပေါ် မြန်မာစစ်တပ်က လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ သတ်မှတ်ကြေညာချက်ဟာ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေအပေါ် နိုင်ငံတကာဥပဒေအရ အရေးယူဖို့ လုပ်ဆောင်ရာမှာ ပိုပြီးအားကောင်းစေကြောင်း မြန်မာ့အရေးလှုပ်ရှားနေသူတွေက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
တဖက်မှာလည်း စီးပွားရေးအရ ပြင်းထန်တဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေကို လက်တွေ့ကျကျ ပိုပြီးလုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်းလည်း HRW လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ကြီးကဆိုပါတယ်။
ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ မအင်ကြင်းနိုင်က အပြည့်အစုံကို ပြောပြမှာပါ။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ လူသားထု အပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေကို မြန်မာစစ်တပ်က ကျူးလွန်ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက မနေ့ တနင်္လာနေ့က တရားဝင် ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါပြီ။ အမေရိကန် အထက်နဲ့ အောက်လွှတ်တော်ကလည်း အရင် သမ္မတ ထရမ့်လက်ထက်ကတည်းက အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ မူဝါဒ အဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်တယ်ဆိုတာကို ကြေညာဖို့ နှစ်နဲ့ချီ တိုက်တွန်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
အခု လက်ရှိသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်လက်ထက်မှာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် စစ်တပ်က လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတာကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Blinken ကိုယ်တိုကြေညာဖို့ ဝါရှင်တန်မြို့တော် Holocaust ပြတိုက်မှာ မနေ့က အခမ်းအနား စီစဉ်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ ကိုယ်တိုင်တက်ရောက်ခဲ့တဲ့ Women Peace Network ကို တည်ထောင်သူ မဝေဝေနုက က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဂျီနိုဆိုက် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အမေရိကန်အစိုးရရဲ့တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုကြေညာချက်ဟာ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေအပေါ် နိုင်ငံတကာဥပဒေနဲ့ အရေးယူဖို့ ကြိုးပမ်းချက်တွေမှာ အထောက်အကူဖြစ်စေတယ်လို့ မဝေဝေနုက တဆက်တည်းပြောပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေသာမဟုတ်ပဲ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုဒေသတွေမှာ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်မှုတွေ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုနဲ့ လူသားထုအပေါ် ရာဇဝတ်ကျူးလွန်မှုတွေ စတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေကို ထုတ်ဖေါ်ဖို့အတွက်လည်း အခုလို အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ ကြေညာချက်ဟာ အထောက်အကူဖြစ်စေတယ်လို့ NUG အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရရဲ့ ဆက်သွယ်ရေး၊ သတင်းအချက်အလက်နဲ့ နည်းပညာဝန်ကြီး ဦးထင်လင်းအောင် ကဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်သလို လက်တွေ့အရလည်း ထိရောက်မှုရှိတဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေကို လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်နေကြောင်း နယူးရောက်အခြေစိုက် HRW လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ အာရှ မူဝါဒရေးရာ ညွန်ကြားရေးမှူး John Sifton က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
"တရားဥပဒေကြောင်းအရ ချက်ချင်းတိုက်ရိုက်သက်ရောက်မှုတော့ မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ဘာကြောင့် ဒီထက်ပိုပြီး မလုပ်တာလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းထုတ်ဖို့ အခြေအနေကို ဖန်တီးပေးသလိုဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီထက်ပို ထိရောက်တဲ့ The Heague မှာရှိတဲ့ ICC နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်ခုံရုံးကနေ မြန်မာ့အရေးကိုင်တွယ်ဖို့ ကိစ္စကို နယူးရောက်မှာရှိတဲ့ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ဘာလို့ တင်သွင်းဆွေးနွေးတာမျိုး မလုပ်တာလဲ။ ရုရှားပဲဖြစ်ဖြစ်၊ တရုတ်ပဲဖြစ်ဖြစ် ဗီတိုအာဏာ သုံးပြီး ဟန့်တားမယ်ဆိုရင်တောင် ICC ကိုလွဲှပြောင်းပေးဖို့ဆိုတဲ့ ကိစ္စကို လုံခြုံရေးကောင်စီမှာဆွေးနွေးတဲ့ အဆင့်ထိရောက်သင့်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီလုပ်ရပ်တွေကို ရာဇဝတ်ကျူးလွန်မှုအဖြစ် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုကရှုမြင်ကြတယ်ဆိုတာ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို သတိပြုမိစေဖို့ဖြစ်ပါတယ်။"
တကယ်လို့ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ မအောင်မြင်ဘူးဆိုရင် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ မြန်မာအပေါ် လက်နက်ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ရေး ကို ပိုပြီးအားကောင်းခိုင်မာစေတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်အသစ် ချမှတ်နိုင်ရေးကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ ဦးဆောင်သင့်တယ်လို့လည်း John Sifton ကပြောပါတယ်။
ဒါအပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအပါအဝင် အခြားနိုင်ငံအတော်များများမှာ Universal Jurisdiction နိုင်ငံတကာဥပဒေချိုးဖောက်မှုမှန်သမျှ ကမ္ဘာ့နေရာတိုင်းမှာ စုံစမ်း စီရင်ပိုင်ခွင့် ဥပဒေကို ပြဌာန်းထားကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဂျီနိုဆိုက် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ဆိုင်ရာ ဥပဒေ ပြဌာန်းထားတဲ့ အမေရိကန်အနေနဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အမေရိကန် တရားရုံးတွေမှာ တရားစွဲဆို စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသလို၊ ဥပရောပနိုင်ငံတွေမှာလည်း အလားတူ ဥပဒေမျိုး ရှိနေတယ်လို့ John Sifton ကဆိုပါတယ်။
"ဒါပေမယ့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ အဓိကလုပ်ဆောင်ရမယ့်အချက်ကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Blinken က ဒီနေ့မှာ မပြောခဲ့ပါဘူး။ အဲဒါကတော့ ဒီကနေ့အထိ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို လုပ်ဆောင်နေတဲ့ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့စစ်တပ်အပေါ်မှာ ပိုမို ပြင်းထန်တဲ့ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေလုပ်ဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တပ်အတွက် သဘာဝဓါတ်ငွေ့၊ သတ္တု၊ ကျောက်မျက်ရတနာနဲ့ သစ် တွေကို ရောင်းချတဲ့ အမြတ်ဝင်ငွေဟာ အပြင်ကနေ တနှစ်ကို ဒေါ်လာ သန်းရာနဲ့ချီရရှိနေတာပါ။
မြန်မာစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ စစ်တပ်ကို ထပ်ပြီးထောက်ပံ့ဖို့ ငွေတွေကို အသုံးမပြုနိုင်ဖို့အတွက် သူတို့ရဲ့ဝင်ငွေလမ်းကြောင်းဖြစ်တဲ့ ဒေါ်လာနဲ့ ယူရိုငွေတွေကို တားမြစ်ဖို့ ပြင်ပမှာ အပ်နှံအသုံးပြုနေတဲ့ သူတို့ဘဏ်စာရင်းအကောင့်တွေကို ပိတ်ဆို့အရေးယူရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေဟာ အခုချက်ခြင်းပြုလုပ်နိုင်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေဖြစ်သလို လုပ်ဖို့လည်း လိုအပ်နေပါတယ်။"
၂၀၁၇ခုနှစ်က ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ ရိုဟင်ဂျာလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အပေါ် နယ်မြေရှင်းလင်းမှုဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်နဲ့ မြန်မာစစ်တပ်က အင်အားအလွန်အကျွံသုံးပြီး နှိမ်နင်းခဲ့တာကြောင့် ရိုဟင်ဂျာ ၇ သိန်းကျော်အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံဘက်ထွက်ပြေးခဲ့ကြရတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလုပ်ရပ်နဲ့ပတ်သက်လို့ ကုလသမဂ္ဂစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးမှူးတွေက စစ်တပ်အနေနဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်တယ်လို့ သတ်မှတ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်အစိုးရကတော့ အဲဒီအချိန်က ethnic cleansing လူမျိုးစုအလိုက်ရှင်းလင်းဖယ်ရှားမှုအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီးနောက်မှ အခုလို မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ လူသားထုအပေါ် ရာဇဝတ်ကျူးလွန်မှု အဖြစ် တရားဝင်ဆုံးဖြတ်ကြေညာခဲ့တာဖြစ်ကြောင်း HRW ရဲ့ မနေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာစစ်ကောင်စီကတော့ အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ ကြေညာချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ တုံ့ပြန်ဖို့ အကြောင်းမရှိဘူးလို့ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
================
မွနျမာစဈတပျရဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကနျကြညောခကြျ အပေါျတုံ့ပွနျမှုတခြို့
ရိုဟငျဂြာမှတျစလငျတှအေပေါျ မွနျမာစဈတပျက လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျခဲ့ကွောငျး အမရေိကနျပွညျထောငျစုရဲ့ သတျမှတျကွညောခကြျဟာ စဈခေါငျးဆောငျတှအေပေါျ နိုငျငံတကာဥပဒအေရ အရေးယူဖို့ လုပျဆောငျရာမှာ ပိုပွီးအားကောငျးစကွေောငျး မွနျမာ့အရေးလှုပျရှားနသေူတှကေ ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
တဖကျမှာလညျး စီးပှားရေးအရ ပွငျးထနျတဲ့ ပိတျဆို့အရေးယူမှုတှကေို လကျတှေ့ကကြြ ပိုပွီးလုပျဆောငျသင့ျကွောငျးလညျး HRW လူ့အခှင့ျအရေးစောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ကွီးကဆိုပါတယျ။
ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတဲ့ မအငျကွငျးနိုငျက အပွည့ျအစုံကို ပွောပွမှာပါ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ရိုဟငျဂြာမှတျစလငျတှကေို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုနဲ့ လူသားထု အပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှကေို မွနျမာစဈတပျက ကြူးလှနျကွောငျး အမရေိကနျပွညျထောငျစုက မနေ့ တနငျ်လာနေ့က တရားဝငျ ဆုံးဖွတျလိုကျပါပွီ။ အမရေိကနျ အထကျနဲ့ အောကျလှှတျတောျကလညျး အရငျ သမ်မတ ထရမ့ျလကျထကျကတညျးက အမရေိကနျအစိုးရရဲ့ မူဝါဒ အဖွဈ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျတယျဆိုတာကို ကွညောဖို့ နှဈနဲ့ခြီ တိုကျတှနျးခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
အခု လကျရှိသမ်မတ ဂြိုးဘိုငျဒနျလကျထကျမှာ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ စဈတပျက လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကြူးလှနျခဲ့တယျဆိုတာကို နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Blinken ကိုယျတိုကွညောဖို့ ဝါရှငျတနျမွို့တောျ Holocaust ပွတိုကျမှာ မနေ့က အခမျးအနား စီစဉျခဲ့တာဖွဈတယျလို့ ကိုယျတိုငျတကျရောကျခဲ့တဲ့ Women Peace Network ကို တညျထောငျသူ မဝဝေနေုက က ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဂြီနိုဆိုကျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကို ကြူးလှနျခဲ့တယျဆိုတဲ့ အမရေိကနျအစိုးရရဲ့တရားဝငျအသိအမှတျပွုကွညောခကြျဟာ မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျတှအေပေါျ နိုငျငံတကာဥပဒနေဲ့ အရေးယူဖို့ ကွိုးပမျးခကြျတှမှော အထောကျအကူဖွဈစတေယျလို့ မဝဝေနေုက တဆကျတညျးပွောပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာမှတျစလငျတှသောမဟုတျပဲ တိုငျးရငျးသားလူမြိုးစုဒသေတှမှော မွနျမာစဈတပျရဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကြူးလှနျမှုတှေ၊ စဈရာဇဝတျမှုနဲ့ လူသားထုအပေါျ ရာဇဝတျကြူးလှနျမှုတှေ စတဲ့ စှပျစှဲခကြျတှကေို ထုတျဖေါျဖို့အတှကျလညျး အခုလို အမရေိကနျအစိုးရရဲ့ ကွညောခကြျဟာ အထောကျအကူဖွဈစတေယျလို့ NUG အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရရဲ့ ဆကျသှယျရေး၊ သတငျးအခကြျအလကျနဲ့ နညျးပညာဝနျကွီး ဦးထငျလငျးအောငျ ကဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ ကွညောခကြျထုတျပွနျသလို လကျတှေ့အရလညျး ထိရောကျမှုရှိတဲ့ အရေးယူဆောငျရှကျမှုတှကေို လုပျဆောငျဖို့ လိုအပျနကွေောငျး နယူးရောကျအခွစေိုကျ HRW လူ့အခှင့ျအရေး စောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ အာရှ မူဝါဒရေးရာ ညှနျကွားရေးမှူး John Sifton က ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
"တရားဥပဒကွေောငျးအရ ခကြျခငြျးတိုကျရိုကျသကျရောကျမှုတော့ မရှိပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ဘာကွောင့ျ ဒီထကျပိုပွီး မလုပျတာလဲဆိုတဲ့ မေးခှနျးထုတျဖို့ အခွအေနကေို ဖနျတီးပေးသလိုဖွဈနပေါတယျ။ ဒီထကျပို ထိရောကျတဲ့ The Heague မှာရှိတဲ့ ICC နိုငျငံတကာရာဇဝတျခုံရုံးကနေ မွနျမာ့အရေးကိုငျတှယျဖို့ ကိစ်စကို နယူးရောကျမှာရှိတဲ့ ကုလသမဂ်ဂလုံခွုံရေးကောငျစီမှာ ဘာလို့ တငျသှငျးဆှေးနှေးတာမြိုး မလုပျတာလဲ။ ရုရှားပဲဖွဈဖွဈ၊ တရုတျပဲဖွဈဖွဈ ဗီတိုအာဏာ သုံးပွီး ဟန့ျတားမယျဆိုရငျတောငျ ICC ကိုလှဲှပွောငျးပေးဖို့ဆိုတဲ့ ကိစ်စကို လုံခွုံရေးကောငျစီမှာဆှေးနှေးတဲ့ အဆင့ျထိရောကျသင့ျပါတယျ။ မွနျမာစဈကောငျစီလုပျရပျတှကေို ရာဇဝတျကြူးလှနျမှုအဖွဈ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံအမြားစုကရှုမွငျကွတယျဆိုတာ စဈခေါငျးဆောငျတှကေို သတိပွုမိစဖေို့ဖွဈပါတယျ။"
တကယျလို့ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ မအောငျမွငျဘူးဆိုရငျ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံမှာ မွနျမာအပေါျ လကျနကျရောငျးခမြှု ပိတျပငျရေး ကို ပိုပွီးအားကောငျးခိုငျမာစတေဲ့ဆုံးဖွတျခကြျအသဈ ခမြှတျနိုငျရေးကို အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ ဦးဆောငျသင့ျတယျလို့လညျး John Sifton ကပွောပါတယျ။
ဒါအပွငျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအပါအဝငျ အခွားနိုငျငံအတောျမြားမြားမှာ Universal Jurisdiction နိုငျငံတကာဥပဒခြေိုးဖောကျမှုမှနျသမြှ ကမ်ဘာ့နရောတိုငျးမှာ စုံစမျး စီရငျပိုငျခှင့ျ ဥပဒကေို ပွဌာနျးထားကွပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဂြီနိုဆိုကျ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ဆိုငျရာ ဥပဒေ ပွဌာနျးထားတဲ့ အမရေိကနျအနနေဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ အမရေိကနျ တရားရုံးတှမှော တရားစှဲဆို စီရငျပိုငျခှင့ျရှိသလို၊ ဥပရောပနိုငျငံတှမှောလညျး အလားတူ ဥပဒမြေိုး ရှိနတေယျလို့ John Sifton ကဆိုပါတယျ။
"ဒါပမေယ့ျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ အဓိကလုပျဆောငျရမယ့ျအခကြျကို နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Blinken က ဒီနေ့မှာ မပွောခဲ့ပါဘူး။ အဲဒါကတော့ ဒီကနေ့အထိ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှကေို လုပျဆောငျနတေဲ့ မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျတှနေဲ့စဈတပျအပေါျမှာ ပိုမို ပွငျးထနျတဲ့ စီးပှားရေး ပိတျဆို့အရေးယူမှုတှလေုပျဖို့ဖွဈပါတယျ။ စဈတပျအတှကျ သဘာဝဓါတျငှေ့၊ သတ်တု၊ ကြောကျမကြျရတနာနဲ့ သဈ တှကေို ရောငျးခတြဲ့ အမွတျဝငျငှဟော အပွငျကနေ တနှဈကို ဒေါျလာ သနျးရာနဲ့ခြီရရှိနတောပါ။
မွနျမာစဈကောငျစီအနနေဲ့ စဈတပျကို ထပျပွီးထောကျပံ့ဖို့ ငှတှေကေို အသုံးမပွုနိုငျဖို့အတှကျ သူတို့ရဲ့ဝငျငှလေမျးကွောငျးဖွဈတဲ့ ဒေါျလာနဲ့ ယူရိုငှတှေကေို တားမွဈဖို့ ပွငျပမှာ အပျနှံအသုံးပွုနတေဲ့ သူတို့ဘဏျစာရငျးအကောင့ျတှကေို ပိတျဆို့အရေးယူရမှာဖွဈပါတယျ။ ဒါတှဟော အခုခကြျခွငျးပွုလုပျနိုငျတဲ့ ပွဈဒဏျတှဖွေဈသလို လုပျဖို့လညျး လိုအပျနပေါတယျ။"
၂၀၁၇ခုနှဈက ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ ရိုဟငျဂြာလကျနကျကိုငျအဖှဲ့အပေါျ နယျမွရှေငျးလငျးမှုဆိုတဲ့ အကွောငျးပွခကြျနဲ့ မွနျမာစဈတပျက အငျအားအလှနျအကြှံသုံးပွီး နှိမျနငျးခဲ့တာကွောင့ျ ရိုဟငျဂြာ ၇ သိနျးကြောျအိမျနီးခငြျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နိုငျငံဘကျထှကျပွေးခဲ့ကွရတာဖွဈပါတယျ။ ဒီလုပျရပျနဲ့ပတျသကျလို့ ကုလသမဂ်ဂစုံစမျးစဈဆေးရေးမှူးတှကေ စဈတပျအနနေဲ့ ရညျရှယျခကြျရှိရှိ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျတယျလို့ သတျမှတျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ အမရေိကနျအစိုးရကတော့ အဲဒီအခြိနျက ethnic cleansing လူမြိုးစုအလိုကျရှငျးလငျးဖယျရှားမှုအဖွဈသတျမှတျခဲ့ပွီးနောကျမှ အခုလို မွနျမာစဈတပျအနနေဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု၊ လူသားထုအပေါျ ရာဇဝတျကြူးလှနျမှု အဖွဈ တရားဝငျဆုံးဖွတျကွညောခဲ့တာဖွဈကွောငျး HRW ရဲ့ မနေ့က ထုတျပွနျတဲ့ ကွညောခကြျမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာစဈကောငျစီကတော့ အမရေိကနျအစိုးရရဲ့ ကွညောခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ တုံ့ပွနျဖို့ အကွောငျးမရှိဘူးလို့ စဈကောငျစီပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျ ဇောျမငျးထှနျးက ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
