နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း ဥရောပတိုက်မှာ ဒုက္ခသည် အများဆုံးဖြစ်လာစေတဲ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံတွင်း တိုက်ခိုက်မှုကို တရားဝင်ရပ်စဲနိုင်ဖို့ ICJ တရားရုံးက ကြားနာမယ့်ကိစ္စမှာ ရုရှားကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ လာရောက်ဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုတွေ ရှိနေလို့ ယူကရိန်းကို သူ ကျူးကျော်တာဟာ မှန်ကန်တယ်လို့ ရုရှားသမ္မတ Vladimir Putin က ပြောဆိုထားတဲ့ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အငြင်းပွားနေတာ နဲ့ ပတ်သက်လို့ Lisa Bryant ပဲရစ်မြို့က ပေးပို့တဲ့ သတင်းကို ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် ပြောပြမှာဖြစ်ပါတယ်။
ICJ မှာ ရုရှား ဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့ မတက်ရောက်ဘူးဆိုတာက အဓိပ္ပါယ် အများကြီးရှိပါတယ်။ အဲဒီနောက် ယူကရိန်းဖက်ကို ပြောဆိုခွင့်ပေးလိုက်ချိန်မှာ ယူကရိန်းကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် Anton Korynevych က ရုရှားအပေါ် စွပ်စွဲချက်တွေကို အကြောင်းပြ ပြောဆိုပါတယ်။
"ဒီတရားရုံးမှာ ရုရှားဖက်က တက်ရောက်ဖို့ ပျက်ကွယ်တာက သိသာလွန်းတဲ့ အချက်ပါ။ သူတို့က ဒီရုံးတော်မှာ တရားနည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းရမယ့်အစား၊ ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်တွင်းက စစ်မြေပြင်မှာ ကျူးကျော်စစ်ကို ဆင်နွှဲနေကြ လို့ပါ။"
ICJ တရားရုံးဟာ နိုင်ငံတွေကြား အငြင်းပွားမှုတွေကို ဥပဒေကြောင်းအရ ဖြေရှင်းပေးနေတဲ့ ကမ္ဘာ့အဆင့်မြင့်ဆုံး တရားရုံးဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားဖက်က ချေပချက်တွေ မတ်လ ၈ ရက် အင်္ဂါနေ့မှာ တင်သွင်းရမှာ ဖြစ်ပေမဲ့ ဖြစ်နိုင်ချေ နည်းပါတယ်။
ယူကရိန်းအရှေ့ဖက်ခြမ်းက ရုရှားလူမျိုးတွေဟာ အနိုင်ကျင့်တာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်တာ ရင်ဆိုင်နေရတာကို အကာကွယ်ပေးဖို့အတွက် ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်ရတာပါလို့ သမ္မတ ပူတင်က အကြောင်းပြပါတယ်။
လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာစာချုပ်မှာ ရုရှားရော ယူကရိန်းပါ လက်မှတ်ထိုးထားကြတာပါ။ Genocide ရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေကတော့ ပူတင်ရဲ့အကြောင်းပြချက်က အခြေအမြစ် မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ရုရှားအစိုးရဟာ တရားဥပဒေကို တဖက်သတ် အလွဲသုံးစား လုပ်နေတယ်ဆိုပြီး ရုရှားဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့မှာပါတဲ့ ပြင်သစ်ပညာရှင်တဦး နှုတ်ထွက်သွားပါတယ်။
ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်မှုတွေ အဆုံးသတ်စေဖို့ ICJ အနေနဲ့ "provisional measures”ခေါ်တဲ့ ကြားကာလ တားမြစ်မိန့် ချမှတ် ပေးဖို့ ယူရိန်းက လိုလားနေတာပါ။ အခြေအနေတွေ မဆိုးလာခင် တားမြစ်ဖို့ ရည်ရွယ်တာဖြစ်တယ်လို့ Korynevych ကဆိုပါတယ်။
"ရုရှားကို တားမြစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ အဲဒီလို တားမြစ်ဖို့က ဒီတရားရုံးရဲ့အခန်းကဏ္ဍပါ။ ဒါကြောင့် ယူကရိန်း ပြည်သူတွေ ရော၊ ယူကရိန်းအစိုးရနဲ့ သမ္မတ(ဇယ်-လင်း- စကီး)တို့ကပါ လေးစားစွာ တင်ပြ တောင်းဆိုနေတာပါ။ တားမြစ်မိန့် ချပေးဖို့ဆိုတဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ မေတ္တာရပ်ခံချက်ကို အမြန်ဆုံး အတည်ပြုပေးဖို့ လိုပါတယ်။"
ဒီပဋိပက္ခကနေ အဆိုးရွားဆုံး နာတာရှည် လူသားချင်းစာနာမှုနဲ့ သဘာဝ ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်လာမယ်လို့ ခန့်မှန်းနေကြပါတယ်။ တရားရုံးရဲ့စီရင်ချက်တွေဟာ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ရိုက်ခတ်မှုတွေ ရှိခဲ့တယ်လို့ ယူကရိန်း ဥပဒေအကျုးိဆောင်အဖွဲ့ဝင် တဦးက ပြောပါတယ်။
"တရားရုံး အဖွဲ့ဝင်များခင်ဗျာ .. ဒီအမှုဟာ ၂ ပတ်အတွင်းမှာ ယူကရိန်းနဲ့ ရုရှားအကြား ဖြစ်လာတဲ့ပြသနာထက် ပိုပြီး ကြီးထွားလာနေပါတယ်။ ဒီအမှုမှာ ရုရှားက အနိုင်ရမလား ၊ စစ်ပြီးခေတ် နိုင်ငံတကာ တရားဥပဒေက အနိုင်ရမလားဆိုတာ စမ်းသပ်မှုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။"
ဒီပဋိပက္ခ ပေါ်မှာ ICJ အပြင် အခြား နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း ချိန်ဆ နေကြပါတယ်။ ICC ခေါ် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်တရားရုံးကလည်း စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်မမြောက် သမ္မတ ပူတင်ကို စစ်ဆေးမှု စလုပ်နေပါပြီ။ ဒေသတွင်း အကြီးဆုံး လူ့အခွင့်ရေးအဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ ပြင်သစ်မှာရှိတဲ့ ဥရောပကောင်စီကလည်း ရုရှားကို အဖွဲ့ဝင် အဖြစ်က ရပ်စဲထားပါတယ်။
ယူကရိန်းက ပန်ကြားချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ လာမယ့်ရက်ပိုင်းအတွင်း ICJ တရားရုံးက တစုံတရာ တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။
-----------------------------------
ရုရှား-ယူကရိနျးအရေး ICJ ကွားနာမှု ရုရှားပကြျကှကျ
နှဈပေါငျးမြားစှာအတှငျး ဥရောပတိုကျမှာ ဒုက်ခသညျ အမြားဆုံးဖွဈလာစတေဲ့ ယူကရိနျးနိုငျငံတှငျး တိုကျခိုကျမှုကို တရားဝငျရပျစဲနိုငျဖို့ ICJ တရားရုံးက ကွားနာမယ့ျကိစ်စမှာ ရုရှားကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ လာရောကျဖို့ ပကြျကှကျခဲ့ပါတယျ။ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုတှေ ရှိနလေို့ ယူကရိနျးကို သူ ကြူးကြောျတာဟာ မှနျကနျတယျလို့ ရုရှားသမ်မတ Vladimir Putin က ပွောဆိုထားတဲ့ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး အငွငျးပှားနတော နဲ့ ပတျသကျလို့ Lisa Bryant ပဲရဈမွို့က ပေးပို့တဲ့ သတငျးကို ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ ပွောပွမှာဖွဈပါတယျ။
ICJ မှာ ရုရှား ဥပဒအေကြိုးဆောငျအဖှဲ့ မတကျရောကျဘူးဆိုတာက အဓိပ်ပါယျ အမြားကွီးရှိပါတယျ။ အဲဒီနောကျ ယူကရိနျးဖကျကို ပွောဆိုခှင့ျပေးလိုကျခြိနျမှာ ယူကရိနျးကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျ Anton Korynevych က ရုရှားအပေါျ စှပျစှဲခကြျတှကေို အကွောငျးပွ ပွောဆိုပါတယျ။
"ဒီတရားရုံးမှာ ရုရှားဖကျက တကျရောကျဖို့ ပကြျကှယျတာက သိသာလှနျးတဲ့ အခကြျပါ။ သူတို့က ဒီရုံးတောျမှာ တရားနညျးလမျးနဲ့ ဖွရှေငျးရမယ့ျအစား၊ ကနြောျတို့ တိုငျးပွညျတှငျးက စဈမွပွေငျမှာ ကြူးကြောျစဈကို ဆငျနှှဲနကွေ လို့ပါ။"
ICJ တရားရုံးဟာ နိုငျငံတှကွေား အငွငျးပှားမှုတှကေို ဥပဒကွေောငျးအရ ဖွရှေငျးပေးနတေဲ့ ကမ်ဘာ့အဆင့ျမွင့ျဆုံး တရားရုံးဖွဈပါတယျ။ ရုရှားဖကျက ခြပေခကြျတှေ မတျလ ၈ ရကျ အငျ်ဂါနေ့မှာ တငျသှငျးရမှာ ဖွဈပမေဲ့ ဖွဈနိုငျခြေ နညျးပါတယျ။
ယူကရိနျးအရှေ့ဖကျခွမျးက ရုရှားလူမြိုးတှဟော အနိုငျကငြ့ျတာ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျတာ ရငျဆိုငျနရေတာကို အကာကှယျပေးဖို့အတှကျ ယူကရိနျးကို ကြူးကြောျရတာပါလို့ သမ်မတ ပူတငျက အကွောငျးပွပါတယျ။
လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုဆိုငျရာ နိုငျငံတကာစာခြုပျမှာ ရုရှားရော ယူကရိနျးပါ လကျမှတျထိုးထားကွတာပါ။ Genocide ရေးရာ ကြှမျးကငြျသူတှကေတော့ ပူတငျရဲ့အကွောငျးပွခကြျက အခွအေမွဈ မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ ရုရှားအစိုးရဟာ တရားဥပဒကေို တဖကျသတျ အလှဲသုံးစား လုပျနတေယျဆိုပွီး ရုရှားဥပဒအေကြိုးဆောငျအဖှဲ့မှာပါတဲ့ ပွငျသဈပညာရှငျတဦး နှုတျထှကျသှားပါတယျ။
ကြူးကြောျတိုကျခိုကျမှုတှေ အဆုံးသတျစဖေို့ ICJ အနနေဲ့ "provisional measures”ခေါျတဲ့ ကွားကာလ တားမွဈမိန့ျ ခမြှတျ ပေးဖို့ ယူရိနျးက လိုလားနတောပါ။ အခွအေနတှေေ မဆိုးလာခငျ တားမွဈဖို့ ရညျရှယျတာဖွဈတယျလို့ Korynevych ကဆိုပါတယျ။
"ရုရှားကို တားမွဈဖို့ လိုပါတယျ။ အဲဒီလို တားမွဈဖို့က ဒီတရားရုံးရဲ့အခနျးကဏ်ဍပါ။ ဒါကွောင့ျ ယူကရိနျး ပွညျသူတှေ ရော၊ ယူကရိနျးအစိုးရနဲ့ သမ်မတ(ဇယျ-လငျး- စကီး)တို့ကပါ လေးစားစှာ တငျပွ တောငျးဆိုနတောပါ။ တားမွဈမိန့ျ ခပြေးဖို့ဆိုတဲ့ ကနြောျတို့ရဲ့ မတေ်တာရပျခံခကြျကို အမွနျဆုံး အတညျပွုပေးဖို့ လိုပါတယျ။"
ဒီပဋိပက်ခကနေ အဆိုးရှားဆုံး နာတာရှညျ လူသားခငြျးစာနာမှုနဲ့ သဘာဝ ဝနျးကငြျဆိုငျရာ နောကျဆကျတှဲ ဆိုးကြိုးတှေ ဖွဈလာမယျလို့ ခန့ျမှနျးနကွေပါတယျ။ တရားရုံးရဲ့စီရငျခကြျတှဟော ကယြျပွန့ျတဲ့ ရိုကျခတျမှုတှေ ရှိခဲ့တယျလို့ ယူကရိနျး ဥပဒအေကြုးိဆောငျအဖှဲ့ဝငျ တဦးက ပွောပါတယျ။
"တရားရုံး အဖှဲ့ဝငျမြားခငျဗြာ .. ဒီအမှုဟာ ၂ ပတျအတှငျးမှာ ယူကရိနျးနဲ့ ရုရှားအကွား ဖွဈလာတဲ့ပွသနာထကျ ပိုပွီး ကွီးထှားလာနပေါတယျ။ ဒီအမှုမှာ ရုရှားက အနိုငျရမလား ၊ စဈပွီးခတျေ နိုငျငံတကာ တရားဥပဒကေ အနိုငျရမလားဆိုတာ စမျးသပျမှုလညျး ဖွဈပါတယျ။"
ဒီပဋိပက်ခ ပေါျမှာ ICJ အပွငျ အခွား နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးတှကေလညျး ခြိနျဆ နကွေပါတယျ။ ICC ခေါျ နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျတရားရုံးကလညျး စဈရာဇဝတျမှု မွောကျမမွောကျ သမ်မတ ပူတငျကို စဈဆေးမှု စလုပျနပေါပွီ။ ဒသေတှငျး အကွီးဆုံး လူ့အခှင့ျရေးအဖှဲ့ဖွဈတဲ့ ပွငျသဈမှာရှိတဲ့ ဥရောပကောငျစီကလညျး ရုရှားကို အဖှဲ့ဝငျ အဖွဈက ရပျစဲထားပါတယျ။
ယူကရိနျးက ပနျကွားခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ လာမယ့ျရကျပိုငျးအတှငျး ICJ တရားရုံးက တစုံတရာ တုန့ျပွနျဆောငျရှကျမယျလို့ မြှောျလင့ျရပါတယျ။
