Zawgyi/ Unicode
ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လ ၂၃ ရက်နေ့က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါ ကူးစက်ခံရသူ (၂) ယောက် စတွေ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းကစ အစိုးရဟာ COVID-19 ကာကွယ်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အစီအမံ တစ်ချို့ စ အကောင်အထည် ဖော်ပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ အခြားသော အစီအမံ များစွာနဲ့ အတူ အစိုးရ ဝန်ထမ်းတွေကို တစ်ဝက်စီပဲ ရုံးတက်စေတာ၊ ပြည်သူတွေကိုလည်း တတ်နိုင်သလောက် stay at home အိမ်မှာပဲ နေခိုင်းတာ စတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားသံရုံးတွေ၊ နိုင်ငံတကာ အင်န်ဂျီအို အဖွဲ့အစည်းတွေ နဲ့ ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်း တစ်ချို့ကတော့ အိမ်ကနေ အလုပ်လုပ်ရတဲ့ work from home အစီအစဉ် အကောင်အထည် ဖော်ကြပါတယ်။ ဒီအတွက် အစိုးရဟာ လျှပ်စစ်မီး သုံးစွဲတဲ့ အိမ်ထောင်စုတိုင်းအတွက် ဧပြီလ အတွက် ကျသင့်တဲ့ မီတာခ ကနေ မီတာ ယူနစ် ၁၅၀ စာ ကျပ်ငွေ ၁၁၅၅၀ ကို COVID-19 ကာလ အထောက်အပံ့အဖြစ် ပေးမယ် ဆိုပြီး ကြေငြာပါတယ်။ ကြေငြာချက် ထွက်ပြီး မကြာခင် အဲဒီမီတာခ သက်သာမယ့် ငွေကျပ် ၁၁၅၅၀ ကို အစိုးရရဲ့ COVID-19 ကာကွယ်၊ထိန်းချုပ်၊ ကုသရေး အမျိုးသား အဆင့်ဗဟိုကော်မတီရဲ့ ဘဏ်အကောင့်န်တွေထဲ ပြန်ပြီး လှူဒါန်းသူတွေလည်း အများအပြား ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရရဲ့ မီတာခ သက်သာပေးတဲ့ အစီအစဉ်ကို ထောက်ခံကြတဲ့ သဘောပါ။
ဒါပေမယ့် ကံမကောင်း အကြောင်းမလှစွာပဲ ဧပြီလ အတွက် မီတာဘေလ်တွေ ထွက်လာတဲ့ မေလဆန်းအရောက်မှာတော့ မီတာခ အများကြီး ကျနေတယ်၊ မီတာ ဖတ်တာတွေ မှန်ကန်မှု မရှိဘူး၊ အစိုးရက မီတာခ သက်သာခွင့် ပေးပေမယ့် ဘာမှ မခံစားရဘူး၊ လျှပ်စစ်နဲ့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန ဝန်ဆောင်မှု ညံ့ဖျင်းတယ် ဆိုတဲ့ ဝေဖန်မှုတစ်ချို့ ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။ အဲလို ဝေဖန်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လျှပ်စစ်စွမ်းအား ဝန်ကြီးဌာနက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ လုပ်ပြီး ရှင်းပါတယ်။ ဒီ ပြသနာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဝေဖန်ပြောဆိုသူတွေ ထောက်ပြတဲ့အချက် မှန်ပါရဲ့လား၊ သူတို့ ထောက်ပြသလို လျှပ်စစ်နဲ့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ စွမ်းဆောင်မှုတွေ အရည်အသွေး နိမ့်ကျနေပါသလား ဆိုတဲ့ ပြသနာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ်။ ခုတစ်ပတ် အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရလက်ထက် လျှပ်စစ်နဲ့ စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန စွမ်းဆောင်ရည် ဘယ်လောက် ရှိသလဲ ဆိုတာ လေ့လာကြည့်ပါမယ်။
လျှပ်စစ် ထုတ်လုပ် ဖြန့်ဖြူးမှု အကြောင်းပြောရင် မြန်မာနိုင်ငံကို နှစ်ပေါင်း ၅၀ နီးပါး အုပ်ချုပ်ခဲ့တဲ့ စစ်အာဏာရှင် အစိုးရတွေ လက်ထက်က အခြေအနေ အကျဉ်းလောက် ပြောဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။ သူတို့လက်ထက်က လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှုဟာ နိုင်ငံတကာ အဆင့်ဝေးလို့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့တောင် နှိုင်းယှဉ်လို့ မရအောင် နည်းပါးလွန်းလှပါတယ်။ ၂၀၁၁ မတိုင်ခင်က ဆိုရင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား အမြင့်ဆုံး ထုတ်လုပ်နိုင်မှု မဂ္ဂါဝပ် ၁၃၀၀ နဲ့ ၁၅၀၀ ကြားလောက်ပဲ ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီး နိုင်ငံ့မိသားစု လေးပုံတစ်ပုံ အောက်လောက်ကိုပဲ လျှပ်စစ်မီး ပေးနိုင်ပါတယ်။ လျှပ်စစ်မီး အရဆုံးလို့ ဆိုတဲ့ ရန်ကုန်မှာတောင် အင်ဗက်တာတွေကို အားပြန်ဖြည့်လို့ မရနိုင်တော့တဲ့အထိ ရက်နဲ့ချီ မီးပြတ်တာမျိုး ကြုံခဲ့ရဖူးပါတယ်။ အကျိုးဆက်ကတော့ ပြည်သူတွေ ဒုက္ခရောက်ကြရသလို၊ နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကိုလည်း မဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။
အဲဒီအချိန်က ရခိုင်၊ တနင်္သာရီနဲ့ မြို့ရွာ အတော်များများမှာ ကိုယ့်အစီအစဉ်နဲ့ ကိုယ် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်ဖြန့်ဖြူးမှုတွေ လုပ်ခဲ့ကြရပြီး လျှပ်စစ်အတွက် ကုန်ကျစားရိတ် အများကြီး သုံးခဲ့ကြရပါတယ်။ လျှပ်စစ်မီး ရတဲ့ မြို့ပြတွေမှာလည်း မီးပြတ်တဲ့အခါ အသုံးပြုလို့ရအောင် မီးစက်ကိုယ်စီ ဆောင်ထားရတာ၊ ဘတ္တရီနဲ့ အားဖြည့်ပြီး သုံးလို့ရတဲ့ အင်ဗက်တာတွေ ဝယ်ထားရတာ၊ မီးအားဟာ လျှပ်စစ်ပစ္စည်း သုံးလို့ မရလောက်အောင် နည်းနေတာမို့ ဈေးကြီးလှတဲ့ မီးအားမြှင့်စက်တွေ ဝယ်ယူ တပ်ဆင်ကြရတာဟာ ထုံးစံ တစ်ခုလို ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အိမ်တိုင်းလိုလိုလောက်မှာ အစိုးရလျှပ်စစ်မီးလာရင် သုံးဖို့ မီးလိုင်းတစ်လိုင်း၊ မီးပျက်တဲ့အခါ မီးစက်၊ ဒါမှမဟုတ် အင်ဗက်တာနဲ့ အသုံးပြုရမယ့် မီးလိုင်းတစ်လိုင်း ခွဲခြားထားရတဲ့အထိပါပဲ။
ဒီထက် ဆိုးတာက လျှပ်စစ်မီး မှန်မှန် မပေးနိုင်ရာကနေ နောက်ဆက်တွဲပေါ်လာတဲ့ အဂတိလိုက်စားမှုပါ။ လျှပ်စစ်မီး မီတာဘောက်စ် ရဖို့ လာဘ်ပေးရသလို၊ မီးမှန်တဲ့ မီးလိုင်းနဲ့ ချိတ်ဆက်နိုင်ဖို့ကိုလည်း လာဘ်ငွေ ပေးကြရပါတယ်။ အဲဒီအချိန်က သာမန်ပြည်သူတွေ အတွက်ဆို မီးတစ်လိုင်း၊ ဗွီအိုင်ပီ လို့ ခေါ်တဲ့ အစိုးရအရာရှိကြီးတွေ၊ တပ်မတော် အရာရှိကြီးတွေ၊ သူဌေးကြီးတွေ နေထိုင်တဲ့ အိမ်မျိုးတွေ အတွက် မီးတစ်လိုင်း အစရှိသဖြင့် ခွဲခြားမှုတွေတောင် ရှိခဲ့ပါတယ်။ လျှပ်စစ်မီး မမှန်တာ၊ သွယ်တန်းထားတဲ့ ဓာတ်အားလိုင်းတွေ စိတ်မချရတာ၊ မီးအားမပြည့်တာ စတဲ့ ပြသနာပေါင်းစုံကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းတွေ ပျက်စီးတာမျိုးအပြင် မီးလောင်တာ၊ လူသေတာမျိုး အထိ ဆိုးကျိုးမျိုးစုံကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါတယ်။
၂၀၁၁ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ တက်လာတဲ့အခါ အဲဒီ အခြေအနေကို ပြုပြင်ဖို့ ကြိုးစားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကံဆိုးချင်တော့ ဒီမိုကရေစီ နည်းနည်းပါးပါး ရလာတဲ့ အခြေအနေအောက်မှာ အားကောင်းလာတဲ့ အင်န်ဂျီအို အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ရေအားကနေ လျှပ်စစ် မထုတ်ဖို့၊ ကျောက်မီးသွေးကနေ လျှပ်စစ်မထုတ်ဖို့ စတဲ့ ခုခံ ဆန့်ကျင်မှုတွေနဲ့ အကြီးအကျယ် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူတို့ သက်တမ်းကုန်တဲ့ ၂၀၁၆ နှစ်ဆန်းအထိ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား မဂ္ဂါဝပ် ၂၄၀၀ ဝန်းကျင်လောက်ပဲ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ဆိုရင်တော့ မိသားစုပေါင်း ၃၄ ရာခိုင်နှုန်းကိုပဲ လျှပ်စစ်မီးပေးနိုင်သေးတဲ့ အနေအထားပါ။
၂၀၁၆ အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရ တက်လာတဲ့အခါ ပြည်သူတွေအတွက်ရော၊ နိုင်ငံတကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ ဝင်ရောက်ဖို့ အတွက်ကိုပါ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်ရေးဘက်ကို ပိုပြီး အာရုံစိုက်လာပါတယ်။ ၄ နှစ်ပြည့်ပြီးတဲ့ ကနေ့ အချိန်မှာတော့ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား မဂ္ဂါဝပ် ၃၇၀၀ လောက်အထိ ထုတ်လုပ်နိုင်လာပါပြီ။ အရင် သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ လက်ထက်က ထုတ်လုပ်ခဲ့တဲ့ ပမာဏ ထက် ၅၄% လောက် ပိုထုတ်နိုင်ပေမယ့် တစ်နိုင်ငံလုံး မိသားစုတွေရဲ့ တစ်ဝက်ဖြစ်တဲ့ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကိုပဲ လွှမ်းခြုံ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ပေးနိုင်ပါသေးတယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး လွှမ်းခြုံ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးနိုင်ဖို့၊ အခုလက်ရှိ ထုတ်လုပ်နိုင်တာထက် နောက်ထပ် တစ်ဆ လောက် ထပ်ထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ အများကြီးလိုအပ်နေသေးပေမယ့် အရင်ခေတ်က ဒုက္ခနဲ့ ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုး တစ်ချို့တော့ သက်သာသွားစေတာ တွေ့ရပါတယ်။
ရန်ကုန်နဲ့ မြို့ကြီး အတော်များများက နေအိမ်တွေက မီးစက် အငယ်လေးတွေ၊ အင်ဗက်တာတွေ ပျောက်ကွယ်ကုန်ပါပြီ။ နေရာ အတော်များများမှာ မီးအားမြှင့်စက်တွေ သုံးဖို့ မလိုတော့ပါဘူး။ ဗွီအိုင်ပီ အထူးသီးသန့်လိုင်းတွေ ပျောက်ကွယ်ကုန်ပြီး လျှပ်စစ်ဌာနဟာ အရင်ခေတ်ကလို နေရာတကာ အဂတိလိုက်စားမှု ပြည့်နှက်နေတဲ့ အနေအထားမျိုးနဲ့လည်း ခြားနားလာတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခြား လိုအပ်ချက်တွေ ပြသနာတွေကတော့ အများကြီးကျန်နေဆဲပါ။
လတ်တလော ဧပြီလ မီတာခ များတယ် ဆိုတဲ့ ပြသနာဟာ တကယ်တော့ သိပ် မထူးဆန်းပါဘူး။ ရာသီဥတု ပူပြင်းတာ၊ လူတွေအားလုံး နေအိမ်တွေမှာ အချိန်ပြည့်နီးပါးနေပြီး အဲကွန်းအပါအဝင် လျှပ်စစ်ပစ္စည်း သုံးစွဲမှု မြင့်တက်ခြင်းဟာ လျှပ်စစ်မီတာ ယူနစ် မြင့်တက်စေတဲ့ အကြောင်းရင်းပါပဲ။ ကျသင့်တဲ့ မီတာယူနစ်ထက် မီတာခ ကို ပိုပြီးကောက်ခံတယ် ဆိုတဲ့ ပြသနာမျိုး မပေါ်ပေါက်ခဲ့ပေမယ့် မီတာခ မှန်းဖတ်တာကြောင့် လစဉ် ကျသင့်မီတာယူနစ် အတိုင်း တိတိကျကျ ကောက်ခံတာမျိုး မလုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အားနည်းချက်မျိုးကိုတော့ ဝန်ကြီးဌာန တာဝန်ရှိသူတွေဘက်က ဝန်ခံပြီး ပြုပြင်မယ်လို့ ကတိပေးထားပြီး ဖြစ်တာ တွေ့ရပါတယ်။ မီတာပုံးတွေ ရှိသင့်တဲ့ နေရာမှာ ရှိမနေလို့ မီတာယူနစ် မှန်မှန် မဖတ်နိုင်တဲ့ ပြသနာကိုလည်း ဖြေရှင်းပေးရပါဦးမယ်။ ပြည်သူတွေကို အမြဲတန်း ဒုက္ခပေးနေတဲ့ လျှပ်စစ်ရုံးကို သွားပြီး လစဉ် မီတာခ တိုးကြိတ် ဆောင်နေရတဲ့ ကိစ္စကိုလည်း ရန်ကုန်၊ ပဲခူးနဲ့ မန္တလေး မြို့တွေမှာ Mobile Banking ကနေ တဆင့်၊ Application တွေကနေ တစ်ဆင့် ပေးလို့ရတဲ့နည်းတွေ ရှိလာပြီမို့ အဲဒီဒုက္ခလည်း သက်သာလာပါပြီ။ ပြောရရင် လျှပ်စစ်နဲ့ စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ ပြည်တွင်း လျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်မှု၊ ဖြန့်ဖြူးမှု၊ ဝန်ဆောင်မှု အပိုင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေ အဆင့်လောက် လိုက်မီဖို့ အများကြီး အကောင်အထည် ဖော်ဖို့ လိုနေသေးပေမယ့် ၄ နှစ်အတွင်း စွမ်းဆောင်မှုကတော့ အသင့်အတင့် ခရီးရောက်တာ တွေ့မြင်ရကြောင်းပါ။
-------------------------
လြှပျစဈနဲ့ စှမျးအငျဝနျကွီးဌာန စှမျးဆောငျရညျ ဘယျလောကျရှိသလဲ
ပွီးခဲ့တဲ့ မတျလ ၂၃ ရကျနေ့က မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ရောဂါ ကူးစကျခံရသူ (၂) ယောကျ စတှေ့ပါတယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျးကစ အစိုးရဟာ COVID-19 ကာကှယျရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အစီအမံ တဈခြို့ စ အကောငျအထညျ ဖောျပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာ အခွားသော အစီအမံ မြားစှာနဲ့ အတူ အစိုးရ ဝနျထမျးတှကေို တဈဝကျစီပဲ ရုံးတကျစတော၊ ပွညျသူတှကေိုလညျး တတျနိုငျသလောကျ stay at home အိမျမှာပဲ နခေိုငျးတာ စတာတှေ ပါဝငျပါတယျ။ နိုငျငံခွားသံရုံးတှေ၊ နိုငျငံတကာ အငျနျဂြီအို အဖှဲ့အစညျးတှေ နဲ့ ကုမ်ပဏီလုပျငနျး တဈခြို့ကတော့ အိမျကနေ အလုပျလုပျရတဲ့ work from home အစီအစဉျ အကောငျအထညျ ဖောျကွပါတယျ။ ဒီအတှကျ အစိုးရဟာ လြှပျစဈမီး သုံးစှဲတဲ့ အိမျထောငျစုတိုငျးအတှကျ ဧပွီလ အတှကျ ကသြင့ျတဲ့ မီတာခ ကနေ မီတာ ယူနဈ ၁၅၀ စာ ကပြျငှေ ၁၁၅၅၀ ကို COVID-19 ကာလ အထောကျအပံ့အဖွဈ ပေးမယျ ဆိုပွီး ကွငွောပါတယျ။ ကွငွောခကြျ ထှကျပွီး မကွာခငျ အဲဒီမီတာခ သကျသာမယ့ျ ငှကေပြျ ၁၁၅၅၀ ကို အစိုးရရဲ့ COVID-19 ကာကှယျ၊ထိနျးခြုပျ၊ ကုသရေး အမြိုးသား အဆင့ျဗဟိုကောျမတီရဲ့ ဘဏျအကောင့ျနျတှထေဲ ပွနျပွီး လှူဒါနျးသူတှလေညျး အမြားအပွား ပေါျပေါကျခဲ့ပါတယျ။ အစိုးရရဲ့ မီတာခ သကျသာပေးတဲ့ အစီအစဉျကို ထောကျခံကွတဲ့ သဘောပါ။
ဒါပမေယ့ျ ကံမကောငျး အကွောငျးမလှစှာပဲ ဧပွီလ အတှကျ မီတာဘလျေတှေ ထှကျလာတဲ့ မလေဆနျးအရောကျမှာတော့ မီတာခ အမြားကွီး ကနြတေယျ၊ မီတာ ဖတျတာတှေ မှနျကနျမှု မရှိဘူး၊ အစိုးရက မီတာခ သကျသာခှင့ျ ပေးပမေယ့ျ ဘာမှ မခံစားရဘူး၊ လြှပျစဈနဲ့ စှမျးအငျဝနျကွီးဌာန ဝနျဆောငျမှု ညံ့ဖငြျးတယျ ဆိုတဲ့ ဝဖေနျမှုတဈခြို့ ထှကျပေါျလာပါတယျ။ အဲလို ဝဖေနျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး လြှပျစဈစှမျးအား ဝနျကွီးဌာနက သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲ လုပျပွီး ရှငျးပါတယျ။ ဒီ ပွသနာနဲ့ ပတျသကျပွီး ဝဖေနျပွောဆိုသူတှေ ထောကျပွတဲ့အခကြျ မှနျပါရဲ့လား၊ သူတို့ ထောကျပွသလို လြှပျစဈနဲ့ စှမျးအငျဝနျကွီးဌာနရဲ့ စှမျးဆောငျမှုတှေ အရညျအသှေး နိမ့ျကနြပေါသလား ဆိုတဲ့ ပွသနာ စိတျဝငျစားဖို့ ကောငျးပါတယျ။ ခုတဈပတျ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရလကျထကျ လြှပျစဈနဲ့ စှမျးအငျ ဝနျကွီးဌာန စှမျးဆောငျရညျ ဘယျလောကျ ရှိသလဲ ဆိုတာ လေ့လာကွည့ျပါမယျ။
လြှပျစဈ ထုတျလုပျ ဖွန့ျဖွူးမှု အကွောငျးပွောရငျ မွနျမာနိုငျငံကို နှဈပေါငျး ၅၀ နီးပါး အုပျခြုပျခဲ့တဲ့ စဈအာဏာရှငျ အစိုးရတှေ လကျထကျက အခွအေနေ အကဉြျးလောကျ ပွောဖို့ လိုပါလိမ့ျမယျ။ သူတို့လကျထကျက လြှပျစဈဓာတျအား ထုတျလုပျမှုဟာ နိုငျငံတကာ အဆင့ျဝေးလို့ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှနေဲ့တောငျ နှိုငျးယှဉျလို့ မရအောငျ နညျးပါးလှနျးလှပါတယျ။ ၂၀၁၁ မတိုငျခငျက ဆိုရငျ လြှပျစဈဓာတျအား အမွင့ျဆုံး ထုတျလုပျနိုငျမှု မဂ်ဂါဝပျ ၁၃၀၀ နဲ့ ၁၅၀၀ ကွားလောကျပဲ ထုတျလုပျနိုငျပွီး နိုငျငံ့မိသားစု လေးပုံတဈပုံ အောကျလောကျကိုပဲ လြှပျစဈမီး ပေးနိုငျပါတယျ။
လြှပျစဈမီး အရဆုံးလို့ ဆိုတဲ့ ရနျကုနျမှာတောငျ အငျဗကျတာတှကေို အားပွနျဖွည့ျလို့ မရနိုငျတော့တဲ့အထိ ရကျနဲ့ခြီ မီးပွတျတာမြိုး ကွုံခဲ့ရဖူးပါတယျ။ အကြိုးဆကျကတော့ ပွညျသူတှေ ဒုက်ခရောကျကွရသလို၊ နိုငျငံခွား ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှကေိုလညျး မဆှဲဆောငျနိုငျခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီအခြိနျက ရခိုငျ၊ တနငျ်သာရီနဲ့ မွို့ရှာ အတောျမြားမြားမှာ ကိုယ့ျအစီအစဉျနဲ့ ကိုယျ လြှပျစဈဓာတျအား ထုတျလုပျဖွန့ျဖွူးမှုတှေ လုပျခဲ့ကွရပွီး လြှပျစဈအတှကျ ကုနျကစြားရိတျ အမြားကွီး သုံးခဲ့ကွရပါတယျ။ လြှပျစဈမီး ရတဲ့ မွို့ပွတှမှောလညျး မီးပွတျတဲ့အခါ အသုံးပွုလို့ရအောငျ မီးစကျကိုယျစီ ဆောငျထားရတာ၊ ဘတ်တရီနဲ့ အားဖွည့ျပွီး သုံးလို့ရတဲ့ အငျဗကျတာတှေ ဝယျထားရတာ၊ မီးအားဟာ လြှပျစဈပစ်စညျး သုံးလို့ မရလောကျအောငျ နညျးနတောမို့ ဈေးကွီးလှတဲ့ မီးအားမွှင့ျစကျတှေ ဝယျယူ တပျဆငျကွရတာဟာ ထုံးစံ တဈခုလို ဖွဈခဲ့ပါတယျ။ အိမျတိုငျးလိုလိုလောကျမှာ အစိုးရလြှပျစဈမီးလာရငျ သုံးဖို့ မီးလိုငျးတဈလိုငျး၊ မီးပကြျတဲ့အခါ မီးစကျ၊ ဒါမှမဟုတျ အငျဗကျတာနဲ့ အသုံးပွုရမယ့ျ မီးလိုငျးတဈလိုငျး ခှဲခွားထားရတဲ့အထိပါပဲ။
ဒီထကျ ဆိုးတာက လြှပျစဈမီး မှနျမှနျ မပေးနိုငျရာကနေ နောကျဆကျတှဲပေါျလာတဲ့ အဂတိလိုကျစားမှုပါ။ လြှပျစဈမီး မီတာဘောကျဈ ရဖို့ လာဘျပေးရသလို၊ မီးမှနျတဲ့ မီးလိုငျးနဲ့ ခြိတျဆကျနိုငျဖို့ကိုလညျး လာဘျငှေ ပေးကွရပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျက သာမနျပွညျသူတှေ အတှကျဆို မီးတဈလိုငျး၊ ဗှီအိုငျပီ လို့ ခေါျတဲ့ အစိုးရအရာရှိကွီးတှေ၊ တပျမတောျ အရာရှိကွီးတှေ၊ သူဌေးကွီးတှေ နထေိုငျတဲ့ အိမျမြိုးတှေ အတှကျ မီးတဈလိုငျး အစရှိသဖွင့ျ ခှဲခွားမှုတှတေောငျ ရှိခဲ့ပါတယျ။ လြှပျစဈမီး မမှနျတာ၊ သှယျတနျးထားတဲ့ ဓာတျအားလိုငျးတှေ စိတျမခရြတာ၊ မီးအားမပွည့ျတာ စတဲ့ ပွသနာပေါငျးစုံကွောင့ျ နောကျဆကျတှဲ လြှပျစဈပစ်စညျးတှေ ပကြျစီးတာမြိုးအပွငျ မီးလောငျတာ၊ လူသတောမြိုး အထိ ဆိုးကြိုးမြိုးစုံကိုလညျး ဖွဈပေါျစခေဲ့ပါတယျ။
၂၀၁၁ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရ တကျလာတဲ့အခါ အဲဒီ အခွအေနကေို ပွုပွငျဖို့ ကွိုးစားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကံဆိုးခငြျတော့ ဒီမိုကရစေီ နညျးနညျးပါးပါး ရလာတဲ့ အခွအေနအေောကျမှာ အားကောငျးလာတဲ့ အငျနျဂြီအို အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ ရအေားကနေ လြှပျစဈ မထုတျဖို့၊ ကြောကျမီးသှေးကနေ လြှပျစဈမထုတျဖို့ စတဲ့ ခုခံ ဆန့ျကငြျမှုတှနေဲ့ အကွီးအကယြျ ရငျဆိုငျခဲ့ရပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ သူတို့ သကျတမျးကုနျတဲ့ ၂၀၁၆ နှဈဆနျးအထိ လြှပျစဈဓာတျအား မဂ်ဂါဝပျ ၂၄၀၀ ဝနျးကငြျလောကျပဲ ထုတျလုပျနိုငျခဲ့ပါတယျ။ တဈနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ ဆိုရငျတော့ မိသားစုပေါငျး ၃၄ ရာခိုငျနှုနျးကိုပဲ လြှပျစဈမီးပေးနိုငျသေးတဲ့ အနအေထားပါ။
၂၀၁၆ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရ တကျလာတဲ့အခါ ပွညျသူတှအေတှကျရော၊ နိုငျငံတကာ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှေ ဝငျရောကျဖို့ အတှကျကိုပါ လြှပျစဈဓာတျအား ထုတျလုပျရေးဘကျကို ပိုပွီး အာရုံစိုကျလာပါတယျ။
၄ နှဈပွည့ျပွီးတဲ့ ကနေ့ အခြိနျမှာတော့ လြှပျစဈဓာတျအား မဂ်ဂါဝပျ ၃၇၀၀ လောကျအထိ ထုတျလုပျနိုငျလာပါပွီ။ အရငျ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရ လကျထကျက ထုတျလုပျခဲ့တဲ့ ပမာဏ ထကျ ၅၄% လောကျ ပိုထုတျနိုငျပမေယ့ျ တဈနိုငျငံလုံး မိသားစုတှရေဲ့ တဈဝကျဖွဈတဲ့ ၅၀ ရာခိုငျနှုနျးကိုပဲ လှှမျးခွုံ လြှပျစဈဓာတျအား ပေးနိုငျပါသေးတယျ။ တဈနိုငျငံလုံး လှှမျးခွုံ လြှပျစဈဓာတျအားပေးနိုငျဖို့၊ အခုလကျရှိ ထုတျလုပျနိုငျတာထကျ နောကျထပျ တဈဆ လောကျ ထပျထုတျလုပျနိုငျဖို့ အမြားကွီးလိုအပျနသေေးပမေယ့ျ အရငျခတျေက ဒုက်ခနဲ့ ဝနျထုတျဝနျပိုး တဈခြို့တော့ သကျသာသှားစတော တှေ့ရပါတယျ။
ရနျကုနျနဲ့ မွို့ကွီး အတောျမြားမြားက နအေိမျတှကေ မီးစကျ အငယျလေးတှေ၊ အငျဗကျတာတှေ ပြောကျကှယျကုနျပါပွီ။ နရော အတောျမြားမြားမှာ မီးအားမွှင့ျစကျတှေ သုံးဖို့ မလိုတော့ပါဘူး။ ဗှီအိုငျပီ အထူးသီးသန့ျလိုငျးတှေ ပြောကျကှယျကုနျပွီး လြှပျစဈဌာနဟာ အရငျခတျေကလို နရောတကာ အဂတိလိုကျစားမှု ပွည့ျနှကျနတေဲ့ အနအေထားမြိုးနဲ့လညျး ခွားနားလာတာ တှေ့နိုငျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အခွား လိုအပျခကြျတှေ ပွသနာတှကေတော့ အမြားကွီးကနြျနဆေဲပါ။
လတျတလော ဧပွီလ မီတာခ မြားတယျ ဆိုတဲ့ ပွသနာဟာ တကယျတော့ သိပျ မထူးဆနျးပါဘူး။ ရာသီဥတု ပူပွငျးတာ၊ လူတှအေားလုံး နအေိမျတှမှော အခြိနျပွည့ျနီးပါးနပွေီး အဲကှနျးအပါအဝငျ လြှပျစဈပစ်စညျး သုံးစှဲမှု မွင့ျတကျခွငျးဟာ လြှပျစဈမီတာ ယူနဈ မွင့ျတကျစတေဲ့ အကွောငျးရငျးပါပဲ။ ကသြင့ျတဲ့ မီတာယူနဈထကျ မီတာခ ကို ပိုပွီးကောကျခံတယျ ဆိုတဲ့ ပွသနာမြိုး မပေါျပေါကျခဲ့ပမေယ့ျ မီတာခ မှနျးဖတျတာကွောင့ျ လစဉျ ကသြင့ျမီတာယူနဈ အတိုငျး တိတိကကြြ ကောကျခံတာမြိုး မလုပျနိုငျခဲ့တဲ့ အားနညျးခကြျမြိုးကိုတော့ ဝနျကွီးဌာန တာဝနျရှိသူတှဘေကျက ဝနျခံပွီး ပွုပွငျမယျလို့ ကတိပေးထားပွီး ဖွဈတာ တှေ့ရပါတယျ။ မီတာပုံးတှေ ရှိသင့ျတဲ့ နရောမှာ ရှိမနလေို့ မီတာယူနဈ မှနျမှနျ မဖတျနိုငျတဲ့ ပွသနာကိုလညျး ဖွရှေငျးပေးရပါဦးမယျ။ ပွညျသူတှကေို အမွဲတနျး ဒုက်ခပေးနတေဲ့ လြှပျစဈရုံးကို သှားပွီး လစဉျ မီတာခ တိုးကွိတျ ဆောငျနရေတဲ့ ကိစ်စကိုလညျး ရနျကုနျ၊ ပဲခူးနဲ့ မန်တလေး မွို့တှမှော Mobile Banking ကနေ တဆင့ျ၊ Application တှကေနေ တဈဆင့ျ ပေးလို့ရတဲ့နညျးတှေ ရှိလာပွီမို့ အဲဒီဒုက်ခလညျး သကျသာလာပါပွီ။ ပွောရရငျ လြှပျစဈနဲ့ စှမျးအငျ ဝနျကွီးဌာနအနနေဲ့ ပွညျတှငျး လြှပျစဈထုတျလုပျမှု၊ ဖွန့ျဖွူးမှု၊ ဝနျဆောငျမှု အပိုငျးတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှေ အဆင့ျလောကျ လိုကျမီဖို့ အမြားကွီး အကောငျအထညျ ဖောျဖို့ လိုနသေေးပမေယ့ျ ၄ နှဈအတှငျး စှမျးဆောငျမှုကတော့ အသင့ျအတင့ျ ခရီးရောကျတာ တှေ့မွငျရကွောငျးပါ။
စညျသူအောငျမွင့ျ။