Zawgyi/ Unicode
ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာ ၃ ရက်နေ့က ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ဟာ လွှတ်တော် အသီးသီးရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ဆိုင်ရာ နည်းဥပဒေ တစ်ချို့ကို ပြင်ဆင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလို ပြင်ဆင်ခဲ့တဲ့ နည်းဥပဒေထဲမှာ တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့ ပြင်ပမှာ မဲရုံတွေဆောက်ပြီး တပ်မတော်သား တွေနဲ့ သူတို့ မိသားစုဝင်တွေကို မဲပေးခိုင်းမယ့် ကိစ္စ၊ ကြိုတင်မဲတွေကို ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိရှိနဲ့ စနစ်တကျ မဲပေးစေမယ့် ကိစ္စ စသဖြင့် တပ်မတော်သားတွေရဲ့ မဲပေးမှုနဲ့ ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စတွေအပြင် မဲဆန္ဒနယ် ပြင်ပရောက်နေသူတွေ သူတို့ရောက်ရာ နေရာမှာပဲ မဲပေးခွင့်ရနိုင်မယ့် ကိစ္စလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ မဲဆန္ဒနယ် ပြင်ပရောက်နေသူတွေ သူရောက်ရာနေရာမှာပဲ မဲပေးခွင့်ရမယ့် ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကချင်၊ ရှမ်း နဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီ အတော်များများက သဘောမတူနိုင် ကန့်ကွက်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားကြပါတယ်။ ဒီ ပြင်ဆင်ချက်ရဲ့ အဓိပ္ပါယ်က ဘာလဲ၊ တိုင်းရင်းသားပါတီ တွေက ဘာကြောင့် ကန့်ကွက်နေကြသလဲ ဆိုတာ လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။
ပြည်သူ့လွှတ်တော်၊ အမျိုးသားလွှတ်တော် နဲ့ တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ် လွှတ်တော်တွေရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ နည်းဥပဒေ တွေမှာ ခုလို ပြဌာန်းချက် ပါရှိပါတယ်။ “ အနည်းဆုံး ရက်ပေါင်း ၁၈၀ ထက်မနည်း မဲဆန္ဒနယ် ပြင်ပရောက် အခြား မဲဆန္ဒရှင်များသည် မိမိတို့၏ အမြဲတန်း နေရပ်သို့ သွားရောက်ပြီး မဲပေးလိုခြင်း မရှိပါက မိမိတို့ ရောက်ရှိနေသော မဲဆန္ဒနယ်တွင် ရွေးကောက်ခံသော လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်း များကို ဆန္ဒမဲ ပေးနိုင်ခွင့် ရရှိစေရန်အတွက် မဲစာရင်း ထည့်သွင်းခြင်းကို အောက်ပါ နည်းလမ်းအတိုင်း ဆောင်ရွက်ရမည်။” လို့ ဆိုထားပါတယ်။ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ ကိုယ်ဟာ ကိုယ့်အိမ်ထောင်စု စာရင်းပေါက်ရာ မဲဆန္ဒနယ်ကနေ အခြားနေရာ တစ်ခုခုကို ရက်ရှည်လများ ရောက်နေတယ်၊ နေထိုင်တာကလည်း ရက်ပေါင်း ၁၈၀ ထက်မနည်း ရှိနေပြီ၊ ဒါကြောင့် မဲပေးချိန်ရောက်ရင် ကိုယ့်မဲဆန္ဒနယ်ကို ကိုယ်ပြန်သွားပြီး မဲပေးချင်ပေး၊ ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်ရောက်နေတဲ့ မဲဆန္ဒနယ်မှာ ရွေးကောက်ခံတဲ့ အမတ်လောင်းတွေကိုပဲ မဲပေးချင်တယ် ဆိုရင်လည်း လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနဲ့အညီ မဲပေးလို့ရတယ် ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ အခု ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ရဲ့ ၅ကြိမ်မြောက် နည်းဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက်မှာတော့ ရက်ပေါင်း ၁၈၀ ကို ရက်ပေါင်း ၉၀ ဆိုပြီး အစားထိုးထားပါတယ်။ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ လူတစ်ယောက်ဟာ တစ်နေရာရာမှာ ရက်ပေါင်း ၉၀ ထက် မနည်း နေလိုက်ပြီ ဆိုတာနဲ့ အဲဒီနေရာက မဲဆန္ဒနယ်မြေမှာ မဲစာရင်းသွင်းပြီး မဲပေးခွင့်ရသွားစေမယ့် သဘောပါ။
ဒါကို တိုင်းရင်းသားပါတီ ခေါင်းဆောင်တွေက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ကြပါတယ်။ အကြောင်းကတော့ သူတို့ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်မကြီးကလာတဲ့ ၊ ဒေသခံ တိုင်းရင်းသားမဟုတ်သူတွေ၊ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေ အများကြီးရှိနေတယ်၊ ရက် ၉၀ လောက် နေထိုင်ပြီ ဆိုတာနဲ့ အဲဒီလူတွေဟာ တိုင်းရင်းသား မဲဆန္ဒနယ်မြေတွေမှာ မဲပေးခွင့် ရသွားတော့မယ် ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေရဲ့ မဲရလာဒ် အပေါ်ကို ရိုက်ခတ်မှု ရှိနိုင်တယ်၊ အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားတွေ နစ်နာနိုင်တယ်လို့ ထောက်ပြပြီး ကန့်ကွက်ကြတာပါ။
တကယ်လည်း တိုင်းရင်းသားပါတီ ခေါင်းဆောင်တွေ ထောက်ပြတာ မှန်ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီ စနစ်အရ မဲပေးရွေးချယ်မှုတွေမှာ မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ စာရင်း ဆိုတာ အရေးအကြီးဆုံး အခြေခံ အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသား ဒေသတွေမှာဆိုရင် အဲဒီကိစ္စ ပိုလို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း နောက်ပိုင်း လူတွေ တစ်နေရာက တစ်နေရာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှု များပြားလာတာ၊ ရေကြည်ရာ မျက်နုရာ ရွှေ့ပြောင်းကြတာ စတဲ့ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တိုင်းရင်းသားတွေ နေထိုင်တဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာ နေထိုင်သူ လူမျိုးအချိုးအစား တဖြေးဖြေး ပြောင်းလဲသွားပါတယ်။
ဥပမာအားဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်က မြို့နယ် အတော်များများမှာ ကချင်တွေဟာ အများစု မဟုတ်တော့ဘူး ဆိုတာမျိုးပါ။ ဒီကနေ တဆင့် ဆက်ပြီးကြည့်ရင် အဲလို တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ကျင်းပတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ရလာဒ်တွေဟာ သက်ဆိုင်ရာ ဒေသခံ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ သဘောထားနဲ့ တထပ်တည်း မကျတော့တဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်ပေါ်လာစေပါတယ်။ အခု ပိုဆိုးစေတာက နဂိုကမှ မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူတွေမှာ ဒေသခံ လူမျိုး အချိုးအစား ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့အထဲ ရက်ပေါင်း ၉၀ အထက် ခဏလာနေတဲ့ သူတွေ၊ ရွှေ့ပြောင်းတွေကိုပါ အဲဒီ မဲဆန္ဒနယ်မှာ မဲပေးခွင့် ပြုလိုက်မယ်ဆိုရင် မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ အချိုးအစား အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပေါ်သွားစေမှာပါ။ ဒါတွေဟာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ မဲရရှိရေးမှာ အပေါင်းလက္ခဏာ မဆောင်ဘူး ဆိုတာ အလွန် သိသာပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း တိုင်းရင်းသားပါတီ ခေါင်းဆောင်တွေ ကန့်ကွက်နေကြတာပါ။
ဒါနဲ့ ပတ်သက်ရင် ထင်ရှားတဲ့ နမူနာ တခုရှိပါသေးတယ်။ အဲဒါကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ အောက်တိုဘာ အစိုးရ၊ တပ်မတော်နဲ့ NCA အပစ်ရပ် လက်မှတ်ထိုး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ထိပ်သီးအစည်းဝေးမှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ပြောခဲ့တဲ့ မိန့်ခွန်းထဲက အစိပ်အပိုင်းတစ်ခုမှာပါ။ သူက “ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု စနစ်အတွက် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်တို့ကို တောင်းဆိုကြ ရာမှာ ပြည်ထောင်စုအတွင်းရှိ မည်သည့်တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်မှာမဆို တိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုတစ်စုတည်း သီးသန့်နေထိုင်တာမဟုတ်ဘဲ လူမျိုးပေါင်းစုံ ပေါင်းစည်းနေထိုင်လျက်ရှိတာကို သတိပြုရမှာဖြစ်ပါတယ်။ သာဓက အားဖြင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ လူဦးရေစာရင်းအရ ကချင်ပြည်နယ်မှာ ဆိုရင် လူဦးရေ ၁၆ သိန်းကျော်ရှိပြီး၊ လူဦးရေအချိုးမှာ ဗမာ ၂၉.၂%၊ ရှမ်း ၂၃.၆%၊ ဂျိမ်းဖော ၁၈.၉၇%၊ လီဆူး ၇%၊ ရဝမ် ၅.၅%၊ လော်ဝေါ် ၃.၃၃%၊ လာချိတ် ၂.၈၉%၊ ဇိုက်ဝါး ၁.၅၇% နဲ့ ကျန် တိုင်းရင်းသားများ ၈%ခန့် ရောနှောနေထိုင်ကြတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။” လို့ ပြောဆိုပါတယ်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးရဲ့ ပြောဆိုချက်မှာ ဒီနေ့ထိတိုင် အစိုးရက တရားဝင် ထုတ်ပြန်နိုင်ခြင်း မရှိသေးတဲ့ ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းပါ တိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုစာရင်း တစ်စိပ်တစ်ပိုင်းကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။ စာရင်းအရ ကချင်မျိုးနွယ်စု အားလုံးပေါင်းလိုက်ရင်တောင် ကချင်ပြည်နယ် နေထိုင်သူ လူဦးရေ စုစုပေါင်းရဲ့ ၄၀% တောင် မပြည့်ပါဘူး။ အဲဒီအခြေအနေအောက်မှာ မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ စာရင်း ပြုစုထားတာမို့ ကချင်ပြည်နယ်က ထွက်ပေါ်လာတဲ့ မဲရလာဒ်တွေဟာ ကချင်တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အဓိကဆန္ဒ ဖြစ်မနေဘူး ဆိုတာ နားလည်နိုင်ပါတယ်။ အခြား တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်တွေမှာလဲ အဲဒီနည်းအတိုင်း ဖြစ်နေတာပါ။ အခုလို အခြေခံ မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ အရည်အတွက်မှာတောင် တိုင်းရင်းသားတွေ အတွက် မျှတမှု မရှိတဲ့ အခြေအနေအောက်မှာ ရက်ပေါင်း ၉၀ အထက် နေထိုင်သူတွေကိုပါ အဲဒီဒေသတွေမှာ မဲပေးခွင့်ပြုလိုက်ရင် တိုင်းရင်းသားပါတီတွေရဲ့ မဲရလာဒ် ပိုပြီး လျော့ပါးသွားဖို့ပဲ ရှိနေပါတယ်။
ဒီနေရာမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က လုပ်သင့်တာကတော့ မဲဆန္ဒနယ်မြေ ပြင်ပ မဲပေးခွင့်ကို အနည်းဆုံး ရက်ပေါင်း ၁၈၀ နဂိုအတိုင်းထားပြီး၊ အဝေးရောက် မဲပေးခွင့်စနစ်ကို ပိုပြီး လွယ်ကူအောင် လုပ်ပေးဖို့ လိုပါတယ်။ လက်ရှိ မဲဆန္ဒနယ် ပြင်ပရောက်နေသူတွေရဲ့ အဝေးကနေ မဲပေးတဲ့ စနစ်ဟာ အဆင့်တွေများလွန်းပြီး ရှုပ်လည်း ရှုပ်ထွေးပါတယ်။ ဒါကြောင့် လူတွေဟာ သူတို့ မူရင်း မဲဆန္ဒနယ်မြေအတွက် အဝေးရောက်မဲအဖြစ် မဲမပေးချင် ဖြစ်နေကြတာပါ။ တကယ်တော့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ နည်းဥပဒေ တစ်ခုခုကို ပြန်ပြင်ဖို့ ဆိုတာကလည်း သိပ်မခက်ခဲပါဘူး။ ကော်မရှင်ဆိုတာ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကြားမှာ ဒိုင်လူကြီးသဖွယ် ဆောင်ရွက်ရတာမို့ အခု တိုင်းရင်းသားတွေ လက်မခံချင်လို့ ထောက်ပြနေတဲ့ကိစ္စ အင်န်အယ်လ်ဒီ နဲ့ ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီဘက်က သဘောတူရင် လွယ်လွယ်ကူကူ ပြင်လို့ရနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု အရေး မျှော်တွေးပြီး တိုင်းရင်းသားတွေ အဲလို နစ်နာမယ့်ကိစ္စ အင်န်အယ်လ်ဒီ နဲ့ ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီဘက်က အသေအခြာ ပြန် သုံးသပ်ပြီး နည်းဥပဒေ ပြန်ပြင်နိုင်ရေး တိုင်းရင်းသားပါတီတွေနဲ့ အတူဆွေးနွေး ဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်းပါ။
“ မဲဆန်ဒနယျပွငျပရောကျနသေူတှရေဲ့ မဲပေးခှင့ျကိစ်စ၊ တိုငျးရငျးသားတှကေို ဘယျလောကျ နဈနာစမေလဲ။”
စညျသူအောငျမွင့ျ
ပွီးခဲ့တဲ့ အောကျတိုဘာ ၃ ရကျနေ့က ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျဟာ လှှတျတောျ အသီးသီးရဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ဆိုငျရာ နညျးဥပဒေ တဈခြို့ကို ပွငျဆငျ ထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီလို ပွငျဆငျခဲ့တဲ့ နညျးဥပဒထေဲမှာ တပျရငျးတပျဖှဲ့ ပွငျပမှာ မဲရုံတှဆေောကျပွီး တပျမတောျသား တှနေဲ့ သူတို့ မိသားစုဝငျတှကေို မဲပေးခိုငျးမယ့ျ ကိစ်စ၊ ကွိုတငျမဲတှကေို ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု ရှိရှိနဲ့ စနဈတကြ မဲပေးစမေယ့ျ ကိစ်စ စသဖွင့ျ တပျမတောျသားတှရေဲ့ မဲပေးမှုနဲ့ ဆိုငျတဲ့ ကိစ်စတှအေပွငျ မဲဆန်ဒနယျ ပွငျပရောကျနသေူတှေ သူတို့ရောကျရာ နရောမှာပဲ မဲပေးခှင့ျရနိုငျမယ့ျ ကိစ်စလညျး ပါဝငျခဲ့ပါတယျ။ မဲဆန်ဒနယျ ပွငျပရောကျနသေူတှေ သူရောကျရာနရောမှာပဲ မဲပေးခှင့ျရမယ့ျ ကိစ်စနဲ့ပတျသကျပွီး ကခငြျ၊ ရှမျး နဲ့ တိုငျးရငျးသားပါတီ အတောျမြားမြားက သဘောမတူနိုငျ ကန့ျကှကျကွောငျး ထုတျဖောျပွောဆိုထားကွပါတယျ။ ဒီ ပွငျဆငျခကြျရဲ့ အဓိပ်ပါယျက ဘာလဲ၊ တိုငျးရငျးသားပါတီ တှကေ ဘာကွောင့ျ ကန့ျကှကျနကွေသလဲ ဆိုတာ လေ့လာကွည့ျကွရအောငျပါ။
ပွညျသူ့လှှတျတောျ၊ အမြိုးသားလှှတျတောျ နဲ့ တိုငျးနဲ့ ပွညျနယျ လှှတျတောျတှရေဲ့ ရှေးကောကျပှဲ နညျးဥပဒေ တှမှော ခုလို ပွဌာနျးခကြျ ပါရှိပါတယျ။ “ အနညျးဆုံး ရကျပေါငျး ၁၈၀ ထကျမနညျး မဲဆန်ဒနယျ ပွငျပရောကျ အခွား မဲဆန်ဒရှငျမြားသညျ မိမိတို့၏ အမွဲတနျး နရေပျသို့ သှားရောကျပွီး မဲပေးလိုခွငျး မရှိပါက မိမိတို့ ရောကျရှိနသေော မဲဆန်ဒနယျတှငျ ရှေးကောကျခံသော လှှတျတောျကိုယျစားလှယျလောငျးမြားကို ဆန်ဒမဲ ပေးနိုငျခှင့ျ ရရှိစရေနျအတှကျ မဲစာရငျး ထည့ျသှငျးခွငျးကို အောကျပါနညျးလမျးအတိုငျး ဆောငျရှကျရမညျ။” လို့ ဆိုထားပါတယျ။ အဓိပ်ပါယျကတော့ ကိုယျဟာ ကိုယ့ျအိမျထောငျစု စာရငျးပေါကျရာ မဲဆန်ဒနယျကနေ အခွားနရော တဈခုခုကို ရကျရှညျလမြား ရောကျနတေယျ၊ နထေိုငျတာကလညျး ရကျပေါငျး ၁၈၀ ထကျမနညျး ရှိနပွေီ၊ ဒါကွောင့ျ မဲပေးခြိနျရောကျရငျ ကိုယ့ျမဲဆန်ဒနယျကို ကိုယျပွနျသှားပွီး မဲပေးခငြျပေး၊ ဒါမှမဟုတျ ကိုယျရောကျနတေဲ့ မဲဆန်ဒနယျမှာ ရှေးကောကျခံတဲ့ အမတျလောငျးတှကေိုပဲ မဲပေးခငြျတယျ ဆိုရငျလညျး လုပျထုံးလုပျနညျးနဲ့အညီ မဲပေးလို့ရတယျ ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ အခု ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျရဲ့ ၅ကွိမျမွောကျ နညျးဥပဒေ ပွငျဆငျခကြျမှာတော့ ရကျပေါငျး ၁၈၀ ကို ရကျပေါငျး ၉၀ ဆိုပွီး အစားထိုးထားပါတယျ။ အဓိပ်ပါယျကတော့ လူတဈယောကျဟာ တဈနရောရာမှာ ရကျပေါငျး ၉၀ ထကျ မနညျး နလေိုကျပွီ ဆိုတာနဲ့ အဲဒီနရောက မဲဆန်ဒနယျမွမှော မဲစာရငျးသှငျးပွီး မဲပေးခှင့ျရသှားစမေယ့ျ သဘောပါ။
ဒါကို တိုငျးရငျးသားပါတီ ခေါငျးဆောငျတှကေ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ကန့ျကှကျကွပါတယျ။ အကွောငျးကတော့ သူတို့ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော မွနျမာနိုငျငံ ပွညျမကွီးကလာတဲ့ ၊ ဒသေခံ တိုငျးရငျးသားမဟုတျသူတှေ၊ ရှှေ့ပွောငျးလုပျသားတှေ အမြားကွီးရှိနတေယျ၊ ရကျ ၉၀ လောကျ နထေိုငျပွီ ဆိုတာနဲ့ အဲဒီလူတှဟော တိုငျးရငျးသား မဲဆန်ဒနယျမွတှေမှော မဲပေးခှင့ျ ရသှားတော့မယျ ဆိုရငျ တိုငျးရငျးသားဒသေတှရေဲ့ မဲရလာဒျ အပေါျကို ရိုကျခတျမှု ရှိနိုငျတယျ၊ အထူးသဖွင့ျ တိုငျးရငျးသားတှေ နဈနာနိုငျတယျလို့ ထောကျပွပွီး ကန့ျကှကျကွတာပါ။
တကယျလညျး တိုငျးရငျးသားပါတီ ခေါငျးဆောငျတှေ ထောကျပွတာ မှနျပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီ စနဈအရ မဲပေးရှေးခယြျမှုတှမှော မဲပေးပိုငျခှင့ျရှိသူ စာရငျး ဆိုတာ အရေးအကွီးဆုံး အခွခေံ အခကြျဖွဈပါတယျ။ တိုငျးရငျးသား ဒသေတှမှောဆိုရငျ အဲဒီကိစ်စ ပိုလို့ အရေးကွီးပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး နောကျပိုငျး လူတှေ တဈနရောက တဈနရော ရှှေ့ပွောငျးနထေိုငျမှု မြားပွားလာတာ၊ ရကွေညျရာ မကြျနုရာ ရှှေ့ပွောငျးကွတာ စတဲ့ အကွောငျးအမြိုးမြိုးကွောင့ျ တိုငျးရငျးသားတှေ နထေိုငျတဲ့ ပွညျနယျတှမှော နထေိုငျသူ လူမြိုးအခြိုးအစား တဖွေးဖွေး ပွောငျးလဲသှားပါတယျ။
ဥပမာအားဖွင့ျ ကခငြျပွညျနယျက မွို့နယျ အတောျမြားမြားမှာ ကခငြျတှဟော အမြားစု မဟုတျတော့ဘူး ဆိုတာမြိုးပါ။ ဒီကနေ တဆင့ျ ဆကျပွီးကွည့ျရငျ အဲလို တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ကငြျးပတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ရလာဒျတှဟော သကျဆိုငျရာ ဒသေခံ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ သဘောထားနဲ့ တထပျတညျး မကတြော့တဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈပေါျလာစပေါတယျ။ အခု ပိုဆိုးစတောက နဂိုကမှ မဲပေးပိုငျခှင့ျရှိသူတှမှော ဒသေခံ လူမြိုး အခြိုးအစား ပွောငျးလဲမှု ဖွဈပေါျနတေဲ့အထဲ ရကျပေါငျး ၉၀ အထကျ ခဏလာနတေဲ့ သူတှေ၊ ရှှေ့ပွောငျးတှကေိုပါ အဲဒီ မဲဆန်ဒနယျမှာ မဲပေးခှင့ျ ပွုလိုကျမယျဆိုရငျ မဲပေးပိုငျခှင့ျရှိသူ အခြိုးအစား အပွောငျးအလဲ ဖွဈပေါျသှားစမှောပါ။ ဒါတှဟော တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ မဲရရှိရေးမှာ အပေါငျးလက်ခဏာ မဆောငျဘူး ဆိုတာ အလှနျ သိသာပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး တိုငျးရငျးသားပါတီ ခေါငျးဆောငျတှေ ကန့ျကှကျနကွေတာပါ။
ဒါနဲ့ ပတျသကျရငျ ထငျရှားတဲ့ နမူနာ တဈခုရှိပါသေးတယျ။ အဲဒါကတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ အောကျတိုဘာ အစိုးရ၊ တပျမတောျနဲ့ NCA အပဈရပျ လကျမှတျထိုး တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ ထိပျသီးအစညျးဝေးမှာ တပျမတောျကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ပွောခဲ့တဲ့ မိန့ျခှနျးထဲက အစိပျအပိုငျးတဈခုမှာပါ။ သူက “ဖကျဒရယျပွညျထောငျစု စနဈအတှကျ ကိုယျပိုငျပွဋ်ဌာနျးခှင့ျ၊ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျခှင့ျတို့ကို တောငျးဆိုကွ ရာမှာ ပွညျထောငျစုအတှငျးရှိ မညျသည့ျတိုငျးဒသေကွီး၊ ပွညျနယျမှာမဆို တိုငျးရငျးသား လူမြိုးစုတဈစုတညျး သီးသန့ျနထေိုငျတာမဟုတျဘဲ လူမြိုးပေါငျးစုံ ပေါငျးစညျးနထေိုငျလကြျရှိတာကို သတိပွုရမှာဖွဈပါတယျ။ သာဓက အားဖွင့ျ ၂၀၁၄ ခုနှဈ၊ လူဦးရစောရငျးအရ ကခငြျပွညျနယျမှာ ဆိုရငျ လူဦးရေ ၁၆ သိနျးကြောျရှိပွီး၊ လူဦးရအေခြိုးမှာ ဗမာ ၂၉.၂%၊ ရှမျး ၂၃.၆%၊ ဂြိမျးဖော ၁၈.၉၇%၊ လီဆူး ၇%၊ ရဝမျ ၅.၅%၊ လောျဝေါျ ၃.၃၃%၊ လာခြိတျ ၂.၈၉%၊ ဇိုကျဝါး ၁.၅၇% နဲ့ ကနြျ တိုငျးရငျးသားမြား ၈%ခန့ျ ရောနှောနထေိုငျကွတာကို တှေ့ရမှာဖွဈပါတယျ။” လို့ ပွောဆိုပါတယျ။
ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးရဲ့ ပွောဆိုခကြျမှာ ဒီနေ့ထိတိုငျ အစိုးရက တရားဝငျ ထုတျပွနျနိုငျခွငျး မရှိသေးတဲ့ ၂၀၁၄ သနျးခေါငျစာရငျးပါ တိုငျးရငျးသား လူမြိုးစုစာရငျး တဈစိပျတဈပိုငျးကို တှေ့နိုငျပါတယျ။ စာရငျးအရ ကခငြျမြိုးနှယျစု အားလုံးပေါငျးလိုကျရငျတောငျ ကခငြျပွညျနယျ နထေိုငျသူ လူဦးရေ စုစုပေါငျးရဲ့ ၄၀% တောငျ မပွည့ျပါဘူး။ အဲဒီအခွအေနအေောကျမှာ မဲပေးပိုငျခှင့ျရှိသူ စာရငျး ပွုစုထားတာမို့ ကခငြျပွညျနယျက ထှကျပေါျလာတဲ့ မဲရလာဒျတှဟော ကခငြျတိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ အဓိကဆန်ဒ ဖွဈမနဘေူး ဆိုတာ နားလညျနိုငျပါတယျ။ အခွား တိုငျးရငျးသားပွညျနယျတှမှောလဲ အဲဒီနညျးအတိုငျး ဖွဈနတောပါ။ အခုလို အခွခေံ မဲပေးပိုငျခှင့ျရှိသူ အရညျအတှကျမှာတောငျ တိုငျးရငျးသားတှေ အတှကျ မြှတမှု မရှိတဲ့ အခွအေနအေောကျမှာ ရကျပေါငျး ၉၀ အထကျ နထေိုငျသူတှကေိုပါ အဲဒီဒသေတှမှော မဲပေးခှင့ျပွုလိုကျရငျ တိုငျးရငျးသားပါတီတှရေဲ့ မဲရလာဒျ ပိုပွီး လြော့ပါးသှားဖို့ပဲ ရှိနပေါတယျ။
ဒီနရောမှာ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက လုပျသင့ျတာကတော့ မဲဆန်ဒနယျမွေ ပွငျပ မဲပေးခှင့ျကို အနညျးဆုံး ရကျပေါငျး ၁၈၀ နဂိုအတိုငျးထားပွီး၊ အဝေးရောကျ မဲပေးခှင့ျစနဈကို ပိုပွီး လှယျကူအောငျ လုပျပေးဖို့ လိုပါတယျ။ လကျရှိ မဲဆန်ဒနယျ ပွငျပရောကျနသေူတှရေဲ့ အဝေးကနေ မဲပေးတဲ့ စနဈဟာ အဆင့ျတှမြေားလှနျးပွီး ရှုပျလညျး ရှုပျထှေးပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ လူတှဟော သူတို့ မူရငျး မဲဆန်ဒနယျမွအေတှကျ အဝေးရောကျမဲအဖွဈ မဲမပေးခငြျ ဖွဈနကွေတာပါ။ တကယျတော့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ထုတျပွနျလိုကျတဲ့ နညျးဥပဒေ တဈခုခုကို ပွနျပွငျဖို့ ဆိုတာကလညျး သိပျမခကျခဲပါဘူး။ ကောျမရှငျဆိုတာ နိုငျငံရေးပါတီတှကွေားမှာ ဒိုငျလူကွီးသဖှယျ ဆောငျရှကျရတာမို့ အခု တိုငျးရငျးသားတှေ လကျမခံခငြျလို့ ထောကျပွနတေဲ့ကိစ်စ အငျနျအယျလျဒီ နဲ့ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီဘကျက သဘောတူရငျ လှယျလှယျကူကူ ပွငျလို့ရနိုငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဖကျဒရယျပွညျထောငျစု အရေး မြှောျတှေးပွီး တိုငျးရငျးသားတှေ အဲလို နဈနာမယ့ျကိစ်စ အငျနျအယျလျဒီ နဲ့ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီဘကျက အသအေခွာ ပွနျ သုံးသပျပွီး နညျးဥပဒေ ပွနျပွငျနိုငျရေး တိုငျးရငျးသားပါတီတှနေဲ့ အတူဆှေးနှေး ဆောငျရှကျသင့ျကွောငျးပါ။