ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းက ပြည်တွင်းမှာ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တစ်ချို့ ပြိုလဲတော့မယ် ဆိုပြီး လုပ်ငန်းရှင် တစ်ချို့နဲ့ ပြည်သူတစ်ချို့က အပ်ငွေတွေ ပြန်ထုတ်၊ ထုတ်ခဲ့တဲ့ ငွေတွေနဲ့ ရွှေဝယ်၊ ဒေါ်လာဝယ်တာကြောင့် ရွှေဈေး၊ ဒေါ်လာဈေးတွေ မကြုံဖူးအောင် မြင့်တက်သွားတယ် ဆိုတဲ့ သတင်းတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ လက်တွေ့အားဖြင့်လည်း ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တစ်ချို့မှာ အပ်ငွေပြန်ထုတ်သူတွေ ရှိခဲ့သလို၊ ကိန်းဂဏန်းတွေအရလည်း ရွှေဈေး၊ ဒေါ်လာဈေး စံချိန်တင် မြင့်တက်တာမျိုးလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ရွှေဈေးဟာ သမိုင်းတလျောက် အမြင့်ဆုံးအဖြစ် တစ်ကျပ်သား ကျပ် ၁၃ သိန်းကျော် ဈေးပေါက်ခဲ့တာပါ။ ကောလာဟလတွေ ထွက်ခဲ့သလို၊ တကယ်ပဲ ပုဂ္ဂလိကဘဏ် တစ်ချို့ ပြိုလဲနိုင်တယ်၊ ဘဏ်တွေကနေ ငွေထုတ်ပြီး ဝယ်ယူမှုများခဲ့လို့ ရွှေဈေး၊ ဒေါ်လာဈေး မြင့်တက်သွားရတယ် ဆိုတာကရော အဖြစ်မှန်ပဲလား ဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ်။ ခုတစ်ပတ် အဲဒီ ပြသနာအကြောင်း လေ့လာ တင်ပြသွားပါ့မယ်။
ဘဏ်ကိစ္စ ကောလာဟလ ဖြစ်ပေါ်စေတာကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လ ၂၂ ရက်နေ့ မြန်မာနိုင်ငံ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်း ဖွဲ့စည်းတဲ့နေ့က စတာပါ။ အဲဒီနေ့မှာ နာယက အဖြစ်တာဝန်ယူမယ့် ဇေကမ္ဘာကုမ္ပဏီပိုင်ရှင် ဦးခင်ရွှေက ၂၀၁၉ စက်တင်ဘာ လကုန်တာနဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တွေ အနေနဲ့ သူတို့ချေးယူထားတဲ့ ငွေတွေ ပြန်ဆပ်ဖို့ ဘဏ်တွေကနေ အကြောင်းကြားထားကြောင်း၊ သူတို့အနေနဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အဆင်မပြေကြကြောင်း၊ ပြန်မဆပ်နိုင်ရင်လည်း ဘဏ်တွေရဲ့ တရားစွဲတာ ခံရမှာဖြစ်ကြောင်း၊ အဲလို အခြေအနေ ကြုံရရင် လုပ်ငန်းတွေ အခက်အခဲ အကြပ်အတည်းတွေ့ပြီး ပြိုလဲသွားနိုင်ကြောင်း၊ သူတို့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတွေရဲ့ လုပ်ငန်းတွေသာ ပြိုလဲကုန်ရင် ဆက်စပ်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေ အပါအဝင် အောက်ခြေ အလုပ်သမားတွေ အထိပါ ထိခိုက်သွားမှာဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ နောက် ၅ ရက်အကြာ သြဂုတ်လ ၂၇ ရက်နေ့မှာတော့ လွှတ်တော်တွင်း မေးမြန်းမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဗဟိုဘဏ် ဒုဥက္ကဌ ဦးစိုးသိန်းက ပြန်မဆပ်နိုင်တဲ့ ဘဏ်ချေးငွေ NPL, Non performing Loan တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရှင်းလင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ သူ့ပြောဆိုချက်အရ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် တစ်ချို့ဟာ ဘဏ်တွေကနေ ငွေတွေ ချေးယူထားပြီး အဲဒီအချိန်ကစ ဒီကနေ့ အချိန်ထိ အတိုးရော၊ အရင်းပါ လုံး၀ မဆပ်တဲ့ ငွေကြေး အမြောက်အများ ရှိနေတဲ့အကြောင်း၊ အဲဒီချေးငွေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ငွေချေးထားတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေနဲ့ အချိန်အများကြီးယူပြီး အပေးအယူလုပ် ညှိနှိုင်းခဲ့ကြောင်း၊ အခုနောက်ဆုံး အဲဒီလို ငွေချေးပြီး အတိုးရော အရင်းပါ မဆပ်သူတွေကို ဘဏ်တွေဘက်က အလျော့ပေး ဆောင်ရွက်ဖို့ မရှိတော့တဲ့အကြောင်း ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။ ဗဟိုဘဏ် ဒုဥက္ကဌ ဦးစိုးသိန်းရဲ့ အဲဒီ ပြောစကားဟာ ချေးငွေယူပြီး အတိုးလည်း မပေး၊ ပြန်လည်း မဆပ်တဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တွေကြား အတော်လေး ဂယက်ရိုက်သွားပါတယ်။
နောက်ပိုင်းတော့ ဗဟိုဘဏ်ဟာ ဒုဥက္ကဌ ဦးစိုးသိန်းရဲ့ လွှတ်တော်တွင်း ပြောဆိုချက်ဟာ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ သဘောထား အပြည့်အ၀ မဟုတ်တဲ့အကြောင်း၊ ချေးငွေ ပြန်မဆပ်နိုင်တဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတွေနဲ့ ဆက်ပြီး ညှိနှိုင်းသွားမယ့်အကြောင်း ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။
ဗဟိုဘဏ်က အဲလို ကြေငြာချက်ထုတ်လိုက်မှ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတွေ ဘဏ်ချေးငွေ ပြန်မဆပ်နိုင်တဲ့ ပြသနာ အတည်ပြုသလို ဖြစ်သွားပြီး ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တစ်ချို့ကနေ ပြည်သူတစ်ချို့ ငွေထုတ်ယူမှု စ ဖြစ်လာတာပါ။ ဒီ ပြသနာအတွက် နိုင်ငံတော်ရဲ့ အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ကောလာဟလ တွေကို မယုံကြည်ဖို့ ပြောဆိုခဲ့သလို၊ ဗဟိုဘဏ်ဘက်ကလည်း ဘဏ်မှာ ငွေအပ်ထားသူတွေကို စိတ်မပူဖို့၊ ထုတ်ယူမယ် ဆိုရင် ကျပ်ငွေ ထရီလျံနဲ့ချီပြီး ပြင်ဆင်ထားတဲ့အကြောင်း ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်း ဘဏ်ကနေ ငွေထုတ်ယူမှု ပြန်လျော့သွားပြီး ပြသနာ ပြီးဆုံးသွားပါတယ်။
တိုက်ဆိုင်တယ်လို့ပဲ ပြောရမလား၊ ဘဏ်တွေ အဲလို သတင်းထွက်ပြီး ပြည်သူတွေ ငွေထုတ်ယူနေချိန်၊ တစ်ချို့ စုဆောင်းဖို့ အတွက် ရွှေကို တန်းစီ ဝယ်နေချိန် နိုင်ငံတကာ ပေါက်ဈေးမှာလည်း ရွှေဈေးဟာ အမြင့်ဆုံးကို ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ သြဂုတ်လ ၇ ရက်နေ့မှာ နိုင်ငံတကာ ပေါက်ဈေး ရွှေတစ်အောင်စ ဒေါ်လာ ၁၅၀၀ ရှိနေရာကနေ စက်တင်ဘာ ၄ ရက်နေ့မှာတော့ တစ်အောင်စ ၁၅၅၀ ကျော်အထိ တက်သွားပါတယ်။ ဖြစ်ချင်တော့ ဒေါ်လာဈေးကလည်း စက်တင်ဘာ ၅ ရက်နဲ့ ၆ ရက်နေ့တွေမှာ တစ်ဒေါ်လာ ၁၅၄၅ ကနေ ၁၅၆၅ ကျပ် ရောက်သည်အထိ မတည်မငြိမ် မြင့်တက်တာနဲ့ သွားကြုံပါတယ်။
အကျိုးဆက်ကတော့ ရွှေဈေးဟာ မကြုံစဖူး တစ်ကျပ်သား ကျပ် ၁၃ သိန်းအထက် ရောက်သွားစေခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်မှာ ရွှေဈေး တစ်အောင်စ ဒေါ်လာ ၅၀ လောက် ပြန်ကျသွားပြီး ပြည်တွင်းမှာလည်း ဒေါ်လာဈေး တစ်ဒေါ်လာ ကျပ် ၁၅၃၀ ဝန်းကျင် ပြန်ရောက်သွားတဲ့ နောက်တစ်နေ့မှာတော့ မြန်မာ့ရွှေဈေးဟာ တစ်ကျပ်သား ကျပ် ၁၂ သိန်း ၄ သောင်းအောက် အထိ ထိုးဆင်းသွားခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။
တကယ်တော့ မြန်မာနိုင်ငံထဲက ရွှေဈေး ဆိုတာဟာ နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်က ရွှေဈေးနဲ့ ဒေါ်လာဈေး အတက်အကျကို လိုက်ပြီး ပြောင်းလဲနေတာမျိုးပါ။ တစ်စုံတစ်ယောက်က ဖန်တီးနေတာမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ နိုင်ငံတကာ ရွှေပေါက်ဈေး မြင့်ရင်၊ ဒေါ်လာဈေး တက်ရင် ပြည်တွင်း ရွှေဈေး တက်မှာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာဈေး ကျရင်၊ ဒေါ်လာဈေးကလည်း နိမ့်နေရင် ပြည်တွင်း ရွှေဈေးကျမယ် ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးပါ။ တကယ်လို့ ပြည်တွင်း ရွှေဈေးနှုန်းဟာ နိုင်ငံတကာ ပေါက်ဈေးနဲ့ တွက်လို့ မြင့်နေရင် ပြည်ပကနေ မြန်မာနိုင်ငံထဲ ရွှေသွင်းတဲ့ ကုန်သည်တွေ အဆင်သင့် ရှိနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် တရုတ်နဲ့ ထိုင်းကပါ။ အလားတူ ပြည်တွင်းမှာ ဈေးနိမ့်နေရင် ပြည်ပကို ထုတ်သွားမယ့် ကုန်သည်တွေကလည်း အမြဲပဲ ရှိနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာ့ရွှေတွေဟာ ရွှေတင်သွင်းခွင့် ပိတ်ထားတဲ့ အိန္ဒိယ ဘက်ကို မှောင်ခိုလမ်း အမျိုးမျိုးကနေ သွင်းကြပါတယ်။ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ ပြည်တွင်းရွှေဈေးကွက်ဟာ နိုင်ငံတကာ ရွှေဈေးကွက်က ဈေးနှုန်းအတိုင်း မတိမ်းမယိမ်း ရှိနေတာမျိုးပါ။ ဖြစ်ချင်တော့ အခု ရွှေဈေးခုန်တက်တယ် ဆိုတဲ့ စက်တင်ဘာ လဆန်းဟာ ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း မန္တလေး- လားရှိုး- မူဆယ် ကားလမ်းမှာ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေပြီး ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်း ပိတ်နေချိန်နဲ့ တိုက်ဆိုင်နေပြီး တရုတ်ဘက်က ရွှေတွေ မသွင်းနိုင်ပါဘူး။ အခြားတစ်ဖက်မှာလည်း မိုးတွင်းဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာ့ရွှေတွင်းတွေကနေ ရွှေအထွက်နည်းနေချိန်နဲ့ပါ တိုက်ဆိုင်သွားတော့ ဝယ်လိုအားထက် ပြည်တွင်းမှာ ရွှေနည်းပြီး နိုင်ငံတကာ ပေါက်ဈေးထက် ဈေး နည်းနည်း ပိုများသွားတာမျိုးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒေါ်လာဈေးကတော့ အစိုးရဘတ်ဂျက်၊ ကုန်သွယ်မှု လိုငွေပိုငွေတွေနဲ့ ဆက်စပ်တာကြောင့် အခုပြသနာနဲ့ သိပ်ပြီး မပတ်သက်ပါဘူး။
တကယ်တော့ လက်ရှိ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေ ကြုံနေရတဲ့ ပြသနာ ဆိုတာဟာ အရင် စစ်အစိုးရခေတ်ကတည်းက သန္ဓေတည်လာတာပါ။ စစ်အာဏာရှင်တွေဟာ သူတို့နဲ့ နီးစပ်တဲ့ လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတွေကို လက်ညှိုးထိုးပြီး ဘဏ်လုပ်ငန်း လုပ်ခွင့် ပေးခဲ့သလို၊ ဘဏ်လုပ်ထုံး လုပ်နည်း၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေကို ဂရုမစိုက်ပဲ ဘယ်သူ့ကိုတော့ ဘာလုပ်ငန်းအတွက် ဘယ်လောက် ငွေချေးပေးလိုက်ပါ ဆိုသည်အထိ အမိန့်ပေး စွက်ဖက်ခဲ့တာပါ။ အဲဒီအချိန်ကတည်းက ရှိလာတဲ့ ပြန်မဆပ်နိုင်တဲ့ ဘဏ်ချေးငွေ ပြသနာ အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရလက်ထက် ၂၀၁၇ ခုနှစ်ရောက်မှ စနစ်တကျ ဖြစ်အောင် စပြီး ကိုင်တွယ် လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ့ ငွေကြေးစနစ် တည်ငြိမ်ဖို့၊ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေ အနေနဲ့လည်း နိုင်ငံတကာ အဆင့်အတန်းမီပြီး ဈေးကွက် စီးပွားရေးနဲ့ သဟဇာတ ဖြစ်ဖို့ ဆိုရင် ပြန်မဆပ်နိုင်တဲ့ ဘဏ်ချေးငွေ Non performing Loan ပြသနာ အပါအဝင် အခြား ပြသနာတွေကို ဘဏ်လုပ်ထုံးလုပ်နည်း၊ ဒါမှမဟုတ်ရင် ဥပဒေကြောင်းအရ ဖြေရှင်းဖို့ လိုအပ်နေကြောင်းပါ။
----------------
Unicode
ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးက ပွညျတှငျးမှာ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတဈခြို့ ပွိုလဲတော့မယျ ဆိုပွီး လုပျငနျးရှငျ တဈခြို့နဲ့ ပွညျသူတဈခြို့က အပျငှတှေေ ပွနျထုတျ၊ ထုတျခဲ့တဲ့ ငှတှေနေဲ့ ရှှဝေယျ၊ ဒေါျလာဝယျတာကွောင့ျ ရှှဈေေး၊ ဒေါျလာဈေးတှေ မကွုံဖူးအောငျ မွင့ျတကျသှားတယျ ဆိုတဲ့ သတငျးတှေ ဖွဈပေါျခဲ့ပါတယျ။ လကျတှေ့အားဖွင့ျလညျး ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတဈခြို့မှာ အပျငှပွေနျထုတျသူတှေ ရှိခဲ့သလို၊ ကိနျးဂဏနျးတှအေရလညျး ရှှဈေေး၊ ဒေါျလာဈေး စံခြိနျတငျ မွင့ျတကျတာမြိုးလညျး ဖွဈခဲ့ပါတယျ။ ရှှဈေေးဟာ သမိုငျးတလြောကျ အမွင့ျဆုံးအဖွဈ တဈကပြျသား ကပြျ ၁၃ သိနျးကြောျ ဈေးပေါကျခဲ့တာပါ။ ကောလာဟလတှေ ထှကျခဲ့သလို၊ တကယျပဲ ပုဂ်ဂလိကဘဏျ တဈခြို့ ပွိုလဲနိုငျတယျ၊ ဘဏျတှကေနေ ငှထေုတျပွီး ဝယျယူမှုမြားခဲ့လို့ ရှှဈေေး၊ ဒေါျလာဈေး မွင့ျတကျသှားရတယျ ဆိုတာကရော အဖွဈမှနျပဲလား ဆိုတာ စိတျဝငျစားဖို့ ကောငျးပါတယျ။ ခုတဈပတျ အဲဒီ ပွသနာအကွောငျး လေ့လာ တငျပွသှားပါ့မယျ။
ဘဏျကိစ်စ ကောလာဟလ ဖွဈပေါျစတောကတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ သွဂုတျလ ၂၂ ရကျနေ့ မွနျမာနိုငျငံ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျမြား အသငျး ဖှဲ့စညျးတဲ့နေ့က စတာပါ။ အဲဒီနေ့မှာ နာယက အဖွဈတာဝနျယူမယ့ျ ဇကေမ်ဘာကုမ်ပဏီပိုငျရှငျ ဦးခငျရှှကေ ၂၀၁၉ စကျတငျဘာ လကုနျတာနဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျတှေ အနနေဲ့ သူတို့ခြေးယူထားတဲ့ ငှတှေေ ပွနျဆပျဖို့ ဘဏျတှကေနေ အကွောငျးကွားထားကွောငျး၊ သူတို့အနနေဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျး အဆငျမပွကွေကွောငျး၊ ပွနျမဆပျနိုငျရငျလညျး ဘဏျတှရေဲ့ တရားစှဲတာ ခံရမှာဖွဈကွောငျး၊ အဲလို အခွအေနေ ကွုံရရငျ လုပျငနျးတှေ အခကျအခဲ အကွပျအတညျးတှေ့ပွီး ပွိုလဲသှားနိုငျကွောငျး၊ သူတို့ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျကွီးတှရေဲ့ လုပျငနျးတှသော ပွိုလဲကုနျရငျ ဆကျစပျတဲ့ လုပျငနျးတှေ အပါအဝငျ အောကျခွေ အလုပျသမားတှေ အထိပါ ထိခိုကျသှားမှာဖွဈကွောငျး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ နောကျ ၅ ရကျအကွာ သွဂုတျလ ၂၇ ရကျနေ့မှာတော့ လှှတျတောျတှငျး မေးမွနျးမှုနဲ့ ပတျသကျပွီး ဗဟိုဘဏျ ဒုဥက်ကဌ ဦးစိုးသိနျးက ပွနျမဆပျနိုငျတဲ့ ဘဏျခြေးငှေ NPL, Non performing Loan တှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ရှငျးလငျးပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ သူ့ပွောဆိုခကြျအရ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျ တဈခြို့ဟာ ဘဏျတှကေနေ ငှတှေေ ခြေးယူထားပွီး အဲဒီအခြိနျကစ ဒီကနေ့ အခြိနျထိ အတိုးရော၊ အရငျးပါ လုံး၀ မဆပျတဲ့ ငှကွေေး အမွောကျအမြား ရှိနတေဲ့အကွောငျး၊ အဲဒီခြေးငှတှေနေဲ့ ပတျသကျပွီး ငှခြေေးထားတဲ့ လုပျငနျးရှငျတှနေဲ့ အခြိနျအမြားကွီးယူပွီး အပေးအယူလုပျ ညှိနှိုငျးခဲ့ကွောငျး၊ အခုနောကျဆုံး အဲဒီလို ငှခြေေးပွီး အတိုးရော အရငျးပါ မဆပျသူတှကေို ဘဏျတှဘေကျက အလြော့ပေး ဆောငျရှကျဖို့ မရှိတော့တဲ့အကွောငျး ဖွကွေားခဲ့ပါတယျ။ ဗဟိုဘဏျ ဒုဥက်ကဌ ဦးစိုးသိနျးရဲ့ အဲဒီ ပွောစကားဟာ ခြေးငှယေူပွီး အတိုးလညျး မပေး၊ ပွနျလညျး မဆပျတဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျတှကွေား အတောျလေး ဂယကျရိုကျသှားပါတယျ။
နောကျပိုငျးတော့ ဗဟိုဘဏျဟာ ဒုဥက်ကဌ ဦးစိုးသိနျးရဲ့ လှှတျတောျတှငျး ပွောဆိုခကြျဟာ ဗဟိုဘဏျရဲ့ သဘောထား အပွည့ျအ၀ မဟုတျတဲ့အကွောငျး၊ ခြေးငှေ ပွနျမဆပျနိုငျတဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျကွီးတှနေဲ့ ဆကျပွီး ညှိနှိုငျးသှားမယ့ျအကွောငျး ကွငွောခဲ့ပါတယျ။
ဗဟိုဘဏျက အဲလို ကွငွောခကြျထုတျလိုကျမှ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျကွီးတှေ ဘဏျခြေးငှေ ပွနျမဆပျနိုငျတဲ့ ပွသနာ အတညျပွုသလို ဖွဈသှားပွီး ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတဈခြို့ကနေ ပွညျသူတဈခြို့ ငှထေုတျယူမှု စ ဖွဈလာတာပါ။ ဒီ ပွသနာအတှကျ နိုငျငံတောျရဲ့ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ကောလာဟလ တှကေို မယုံကွညျဖို့ ပွောဆိုခဲ့သလို၊ ဗဟိုဘဏျဘကျကလညျး ဘဏျမှာ ငှအေပျထားသူတှကေို စိတျမပူဖို့၊ ထုတျယူမယျ ဆိုရငျ ကပြျငှေ ထရီလြံနဲ့ခြီပွီး ပွငျဆငျထားတဲ့အကွောငျး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျး ဘဏျကနေ ငှထေုတျယူမှု ပွနျလြော့သှားပွီး ပွသနာ ပွီးဆုံးသှားပါတယျ။
တိုကျဆိုငျတယျလို့ပဲ ပွောရမလား၊ ဘဏျတှေ အဲလို သတငျးထှကျပွီး ပွညျသူတှေ ငှထေုတျယူနခြေိနျ၊ တဈခြို့ စုဆောငျးဖို့ အတှကျ ရှှကေို တနျးစီ ဝယျနခြေိနျ နိုငျငံတကာ ပေါကျဈေးမှာလညျး ရှှဈေေးဟာ အမွင့ျဆုံးကို ရောကျခဲ့ပါတယျ။ သွဂုတျလ ၇ ရကျနေ့မှာ နိုငျငံတကာ ပေါကျဈေး ရှှတေဈအောငျစ ဒေါျလာ ၁၅၀၀ ရှိနရောကနေ စကျတငျဘာ ၄ ရကျနေ့မှာတော့ တဈအောငျစ ၁၅၅၀ ကြောျအထိ တကျသှားပါတယျ။ ဖွဈခငြျတော့ ဒေါျလာဈေးကလညျး စကျတငျဘာ ၅ ရကျနဲ့ ၆ ရကျနေ့တှမှော တဈဒေါျလာ ၁၅၄၅ ကနေ ၁၅၆၅ ကပြျ ရောကျသညျအထိ မတညျမငွိမျ မွင့ျတကျတာနဲ့ သှားကွုံပါတယျ။
အကြိုးဆကျကတော့ ရှှဈေေးဟာ မကွုံစဖူး တဈကပြျသား ကပြျ ၁၃ သိနျးအထကျ ရောကျသှားစခေဲ့ပါတယျ။ နိုငျငံတကာ ဈေးကှကျမှာ ရှှဈေေး တဈအောငျစ ဒေါျလာ ၅၀ လောကျ ပွနျကသြှားပွီး ပွညျတှငျးမှာလညျး ဒေါျလာဈေး တဈဒေါျလာ ကပြျ ၁၅၃၀ ဝနျးကငြျ ပွနျရောကျသှားတဲ့ နောကျတဈနေ့မှာတော့ မွနျမာ့ရှှဈေေးဟာ တဈကပြျသား ကပြျ ၁၂ သိနျး ၄ သောငျးအောကျ အထိ ထိုးဆငျးသှားခဲ့တာ တှေ့ရပါတယျ။
တကယျတော့ မွနျမာနိုငျငံထဲက ရှှဈေေး ဆိုတာဟာ နိုငျငံတကာ ဈေးကှကျက ရှှဈေေးနဲ့ ဒေါျလာဈေး အတကျအကကြို လိုကျပွီး ပွောငျးလဲနတောမြိုးပါ။ တဈစုံတဈယောကျက ဖနျတီးနတောမြိုးတော့ မဟုတျပါဘူး။ နိုငျငံတကာ ရှှပေေါကျဈေး မွင့ျရငျ၊ ဒေါျလာဈေး တကျရငျ ပွညျတှငျး ရှှဈေေး တကျမှာဖွဈပွီး နိုငျငံတကာဈေး ကရြငျ၊ ဒေါျလာဈေးကလညျး နိမ့ျနရေငျ ပွညျတှငျး ရှှဈေေးကမြယျ ဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုးပါ။ တကယျလို့ ပွညျတှငျး ရှှဈေေးနှုနျးဟာ နိုငျငံတကာ ပေါကျဈေးနဲ့ တှကျလို့ မွင့ျနရေငျ ပွညျပကနေ မွနျမာနိုငျငံထဲ ရှှသှေငျးတဲ့ ကုနျသညျတှေ အဆငျသင့ျ ရှိနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ တရုတျနဲ့ ထိုငျးကပါ။ အလားတူ ပွညျတှငျးမှာ ဈေးနိမ့ျနရေငျ ပွညျပကို ထုတျသှားမယ့ျ ကုနျသညျတှကေလညျး အမွဲပဲ ရှိနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ မွနျမာ့ရှှတှေဟော ရှှတေငျသှငျးခှင့ျ ပိတျထားတဲ့ အိန်ဒိယ ဘကျကို မှောငျခိုလမျး အမြိုးမြိုးကနေ သှငျးကွပါတယျ။ အဓိပ်ပါယျကတော့ ပွညျတှငျးရှှဈေေးကှကျဟာ နိုငျငံတကာ ရှှဈေေးကှကျက ဈေးနှုနျးအတိုငျး မတိမျးမယိမျး ရှိနတောမြိုးပါ။ ဖွဈခငြျတော့ အခု ရှှဈေေးခုနျတကျတယျ ဆိုတဲ့ စကျတငျဘာ လဆနျးဟာ ရှမျးပွညျနယျ မွောကျပိုငျး မန်တလေး- လားရှိုး- မူဆယျ ကားလမျးမှာ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈနပွေီး ကုနျသှယျရေး လမျးကွောငျး ပိတျနခြေိနျနဲ့ တိုကျဆိုငျနပွေီး တရုတျဘကျက ရှှတှေေ မသှငျးနိုငျပါဘူး။ အခွားတဈဖကျမှာလညျး မိုးတှငျးဖွဈတဲ့အတှကျ မွနျမာ့ရှှတှေငျးတှကေနေ ရှှအေထှကျနညျးနခြေိနျနဲ့ပါ တိုကျဆိုငျသှားတော့ ဝယျလိုအားထကျ ပွညျတှငျးမှာ ရှှနေညျးပွီး နိုငျငံတကာ ပေါကျဈေးထကျ ဈေး နညျးနညျး ပိုမြားသှားတာမြိုးပဲ ဖွဈပါတယျ။ ဒေါျလာဈေးကတော့ အစိုးရဘတျဂကြျ၊ ကုနျသှယျမှု လိုငှပေိုငှတှေနေဲ့ ဆကျစပျတာကွောင့ျ အခုပွသနာနဲ့ သိပျပွီး မပတျသကျပါဘူး။
တကယျတော့ လကျရှိ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှေ ကွုံနရေတဲ့ ပွသနာ ဆိုတာဟာ အရငျ စဈအစိုးရခတျေကတညျးက သန်ဓတေညျလာတာပါ။ စဈအာဏာရှငျတှဟော သူတို့နဲ့ နီးစပျတဲ့ လုပျငနျးရှငျကွီးတှကေို လကျညှိုးထိုးပွီး ဘဏျလုပျငနျး လုပျခှင့ျ ပေးခဲ့သလို၊ ဘဏျလုပျထုံး လုပျနညျး၊ စညျးမဉြျးစညျးကမျးတှကေို ဂရုမစိုကျပဲ ဘယျသူ့ကိုတော့ ဘာလုပျငနျးအတှကျ ဘယျလောကျ ငှခြေေးပေးလိုကျပါ ဆိုသညျအထိ အမိန့ျပေး စှကျဖကျခဲ့တာပါ။ အဲဒီအခြိနျကတညျးက ရှိလာတဲ့ ပွနျမဆပျနိုငျတဲ့ ဘဏျခြေးငှေ ပွသနာ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရလကျထကျ ၂၀၁၇ ခုနှဈရောကျမှ စနဈတကြ ဖွဈအောငျ စပွီး ကိုငျတှယျ လာတာ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာ့ ငှကွေေးစနဈ တညျငွိမျဖို့၊ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှေ အနနေဲ့လညျး နိုငျငံတကာ အဆင့ျအတနျးမီပွီး ဈေးကှကျ စီးပှားရေးနဲ့ သဟဇာတ ဖွဈဖို့ ဆိုရငျ ပွနျမဆပျနိုငျတဲ့ ဘဏျခြေးငှေ Non performing Loan ပွသနာ အပါအဝငျ အခွား ပွသနာတှကေို ဘဏျလုပျထုံးလုပျနညျး၊ ဒါမှမဟုတျရငျ ဥပဒကွေောငျးအရ ဖွရှေငျးဖို့ လိုအပျနကွေောငျးပါ။