Zawgyi/ Unicode
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇူလိုင် ၃၁ ရက်နေ့ကနေ ၃ ရက်နေ့အထိ (၄) ရက်တာဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အစိုးရက သတ်မှတ်တဲ့ ရုံးပိတ်ရက်ရှည် ဖြစ်ပါတယ်။ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေရဲ့ ကုရ်ဘာနီအီးဒ်နေ့၊ စနေ၊ တနင်္ဂနွေ နဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေရဲ့ ဝါဆိုလပြည့်နေ့ တွေပေါင်းပြီး ၄ ရက်ဖြစ်သွားတာပါ။ ကိုဗစ်-19 ကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တယ်လို့ အစိုးရက ယူဆထားတာကြောင့် ဟိုတယ်တွေကို စစ်ဆေးပြီး ပြန်ဖွင့်ခွင့်ပေးထားတဲ့ အချိန်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ နယ်မြို့တွေရဲ့ မြို့ဝင်တွေမှာ ဖွင့်ထားတဲ့ ကိုဗစ်-19 စစ်ဆေးရေး ဂိတ်တွေကိုလည်း ပိတ်သိမ်းထားပြီးချိန်ပါ။ အဲလို အခြေအနေတွေကြောင့်မို့လို့ လက်ရှိ ရုံးပိတ်ရက် ၄ ရက်မှာ ခရီးထွက် လည်ပတ်သူ များလှပါတယ်။ ရန်ကုန်နဲ့ မနီးမဝေး ကရင်ပြည်နယ် ဘားအံမြို့မှာဆို ဟိုတယ် အတော်များများ တည်းခိုသူ ပြည့်သွားပါတယ်။ ပုဂံလိုနေရာက ဟိုတယ်၊ တည်းခိုခန်းတွေလည်း ကြိုတင်မှာယူသူ များပါတယ်။ အခြားဟိုတယ်တွေနဲ့ နှိုင်းရင် ဈေးကြီးတဲ့ ပုပ္ပါးတောင်ဟိုတယ်ဆိုရင်လည်း ဒီ ပိတ်ရက်အတွင်း ကြိုတင်မှာယူသူတွေကြောင့် အခန်းလွတ် မရှိတော့ဘူးလို့ သိရပါတယ်။ ကိုဗစ်-19 ဖြစ်ပွားတဲ့ကာလမို့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အခြားသောနိုင်ငံတွေနည်းတူ ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ ထိခိုက်မှု ရှိခဲ့လို့လည်း ကိုဗစ်-19 ကြောင့် ထိခိုက်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို တစ်နှစ် ၁% တိုးလောက်ပဲ ရှိတဲ့ ချေးငွေတွေ အစိုးရက ထုတ်ချေးပေးခဲ့ရာမှာ ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေက ပထမဦးဆုံး အသုတ်အဖြစ် ရခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပိုင်း ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားဝန်ကြီးဌာနဟာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အပိုင်း(၃)ပိုင်းခွဲပြီး ပြန် ဖွင့်နိုင်ဖို့ စီစဉ်ခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ကိုဗစ်-19 ကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့တဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ပြန်ပြီး နာလံထူလာနိုင်မလား ဆိုတာ လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။
ပြောရရင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆိုတာ အိမ်နီးချင်း ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအိုနိုင်ငံတွေနဲ့ ဘယ်လိုမှ နှိုင်းယှဉ်လို့ မရအောင် သေးငယ်လွန်းပါတယ်။ ၂၀၁၉ စာရင်းတွေအရ တစ်နှစ်တာ အတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံကို ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည် ၃၉ သန်းဝင်ပါတယ်။ ဒါဟာ တစ်နေ့ကို ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည် ၁၄၀၀၀၀ (တသိန်းလေးသောင်း) လောက် ဝင်တဲ့ သဘောပါပဲ။ အခြားနိုင်ငံတွေကတော့ ထိုင်းလောက် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည် မများသည့်တိုင် တစ်နှစ် ခရီးသည် ၄-၅ သန်းလောက်ကနေ ၁၀ သန်းကျော်အထိ ဝင်တာ တွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာကတော့ ၂၀၁၉ နှစ်ကုန် သုံးလတာ ကာလမှာ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည် ၃ သိန်း ၄ သောင်းနီးပါး ဝင်ခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ၂၀၁၈ နှစ်ကုန် ၃ လတာနဲ့ နှိုင်းရင် ၅၆% လောက် တိုးတက်လာတယ်လို့ ဆိုပေမယ့် တစ်နှစ်တာအတွက် တွက်ချက်ရင်တော့ တစ်နှစ် ခရီးသည် တစ်သန်းခွဲလောက်ပဲ ဝင်တဲ့ သဘောဖြစ်နေသေးတာ တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။ ဒီနေရာမှာ အစိုးရက ဖော်ပြသလို၊ နယ်စပ်တွေကနေ နေ့ချင်းပြန် ဝင်ထွက်တဲ့ ဧည့်သည်တွေကိုတော့ တွက်ချက်မထားပါဘူး။ တရားဝင် တိုးရစ်ဗီဇာနဲ့ ဝင်ပေါက် အသီးသီးက ဝင်လာတဲ့ စာရင်းဇယားတွေကို အခြေခံပြီး တွက်ထားတာပါ။
ကိုဗစ်-19 ဖြစ်လာတဲ့အခါ အခြားနိုင်ငံတွေနည်းတူ မြန်မာ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းလည်း ထိခိုက်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်-19 စတွေ့တဲ့ မတ်လ ၂၃ ရက်နေ့က စတွက်ရင် ၄ လ နီးပါးရှိလာချိန်၊ အခြေအနေကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီလို့ ယူဆတဲ့အတွက် အစိုးရဟာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အပိုင်း ၃ ပိုင်းနဲ့ ပြန်ပြီး စတင်ဖို့ ပြင်ဆင်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ပထမ တဆင့်ကတော့ ပြည်တွင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို အရင်ဆုံး ပြန်စတင်ဖို့ပါ။ ဒုတိယ အဆင့်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံလို ကိုဗစ်-19 ကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေ၊ မိတ်ဖက် နိုင်ငံတွေနဲ့ နှစ်နိုင်ငံချင်း သဘောတူ စာချုပ်တွေ ချုပ်ဆိုပြီး စတင်ဖို့ပါ။ နောက်ဆုံးအပိုင်းကတော့ ကိုဗစ်-19 ပြသနာ စိတ်ချရတဲ့ အခြေအနေရောက်မှ ပုံမှန်အတိုင်း လုပ်ငန်းတွေလည်ပတ်ဖို့ ဆိုတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
လက်ရှိကတော့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ပထမ အဆင့်ကို စတင်ဖို့ ဟိုတယ်တွေကို ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်တဲ့ ကိုဗစ်-19 ကာကွယ်ရေး စည်းကမ်းချက်တွေနဲ့အညီ ဖွင့်ခွင့်ပေးလိုက်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ အဝေးပြေးကားတွေကိုလည်း ပြန်ပြေးဆွဲခွင့်ပေးထားပါတယ်။ နဂိုတုန်းက ခေါက်ရေနည်းနည်းပဲ ပြေးဆွဲတဲ့ လေကြောင်းလိုင်းတွေကလည်း ခေါက်ရေနဲ့ ခရီးစဉ် ပြန်တိုးချဲ့လာသလို လေကြောင်းလိုင်းတစ်ချို့လည်း ဈေးနှုန်းတွေ လျော့ချ ပြေးဆွဲလာတာ တွေ့ရပါတယ်။ KBZ အဲလိုင်းဆိုရင် ခရီးစဉ်တစ်ကြောင်းကို ၁၈ ဒေါ်လာလောက်နဲ့ ညီမျှတဲ့ မြန်မာငွေ ကျပ် ၂၅၀၀၀ နှုန်းအထိ လျော့ချပြေးဆွဲပါတယ်။ အစိုးရပိုင် Myanmar National Airline ကလည်း ၂၀% လျော့ဈေးနဲ့ ပြေးဆွဲနေတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီလို အစီအစဉ်တွေကြောင့် ပိတ်ထားရတဲ့ ပြည်တွင်းခရီးသွားလုပ်ငန်း ပြန်ပွင့်လန်းလာတာ တွေ့ရပါတယ်။
အရင်က နိုင်ငံခြားသားတွေ အသွားများတဲ့ ရှမ်းပြည်နယ် ကလောမြို့မှာ ပြည်တွင်းခရီးသွားတွေ အများကြီးသွားကြတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ပင်လောင်း၊ ပြင်ဦးလွင်၊ ပုဂံ၊ ဘားအံစတဲ့ မြို့တွေကိုလည်း သွားကြပါတယ်။ အဲလို သွားကြလို့လည်း မြို့တစ်ချို့မှာ ဟိုတယ်တွေပြည့်၊ ဇူလိုင် ၃၀ ည နဲ့ ၃၁ မနက်အစော ရန်ကုန်အထွက် အဝေးပြေးကားလမ်းမှာ ကားတွေကြပ်သည် အထိ ဖြစ်ခဲ့တာပါ။
ဒါပေမယ့်လည်း လက်ရှိအချိန်ထိ ပြည်တွင်းမှာ ဘုရားပုထိုးတွေ၊ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အဦတွေကို ဖွင့်လှစ် မပေးသေးပါဘူး။ ပုဂံမှာဆိုရင် ကိုဗစ်-19 နဲ့ ပတ်သက်ပြီး စစ်ဆေးဖို့ ပြင်ဆင်ဖို့ လိုနေသေးတာကြောင့် ထင်ရှားတဲ့ ဘုရား ၁၇ ဆူကို ဖူးမျှော်ခွင့် ပိတ်ပင်လိုက်ပါတယ်။ ဇူလိုင်လကုန် ဝင်ရောက်ဖူးမျှော်ခွင့်ရမယ်လို့ ကြေငြာထားတဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းထဲက ဘုရားတွေ ပြန်ဖွင့်ဖို့ ရက်ကိုလည်း နောက်ဆုတ်လိုက်ပါတယ်။ မွန်ပြည်နယ် သံဖြူဇရပ်က စက်စဲကမ်းခြေ၊ မောင်းမကန် ကမ်းခြေတွေကို သွားရောက်လည်ပတ်နိုင်ပြီ ဖြစ်ပေမယ့် ဧရာဝတီတိုင်းတာဝန်ရှိသူတွေကတော့ နာမည်ကြီး ချောင်းသာနဲ့ ငွေဆောင် ကမ်းခြေ သွားရောက်ခွင့်ကိုတော့ ပိတ်ပင်ထားဆဲပါ။ ဒါတွေအားလုံးကလည်း ကိုဗစ်-19 ကူးစက်မှု ထိန်းချုပ်နိုင်ခြေကို ကြည့်ပြီးမှ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်လာနိုင်သလို၊ ဒုတိယလှိုင်း ဝင်လာပြီး ကိုင်တွယ်ရ ခက်ခဲမယ် ဆိုရင်တော့ လက်ရှိ ဖြေလျော့ပေးထားတဲ့ လုပ်ငန်းတွေပါ ရပ်ဆိုင်းရတာမျိုး ကြုံကောင်း ကြုံရနိုင်ပါတယ်။ ဒီလို အခြေအနေဆိုးမျိုး မကြုံရလေအောင် ပြည်တွင်းခရီးသွားတွေနဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေဘက်ကလည်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ social distancing နဲ့ Mask တပ်ဆင်ရေး စည်းကမ်းလိုမျိုးကို လိုက်နာကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဒုတိယ အဆင့်အနေနဲ့ ကိုဗစ်-19 ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ နိုင်ငံတစ်ချို့နဲ့ နှစ်နိုင်ငံချင်း သဘောတူညီချက်ယူပြီး အပြန်အလှန် လည်ပတ်ခွင့်ပြုဖို့ ကိစ္စကတော့ မစနိုင်သေးပါဘူး။ ဒီအတောအတွင်း ကိုဗစ်-19 ကို ကောင်းကောင်းထိန်းချုပ်နိုင်ပြီလို့ သတ်မှတ်ခံရတဲ့ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှာ ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုတွေ ပြန်ဖြစ်လာလို့ အခြေအနေတွေ စောင့်ကြည့်နေရဆဲပါ။ ခရီးသွားလုပ်ငန်း နိုင်ငံတကာကို နဂိုအတိုင်း ပြန်ဖွင့်ဖို့ ဆိုတာကတော့ အတော်လေးကို အလှမ်းဝေးပါတယ်။ အကြောင်းကတော့ အဲလို ပြန်ဖွင့်လိုက်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုတွေ တစ်ကျော့ပြန်ဖြစ်လာရင် မြန်မာနိုင်ငံ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်က ခံနိုင်ရည် ရှိမယ်၊ မရှိဘူး မသေခြာတဲ့ အခြေအနေကြောင့်ပါ။ လက်ရှိမှာကိုပဲ နိုင်ငံတကာနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြေးဆွဲတဲ့ ပုံမှန် လေကြောင်းလိုင်းတွေအားလုံး သြဂုတ်လကုန်အထိ ရပ်ဆိုင်းထားပါသေးတယ်။
ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ကိုဗစ်-19 ထိန်းချုပ်နိုင်မှုအပေါ်မူတည်ပြီး ပြည်တွင်းခရီးသွားလုပ်ငန်း ပြန်စတင်နိုင်လို့ အဲဒီလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ဆက်စပ်ပတ်သက်သူတွေ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း ရလာတာကောင်းတဲ့ လက္ခဏာပါ။ နိုင်ငံတကာ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ပြန်မစတင်မီ အတောအတွင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် လိုအပ်သမျှကို ပြင်ဆင်ထားနိုင်ဖို့ အချိန်ရနေပါသေးတယ်။ ခရီးသွားနေရာ အသစ်တွေ ဖော်ထုတ်တာ၊ အပန်းဖြေ၊ ရှုခင်းကြည့်၊ ဓာတ်ပုံရိုက် ဆွဲဆောင်စရာ နေရာတွေ အများအပြား ဖော်ထုတ် တည်ဆောက်တာ စတာတွေကို လုပ်ထားဖို့ လိုပါတယ်။ အသေးစား လုပ်ငန်းလေးတွေ ရှင်သန်လာဖို့ အတွက်၊ ခရီးသည်တွေ အနေနဲ့ Airbnb လိုမျိုးကနေ တဆင့် နေအိမ်တွေမှာ တည်းခိုခွင့်ရအောင်၊ တစ်လုံးတည်းဖြစ်စေ၊ အခန်းနည်းနည်းပါးပါးနဲ့ဖြစ်စေ တည်းခိုနိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေ လုပ်ခွင့်ရအောင် ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွား ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ တွေကိုလည်း ပြင်ဆင်ပေးထားဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီလို ဘက်ပေါင်းစုံ ပြင်ဆင်ထားနိုင်မှ ကိုဗစ်-19 အလွန် မြန်မာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းဟာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနောက် အများကြီး နောက်ကျ ကျန်မရစ်ပဲ အမှီလိုက်နိုင်မှာ ဖြစ်ကြောင်းပါ။
-----------------------------------
ပွညျတှငျးခရီးသှားလုပျငနျး ပွနျစတငျနိုငျပါပွီလား
၂၀၂၀ ဇူလိုငျ ၃၁ ရကျနေ့ကနေ ၃ ရကျနေ့အထိ (၄) ရကျတာဟာ မွနျမာနိုငျငံမှာ အစိုးရက သတျမှတျတဲ့ ရုံးပိတျရကျရှညျ ဖွဈပါတယျ။ အစ်စလာမျဘာသာဝငျတှရေဲ့ ကုရျဘာနီအီးဒျနေ့၊ စနေ၊ တနငျ်ဂနှေ နဲ့ ဗုဒ်ဓဘာသာဝငျတှရေဲ့ ဝါဆိုလပွည့ျနေ့ တှပေေါငျးပွီး ၄ ရကျဖွဈသှားတာပါ။ ကိုဗဈ-19 ကို အတိုငျးအတာ တဈခုအထိ ထိနျးခြုပျထားနိုငျတယျလို့ အစိုးရက ယူဆထားတာကွောင့ျ ဟိုတယျတှကေို စဈဆေးပွီး ပွနျဖှင့ျခှင့ျပေးထားတဲ့ အခြိနျလညျး ဖွဈပါတယျ။ နယျမွို့တှရေဲ့ မွို့ဝငျတှမှော ဖှင့ျထားတဲ့ ကိုဗဈ-19 စဈဆေးရေး ဂိတျတှကေိုလညျး ပိတျသိမျးထားပွီးခြိနျပါ။ အဲလို အခွအေနတှေကွေောင့ျမို့လို့ လကျရှိ ရုံးပိတျရကျ ၄ ရကျမှာ ခရီးထှကျ လညျပတျသူ မြားလှပါတယျ။ ရနျကုနျနဲ့ မနီးမဝေး ကရငျပွညျနယျ ဘားအံမွို့မှာဆို ဟိုတယျ အတောျမြားမြား တညျးခိုသူ ပွည့ျသှားပါတယျ။ ပုဂံလိုနရောက ဟိုတယျ၊ တညျးခိုခနျးတှလေညျး ကွိုတငျမှာယူသူ မြားပါတယျ။ အခွားဟိုတယျတှနေဲ့ နှိုငျးရငျ ဈေးကွီးတဲ့ ပုပ်ပါးတောငျဟိုတယျဆိုရငျလညျး ဒီ ပိတျရကျအတှငျး ကွိုတငျမှာယူသူတှကွေောင့ျ အခနျးလှတျ မရှိတော့ဘူးလို့ သိရပါတယျ။ ကိုဗဈ-19 ဖွဈပှားတဲ့ကာလမို့ မွနျမာနိုငျငံဟာ အခွားသောနိုငျငံတှနေညျးတူ ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးကို အကွီးအကယြျ ထိခိုကျခဲ့ပါတယျ။ ထိခိုကျမှု ရှိခဲ့လို့လညျး ကိုဗဈ-19 ကွောင့ျ ထိခိုကျနတေဲ့ လုပျငနျးတှကေို တဈနှဈ ၁% တိုးလောကျပဲ ရှိတဲ့ ခြေးငှတှေေ အစိုးရက ထုတျခြေးပေးခဲ့ရာမှာ ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးတှကေ ပထမဦးဆုံး အသုတျအဖွဈ ရခဲ့ပါတယျ။ နောကျပိုငျး ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှားဝနျကွီးဌာနဟာ ခရီးသှားလုပျငနျးကို အပိုငျး(၃)ပိုငျးခှဲပွီး ပွနျ ဖှင့ျနိုငျဖို့ စီစဉျခဲ့တာ တှေ့ရပါတယျ။ ကိုဗဈ-19 ကွောင့ျ ထိခိုကျခဲ့တဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျး ပွနျပွီး နာလံထူလာနိုငျမလား ဆိုတာ လေ့လာကွည့ျကွရအောငျပါ။
ပွောရရငျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျးဆိုတာ အိမျနီးခငြျး ထိုငျး၊ ဗီယကျနမျ၊ ကမ်ဘောဒီးယား၊ လာအိုနိုငျငံတှနေဲ့ ဘယျလိုမှ နှိုငျးယှဉျလို့ မရအောငျ သေးငယျလှနျးပါတယျ။ ၂၀၁၉ စာရငျးတှအေရ တဈနှဈတာ အတှငျး ထိုငျးနိုငျငံကို ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသညျ ၃၉ သနျးဝငျပါတယျ။ ဒါဟာ တဈနေ့ကို ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသညျ ၁၄၀၀၀၀ (တသိနျးလေးသောငျး) လောကျ ဝငျတဲ့ သဘောပါပဲ။ အခွားနိုငျငံတှကေတော့ ထိုငျးလောကျ ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသညျ မမြားသည့ျတိုငျ တဈနှဈ ခရီးသညျ ၄-၅ သနျးလောကျကနေ ၁၀ သနျးကြောျအထိ ဝငျတာ တှေ့ရပါတယျ။ မွနျမာကတော့ ၂၀၁၉ နှဈကုနျ သုံးလတာ ကာလမှာ ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသညျ ၃ သိနျး ၄ သောငျးနီးပါး ဝငျခဲ့တာ တှေ့ရပါတယျ။ ၂၀၁၈ နှဈကုနျ ၃ လတာနဲ့ နှိုငျးရငျ ၅၆% လောကျ တိုးတကျလာတယျလို့ ဆိုပမေယ့ျ တဈနှဈတာအတှကျ တှကျခကြျရငျတော့ တဈနှဈ ခရီးသညျ တဈသနျးခှဲလောကျပဲ ဝငျတဲ့ သဘောဖွဈနသေေးတာ တှေ့ရပါလိမ့ျမယျ။ ဒီနရောမှာ အစိုးရက ဖောျပွသလို၊ နယျစပျတှကေနေ နေ့ခငြျးပွနျ ဝငျထှကျတဲ့ ဧည့ျသညျတှကေိုတော့ တှကျခကြျမထားပါဘူး။ တရားဝငျ တိုးရဈဗီဇာနဲ့ ဝငျပေါကျ အသီးသီးက ဝငျလာတဲ့ စာရငျးဇယားတှကေို အခွခေံပွီး တှကျထားတာပါ။
ကိုဗဈ-19 ဖွဈလာတဲ့အခါ အခွားနိုငျငံတှနေညျးတူ မွနျမာ့ ခရီးသှားလုပျငနျးလညျး ထိခိုကျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈ-19 စတှေ့တဲ့ မတျလ ၂၃ ရကျနေ့က စတှကျရငျ ၄ လ နီးပါးရှိလာခြိနျ၊ အခွအေနကေို အတိုငျးအတာ တဈခုအထိ ထိနျးခြုပျထားနိုငျပွီလို့ ယူဆတဲ့အတှကျ အစိုးရဟာ ခရီးသှားလုပျငနျးကို အပိုငျး ၃ ပိုငျးနဲ့ ပွနျပွီး စတငျဖို့ ပွငျဆငျလာတာ တှေ့ရပါတယျ။ ပထမ တဆင့ျကတော့ ပွညျတှငျး ခရီးသှားလုပျငနျးကို အရငျဆုံး ပွနျစတငျဖို့ပါ။ ဒုတိယ တဈဆင့ျမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံလို ကိုဗဈ-19 ကို အတိုငျးအတာ တဈခုအထိ ထိနျးခြုပျထားနိုငျတဲ့ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှေ၊ မိတျဖကျ နိုငျငံတှနေဲ့ နှဈနိုငျငံခငြျး သဘောတူ စာခြုပျတှေ ခြုပျဆိုပွီး စတငျဖို့ပါ။ နောကျဆုံးအပိုငျးကတော့ ကိုဗဈ-19 ပွသနာ စိတျခရြတဲ့ အခွအေနရေောကျမှ ပုံမှနျအတိုငျး လုပျငနျးတှလေညျပတျဖို့ ဆိုတာပဲ ဖွဈပါတယျ။
လကျရှိကတော့ ခရီးသှားလုပျငနျး ပထမ အဆင့ျကို စတငျဖို့ ဟိုတယျတှကေို ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ထုတျပွနျတဲ့ ကိုဗဈ-19 ကာကှယျရေး စညျးကမျးခကြျတှနေဲ့အညီ ဖှင့ျခှင့ျပေးလိုကျပွီဖွဈပါတယျ။ အဝေးပွေးကားတှကေိုလညျး ပွနျပွေးဆှဲခှင့ျပေးထားပါတယျ။ နဂိုတုနျးက ခေါကျရနေညျးနညျးပဲ ပွေးဆှဲတဲ့ လကွေောငျးလိုငျးတှကေလညျး ခေါကျရနေဲ့ ခရီးစဉျ ပွနျတိုးခြဲ့လာသလို လကွေောငျးလိုငျးတဈခြို့လညျး ဈေးနှုနျးတှေ လြော့ခြ ပွေးဆှဲလာတာ တှေ့ရပါတယျ။ KBZ အဲလိုငျးဆိုရငျ ခရီးစဉျတဈကွောငျးကို ၁၈ ဒေါျလာလောကျနဲ့ ညီမြှတဲ့ မွနျမာငှေ ကပြျ ၂၅၀၀၀ နှုနျးအထိ လြော့ခပြွေးဆှဲပါတယျ။ အစိုးရပိုငျ Myanmar National Airline ကလညျး ၂၀% လြော့ဈေးနဲ့ ပွေးဆှဲနတော တှေ့ရပါတယျ။ ဒီလို အစီအစဉျတှကွေောင့ျ ပိတျထားရတဲ့ ပွညျတှငျးခရီးသှားလုပျငနျး ပွနျပှင့ျလနျးလာတာ တှေ့ရပါတယျ။
အရငျက နိုငျငံခွားသားတှေ အသှားမြားတဲ့ ရှမျးပွညျနယျ ကလောမွို့မှာ ပွညျတှငျးခရီးသှားတှေ အမြားကွီးသှားကွတာ တှေ့ရပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ပငျလောငျး၊ ပွငျဦးလှငျ၊ ပုဂံ၊ ဘားအံစတဲ့ မွို့တှကေိုလညျး သှားကွပါတယျ။ အဲလို သှားကွလို့လညျး မွို့တဈခြို့မှာ ဟိုတယျတှပွေည့ျ၊ ဇူလိုငျ ၃၀ ည နဲ့ ၃၁ မနကျအစော ရနျကုနျအထှကျ အဝေးပွေးကားလမျးမှာ ကားတှကွေပျသညျ အထိ ဖွဈခဲ့တာပါ။
ဒါပမေယ့ျလညျး လကျရှိအခြိနျထိ ပွညျတှငျးမှာ ဘုရားပုထိုးတှေ၊ ဘာသာရေးဆိုငျရာ အဆောကျအဦတှကေို ဖှင့ျလှဈ မပေးသေးပါဘူး။ ပုဂံမှာဆိုရငျ ကိုဗဈ-19 နဲ့ ပတျသကျပွီး စဈဆေးဖို့ ပွငျဆငျဖို့ လိုနသေေးတာကွောင့ျ ထငျရှားတဲ့ ဘုရား ၁၇ ဆူကို ဖူးမြှောျခှင့ျ ပိတျပငျလိုကျပါတယျ။ ဇူလိုငျလကုနျ ဝငျရောကျဖူးမြှောျခှင့ျရမယျလို့ ကွငွောထားတဲ့ ရနျကုနျတိုငျးထဲက ဘုရားတှေ ပွနျဖှင့ျဖို့ ရကျကိုလညျး နောကျဆုတျလိုကျပါတယျ။ မှနျပွညျနယျ သံဖွူဇရပျက စကျစဲကမျးခွေ၊ မောငျးမကနျ ကမျးခွတှေကေို သှားရောကျလညျပတျနိုငျပွီ ဖွဈပမေယ့ျ ဧရာဝတီတိုငျးတာဝနျရှိသူတှကေတော့ နာမညျကွီး ခြောငျးသာနဲ့ ငှဆေောငျ ကမျးခွေ သှားရောကျခှင့ျကိုတော့ ပိတျပငျထားဆဲပါ။ ဒါတှအေားလုံးကလညျး ကိုဗဈ-19 ကူးစကျမှု ထိနျးခြုပျနိုငျခွကေို ကွည့ျပွီးမှ ပွနျလညျဖှင့ျလှဈလာနိုငျသလို၊ ဒုတိယလှိုငျး ဝငျလာပွီး ကိုငျတှယျရ ခကျခဲမယျ ဆိုရငျတော့ လကျရှိ ဖွလြေော့ပေးထားတဲ့ လုပျငနျးတှပေါ ရပျဆိုငျးရတာမြိုး ကွုံကောငျး ကွုံရနိုငျပါတယျ။ ဒီလို အခွအေနဆေိုးမြိုး မကွုံရလအေောငျ ပွညျတှငျးခရီးသှားတှနေဲ့ လုပျငနျးရှငျတှဘေကျကလညျး ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ထုတျပွနျထားတဲ့ social distancing နဲ့ Mask တပျဆငျရေး စညျးကမျးလိုမြိုးကို လိုကျနာကွဖို့ လိုအပျပါတယျ။
ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျး ဒုတိယ အဆင့ျအနနေဲ့ ကိုဗဈ-19 ထိနျးခြုပျနိုငျတဲ့ နိုငျငံတဈခြို့နဲ့ နှဈနိုငျငံခငြျး သဘောတူညီခကြျယူပွီး အပွနျအလှနျ လညျပတျခှင့ျပွုဖို့ ကိစ်စကတော့ မစနိုငျသေးပါဘူး။ ဒီအတောအတှငျး ကိုဗဈ-19 ကို ကောငျးကောငျးထိနျးခြုပျနိုငျပွီလို့ သတျမှတျခံရတဲ့ ဗီယကျနမျနိုငျငံမှာ ဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုတှေ ပွနျဖွဈလာလို့ အခွအေနတှေေ စောင့ျကွည့ျနရေဆဲပါ။ ခရီးသှားလုပျငနျး နိုငျငံတကာကို နဂိုအတိုငျး ပွနျဖှင့ျဖို့ ဆိုတာကတော့ အတောျလေးကို အလှမျးဝေးပါတယျ။ အကွောငျးကတော့ အဲလို ပွနျဖှင့ျလိုကျပွီး ဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုတှေ တဈကြော့ပွနျဖွဈလာရငျ မွနျမာနိုငျငံ ကနြျးမာရေး စောင့ျရှောကျမှု စနဈက ခံနိုငျရညျ ရှိမယျ၊ မရှိဘူး မသခွောတဲ့ အခွအေနကွေောင့ျပါ။ လကျရှိမှာကိုပဲ နိုငျငံတကာနဲ့ ခြိတျဆကျပွေးဆှဲတဲ့ ပုံမှနျ လကွေောငျးလိုငျးတှအေားလုံး သွဂုတျလကုနျအထိ ရပျဆိုငျးထားပါသေးတယျ။
ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ ကိုဗဈ-19 ထိနျးခြုပျနိုငျမှုအပေါျမူတညျပွီး ပွညျတှငျးခရီးသှားလုပျငနျး ပွနျစတငျနိုငျလို့ အဲဒီလုပျငနျးတှနေဲ့ ဆကျစပျပတျသကျသူတှေ အလုပျအကိုငျ အခှင့ျအလမျး ရလာတာကောငျးတဲ့ လက်ခဏာပါ။ နိုငျငံတကာ ခရီးသှားလုပျငနျး ပွနျမစတငျမီ အတောအတှငျး ခရီးသှားလုပျငနျးအတှကျ လိုအပျသမြှကို ပွငျဆငျထားနိုငျဖို့ အခြိနျရနပေါသေးတယျ။ ခရီးသှားနရော အသဈတှေ ဖောျထုတျတာ၊ အပနျးဖွေ၊ ရှုခငျးကွည့ျ၊ ဓာတျပုံရိုကျ ဆှဲဆောငျစရာ နရောတှေ အမြားအပွား ဖောျထုတျ တညျဆောကျတာ စတာတှကေို လုပျထားဖို့ လိုပါတယျ။ အသေးစား လုပျငနျးလေးတှေ ရှငျသနျလာဖို့ အတှကျ၊ ခရီးသညျတှေ အနနေဲ့ Airbnb လိုမြိုးကနေ တဆင့ျ နအေိမျတှမှော တညျးခိုခှင့ျရအောငျ၊ တဈလုံးတညျးဖွဈစေ၊ အခနျးနညျးနညျးပါးပါးနဲ့ဖွဈစေ တညျးခိုနိုငျတဲ့ လုပျငနျးတှေ လုပျခှင့ျရအောငျ ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှား ဥပဒေ၊ နညျးဥပဒေ တှကေိုလညျး ပွငျဆငျပေးထားဖို့ လိုပါတယျ။ ဒီလို ဘကျပေါငျးစုံ ပွငျဆငျထားနိုငျမှ ကိုဗဈ-19 အလှနျ မွနျမာ့ခရီးသှားလုပျငနျးဟာ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှနေောကျ အမြားကွီး နောကျကြ ကနြျမရဈပဲ အမှီလိုကျနိုငျမှာ ဖွဈကွောငျးပါ။
စညျသူအောငျမွင့ျ။