NLD အစိုးရက ခန့်အပ်ထားခဲ့တဲ့ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဌ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ် ဦးအောင်ကြည် ရာထူးကနေ အနားယူသွားပါပြီ။ ပုံမှန်အားဖြင့် ဆိုရင် အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဌ ရဲ့ ရာထူးသက်တမ်းဟာ နိုင်ငံတော် သမ္မတ သက်တမ်းနဲ့ အတူတူပဲ ဖြစ်တာမို့ အစိုးရအဖွဲ့သစ် မတက်မီ လာမယ့် ၂၀၂၁ မတ်လကုန်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်သေးပေမယ့် ဦးအောင်ကြည်ကတော့ ဘာသာရေးဘက် အစပြု လုပ်ဆောင်ဖို့ ခုလို အချိန်စောပြီး တာဝန်က အနားယူသွားတာပါ။ အသက်အရွယ် အရဆိုရင်လည်း ကော်မရှင် ဥက္ကဌ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်တဲ့ အသက် ၇၅ နှစ်ဆိုတာ လာမယ့် ၂၀၂၁ နိုဝင်ဘာမှ ပြည့်ပါလိမ့်မယ်။ အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရလက်ထက် အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဌ တာဝန်ယူခဲ့တဲ့ ဦးအောင်ကြည်နဲ့ သူ့ရဲ့ ကော်မရှင် လုပ်ရပ်တွေဟာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ်။ သူတာဝန်ယူခဲ့တဲ့ ၃ နှစ်တာ ကာလ အတွင်း သူနဲ့ သူ့ရဲ့ ကော်မရှင် ဘာတွေ စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သလဲ ဆိုတာ လေ့လာ ကြည့်ကြရအောင်ပါ။
ဦးအောင်ကြည်ကို အများပြည်သူနဲ့ နိုင်ငံတကာ သတင်းမီဒီယာတွေက စ ပြီး သတိထားမိစေခဲ့တာကတော့ ၂၀၀၇ ခုနှစ် အရင် စစ်အာဏာရှင် အစိုးရလက်ထက် နေအိမ် အကျယ်ချုပ် ကျခံနေရတဲ့ အတိုက်အခံ အင်န်အယ်လ်ဒီ ပါတီ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ တွေ့ဆုံ ဆက်သွယ်ရတဲ့ ဆက်ဆံရေး ဝန်ကြီးတာဝန် စပြီး ရယူစဉ်ကတည်းကပါ။ အဲဒီအချိန်က သူဟာ အလုပ်သမား ဝန်ကြီးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၁ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရတက်လာတော့ အဲဒီအချိန် နေအိမ်အကျယ်ချုပ်ကနေ လွတ်မြောက်လာပြီဖြစ်တဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အကြား ဆက်သွယ်ပေးရတဲ့ တာဝန် ဆက်ပြီး ယူရပါတယ်။ ဦးအောင်ကြည်ကနေ တဆင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် ဆက်သွယ်ညှိနှိုင်းမှု အောင်မြင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ အစိုးရနဲ့ လွှတ်တော်ဘက်က နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဆိုင်ရာ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ပေးခဲ့ပြီး ၂၀၁၂ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီ ပါတီဝင်တွေ ရွေးကောက်ပွဲဝင်၊ လွှတ်တော်ထဲ ရောက်ရှိသွားခဲ့ကြပါတယ်။
နောက်ပိုင်း ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာ သူ့ကို ပြည်သူလူထု ကြိုက်နှစ်သက်ခြင်း မရှိတဲ့ ဦးကျော်ဆန်းရဲ့ နေရာမှာ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး တာဝန်ပေးခဲ့ပေမယ့် ၂ နှစ်မပြည့်ခင် ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ နှုတ်ထွက်ပေးလိုက်ရပါတယ်။ ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးတာဝန်ယူခဲ့တဲ့ သူ့လက်ထက်မှာ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် လိုလားသလို၊ စာပေနဲ့ သတင်းမီဒီယာ လောကကို ဆင်ဆာ ဖျက်သိမ်းပေးလိုက်တဲ့ အနေအထားကနေ ပုံစံတစ်မျိုးနဲ့ ထိန်းချုပ်ဖို့ မကြိုးစားခဲ့တာ၊ မီဒီယာ သမားတွေ တောင်းဆိုနေတဲ့ နေ့စဉ်ထုတ် သတင်းစာ လိုင်စင်တွေ ပုဂ္ဂလိကကို ချပေးလိုက်ရတာ စတဲ့ အချက်တွေကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် စာပေနဲ့ သတင်းမီဒီယာ လောက အတွက်ကတော့ ဦးအောင်ကြည် တာဝန်ယူခဲ့တဲ့ အချိန်ဟာ မီဒီယာ လွတ်လပ်ခွင့် အရဆုံး အချိန်၊ နောက်ထပ်လည်း မီဒီယာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ရှိလာစေဖို့ အစပျိုးမှု အကောင်းဆုံး အချိန်လို့ ပြောမယ်ဆို ပြောနိုင်ပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရ တက်လာတဲ့အခါ ၂၀၁၇ နိုဝင်ဘာ မှာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဌ တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရပါတယ်။ အဂလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေကို အရင်သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရလက်ထက် ၂၀၁၃ ခုနှစ် သြဂုတ်လက စပြီး ပြဌာန်းခဲ့တာပါ။ အရင် ကော်မရှင် ဥက္ကဌက ဦးမြဝင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဥပဒေနဲ့ ကော်မရှင် ရှိလာတဲ့တိုင် တည်ဆဲ အစိုးရက အားမပေးတာရော၊ ဥပဒေ အရ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေတာကြောင့်ပါ ဦးမြဝင်း ကော်မရှင်ဟာ အဂတိလိုက်စားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာမှ မယ်မယ်ရရ အကောင်အထည် မဖော်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။
ဒါကြောင့်လဲ သမ္မတဟောင်း ဦးသိန်းစိန် အစိုးရလက်ထက်မှာရော၊ အရင် စစ်အာဏာရှင် အစိုးရ အဆက်ဆက် လက်ထက်တွေမှာပါ ဓလေ့ထုံးစံကြီးတစ်ခုလို ရှင်သန် အမြစ်တွယ်ခဲ့တဲ့ အဂတိလိုက်စားမှုကို လုံး၀ တိုက်ဖျက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့သလို နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်း အလယ်မှာလည်း အဂတိလိုက်စားမှု နွံထဲက မထွက်နိုင်တဲ့ နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်မြဲ သတ်မှတ်ခံခဲ့ရပါတယ်။
ဦးအောင်ကြည်ဟာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ကော်မရှင်ကို ဦးဆောင်ရတဲ့အခါ နိုင်ငံတကာ အတွေ့အကြုံတွေကိုပါ လေ့လာပြီး အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် အကောင်အထည် ဖော်ပါတယ်။ ပထမဦးဆုံး ဥပဒေကို ပြင်ဖို့ ကြိုးစားပါတယ်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်ရောက်မှ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေကို (၄) ကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်ပြဌာန်းတာ လုပ်နိုင်ပါတယ်။ သူ့စိတ်ကြိုက် ဖြစ်မလာတဲ့တိုင် လုပ်ငန်း အကောင်အထည် ဖော်လို့ ရလာသည်အထိ ပြင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာတော့ အဂတိလိုက်စားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ထင်သာမြင်သာရှိတဲ့ အရေးယူမှုတွေကို လုပ်ပြနိုင်ပါပြီ။ ၂၀၁၈ စက်တင်ဘာမှာ အဂတိလိုက်စားတယ်လို့ ကျော်စော သတင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ ရန်ကုန်တိုင်း ဥပဒေချုပ် ဦးဟန်ထူး၊ တိုင်း နဲ့ ခရိုင် အဆင့် ဥပဒေအရာရှိတွေ၊ တရားသူကြီး နဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့က ရဲမှူး တစ်ယောက် စုစုပေါင်း (၆) ယောက်ကို အဂတိတိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေနဲ့ ရုံးတင် တရားစွဲနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ ပုဂ္ဂိုလ်တွေဟာ လူသေစေမှု တစ်ခုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စွပ်စွဲခံရသူတွေကို စွဲချက်မတင်ခင် ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်တဲ့ အမှု တစ်ခုမှာ လာဘ်စားခဲ့တယ် ဆိုတဲ့ အထောက်အထားတွေ တွေ့ရလို့ ဖမ်းဆီး၊ ရုံးတင် စစ်ဆေးခြင်း ခံခဲ့ကြရတာပါ။
သိပ်မကြာပါဘူး။ ၂၀၁၉ မတ်လ အရောက်မှာတော့ တနင်္သာရီတိုင်း ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာ လဲ့လဲ့မော်နဲ့ သူ့ကို လာဘ်ထိုးခဲ့တယ်လို့ အထောက်အထား တွေ့ရတဲ့ GGS ကုမ္ပဏီက တာဝန်ရှိသူ ၃ ယောက်ကို အဂတိ တိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေနဲ့ အရေးယူ ပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒေါက်တာ လဲ့လဲ့မော်ဟာ အဲဒီ ကုမ္ပဏီဆီကနေ သွယ်ဝိုက်သောနည်းအားဖြင့် လာဘ်ငွေ ရယူခဲ့ပြီး၊ ကုမ္ပဏီကို လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ ချပေးခဲ့လို့ ခုလို အရေးယူခံလိုက်ရပြီး နောက်ပိုင်း ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခံရပါတယ်။ နောက်ပိုင်း ဆက်တိုက်ဆိုသလို၊ သြဇာကြီးတဲ့ မိုးထိမိုးမိ မှာ ရွှေတူးတဲ့ အမျိုးသားကြီးပွားတိုးတက်ရေး ကုမ္ပဏီ ဥက္ကဌ ဦးစိုးထွန်းရှိန်၊ အမှုဆင် လိမ်လည် တိုင်တန်းတဲ့ ကုမ္ပဏီ တာဝန်ရှိသူတွေ၊ အဲဒီ ကုမ္ပဏီကနေ လာဘ်ငွေ ယူခဲ့တဲ့ ဝန်ကြီးဌာန ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး စတာတွေကို အရေးယူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ အဂတိလိုက်စားတဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ၊ ဝိုင်းကြီးချုပ်စနစ်နဲ့ အဂတိလိုက်စားတဲ့ ရေအရင်းအမြစ်နဲ့ မြစ်ချောင်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဦးစီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်၊ ဒုညွှန်ချုပ်နဲ့ ညွှန်မှူးတွေ၊ ရပ်ကျေး အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေ၊ မြေစာရင်းဌာနက တာဝန်ရှိသူတွေကို စုံစမ်း ဖော်ထုတ် အရေးယူနိုင်ခဲ့ပြီး ဆက်ပြီးလည်း စုံစမ်းဖော်ထုတ် အရေးယူမှုတွေ ဆက်လုပ်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း ဦးအောင်ကြည်ဟာ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူမျှော်မှန်းထားတဲ့ Grand Corruption လို့ခေါ်တဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ အရင်းအမြစ်ကြီးတွေ ဆုံးရှုံးတဲ့ ကိစ္စ၊ သယံဇာတ တွေဆုံးရှုံးနေတဲ့ ကိစ္စ၊ အဲလို အဂတိလိုက်စားမှုတွေထဲမှာ အင်စတီကျူးရှင်းကြီးတွေ ပါဝင်နေတဲ့ ကိစ္စမျိုးတွေကိုတော့ ဖော်ထုတ်သွားနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ နောက် အဂတိလိုက်စားမှု ပေါ်ပေါက်ခြင်း မရှိရလေအောင်၊ စာသင်ကျောင်းတွေကနေ တဆင့် ပညာပေးတာ၊ မီဒီယာတွေကနေ တဆင့် လှုံ့ဆော်တာ၊ ဝန်ကြီးဌာနတွေမှာ အဖွဲ့တွေဖွဲ့ပြီး အသိပညာပေးမှုတွေ လုပ်နေတာမျိုးကတော့ ဆက်ပြီး အကောင်အထည် ဖော်နေဆဲ အခြေအနေမှာ ရှိနေပါသေးတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း နာမည်ကျော် Transparency International အဖွဲ့ကြီးရဲ့ အခုနောက်ဆုံး ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ Global Corruption Barometer Asia 2020 (GCB) အစီရင်ခံစာမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ရေးအပေါ် ပြည်သူ့အမြင် ချီးကျူးတာ ခံရပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ဦးအောင်ကြည် ဦးဆောင် အကောင်အထည် ဖော်မှုကြောင့် အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ပြသနာနဲ့ ပတ်သက်ရင် အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရရဲ့ ပုံရိပ်ဟာ အရင် အစိုးရအဆက်ဆက်ရဲ့ ပုံရိပ်နဲ့ အချိန်တိုလေး အတွင်းမှာကို အများကြီးခြားနားတဲ့ အခြေအနေကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီ ဖြစ်ကြောင်းပါ။
--------------------------
ဦးအောငျကွညျ၊ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေးကို ဘယျလောကျ စှမျးဆောငျနိုငျခဲ့သလဲ
အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရက ခန့ျအပျထားခဲ့တဲ့ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ကောျမရှငျ ဥက်ကဌ အငွိမျးစား ဗိုလျခြုပျ ဦးအောငျကွညျ ရာထူးကနေ အနားယူသှားပါပွီ။ ပုံမှနျအားဖွင့ျ ဆိုရငျ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ကောျမရှငျ ဥက်ကဌ ရဲ့ ရာထူးသကျတမျးဟာ နိုငျငံတောျ သမ်မတ သကျတမျးနဲ့ အတူတူပဲ ဖွဈတာမို့ အစိုးရအဖှဲ့သဈ မတကျမီ လာမယ့ျ ၂၀၂၁ မတျလကုနျအထိ တာဝနျထမျးဆောငျနိုငျသေးပမေယ့ျ ဦးအောငျကွညျကတော့ ဘာသာရေးဘကျ အစပွု လုပျဆောငျဖို့ ခုလို အခြိနျစောပွီး တာဝနျက အနားယူသှားတာပါ။ အသကျအရှယျ အရဆိုရငျလညျး ကောျမရှငျ ဥက်ကဌ တာဝနျထမျးဆောငျနိုငျတဲ့ အသကျ ၇၅ နှဈဆိုတာ လာမယ့ျ ၂၀၂၁ နိုဝငျဘာမှ ပွည့ျပါလိမ့ျမယျ။ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရလကျထကျ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ကောျမရှငျ ဥက်ကဌ တာဝနျယူခဲ့တဲ့ ဦးအောငျကွညျနဲ့ သူ့ရဲ့ ကောျမရှငျ လုပျရပျတှဟော စိတျဝငျစားဖို့ ကောငျးပါတယျ။ သူတာဝနျယူခဲ့တဲ့ ၃ နှဈတာ ကာလ အတှငျး သူနဲ့ သူ့ရဲ့ ကောျမရှငျ ဘာတှေ စှမျးဆောငျနိုငျခဲ့သလဲ ဆိုတာ လေ့လာ ကွည့ျကွရအောငျပါ။
ဦးအောငျကွညျကို အမြားပွညျသူနဲ့ နိုငျငံတကာ သတငျးမီဒီယာတှကေ စ ပွီး သတိထားမိစခေဲ့တာကတော့ ၂၀၀၇ ခုနှဈ အရငျ စဈအာဏာရှငျ အစိုးရလကျထကျ နအေိမျ အကယြျခြုပျ ကခြံနရေတဲ့ အတိုကျအခံ အငျနျအယျလျဒီ ပါတီ ခေါငျးဆောငျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ တှေ့ဆုံ ဆကျသှယျရတဲ့ ဆကျဆံရေး ဝနျကွီးတာဝနျ စပွီး ရယူစဉျကတညျးကပါ။ အဲဒီအခြိနျက သူဟာ အလုပျသမား ဝနျကွီးလညျး ဖွဈပါတယျ။ ၂၀၁၁ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရတကျလာတော့ အဲဒီအခြိနျ နအေိမျအကယြျခြုပျကနေ လှတျမွောကျလာပွီဖွဈတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အကွား ဆကျသှယျပေးရတဲ့ တာဝနျ ဆကျပွီး ယူရပါတယျ။ ဦးအောငျကွညျကနေ တဆင့ျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ ဆကျသှယျညှိနှိုငျးမှု အောငျမွငျခဲ့တယျလို့ ဆိုနိုငျပါတယျ။ အစိုးရနဲ့ လှှတျတောျဘကျက နိုငျငံရေးပါတီမြား မှတျပုံတငျခွငျး ဆိုငျရာ ဥပဒကေို ပွငျဆငျပေးခဲ့ပွီး ၂၀၁၂ ကွားဖွတျရှေးကောကျပှဲမှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ အငျနျအယျလျဒီ ပါတီဝငျတှေ ရှေးကောကျပှဲဝငျ၊ လှှတျတောျထဲ ရောကျရှိသှားခဲ့ကွပါတယျ။
နောကျပိုငျး ၂၀၁၂ ခုနှဈမှာ သူ့ကို ပွညျသူလူထု ကွိုကျနှဈသကျခွငျး မရှိတဲ့ ဦးကြောျဆနျးရဲ့ နရောမှာ ပွနျကွားရေးဝနျကွီး တာဝနျပေးခဲ့ပမေယ့ျ ၂ နှဈမပွည့ျခငျ ၂၀၁၄ ခုနှဈမှာ နှုတျထှကျပေးလိုကျရပါတယျ။ ပွနျကွားရေး ဝနျကွီးတာဝနျယူခဲ့တဲ့ သူ့လကျထကျမှာ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ လိုလားသလို၊ စာပနေဲ့ သတငျးမီဒီယာ လောကကို ဆငျဆာ ဖကြျသိမျးပေးလိုကျတဲ့ အနအေထားကနေ ပုံစံတဈမြိုးနဲ့ ထိနျးခြုပျဖို့ မကွိုးစားခဲ့တာ၊ မီဒီယာ သမားတှေ တောငျးဆိုနတေဲ့ နေ့စဉျထုတျ သတငျးစာ လိုငျစငျတှေ ပုဂ်ဂလိကကို ခပြေးလိုကျရတာ စတဲ့ အခကြျတှကွေောင့ျ ဖွဈနိုငျပါတယျ။ ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ စာပနေဲ့ သတငျးမီဒီယာ လောက အတှကျကတော့ ဦးအောငျကွညျ တာဝနျယူခဲ့တဲ့ အခြိနျဟာ မီဒီယာ လှတျလပျခှင့ျ အရဆုံး အခြိနျ၊ နောကျထပျလညျး မီဒီယာ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျမှု ရှိလာစဖေို့ အစပြိုးမှု အကောငျးဆုံး အခြိနျလို့ ပွောမယျဆို ပွောနိုငျပါတယျ။
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဦးဆောငျတဲ့ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရ တကျလာတဲ့အခါ ၂၀၁၇ နိုဝငျဘာ မှာ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ကောျမရှငျ ဥက်ကဌ တာဝနျပေးအပျခွငျး ခံရပါတယျ။ အဂလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ဥပဒကေို အရငျသမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရလကျထကျ ၂၀၁၃ ခုနှဈ သွဂုတျလက စပွီး ပွဌာနျးခဲ့တာပါ။ အရငျ ကောျမရှငျ ဥက်ကဌက ဦးမွဝငျးဖွဈပါတယျ။ ဥပဒနေဲ့ ကောျမရှငျ ရှိလာတဲ့တိုငျ တညျဆဲ အစိုးရက အားမပေးတာရော၊ ဥပဒေ အရ အားနညျးခကြျတှေ ရှိနတောကွောင့ျပါ ဦးမွဝငျး ကောျမရှငျဟာ အဂတိလိုကျစားမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ဘာမှ မယျမယျရရ အကောငျအထညျ မဖောျနိုငျခဲ့ပါဘူး။
ဒါကွောင့ျလဲ သမ်မတဟောငျး ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရလကျထကျမှာရော၊ အရငျ စဈအာဏာရှငျ အစိုးရ အဆကျဆကျ လကျထကျတှမှောပါ ဓလေ့ထုံးစံကွီးတဈခုလို ရှငျသနျ အမွဈတှယျခဲ့တဲ့ အဂတိလိုကျစားမှုကို လုံး၀ တိုကျဖကြျနိုငျခွငျး မရှိခဲ့သလို နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျး အလယျမှာလညျး အဂတိလိုကျစားမှု နှံထဲက မထှကျနိုငျတဲ့ နိုငျငံအဖွဈ သတျမှတျမွဲ သတျမှတျခံခဲ့ရပါတယျ။
ဦးအောငျကွညျဟာ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ကောျမရှငျကို ဦးဆောငျရတဲ့အခါ နိုငျငံတကာ အတှေ့အကွုံတှကေိုပါ လေ့လာပွီး အကောငျးဆုံးဖွဈအောငျ အကောငျအထညျ ဖောျပါတယျ။ ပထမဦးဆုံး ဥပဒကေို ပွငျဖို့ ကွိုးစားပါတယျ။ ၂၀၁၈ ခုနှဈရောကျမှ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ဥပဒကေို (၄) ကွိမျမွောကျ ပွငျဆငျပွဌာနျးတာ လုပျနိုငျပါတယျ။ သူ့စိတျကွိုကျ ဖွဈမလာတဲ့တိုငျ လုပျငနျး အကောငျအထညျ ဖောျလို့ ရလာသညျအထိ ပွငျနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ၂၀၁၉ ခုနှဈမှာတော့ အဂတိလိုကျစားမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး ထငျသာမွငျသာရှိတဲ့ အရေးယူမှုတှကေို လုပျပွနိုငျပါပွီ။ ၂၀၁၈ စကျတငျဘာမှာ အဂတိလိုကျစားတယျလို့ ကြောျစော သတငျး ဖွဈပေါျခဲ့တဲ့ ရနျကုနျတိုငျး ဥပဒခြေုပျ ဦးဟနျထူး၊ တိုငျး နဲ့ ခရိုငျ အဆင့ျ ဥပဒအေရာရှိတှေ၊ တရားသူကွီး နဲ့ ရဲတပျဖှဲ့က ရဲမှူး တဈယောကျ စုစုပေါငျး (၆) ယောကျကို အဂတိတိုကျဖကြျရေး ဥပဒနေဲ့ ရုံးတငျ တရားစှဲနိုငျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီ ပုဂ်ဂိုလျတှဟော လူသစေမှေု တဈခုနဲ့ ပတျသကျပွီး စှပျစှဲခံရသူတှကေို စှဲခကြျမတငျခငျ ပွနျလှှတျပေးလိုကျတဲ့ အမှု တဈခုမှာ လာဘျစားခဲ့တယျ ဆိုတဲ့ အထောကျအထားတှေ တှေ့ရလို့ ဖမျးဆီး၊ ရုံးတငျ စဈဆေးခွငျး ခံခဲ့ကွရတာပါ။
သိပျမကွာပါဘူး။ ၂၀၁၉ မတျလ အရောကျမှာတော့ တနငျ်သာရီတိုငျး ဝနျကွီးခြုပျ ဒေါကျတာ လဲ့လဲ့မောျနဲ့ သူ့ကို လာဘျထိုးခဲ့တယျလို့ အထောကျအထား တှေ့ရတဲ့ GGS ကုမ်ပဏီက တာဝနျရှိသူ ၃ ယောကျကို အဂတိ တိုကျဖကြျရေး ဥပဒနေဲ့ အရေးယူ ပွနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဒေါကျတာ လဲ့လဲ့မောျဟာ အဲဒီ ကုမ်ပဏီဆီကနေ သှယျဝိုကျသောနညျးအားဖွင့ျ လာဘျငှေ ရယူခဲ့ပွီး၊ ကုမ်ပဏီကို လုပျပိုငျခှင့ျတှေ ခပြေးခဲ့လို့ ခုလို အရေးယူခံလိုကျရပွီး နောကျပိုငျး ထောငျဒဏျခမြှတျခံရပါတယျ။ နောကျပိုငျး ဆကျတိုကျဆိုသလို၊ သွဇာကွီးတဲ့ မိုးထိမိုးမိ မှာ ရှှတေူးတဲ့ အမြိုးသားကွီးပှားတိုးတကျရေး ကုမ်ပဏီ ဥက်ကဌ ဦးစိုးထှနျးရှိနျ၊ အမှုဆငျ လိမျလညျ တိုငျတနျးတဲ့ ကုမ်ပဏီ တာဝနျရှိသူတှေ၊ အဲဒီ ကုမ်ပဏီကနေ လာဘျငှေ ယူခဲ့တဲ့ ဝနျကွီးဌာန ဦးဆောငျညှှနျကွားရေးမှူး စတာတှကေို အရေးယူနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဒီလိုနဲ့ အဂတိလိုကျစားတဲ့ ရဲတပျဖှဲ့ဝငျတှေ၊ ဝိုငျးကွီးခြုပျစနဈနဲ့ အဂတိလိုကျစားတဲ့ ရအေရငျးအမွဈနဲ့ မွဈခြောငျးမြား ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေး ဦးစီးဌာနက ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ၊ ဒုညှှနျခြုပျနဲ့ ညှှနျမှူးတှေ၊ ရပျကြေး အုပျခြုပျရေးမှူးတှေ၊ မွစောရငျးဌာနက တာဝနျရှိသူတှကေို စုံစမျး ဖောျထုတျ အရေးယူနိုငျခဲ့ပွီး ဆကျပွီးလညျး စုံစမျးဖောျထုတျ အရေးယူမှုတှေ ဆကျလုပျနတော တှေ့ရပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျလညျး ဦးအောငျကွညျဟာ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး သူမြှောျမှနျးထားတဲ့ Grand Corruption လို့ခေါျတဲ့ နိုငျငံတဈနိုငျငံရဲ့ အရငျးအမွဈကွီးတှေ ဆုံးရှုံးတဲ့ ကိစ်စ၊ သယံဇာတ တှဆေုံးရှုံးနတေဲ့ ကိစ်စ၊ အဲလို အဂတိလိုကျစားမှုတှထေဲမှာ အငျစတီကြူးရှငျးကွီးတှေ ပါဝငျနတေဲ့ ကိစ်စမြိုးတှကေိုတော့ ဖောျထုတျသှားနိုငျခွငျး မရှိခဲ့ပါဘူး။ နောကျ အဂတိလိုကျစားမှု ပေါျပေါကျခွငျး မရှိရလအေောငျ၊ စာသငျကြောငျးတှကေနေ တဆင့ျ ပညာပေးတာ၊ မီဒီယာတှကေနေ တဆင့ျ လှုံ့ဆောျတာ၊ ဝနျကွီးဌာနတှမှော အဖှဲ့တှဖှေဲ့ပွီး အသိပညာပေးမှုတှေ လုပျနတောမြိုးကတော့ ဆကျပွီး အကောငျအထညျ ဖောျနဆေဲ အခွအေနမှော ရှိနပေါသေးတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး နာမညျကြောျ Transparency International အဖှဲ့ကွီးရဲ့ အခုနောကျဆုံး ထုတျပွနျလိုကျတဲ့ Global Corruption Barometer Asia 2020 (GCB) အစီရငျခံစာမှာ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျရေးအပေါျ ပွညျသူ့အမွငျ ခြီးကြူးတာ ခံရပါတယျ။ ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ ဦးအောငျကွညျ ဦးဆောငျ အကောငျအထညျ ဖောျမှုကွောင့ျ အဂတိလိုကျစားမှု တိုကျဖကြျရေး ပွသနာနဲ့ ပတျသကျရငျ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရရဲ့ ပုံရိပျဟာ အရငျ အစိုးရအဆကျဆကျရဲ့ ပုံရိပျနဲ့ အခြိနျတိုလေး အတှငျးမှာကို အမြားကွီးခွားနားတဲ့ အခွအေနကေို ဖွဈပေါျစခေဲ့ပွီ ဖွဈကွောငျးပါ။