အခုရက်ပိုင်း လူပြောအများဆုံး သတင်းတစ်ခုကတော့ လာမယ့် ၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီလ က စပြီး ကားလိုင်စင် သက်တမ်းတိုးရင် နာမည်ပေါက် ဖြစ်မှ တိုးပေးတော့မယ် ဆိုပြီး ကုန်းလမ်းပို့ဆောင်ရေး ညွှန်ကြားမှု ဦးစီးဌာန “ကညန” က ကြေငြာလိုက်တဲ့ ကိစ္စပါပဲ။ နာမည်ပေါက် လုပ်ပါ ဆိုတာ ကိုယ်စီးနေတဲ့ကားကို ကညန မှာ နာမည်သွားပြောင်းလိုက်ရုံနဲ့ ပြီးတဲ့ ကိစ္စ မဟုတ်ပဲ အခွန်ပါ ဆောင်ရမယ့် ပြသနာ ရှိနေလို့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ချို့၊ လူပုဂ္ဂိုလ် အတော်များများက ဆန့်ကျင်ကြောင်း၊ ဒီ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပြန်ပြီး စဉ်းစားသုံးသပ်ပေးဖို့ ဝေဖန် ပြောဆိုနေကြပါပြီ။ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူစီးကား အစီးရေ ၅ သိန်းခွဲကျော် ရှိနေတာမို့ ဒီ ပြသနာဟာ သိန်းနဲ့ချီတဲ့ လူလတ်တန်းစား မိသားစုတွေနဲ့ ဆက်နွှယ် သက်ဆိုင်နေတဲ့ ကိစ္စလည်း ဖြစ်နေတာမို့ အရေးကြီးတယ်လို့ ပြောမယ် ဆို ပြောလို့ရနိုင်တဲ့ ပြသနာ တစ်ခုပါ။ ကညန ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်က ဘာလဲ၊ ရည်ရွယ်ချက်က ဘာဖြစ်မလဲ၊ အဲလို အကောင်အထည် ဖော်ရင် ဘာဖြစ်လာနိုင်မလဲ ဆိုတာ လေ့လာ တင်ပြသွားပါ့မယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ကညန ရဲ့ ကြေငြာချက်ထဲမှာ မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ ကားတွေရဲ့ ပိုင်ရှင်၊ အမည်၊ နေရပ်လိပ်စာ တိကျမှန်ကန်ရေးဟာ နိုင်ငံတော်ရဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ လုံခြုံရေးနဲ့ စည်းကမ်းဥပဒေနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ မော်တော်ယာဉ်တွေ ဖြစ်စေရေး၊ ရှေ့ဆက်ဆောင်ရွက်မယ့် Radio Frequency Identification (RFID) စနစ်နဲ့ ချိတ်ဆက်ဖို့ အများကြီး အရေးပါတဲ့ အကြောင်း၊ ကားတစ်စီးအတွက် အရင်က ပြည်တွင်းအခွန်က ကောက်တဲ့ အခွန်နှုန်းဟာ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း အထိဖြစ်တဲ့အကြောင်း၊ အခုနောက်ဆုံး ပြဌာန်းလိုက်တဲ့ ဥပဒေအရ ဆိုရင်တော့ အခွန်ပေးနိုင်တဲ့ အနေအထား ရောက်လာပြီး အခွန်သက်သာခွင့် ကန့်သတ်ကာလ အတွင်း ကားပိုင်ရှင်တိုင်း နာမည်၊ လိပ်စာ မှန်မှန်ကန်ကန် ပြောင်းလဲ မှတ်တမ်းတင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းကောင်း ဆိုပြီး ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဆက်ပြီး ဖော်ပြထားတာက ကညန အနေနဲ့ လာမယ့် ၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီ က စပြီး ကားမှတ်ပုံတင်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေ လုပ်တဲ့အခါ ပိုင်ရှင် ကိုယ်တိုင် လာရင်လာ၊ ဒါမှမဟုတ် ပိုင်ရှင်ရဲ့ မှတ်ပုံတင်မူရင်း၊ အိမ်ထောင်စု ဇယားမူရင်း ယူလာပြီး အဲဒါတွေနဲ့ တိုက်ဆိုင် စိစစ် ဆောင်ရွက်သွားမယ်၊ အဲလို တင်ပြနိုင်ခြင်း မရှိရင် ကားပိုင်ရှင် နာမည်ပြောင်းဖို့ ပြည်တွင်း အခွန်မှာ ဝင်ငွေခွန် ဆောင်စေမယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒီနေရာမှာ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံက ကားပိုင်ရှင်တွေရဲ့ အနေအထားကို ဖော်ပြဖို့ လိုပါတယ်။ နိုင်ငံခြားကနေ ကားတင်သွင်းတဲ့အခါ ၊ ဒါမှမဟုတ် ပြည်တွင်းမှာပဲ ကုမ္ပဏီတွေကနေ ရောင်းတဲ့ ကားသစ်တွေကို ဝယ်တဲ့အခါ ဝင်ငွေခွန် ပြပြီး၊ ဒါမှမဟုတ် ဝင်ငွေခွန် ဆောင်ပြီးမှ ဝယ်လို့ရပါတယ်။အဲဒီ ပထမဦးဆုံး အခွန်ဆောင်ထားပြီးသူတွေကနေ နောက်ထပ် အဆင့်ဆင့် ရောင်းဝယ်ကြရာမှာတော့ တကယ့် အများစုကြီးက အခွန် သွားမဆောင် နာမည် မပြောင်းကြတော့ပါဘူး။ အကြောင်းကတော့ ရိုးရှင်းပါတယ်။ အခွန်က များလွန်းလို့ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက် ကားရောင်းလိုက်သူဟာ သူရောင်းလိုက်ကြောင်း အထောက်အထားတွေနဲ့ တကွ အခွန်ရုံးကို ပြန်သွားပြီး သူ့အခွန် သူပြန်ရအောင် လုပ်လို့ရတဲ့ ပြဌာန်းချက် ရှိပေမယ့် ကြိုးနီစနစ်များပြီး ရှုပ်ထွေးတာကြောင့် ဘယ်သူမှ သွားမလုပ်ကြပဲ ကားကို ဒီအတိုင်း အဆင့်ဆင့် လက်လွဲှ ရောင်းလိုက်ကြတာတွေကြောင့်လဲ ပါပါတယ်။
လက်ရှိ ဂျပန် တစ်ပတ်ရစ် အင်ဂျင်ပါဝါ 1300 CC ပတ်ဝန်းကျင် ကားဟောင်းတွေဟာ ကျပ် သိန်း ၁၅၀ ကနေ ၂၀၀ ကျော်ဝန်းကျင်အကြား တန်ကြေး ရှိနေပါတယ်။ အဲဒီ ကားတွေကို နာမည်ပေါက်လုပ်ဖို့ အခွန်ဆောင်မယ် ဆိုရင် အခွန်ဥပဒေဟောင်းအရ ကားဟောင်းတစ်စီး အတွက် ကျပ် ၂၂ သိန်းကနေ ကျပ်ငွေ သိန်း ၃၀ အထိ အခွန်ဆောင်ရမှာ ဖြစ်နေလို့ပါပဲ။ ဒီထက် မော်ဒယ်မြင့် တန်ဘိုးမြင့် ကားတွေ ဆိုရင်တော့ အဲဒီထက် အခွန်ပမာဏ များနေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခွန်မဆောင်ပဲ တစ်လက်ကနေ တစ်လက်ပြောင်း၊ ရောင်း၊ဝယ် စီး၊ လိုင်စင် သက်တမ်းတိုးရင် မူရင်း အခွန်ဆောင်ထားသူရဲ့ မှတ်ပုံတင် မိတ္တူ ယူသွားပြီး သွားတိုးလိုက်ရုံပါပဲ။
အခု ကညန ပြောတာကတော့ ၂၀၁၉ ပြည်ထောင်စု အခွန်အကောက် ဥပဒေသစ်အရ အခွန်နှုန်းထားဟာ ကျပ် သိန်းတစ်ထောင်အောက် ဆိုရင် အခွန်၃ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲ ဆောင်ရတော့မှာမို့ အဲလို အခွန်နှုန်း သက်သာတုန်း အခွန်ဆောင်ပြီး ကိုယ့်နာမည် ကိုယ်ပြောင်းထားကြဖို့ ပြောဆိုလိုက်တဲ့ သဘောပါပဲ။
ဒီနေရာမှာ ကညန ရဲ့ တကယ့် ရည်မှန်းချက် အစစ်က ဘာဖြစ်မလဲ ဆိုတာ အရေးကြီးလာပါတယ်။ နိုင်ငံတော် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ လုံခြုံရေး အတွက်လား၊ ဒါမှမဟုတ် အခွန်ပိုရလာရေးလား ဆိုတာ အသေအခြာတော့ ပြောမထားပါဘူး။ အခွန် ပိုရလာရေးဆိုရင်တော့ မေးစရာ မေးခွန်းတွေ ရှိလာပါတယ်။ အခွန်ဥပဒေမှာ ကားတစ်စီးကို အခွန်ဆောင်ပြီး ဝယ်ထားရင် ပြန်ရောင်းတဲ့အခါ အခွန်ရုံးပြန်သွားပြီး ကိုယ့်အခွန်ခံစားခွင့် ကိုယ် ပြန်ယူလို့ ရနေတာမို့ အခွန် တိုးတက် ရလာဖို့ ဆိုတာကလည်း တကယ်ဥပဒေ အတိုင်းဆိုရင် မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ နောက်တစ်ချက်
ကညန ရဲ့ အဆိုအရ အခု ၂၀၁၉ ပြည်ထောင်စု အခွန်ဥပဒေ အရ အခွန် သက်သာခွင့် ပြုထားတယ်၊ ဒါကြောင့် အခွန်ဆောင်ပြီး နာမည် ပြောင်းထားကြပါ လို့ ဆိုရင် နောက်တစ်နှစ် အခွန်နှုန်းထားတွေ ပုံမှန်အတိုင်း ၁၅ ကနေ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကြား ပြန်မြင့်သွားရင် ဘယ်လို ဆက်လုပ်ကြမလဲ ဆိုတဲ့ မေးခွန်းပါပဲ။ အဲဒီ အချိန်ကျရင် အခွန်နှုန်း ပြန်မြင့်သွားမှာမို့၊ မတန်တဆ နှုန်း ပြန်ဖြစ်သွားမှာ ဖြစ်ပြီး ဘယ်သူမှ အခွန်မဆောင်၊ နာမည် မပြောင်းတော့ပဲ ရောင်းတာ ဝယ်တာလုပ်၊ လက်ရှိ အခြေအနေဟောင်း အတိုင်း ပြန်ရောက်သွားနိုင်လို့ပါပဲ။ အဲလို အခြေအနေဟောင်း ပြန်ရောက်သွားမယ် ဆိုရင် အခု ကညန က ကြေငြာတဲ့ ရည်ရွယ်ချက် အထမြောက်တော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။
ဒီနေရာမှာ ကိုယ်ဝယ်ထားတဲ့ ကားတစ်စီး ကိုယ့်နာမည်ပေါက်အောင် လုပ်ထားဖို့ လိုတယ် ဆိုတဲ့ကိစ္စ အငြင်းပွားသူ ဘယ်သူမှ မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အခွန် ထပ်ကာ ထပ်ကာ ကောက်တဲ့သဘော သက်ရောက်နေတဲ့ ကိစ္စ၊ ကိုယ့်အခွန် ကိုယ်ပြန်ခံစားရဖို့ ကားရောင်းပြီး အခွန်ရုံးသွား၊ ကြိုးနီစနစ်တွေနဲ့ သွားရင်ဆိုင်ရမယ့် ကိစ္စ စတာတွေကိုတော့ သဘောမတူနိုင် ဖြစ်နေကြတာပါ။ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ စီးနေကြတဲ့ အရည်အတွက် အများဆုံး အင်ဂျင်ပါဝါ ၁၃၀၀ စီစီ ဝန်းကျင် ဂျပန် တစ်ပတ်ရစ် ကားတွေဟာ ဂျပန်နိုင်ငံမှာ ဒေါ်လာ ၃-၄ထောင်၊ ကျပ်ငွေနဲ့ဆို သိန်း ၄-၅ဆယ် ထက် မပိုပါဘူး။ သင်္ဘောတင်ခ၊ အကောက်ခွန် ရှင်းလင်းခ၊ ကာစတန်ခွန်၊ ပြည်တွင်းအခွန် နဲ့ မော်တော်ယာဉ် မှတ်ပုံတင် လုပ်တဲ့အခ အဲဒါတွေ ပေါင်းလိုက်တဲ့အခါ တစ်စီး ကျပ် သိန်း ၁၅၀- ၂၀၀ အထိ ရောက်သွားရတော့တာမျိုးပါ။ အဲဒီအထဲမှာ အခွန်အခ၊ အထူးသဖြင့် ကညန က ကောက်ခံတဲ့ “မော်တော်ယာဉ် မှတ်ပုံတင်ကြေး”ဟာ အများဆုံးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲလို မတန်တဆ ဈေးကြီးပေး ဝယ်ထားကြရလို့လဲ ပြည်သူတွေဟာ နောက်ထပ် အခွန် ထပ်မဆောင်ချင်၊ အခွန်ရုံးနဲ့ မဆက်ဆံချင် ဖြစ်နေကြတာပါ။
တစ်ဖက်မှာ ပြန်ကြည့်လိုက်ရင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ အာစီယံ နိုင်ငံတွေထဲမှာတောင် အခွန် ရရှိမှု အနည်းဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်နေသေးတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ၂၀၁၇ ကမ္ဘာ့ဘဏ် စာရင်းတွေအရ အခွန်ရငွေနဲ့ တိုင်းပြည် GDP အချိုးမှာ မြန်မာက ၆ ရာခိုင်နှုန်းပဲ ရှိပြီး အနည်းဆုံးပါ။ မြန်မာနဲ့ ကပ်လျက် အင်ဒိုနီးရှားတောင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး ကမ္ဘောဒီးယား လိုနိုင်ငံမျိုးတောင် ၁၆ ရာခိုင်နှုန်း နီးပါးရှိနေပါတယ်။ ဒီအတွက် အခွန်ဝင်ငွေ တိုးတက်အောင် လုပ်သင့်တာ မှန်ပေမယ့် ဥပဒေ အတိုင်းသာ သွားရရင် အခုလို အခွန်လည်း တိုးပြီးမရ၊ ရှေ့နောက်လည်း မညီတဲ့ လုပ်ရပ်မျိုး မလုပ်ပဲ အခြား ကောက်သင့် ကောက်ထိုက်တဲ့ နေရာတွေကနေ အခွန်ပိုရလာအောင် ကောက်ဖို့ပဲ လိုပါတယ်။ အရေးအကြီးဆုံးကတော့ နိုင်ငံတော်ရဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ လုံခြုံရေးနဲ့ စည်းကမ်းဥပဒေနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ မော်တော်ယာဉ်တွေ ဖြစ်စေရေး အတွက်ဆိုရင် ကားနာမည်ပေါက် ဖြစ်အောင် လုပ်ရမယ့် ကိစ္စကို အခြား နိုင်ငံတွေနည်းတူ အခွန်ပြသနာနဲ့ ဆက်စပ် မထားပဲ သီးသန့် အကောင်အထည် ဖော်သင့်ကြောင်းပါ။
နာမညျပေါကျဖို့လား အခှနျပွသနာနဲ့ အလုပျရှုပျစဖေို့လား
အခုရကျပိုငျး လူပွောအမြားဆုံး သတငျးတဈခုကတော့ လာမယ့ျ ၂၀၂၀ ဇနျနဝါရီလ က စပွီး ကားလိုငျစငျ သကျတမျးတိုးရငျ နာမညျပေါကျ ဖွဈမှ တိုးပေးတော့မယျ ဆိုပွီး ကုနျးလမျးပို့ဆောငျရေး ညှှနျကွားမှု ဦးစီးဌာန “ကညန” က ကွငွောလိုကျတဲ့ ကိစ်စပါပဲ။ နာမညျပေါကျ လုပျပါ ဆိုတာ ကိုယျစီးနတေဲ့ကားကို ကညန မှာ နာမညျသှားပွောငျးလိုကျရုံနဲ့ ပွီးတဲ့ ကိစ်စ မဟုတျပဲ အခှနျပါ ဆောငျရမယ့ျ ပွသနာ ရှိနလေို့ အဖှဲ့အစညျးတဈခြို့၊ လူပုဂ်ဂိုလျ အတောျမြားမြားက ဆန့ျကငြျကွောငျး၊ ဒီ လုပျငနျးစဉျကို ပွနျပွီး စဉျးစားသုံးသပျပေးဖို့ ဝဖေနျ ပွောဆိုနကွေပါပွီ။ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံမှာ လူစီးကား အစီးရေ ၅ သိနျးခှဲကြောျ ရှိနတောမို့ ဒီ ပွသနာဟာ သိနျးနဲ့ခြီတဲ့ လူလတျတနျးစား မိသားစုတှနေဲ့ ဆကျနှှယျ သကျဆိုငျနတေဲ့ ကိစ်စလညျး ဖွဈနတောမို့ အရေးကွီးတယျလို့ ပွောမယျ ဆို ပွောလို့ရနိုငျတဲ့ ပွသနာ တဈခုပါ။ ကညန ရဲ့ ထုတျပွနျခကြျက ဘာလဲ၊ ရညျရှယျခကြျက ဘာဖွဈမလဲ၊ အဲလို အကောငျအထညျ ဖောျရငျ ဘာဖွဈလာနိုငျမလဲ ဆိုတာ လေ့လာ တငျပွသှားပါ့မယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျး ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ ကညန ရဲ့ ကွငွောခကြျထဲမှာ မှတျပုံတငျထားတဲ့ ကားတှရေဲ့ ပိုငျရှငျ၊ အမညျ၊ နရေပျလိပျစာ တိကမြှနျကနျရေးဟာ နိုငျငံတောျရဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ လုံခွုံရေးနဲ့ စညျးကမျးဥပဒနေဲ့ ညီညှတျတဲ့ မောျတောျယာဉျတှေ ဖွဈစရေေး၊ ရှေ့ဆကျဆောငျရှကျမယ့ျ Radio Frequency Identification (RFID) စနဈနဲ့ ခြိတျဆကျဖို့ အမြားကွီး အရေးပါတဲ့ အကွောငျး၊ ကားတဈစီးအတှကျ အရငျက ပွညျတှငျးအခှနျက ကောကျတဲ့ အခှနျနှုနျးဟာ ၁၅ ရာခိုငျနှုနျးကနေ ၃၀ ရာခိုငျနှုနျး အထိဖွဈတဲ့အကွောငျး၊ အခုနောကျဆုံး ပွဌာနျးလိုကျတဲ့ ဥပဒအေရ ဆိုရငျတော့ အခှနျပေးနိုငျတဲ့ အနအေထား ရောကျလာပွီး အခှနျသကျသာခှင့ျ ကန့ျသတျကာလ အတှငျး ကားပိုငျရှငျတိုငျး နာမညျ၊ လိပျစာ မှနျမှနျကနျကနျ ပွောငျးလဲ မှတျတမျးတငျဖို့ အခှင့ျအလမျးကောငျး ဆိုပွီး ဖောျပွထားပါတယျ။ ဆကျပွီး ဖောျပွထားတာက ကညန အနနေဲ့ လာမယ့ျ ၂၀၂၀ ဇနျနဝါရီ က စပွီး ကားမှတျပုံတငျတဲ့ လုပျငနျးတှေ လုပျတဲ့အခါ ပိုငျရှငျ ကိုယျတိုငျ လာရငျလာ၊ ဒါမှမဟုတျ ပိုငျရှငျရဲ့ မှတျပုံတငျမူရငျး၊ အိမျထောငျစု ဇယားမူရငျး ယူလာပွီး အဲဒါတှနေဲ့ တိုကျဆိုငျ စိစဈ ဆောငျရှကျသှားမယျ၊ အဲလို တငျပွနိုငျခွငျး မရှိရငျ ကားပိုငျရှငျ နာမညျပွောငျးဖို့ ပွညျတှငျး အခှနျမှာ ဝငျငှခှေနျ ဆောငျစမေယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။
ဒီနရောမှာ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံက ကားပိုငျရှငျတှရေဲ့ အနအေထားကို ဖောျပွဖို့ လိုပါတယျ။ နိုငျငံခွားကနေ ကားတငျသှငျးတဲ့အခါ ၊ ဒါမှမဟုတျ ပွညျတှငျးမှာပဲ ကုမ်ပဏီတှကေနေ ရောငျးတဲ့ ကားသဈတှကေို ဝယျတဲ့အခါ ဝငျငှခှေနျ ပွပွီး၊ ဒါမှမဟုတျ ဝငျငှခှေနျ ဆောငျပွီးမှ ဝယျလို့ရပါတယျ။အဲဒီ ပထမဦးဆုံး အခှနျဆောငျထားပွီးသူတှကေနေ နောကျထပျ အဆင့ျဆင့ျ ရောငျးဝယျကွရာမှာတော့ တကယ့ျ အမြားစုကွီးက အခှနျ သှားမဆောငျ နာမညျ မပွောငျးကွတော့ပါဘူး။ အကွောငျးကတော့ ရိုးရှငျးပါတယျ။ အခှနျက မြားလှနျးလို့ ဖွဈပါတယျ။ နောကျတဈခကြျ ကားရောငျးလိုကျသူဟာ သူရောငျးလိုကျကွောငျး အထောကျအထားတှနေဲ့ တကှ အခှနျရုံးကို ပွနျသှားပွီး သူ့အခှနျ သူပွနျရအောငျ လုပျလို့ရတဲ့ ပွဌာနျးခကြျ ရှိပမေယ့ျ ကွိုးနီစနဈမြားပွီး ရှုပျထှေးတာကွောင့ျ ဘယျသူမှ သှားမလုပျကွပဲ ကားကို ဒီအတိုငျး အဆင့ျဆင့ျ လကျလှဲှ ရောငျးလိုကျကွတာတှကွေောင့ျလဲ ပါပါတယျ။
လကျရှိ ဂပြနျ တဈပတျရဈ အငျဂငြျပါဝါ 1300 CC ပတျဝနျးကငြျ ကားဟောငျးတှဟော ကပြျ သိနျး ၁၅၀ ကနေ ၂၀၀ ကြောျဝနျးကငြျအကွား တနျကွေး ရှိနပေါတယျ။ အဲဒီ ကားတှကေို နာမညျပေါကျလုပျဖို့ အခှနျဆောငျမယျ ဆိုရငျ အခှနျဥပဒဟေောငျးအရ ကားဟောငျးတဈစီး အတှကျ ကပြျ ၂၂ သိနျးကနေ ကပြျငှေ သိနျး ၃၀ အထိ အခှနျဆောငျရမှာ ဖွဈနလေို့ပါပဲ။ ဒီထကျ မောျဒယျမွင့ျ တနျဘိုးမွင့ျ ကားတှေ ဆိုရငျတော့ အဲဒီထကျ အခှနျပမာဏ မြားနမှော ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အခှနျမဆောငျပဲ တဈလကျကနေ တဈလကျပွောငျး၊ ရောငျး၊ဝယျ စီး၊ လိုငျစငျ သကျတမျးတိုးရငျ မူရငျး အခှနျဆောငျထားသူရဲ့ မှတျပုံတငျ မိတ်တူ ယူသှားပွီး သှားတိုးလိုကျရုံပါပဲ။
အခု ကညန ပွောတာကတော့ ၂၀၁၉ ပွညျထောငျစု အခှနျအကောကျ ဥပဒသေဈအရ အခှနျနှုနျးထားဟာ ကပြျ သိနျးတဈထောငျအောကျ ဆိုရငျ အခှနျ၃ ရာခိုငျနှုနျးလောကျပဲ ဆောငျရတော့မှာမို့ အဲလို အခှနျနှုနျး သကျသာတုနျး အခှနျဆောငျပွီး ကိုယ့ျနာမညျ ကိုယျပွောငျးထားကွဖို့ ပွောဆိုလိုကျတဲ့ သဘောပါပဲ။
ဒီနရောမှာ ကညန ရဲ့ တကယ့ျ ရညျမှနျးခကြျ အစဈက ဘာဖွဈမလဲ ဆိုတာ အရေးကွီးလာပါတယျ။ နိုငျငံတောျ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ လုံခွုံရေး အတှကျလား၊ ဒါမှမဟုတျ အခှနျပိုရလာရေးလား ဆိုတာ အသအေခွာတော့ ပွောမထားပါဘူး။ အခှနျ ပိုရလာရေးဆိုရငျတော့ မေးစရာ မေးခှနျးတှေ ရှိလာပါတယျ။ အခှနျဥပဒမှော ကားတဈစီးကို အခှနျဆောငျပွီး ဝယျထားရငျ ပွနျရောငျးတဲ့အခါ အခှနျရုံးပွနျသှားပွီး ကိုယ့ျအခှနျခံစားခှင့ျ ကိုယျ ပွနျယူလို့ ရနတောမို့ အခှနျ တိုးတကျ ရလာဖို့ ဆိုတာကလညျး တကယျဥပဒေ အတိုငျးဆိုရငျ မဖွဈနိုငျပါဘူး။ နောကျတဈခကြျ
ကညန ရဲ့ အဆိုအရ အခု ၂၀၁၉ ပွညျထောငျစု အခှနျဥပဒေ အရ အခှနျ သကျသာခှင့ျ ပွုထားတယျ၊ ဒါကွောင့ျ အခှနျဆောငျပွီး နာမညျ ပွောငျးထားကွပါ လို့ ဆိုရငျ နောကျတဈနှဈ အခှနျနှုနျးထားတှေ ပုံမှနျအတိုငျး ၁၅ ကနေ ၃၀ ရာခိုငျနှုနျးကွား ပွနျမွင့ျသှားရငျ ဘယျလို ဆကျလုပျကွမလဲ ဆိုတဲ့ မေးခှနျးပါပဲ။ အဲဒီ အခြိနျကရြငျ အခှနျနှုနျး ပွနျမွင့ျသှားမှာမို့၊ မတနျတဆ နှုနျး ပွနျဖွဈသှားမှာ ဖွဈပွီး ဘယျသူမှ အခှနျမဆောငျ၊ နာမညျ မပွောငျးတော့ပဲ ရောငျးတာ ဝယျတာလုပျ၊ လကျရှိ အခွအေနဟေောငျး အတိုငျး ပွနျရောကျသှားနိုငျလို့ပါပဲ။ အဲလို အခွအေနဟေောငျး ပွနျရောကျသှားမယျ ဆိုရငျ အခု ကညန က ကွငွောတဲ့ ရညျရှယျခကြျ အထမွောကျတော့မှာ မဟုတျပါဘူး။
ဒီနရောမှာ ကိုယျဝယျထားတဲ့ ကားတဈစီး ကိုယ့ျနာမညျပေါကျအောငျ လုပျထားဖို့ လိုတယျ ဆိုတဲ့ကိစ်စ အငွငျးပှားသူ ဘယျသူမှ မရှိပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ အခှနျ ထပျကာ ထပျကာ ကောကျတဲ့သဘော သကျရောကျနတေဲ့ ကိစ်စ၊ ကိုယ့ျအခှနျ ကိုယျပွနျခံစားရဖို့ ကားရောငျးပွီး အခှနျရုံးသှား၊ ကွိုးနီစနဈတှနေဲ့ သှားရငျဆိုငျရမယ့ျ ကိစ်စ စတာတှကေိုတော့ သဘောမတူနိုငျ ဖွဈနကွေတာပါ။ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ စီးနကွေတဲ့ အရညျအတှကျ အမြားဆုံး အငျဂငြျပါဝါ ၁၃၀၀ စီစီ ဝနျးကငြျ ဂပြနျ တဈပတျရဈ ကားတှဟော ဂပြနျနိုငျငံမှာ ဒေါျလာ ၃-၄ထောငျ၊ ကပြျငှနေဲ့ဆို သိနျး ၄-၅ဆယျ ထကျ မပိုပါဘူး။ သငျ်ဘောတငျခ၊ အကောကျခှနျ ရှငျးလငျးခ၊ ကာစတနျခှနျ၊ ပွညျတှငျးအခှနျ နဲ့ မောျတောျယာဉျ မှတျပုံတငျ လုပျတဲ့အခ အဲဒါတှေ ပေါငျးလိုကျတဲ့အခါ တဈစီး ကပြျ သိနျး ၁၅၀- ၂၀၀ အထိ ရောကျသှားရတော့တာမြိုးပါ။ အဲဒီအထဲမှာ အခှနျအခ၊ အထူးသဖွင့ျ ကညန က ကောကျခံတဲ့ “မောျတောျယာဉျ မှတျပုံတငျကွေး”ဟာ အမြားဆုံးပဲ ဖွဈပါတယျ။ အဲလို မတနျတဆ ဈေးကွီးပေး ဝယျထားကွရလို့လဲ ပွညျသူတှဟော နောကျထပျ အခှနျ ထပျမဆောငျခငြျ၊ အခှနျရုံးနဲ့ မဆကျဆံခငြျ ဖွဈနကွေတာပါ။
တဈဖကျမှာ ပွနျကွည့ျလိုကျရငျ မွနျမာနိုငျငံဟာ အာစီယံ နိုငျငံတှထေဲမှာတောငျ အခှနျ ရရှိမှု အနညျးဆုံး နိုငျငံ ဖွဈနသေေးတာ တှေ့နိုငျပါတယျ။ ၂၀၁၇ ကမ်ဘာ့ဘဏျ စာရငျးတှအေရ အခှနျရငှနေဲ့ တိုငျးပွညျ GDP အခြိုးမှာ မွနျမာက ၆ ရာခိုငျနှုနျးပဲ ရှိပွီး အနညျးဆုံးပါ။ မွနျမာနဲ့ ကပျလကြျ အငျဒိုနီးရှားတောငျ ၁၀ ရာခိုငျနှုနျးနီးပါး ကမ်ဘောဒီးယား လိုနိုငျငံမြိုးတောငျ ၁၆ ရာခိုငျနှုနျး နီးပါးရှိနပေါတယျ။ ဒီအတှကျ အခှနျဝငျငှေ တိုးတကျအောငျ လုပျသင့ျတာ မှနျပမေယ့ျ ဥပဒေ အတိုငျးသာ သှားရရငျ အခုလို အခှနျလညျး တိုးပွီးမရ၊ ရှေ့နောကျလညျး မညီတဲ့ လုပျရပျမြိုး မလုပျပဲ အခွား ကောကျသင့ျ ကောကျထိုကျတဲ့ နရောတှကေနေ အခှနျပိုရလာအောငျ ကောကျဖို့ပဲ လိုပါတယျ။ အရေးအကွီးဆုံးကတော့ နိုငျငံတောျရဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ လုံခွုံရေးနဲ့ စညျးကမျးဥပဒနေဲ့ ညီညှတျတဲ့ မောျတောျယာဉျတှေ ဖွဈစရေေး အတှကျဆိုရငျ ကားနာမညျပေါကျ ဖွဈအောငျ လုပျရမယ့ျ ကိစ်စကို အခွား နိုငျငံတှနေညျးတူ အခှနျပွသနာနဲ့ ဆကျစပျ မထားပဲ သီးသန့ျ အကောငျအထညျ ဖောျသင့ျကွောငျးပါ။