Zawgyi/ Unicode
လာမယ့် ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့မှာ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲကြီး ကျင်းပ ပါတော့မယ်။ အခုတစ်ခေါက် ထူးခြားချက်ကတော့ ပြည်နယ်တွေမှာ ရှိတဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီ အတော်များများဟာ သူတို့ပါတီငယ်တွေကို ဖျက်သိမ်းပြီး လူမျိုးတူ တိုင်းရင်းသား ပါတီ အချင်းချင်း ပေါင်းစည်းခဲ့ကြခြင်းပါ။ ၂၀၁၅ ခုနှစ် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲကို သင်ခန်းစာယူပြီး တူညီတဲ့ လူမျိုးစု တစ်ခုထဲမှာကို ပါတီ အမျိုးမျိုးကွဲနေရင် မဲရရှိမှုမှာလည်း မဲကွဲသွားနိုင်တယ်၊ ဒါကြောင့် လူမျိုးစုချင်း တူတဲ့ ပါတီ အချင်းချင်း ပေါင်းစည်းပြီး တစ်ပါတီထဲ အဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရင် အနိုင်ရနိုင်ချေ များပြီး ကိုယ်စားလှယ်တွေ ရွေးကောက်ခံရနိုင်ခြေ ရှိတယ် ဆိုပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလှုပ်ရှားမှုနောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ဝေဖန်ချက် တစ်ခုကတော့ အင်န်အယ်လ်ဒီ အနေနဲ့ အစိုးရ အာဏာရခဲ့တဲ့ ၄ နှစ်ကျော် ကာလ တိုင်းပြည် တည်ဆောက်ရေးမှာ ပြည်သူတွေ မျှော်မှန်းထားသလောက် အကောင်အထည် ဖော်မပေးနိုင်ခဲ့ဘူး၊ ချို့ယွင်းအားနည်းချက်တွေ အများကြီးရှိနေတယ်၊ ဒါကြောင့် အရင် ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းကလို မဟုတ်ပဲ လူထု ထောက်ခံမှု ကျဆင်းနိုင်တယ်၊ အခြား တစ်ဖက်မှာလည်း ပြည်နယ်တွေမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အားကောင်း လာနိုင်တယ်၊ ဒါကြောင့် တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ မဟာမိတ်ဖွဲ့ပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်သင့်တယ်၊ ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးရင် တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပူးပေါင်းထားတဲ့ ညွန့်ပေါင်း အစိုးရ ဖွဲ့သင့်တယ် ဆိုပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အင်န်အယ်လ်ဒီ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ မဟာမိတ် ဖွဲ့လာနိုင်ချေ ရှိသလား ဆိုတာ လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။
လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ ရလာဒ် ဘယ်လို ဖြစ်လာမလဲ ဆိုတာ ပြောဖို့ စောနေပါသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် ရှုဒေါင့် အမျိုးမျိုးကနေ ခန့်မှန်းကြည့်လို့တော့ ရနိုင်ပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် အင်န်အယ်လ်ဒီ မဲရနိုင်ချေ နည်းသွားမလား၊ ဘယ်လောက် နည်းသွားမလဲ။ လွှတ်တော်ထဲမှာ ကိုယ်စားလှယ် ၂၅% အသင့်ရယူ စောင့်ဆိုင်းနေတဲ့ တပ်မတော်နဲ့ မိတ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့ ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ ကရော လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ၂၀၁၅ တုန်းကထက် လူထု ထောက်ခံမှု ပိုများလာပြီး၊ မဲတွေ ပိုရလာနိုင်မလား၊ အခုမှ အသစ်ဖွဲ့ပြီး ရွေးကောက်ပွဲဝင်မယ့် ပါတီမျိုးတွေကရော အမတ်နေရာ ဘယ်နှစ်နေရာလောက် ခွဲေ၀ ရယူသွားနိုင်သလဲ၊ အလားတူ တစ်ချို့သော အကဲခတ်တွေ ထင်မြင်ယူဆ သလို ပြည်နယ်တွေမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အားကောင်းလာပြီး အမတ်နေရာ ပို ရသွားနိုင်သလား စတာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
အင်န်အယ်လ်ဒီ ပါတီရဲ့ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေကို အရင် လေ့လာကြည့်ကြရအောင်ပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက သမ္မတ ရွေးနိုင်မယ့်၊ အစိုးရဖွဲ့နိုင်မယ့် ပြည်ထောင်စု အဆင့် ပြည်သူ့လွှတ်တော်နဲ့ အမျိုးသားလွှတ်တော် နှစ်ခုအတွက် မဲဆန္ဒနယ် စုစုပေါင်း ၄၉၁ နေရာမှာ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ပါတယ်။ ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်ထဲမှာ တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်က ခန့်အပ်တဲ့ တပ်မတော်သား ကိုယ်စားလှယ် ၁၅၆ ယောက်ကလည်း အသင့် နေရာရပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်ထဲ ရောက်ပြီးရင် သမ္မတ ရွေးနိုင်၊ အစိုးရဖွဲ့နိုင်ဖို့ အတွက် အင်န်အယ်လ်ဒီ ပါတီအတွက် ပြည်ထောင်စု အဆင့် အမတ် အနည်းဆုံး ၃၂၄ ယောက် လိုအပ်ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အင်န်အယ်လ်ဒီ ဟာ မဲဆန္ဒနယ်မြေ စုစုပေါင်းရဲ့ ၇၉% နဲ့ ညီမျှတဲ့ နေရာ ၃၉၀ အနိုင်ရပါတယ်။ ပြည်ထောင်စု အဆင့် လွှတ်တော်ထဲ ရောက်သွားတဲ့အခါ တပ်မတော်သား အမတ်တွေပါ ပေါင်းထားတဲ့ လွှတ်တော်တစ်ခုလုံးရဲ့ ၆၀% နီးပါး ရှိနေတာ တွေ့ရပါတယ်။ လိုအပ်တဲ့ ၃၂၄ နေရာထက် ကျော်လွန်တဲ့ အမတ်နေရာ ၃၉၀ အထိ အနိုင်ရခဲ့တာကြောင့် လွတ်လွတ်ကျွတ်ကျွတ်ပဲ သမ္မတ ရွေးနိုင်၊ အစိုးရဖွဲ့နိုင်ခဲ့တာပါ။
အင်န်အယ်လ်ဒီ အနိုင်ရတဲ့ အနေအထားကို ပြန်ပြီး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်လိုက်ရင် ပြည်ထောင်စု အဆင့်အတွက် တိုင်းဒေသကြီးတွေကနေ အမတ် နေရာ ၂၈၀၊ ပြည်နယ်တွေကနေ အမတ်နေရာ ၁၁၀ အနိုင်ရခဲ့တာပါ။ ၂၀၂၀ မှာ ကျင်းပနိုင်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲ မဲဆန္ဒနယ် အရေအတွက်ကို ၂၀၁၅ အခြေအနေ အတိုင်းပဲ တွက်ရင် အင်န်အယ်လ်ဒီ အနေနဲ့ သမ္မတ ရွေးဖို့၊ အစိုးရဖွဲ့ဖို့ အကြမ်းဖျဉ်း အမတ်နေရာ ၃၂၄ နေရာ လိုနိုင်ပါတယ်။
တကယ်လို့များ သုံးသပ်သူတွေ ခန့်မှန်းသလို တိုင်းဒေသကြီး မဲဆန္ဒနယ်တွေမှာ အင်န်အယ်လ်ဒီ အတွက် စိန်ခေါ်မှု ကြီးကြီးမားမား မရှိခဲ့ဘူး ဆိုရင် ၂၀၁၅ တုန်းကလိုပဲ အမတ်နေရာ ၂၈၀ ရနိုင်တယ် လို့ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။ ဒီအခါ အင်န်အယ်လ်ဒီ အနေနဲ့ သမ္မတရွေးနိုင်ဖို့ အစိုးရဖွဲ့နိုင်ဖို့ ပြည်နယ်တွေကနေ အမတ်နေရာ ၄၄ နေရာ လောက် အနိုင်ရရင် လုံလောက်ပါပြီ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ တုန်းက အင်န်အယ်လ်ဒီ ဟာ ပြည်နယ်တွေမှာ အမတ်နေရာ ၁၁၀ အနိုင်ရခဲ့တာမို့ ၂၀၂၀ ပြည်နယ်တွေမှာ ဝက်ဝက်ကွဲအောင် ရှုံးပြီး ၂၀၁၅ ရဲ့ တစ်ဝက် ၅၅ နေရာလောက် အနိုင်ရရင်တောင် သမ္မတရွေးနိုင်၊ အစိုးရဖွဲ့နိုင်တဲ့ အနေအထား ရှိနေဆဲ ဖြစ်တာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ဒါက ၂၀၂၀ အတွက် အကြမ်းဖျဉ်း တွက်ဆ ချက်ပါ။ ပြည်နယ်တွေမှာရော တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ ပေါင်းစည်းကြလို့ အဲဒီပါတီတွေ အမတ်နေရာ ပိုရလာမှာလား ဆိုတာ သုံးသပ်ကြည့်ကြရအောင်။
ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပြည်နယ်(၆)ခုက ကယား၊ ကရင်၊ ကချင်၊ မွန်၊ ချင်း နဲ့ ၀ လူမျိုးစု ပါတီတွေ ပေါင်းစည်းခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ အဲလို ပေါင်းစည်းလိုက်လို့ ပြည်နယ် တစ်ခုစီမှာ အဓိက လူမျိုးစုရဲ့ ပါတီ တစ်ခုတည်း ရှိပြီး အဲဒီပါတီကပဲ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ပြိုင်မှာမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ လူမျိုးစုတူ ပါတီကွဲတွေ ရှိနေပါသေးတယ်။ ဒါတင်မက လူမျိုးစုငယ်တွေရဲ့ ပါတီတွေလည်း ရှိနေသေးတာပါ။ ဥပမာ ကချင်ပြည်နယ်မှာဆိုရင် ကချင်လူမျိုးစုတွေရဲ့ ပါတီတွေတင်မက လီဆူ၊ လော်ဝေါ်၊ တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ) ပါတီတွေလည်း ရှိနေကြပါတယ်။ တကယ်တော့ ပါတီတစ်ခုက အမတ်လောင်း တစ်ယောက်ယောက် ရွေးကောက်ခံရ မခံရ ဆိုတာ အဲဒီ သတ်မှတ် မဲဆန္ဒနယ်မြေက ပြည်သူ အများစု မဲပေးမှ ရနိုင်မယ့် အခြေအနေမျိုးပါ။ ပါတီ တစ်ခုခုကို အပြည့်အ၀ ထောက်ခံသူတွေဟာ မဲဆန္ဒနယ်မြေ တစ်ခုခုထဲမှာ စု မနေပဲ မဲဆန္ဒနယ်မြေတွေကြား ပြန့်ကြဲနေရင် ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်ဖို့ မလွယ်ကူလှပါဘူး။
နောက်တစ်ချက်က တိုင်းရင်းသားပါတီတွေဟာ သူတို့ လူမျိုးစု တူသူတွေကိုပဲ စည်းရုံးလေ့ ရှိတာမို့ လူမျိုးစု မတူတဲ့ ဗမာနဲ့ အခြား တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ မဲကို ရအောင် ဆွဲဆောင်နိုင်ဖို့ ခက်ခဲလှပါတယ်။ ၂၀၁၅ တုန်းက ပြည်ထောင်စု အဆင့်အတွက် ပြည်နယ်တွေမှာ မဲဆန္ဒနယ် ၂၀၀ အတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခဲ့ပြီး တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက အမတ် ၅၆ ယောက် ရွေးချယ် ခံခဲ့ရပါတယ်။ အခု အခြေအနေ ကောင်းလွန်းလို့ ၂၀၁၅ ထက် အရေအတွက် ၂ ဆ ဖြစ်တဲ့ အမတ်နေရာ ၁၁၀ ကျော် နိုင်ခဲ့ရင်တောင် အင်န်အယ်လ်ဒီ ရဲ့ သမ္မတ ရွေးချယ်နိုင်ဖို့၊ အစိုးရဖွဲ့နိုင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ အမတ်အရေတွက်ကို ထိခိုက်သွားနိုင်ခြေ မရှိသေးပါဘူး။
အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ လွှတ်တော်ဥက္ကဌဟောင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း သူရဦးရွှေမန်းရဲ့ ပါတီ၊ ၈၈မျိုးဆက် ခေါင်းဆောင်ဟောင်း ဦးကိုကိုကြီး ဦးဆောင်တဲ့ ပြည်သူ့ပါတီ၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် ဒေါက်တာ ဒေါ်သက်သက်ခိုင် ဦးဆောင်တဲ့ ပြည်သူ့ရှေ့ဆောင်ပါတီ လိုမျိုးကလည်း မဲဆန္ဒနယ် တစ်နယ်ချင်းစီမှာ အင်န်အယ်လ်ဒီကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်တဲ့ အနေအထား ဖြစ်ပေါ်ဖွယ် မရှိဘူးလို့ သုံးသပ်သူ အများစုက ဆိုကြပါတယ်။ အလားတူ ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီကလည်း ၂၀၁၅ တုန်းကထက် လူထု ထောက်ခံမှု ပိုရလာနိုင်၊ မဲပိုရနိုင်တယ် ဆိုပြီး ခန့်မှန်းတဲ့သူ မတွေ့ကြရပါဘူး။
ဒီအချက်အလက်တွေကို ခြုံငုံသုံးသပ်ကြည့်ရင် အင်န်အယ်လ်ဒီဟာ ညွှန့်ပေါင်းအစိုးရ ဖွဲ့ဖို့၊ မဲဆန္ဒနယ် အပေးအယူလုပ်၊ မဟာမိတ်ဖွဲ့ပြီးမှ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ဖို့ စဉ်းစားမယ့် အနေအထားမျိုး မတွေ့မြင်ရသေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဗမာပါတီကြီး တစ်ခုနဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ မဟာမိတ်ဖွဲ့တယ် ဆိုတာ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်တဲ့ကိစ္စ၊ အစိုးရဖွဲ့တဲ့ ကိစ္စ လောက်မှာပဲ ရှိနေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်ကြာလာပြီ ဖြစ်တဲ့ ပြည်တွင်းစစ် ရပ်စဲရေး၊ ပြည်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်ရေး၊ အာဏာရှင်တစ်ပိုင်း တိုင်းပြည်ကနေ ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး အတွက်ဆိုရင် ကိုယ်နဲ့ နိုင်ငံရေး ဦးတည်ချက်ခြင်း တူတဲ့၊ စစ်အာဏာရှင် စနစ်ကို အတူတကွ တွန်းလှန်ခဲ့ကြတဲ့ တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ ခိုင်မာတဲ့ နီးကပ်တဲ့ မဟာမိတ်ဖွဲ့မှု ပြုလုပ်ထားဖို့ သေခြာပေါက် လိုအပ်မှာ ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။
------------------
NLD တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ မဟာမိတျ ဖှဲ့မလား
လာမယ့ျ ၂၀၂၀ နိုဝငျဘာ ၈ ရကျနေ့မှာ အထှထှေေ ရှေးကောကျပှဲကွီး ကငြျးပ ပါတော့မယျ။ အခုတဈခေါကျ ထူးခွားခကြျကတော့ ပွညျနယျတှမှော ရှိတဲ့ တိုငျးရငျးသားပါတီ အတောျမြားမြားဟာ သူတို့ပါတီငယျတှကေို ဖကြျသိမျးပွီး လူမြိုးတူ တိုငျးရငျးသား ပါတီ အခငြျးခငြျး ပေါငျးစညျးခဲ့ကွခွငျးပါ။ ၂၀၁၅ ခုနှဈ အထှထှေေ ရှေးကောကျပှဲကို သငျခနျးစာယူပွီး တူညီတဲ့ လူမြိုးစု တဈခုထဲမှာကို ပါတီ အမြိုးမြိုးကှဲနရေငျ မဲရရှိမှုမှာလညျး မဲကှဲသှားနိုငျတယျ၊ ဒါကွောင့ျ လူမြိုးစုခငြျး တူတဲ့ ပါတီ အခငြျးခငြျး ပေါငျးစညျးပွီး တဈပါတီထဲ အဖွဈ ရှေးကောကျပှဲဝငျရငျ အနိုငျရနိုငျခြေ မြားပွီး ကိုယျစားလှယျတှေ ရှေးကောကျခံရနိုငျခွေ ရှိတယျ ဆိုပွီး ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီလှုပျရှားမှုနောကျပိုငျး ပေါျပေါကျလာတဲ့ ဝဖေနျခကြျ တဈခုကတော့ အငျနျအယျလျဒီ အနနေဲ့ အစိုးရ အာဏာရခဲ့တဲ့ ၄ နှဈကြောျ ကာလ တိုငျးပွညျ တညျဆောကျရေးမှာ ပွညျသူတှေ မြှောျမှနျးထားသလောကျ အကောငျအထညျ ဖောျမပေးနိုငျခဲ့ဘူး၊ ခြို့ယှငျးအားနညျးခကြျတှေ အမြားကွီးရှိနတေယျ၊ ဒါကွောင့ျ အရငျ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲတုနျးကလို မဟုတျပဲ လူထု ထောကျခံမှု ကဆြငျးနိုငျတယျ၊ အခွား တဈဖကျမှာလညျး ပွညျနယျတှမှော တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ အားကောငျး လာနိုငျတယျ၊ ဒါကွောင့ျ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ မဟာမိတျဖှဲ့ပွီး ရှေးကောကျပှဲ ဝငျသင့ျတယျ၊ ရှေးကောကျပှဲ ပွီးရငျ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပူးပေါငျးထားတဲ့ ညှန့ျပေါငျး အစိုးရ ဖှဲ့သင့ျတယျ ဆိုပွီး ဖွဈပါတယျ။ အငျနျအယျလျဒီ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ မဟာမိတျ ဖှဲ့လာနိုငျခြေ ရှိသလား ဆိုတာ လေ့လာကွည့ျကွရအောငျပါ။
လာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲ ရလာဒျ ဘယျလို ဖွဈလာမလဲ ဆိုတာ ပွောဖို့ စောနပေါသေးတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ရှုဒေါင့ျ အမြိုးမြိုးကနေ ခန့ျမှနျးကွည့ျလို့တော့ ရနိုငျပါတယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ အငျနျအယျလျဒီ မဲရနိုငျခြေ နညျးသှားမလား၊ ဘယျလောကျ နညျးသှားမလဲ။ လှှတျတောျထဲမှာ ကိုယျစားလှယျ ၂၅% အသင့ျရယူ စောင့ျဆိုငျးနတေဲ့ တပျမတောျနဲ့ မိတျဖကျ အဖှဲ့အစညျးဖွဈတဲ့ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီ ကရော လာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ ၂၀၁၅ တုနျးကထကျ လူထု ထောကျခံမှု ပိုမြားလာပွီး၊ မဲတှေ ပိုရလာနိုငျမလား၊ အခုမှ အသဈဖှဲ့ပွီး ရှေးကောကျပှဲဝငျမယ့ျ ပါတီမြိုးတှကေရော အမတျနရော ဘယျနှဈနရောလောကျ ခှဲေ၀ ရယူသှားနိုငျသလဲ၊ အလားတူ တဈခြို့သော အကဲခတျတှေ ထငျမွငျယူဆ သလို ပွညျနယျတှမှော တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ အားကောငျးလာပွီး အမတျနရော ပို ရသှားနိုငျသလား စတာတှပေဲ ဖွဈပါတယျ။
အငျနျအယျလျဒီ ပါတီရဲ့ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အခွအေနကေို အရငျ လေ့လာကွည့ျကွရအောငျပါ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲတုနျးက သမ်မတ ရှေးနိုငျမယ့ျ၊ အစိုးရဖှဲ့နိုငျမယ့ျ ပွညျထောငျစု အဆင့ျ ပွညျသူ့လှှတျတောျနဲ့ အမြိုးသားလှှတျတောျ နှဈခုအတှကျ မဲဆန်ဒနယျ စုစုပေါငျး ၄၉၁ နရောမှာ ရှေးကောကျပှဲ လုပျပါတယျ။ ပွညျထောငျစု လှှတျတောျထဲမှာ တပျမတောျ ကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျက ခန့ျအပျတဲ့ တပျမတောျသား ကိုယျစားလှယျ ၁၅၆ ယောကျကလညျး အသင့ျ နရောရပွီး ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ပွညျထောငျစု လှှတျတောျထဲ ရောကျပွီးရငျ သမ်မတ ရှေးနိုငျ၊ အစိုးရဖှဲ့နိုငျဖို့ အတှကျ အငျနျအယျလျဒီ ပါတီအတှကျ ပွညျထောငျစု အဆင့ျ အမတျ အနညျးဆုံး ၃၂၄ ယောကျ လိုအပျပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲမှာ အငျနျအယျလျဒီ ဟာ မဲဆန်ဒနယျမွေ စုစုပေါငျးရဲ့ ၇၉% နဲ့ ညီမြှတဲ့ နရော ၃၉၀ အနိုငျရပါတယျ။ ပွညျထောငျစု အဆင့ျ လှှတျတောျထဲ ရောကျသှားတဲ့အခါ တပျမတောျသား အမတျတှပေါ ပေါငျးထားတဲ့ လှှတျတောျတဈခုလုံးရဲ့ ၆၀% နီးပါး ရှိနတော တှေ့ရပါတယျ။ လိုအပျတဲ့ ၃၂၄ နရောထကျ ကြောျလှနျတဲ့ အမတျနရော ၃၉၀ အထိ အနိုငျရခဲ့တာကွောင့ျ လှတျလှတျကြှတျကြှတျပဲ သမ်မတ ရှေးနိုငျ၊ အစိုးရဖှဲ့နိုငျခဲ့တာပါ။
အငျနျအယျလျဒီ အနိုငျရတဲ့ အနအေထားကို ပွနျပွီး ခှဲခွမျးစိတျဖွာကွည့ျလိုကျရငျ ပွညျထောငျစု အဆင့ျအတှကျ တိုငျးဒသေကွီးတှကေနေ အမတျ နရော ၂၈၀၊ ပွညျနယျတှကေနေ အမတျနရော ၁၁၀ အနိုငျရခဲ့တာပါ။ ၂၀၂၀ မှာ ကငြျးပနိုငျမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲ မဲဆန်ဒနယျ အရအေတှကျကို ၂၀၁၅ အခွအေနေ အတိုငျးပဲ တှကျရငျ အငျနျအယျလျဒီ အနနေဲ့ သမ်မတ ရှေးဖို့၊ အစိုးရဖှဲ့ဖို့ အကွမျးဖဉြျး အမတျနရော ၃၂၄ နရော လိုနိုငျပါတယျ။
တကယျလို့မြား သုံးသပျသူတှေ ခန့ျမှနျးသလို တိုငျးဒသေကွီး မဲဆန်ဒနယျတှမှော အငျနျအယျလျဒီ အတှကျ စိနျခေါျမှု ကွီးကွီးမားမား မရှိခဲ့ဘူး ဆိုရငျ ၂၀၁၅ တုနျးကလိုပဲ အမတျနရော ၂၈၀ ရနိုငျတယျ လို့ ခန့ျမှနျးနိုငျပါတယျ။ ဒီအခါ အငျနျအယျလျဒီ အနနေဲ့ သမ်မတရှေးနိုငျဖို့ အစိုးရဖှဲ့နိုငျဖို့ ပွညျနယျတှကေနေ အမတျနရော ၄၄ နရော လောကျ အနိုငျရရငျ လုံလောကျပါပွီ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ တုနျးက အငျနျအယျလျဒီ ဟာ ပွညျနယျတှမှော အမတျနရော ၁၁၀ အနိုငျရခဲ့တာမို့ ၂၀၂၀ ပွညျနယျတှမှော ဝကျဝကျကှဲအောငျ ရှုံးပွီး ၂၀၁၅ ရဲ့ တဈဝကျ ၅၅ နရောလောကျ အနိုငျရရငျတောငျ သမ်မတရှေးနိုငျ၊ အစိုးရဖှဲ့နိုငျတဲ့ အနအေထား ရှိနဆေဲ ဖွဈတာ တှေ့နိုငျပါတယျ။ ဒါက ၂၀၂၀ အတှကျ အကွမျးဖဉြျး တှကျဆ ခကြျပါ။ ပွညျနယျတှမှောရော တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ ပေါငျးစညျးကွလို့ အဲဒီပါတီတှေ အမတျနရော ပိုရလာမှာလား ဆိုတာ သုံးသပျကွည့ျကွရအောငျ။
ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ ထုတျပွနျခကြျအရ ပွညျနယျ(၆)ခုက ကယား၊ ကရငျ၊ ကခငြျ၊ မှနျ၊ ခငြျး နဲ့ ၀ လူမြိုးစု ပါတီတှေ ပေါငျးစညျးခဲ့တာ တှေ့ရပါတယျ။ အဲလို ပေါငျးစညျးလိုကျလို့ ပွညျနယျ တဈခုစီမှာ အဓိက လူမြိုးစုရဲ့ ပါတီ တဈခုတညျး ရှိပွီး အဲဒီပါတီကပဲ ရှေးကောကျပှဲ ဝငျပွိုငျမှာမြိုးတော့ မဟုတျပါဘူး။ လူမြိုးစုတူ ပါတီကှဲတှေ ရှိနပေါသေးတယျ။ ဒါတငျမက လူမြိုးစုငယျတှရေဲ့ ပါတီတှလေညျး ရှိနသေေးတာပါ။ ဥပမာ ကခငြျပွညျနယျမှာဆိုရငျ ကခငြျလူမြိုးစုတှရေဲ့ ပါတီတှတေငျမက လီဆူ၊ လောျဝေါျ၊ တိုငျးလိုငျ(ရှမျးနီ) ပါတီတှလေညျး ရှိနကွေပါတယျ။ တကယျတော့ ပါတီတဈခုက အမတျလောငျး တဈယောကျယောကျ ရှေးကောကျခံရ မခံရ ဆိုတာ အဲဒီ သတျမှတျ မဲဆန်ဒနယျမွကေ ပွညျသူ အမြားစု မဲပေးမှ ရနိုငျမယ့ျ အခွအေနမြေိုးပါ။ ပါတီ တဈခုခုကို အပွည့ျအ၀ ထောကျခံသူတှဟော မဲဆန်ဒနယျမွေ တဈခုခုထဲမှာ စု မနပေဲ မဲဆန်ဒနယျမွတှေကွေား ပွန့ျကွဲနရေငျ ကိုယျစားလှယျ ဖွဈဖို့ မလှယျကူလှပါဘူး။ နောကျတဈခကြျက တိုငျးရငျးသားပါတီတှဟော သူတို့ လူမြိုးစု တူသူတှကေိုပဲ စညျးရုံးလေ့ ရှိတာမို့ လူမြိုးစု မတူတဲ့ ဗမာနဲ့ အခွား တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ မဲကို ရအောငျ ဆှဲဆောငျနိုငျဖို့ ခကျခဲလှပါတယျ။ ၂၀၁၅ တုနျးက ပွညျထောငျစု အဆင့ျအတှကျ ပွညျနယျတှမှော မဲဆန်ဒနယျ ၂၀၀ အတှကျ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပခဲ့ပွီး တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေ အမတျ ၅၆ ယောကျ ရှေးခယြျ ခံခဲ့ရပါတယျ။ အခု အခွအေနေ ကောငျးလှနျးလို့ ၂၀၁၅ ထကျ အရအေတှကျ ၂ ဆ ဖွဈတဲ့ အမတျနရော ၁၁၀ ကြောျ နိုငျခဲ့ရငျတောငျ အငျနျအယျလျဒီ ရဲ့ သမ်မတ ရှေးခယြျနိုငျဖို့၊ အစိုးရဖှဲ့နိုငျဖို့ လိုအပျတဲ့ အမတျအရတှေကျကို ထိခိုကျသှားနိုငျခွေ မရှိသေးပါဘူး။
အခွားတဈဖကျမှာတော့ လှှတျတောျဥက်ကဌဟောငျး၊ ဗိုလျခြုပျကွီးဟောငျး သူရဦးရှှမေနျးရဲ့ ပါတီ၊ ၈၈မြိုးဆကျ ခေါငျးဆောငျဟောငျး ဦးကိုကိုကွီး ဦးဆောငျတဲ့ ပွညျသူ့ပါတီ၊ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျ ဒေါကျတာ ဒေါျသကျသကျခိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ ပွညျသူ့ရှေ့ဆောငျပါတီ လိုမြိုးကလညျး မဲဆန်ဒနယျ တဈနယျခငြျးစီမှာ အငျနျအယျလျဒီကို ခွိမျးခွောကျနိုငျတဲ့ အနအေထား ဖွဈပေါျဖှယျ မရှိဘူးလို့ သုံးသပျသူ အမြားစုက ဆိုကွပါတယျ။ အလားတူ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီကလညျး ၂၀၁၅ တုနျးကထကျ လူထု ထောကျခံမှု ပိုရလာနိုငျ၊ မဲပိုရနိုငျတယျ ဆိုပွီး ခန့ျမှနျးတဲ့သူ မတှေ့ကွရပါဘူး။
ဒီအခကြျအလကျတှကေို ခွုံငုံသုံးသပျကွည့ျရငျ အငျနျအယျလျဒီဟာ ညှှန့ျပေါငျးအစိုးရ ဖှဲ့ဖို့၊ မဲဆန်ဒနယျ အပေးအယူလုပျ၊ မဟာမိတျဖှဲ့ပွီးမှ ရှေးကောကျပှဲဝငျဖို့ စဉျးစားမယ့ျ အနအေထားမြိုး မတှေ့မွငျရသေးပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ဗမာပါတီကွီး တဈခုနဲ့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ မဟာမိတျဖှဲ့တယျ ဆိုတာ ရှေးကောကျပှဲ ဝငျတဲ့ကိစ်စ၊ အစိုးရဖှဲ့တဲ့ ကိစ်စ လောကျမှာပဲ ရှိနတော မဟုတျပါဘူး။ နှဈပေါငျး ၇၀ ကြောျကွာလာပွီ ဖွဈတဲ့ ပွညျတှငျးစဈ ရပျစဲရေး၊ ပွညျတှငျး ငွိမျးခမြျးရေး တညျဆောကျရေး၊ အာဏာရှငျတဈပိုငျး တိုငျးပွညျကနေ ဒီမိုကရစေီ ဖကျဒရယျ ပွညျထောငျစု တညျဆောကျရေး အတှကျဆိုရငျ ကိုယျနဲ့ နိုငျငံရေး ဦးတညျခကြျခွငျး တူတဲ့၊ စဈအာဏာရှငျ စနဈကို အတူတကှ တှနျးလှနျခဲ့ကွတဲ့ တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးပါတီတှနေဲ့ ခိုငျမာတဲ့ နီးကပျတဲ့ မဟာမိတျဖှဲ့မှု ပွုလုပျထားဖို့ သခွောပေါကျ လိုအပျမှာ ဖွဈပါကွောငျး သုံးသပျတငျပွလိုကျရပါတယျ။
စညျသူအောငျမွင့ျ။