အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ဟာ သူ့ရဲ့ ရုရှားနိုင်ငံ ခရီးစဉ်အတွင်း သတင်းဌာန တစ်ချို့နဲ့ အင်တာဗျူး လုပ်ခဲ့ရာမှာ ဇွန်လ ၂၄ ရက်နေ့ကတော့ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း RIA သတင်းဌာနရဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုကို ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ အင်တာဗျူးမှာ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်အာဏာသိမ်းပြီး နောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ မငြိမ်မသက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ မေးမြန်းမှု ပါရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပထမပိုင်းမှာ ရိုးရိုး ဆန္ဒပြမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်၊ နောက်ပိုင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရှိလာတယ်၊ လက်ရှိ လက်လုပ်ဗုံးတွေနဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်တာတွေ၊ ချောင်းမြောင်း ပစ်ခတ်တာ အနည်းအကျဉ်းတော့ ရှိနေသေးတယ်၊ အခုတော့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ အရင်လောက် မများတော့ဘူး၊ သူတို့ နှိမ်နင်း ဆောင်ရွက်နိုင်တယ် လို့ ဆိုပါတယ်။ သူတို့ကို ဆန့်ကျင်တဲ့သူတွေဘက်က အဲဒီ အကြမ်းဖက်မှုတွေ အရှိန် ပြင်းထန်လာလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်နေကြပေမယ့် သူ့အနေနဲ့ကတော့ အဲလို အခြေအနေ ရောက်လိမ့်မယ် မထင်ဘူးလို့ ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၈၈ ဒီမိုကရေစီ အရေးတော်ပုံကြီး နောက်ပိုင်း အာဏာသိမ်းစစ်တပ်က အချိန်တိုအတွင်း တိုင်းပြည် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားသွားအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သလို ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အနေနဲ့ အခု ၂၀၂၁ မှာလည်း သူတို့ လုပ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ယူဆနေပုံ ရပါတယ်။
အတိတ်ကို ပြန်ကြည့်ရင် တတိုင်းပြည်လုံး လှည်းနေလှေအောင်း မြင်းဇောင်းမကျန် ပါဝင်ခဲ့ကြတဲ့ ၁၉၈၈ ခုနှစ် မြို့ပေါ် လူထု ဆန္ဒပြပွဲကြီးတွေဆိုတာဟာ စက်တင်ဘာ ၁၈ စစ်တပ်က အာဏာမသိမ်းခင် ရှေ့ပိုင်း မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ် လမ်းစဉ်ပါတီ (မဆလ) အစိုးရ လက်အောက်မှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာတွေပါ။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတာနဲ့ စစ်တပ်ဟာ ဆန္ဒပြ ပြည်သူတွေနဲ့ သပိတ်စခန်းတွေကို ရက်ရက်စက်စက် မြန်မြန်ဆန်ဆန် ပစ်ခတ်၊ သတ်ဖြတ်၊ စီးနင်း ဖြိုခွင်းခဲ့ပါတယ်။ မှတ်တမ်းတွေအရ ပြည်သူတွေ ဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ သပိတ်စခန်းတွေကို စက်တင်ဘာ ၂၉ ရက်နေ့မှာ အားလုံး ရှင်းလင်း ပြီးစီးခဲ့ပြီး၊ သြဂုတ် ၂၄ ရက်နေ့ကတည်းက ရပ်တန့်နေတဲ့ အစိုးရယန္တယားတွေဟာ အောက်တိုဘာ ၃ ရက်မှာ စပြီး ပြန်လည်ပတ်နိုင်ခဲ့တယ် လို့ ဆိုပါတယ်။ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ၁၀ ရက်အတွင်း သပိတ်စခန်းတွေကို ဖြိုခွဲနိုင်ခဲ့သလို၊ ၁၅ ရက်အကြာမှာ အစိုးရယန္တယား စပြီး ပြန်လည်အောင် လုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ သဘော ဖြစ်ပါတယ်။
အကြောင်းကတော့ မြို့ပေါ်မှာ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း ဆန္ဒပြဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့တာ၊ စစ်တပ်က အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းတာကို မခံမရပ်နိုင်ဖြစ်ကြတဲ့ လူငယ်လူရွယ် ရာပေါင်းများစွာ လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲဝင်မယ် ဆိုပြီး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေ ရှိရာ နယ်စပ်တွေကို အလုံးအရင်းနဲ့ ထွက်ခွာသွားကြတာ၊ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး သိပ်မကြာခင် နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ နဝတ ရဲ့ ၂ နှစ်အတွင်း ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ပေးမယ် ဆိုတဲ့ ကတိစကားကို နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းက လက်ခံလိုက်တာ စတဲ့ အချက်တွေကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုနည်းနဲ့ ဆန္ဒပြပွဲကြီးတွေ တခြိမ်းခြိမ်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့ မြို့တွေပေါ်မှာ ငြိမ်သက်သွားပြီး အာဏာသိမ်း စစ်တပ်ဟာ သူ့အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တယားကို စပြီး ပြန် တည်ဆောက်ခွင့်ရသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အခု ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတော့ ၁၉၈၈ ခုနှစ်နဲ့ အတော့်ကို ခြားနားပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတာ ၅ လ ကျော်ကြာလာသည်အထိ တောရောမြို့ပါ ဘယ်နေရာမှာမှ တည်ငြိမ်သွားတယ် ဆိုတာမျိုး မတွေ့ရသေးပါဘူး။ အကြောင်းကတော့ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းပြီး နောက်ပိုင်းမှ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေရဲ့ CDM လှုပ်ရှားမှု အသက်ဝင်နေဆဲ ဖြစ်ပြီး စစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ အစိုးရယန္တယားတွေ ပြန်လည်ပတ်နိုင်ဖို့ ဝန်ထမ်းသစ် ခန့်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေအပါအဝင် အခြား ပြသနာပေါင်းစုံ ရင်ဆိုင် ဖြေရှင်းနေရလို့ပါပဲ။
အဲလို အခြေအနေအောက်မှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ ကျောင်းပြန်ဖွင့်ရေး ကိစ္စ၊ မီးရထားတွေ ပြန်ပြေးဆွဲရေးကိစ္စ၊ ဘဏ်စနစ် ပြန်အသက်ဝင်ရေး ကိစ္စ၊ ဆေးရုံဆေးခန်းတွေ ပြန်ဖွင့်ရေးကိစ္စ စတာတွေ မအောင်မမြင် ဖြစ်နေသလို၊ Covid-19 တားဆီး၊ကာကွယ်၊ ကုသရေးလို ကိစ္စမျိုးမှာလည်း ကသောင်းကနင်းတွေ ဖြစ်နေတာ တွေ့မြင်နိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ပြည်သူတွေရဲ့ ထီမထိုးရေး အပါအဝင် အခွန်မဆောင်ရေး လှုပ်ရှားမှု၊ မြန်မာ ဘီယာ အပါအဝင် စစ်တပ်ပိုင်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေရဲ့ ထုတ်ကုန်တွေကို သပိတ်မှောက်ရေး ကိစ္စမျိုးတွေကလည်း ဆက်ပြီး ရှိနေပါသေးတယ်။
အခုနောက်ပိုင်း စစ်ကောင်စီဟာ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ပထမ အဆင့် လူစုခွဲဖို့ သတိပေးတာ၊ ဒုတိယ အဆင့် ရေကားတွေနဲ့ ထိုးခွဲတာ၊ တတိယ အဆင့် မီးခိုးငွေ့ဗုံးတွေ၊ ရာဘာကျည်ဆံတွေနဲ့ ပစ်ခတ် ဖြိုခွဲပြီး နောက်ဆုံး အဆင့်ရောက်မှ ဝင်ရောက် လုံးထွေး၊ ရာဘာတုတ်နဲ့ ရိုက်နှိက် ဖမ်းဆီးတာ ဆိုတဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ အားလုံးကို လျစ်လျူရှုလိုက်ပြီး ဆန္ဒပြပွဲမှန်သမျှ လူကိုသေစေနိုင်တဲ့ တိုက်ပွဲဝင် သေနတ်တွေနဲ့ ပစ်ခတ် ဖမ်းဆီးတာ တမျိုးပဲ လုပ်ပါတော့တယ်။ ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ဆန္ဒပြပွဲတွေ မြန်မြန်ဆန်ဆန်နဲ့ လုံး၀ ရပ်ဆိုင်းသွားအောင် အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းပြတာမျိုးပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ အသက်သေစေနိုင်သည် အထိ ပစ်ခတ် သတ်ဖြတ်၊ ဖမ်းဆီး နေတဲ့ကြားထဲကကိုပဲ ရန်ကုန်၊ မန္တလေးနဲ့ မြို့နယ် တစ်ချို့မှာ ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဆက်ပြီး ဆင်နွဲှနေတာ တွေ့ကြရပါတယ်။
၁၉၈၈ တုန်းကနဲ့မတူ နောက်ထပ် ပေါ်ပေါက်လာတာကတော့ မြို့ပြတွေမှာ
စစ်တပ်၊ ရဲ နဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေါက်တိုင်တွေကို လက်ပစ်ဗုံး၊ လက်လုပ်ဗုံးတွေ၊ သေနတ်တွေ သုံးပြီး အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်လာမှုပါ။ ဒါတွေကို ဒီကနေ့အချိန်ထိ စစ်ကောင်စီက ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်း မရှိသေးတဲ့အပြင် ရဲစခန်းတွေ၊ မြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးတွေ၊ စစ်တပ် တပ်စွဲထားရာ နေရာတွေကို ရှေ့တန်း စစ်မြေပြင်က ခံကတုတ်တွေသဖွယ် သဲအိပ်တွေ၊ သံဆူးကြိုးတွေ၊ အကာအရံတွေကာရံပြီး အမြဲတန်း သတိအနေအထားနဲ့ လှုပ်ရှားနေကြရတာကိုလည်း တွေ့မြင်နေရပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ချင်းပြည်နယ် မြို့အတော်များများနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင်းက မြို့ရွာတွေမှာ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ တူမီးသေနတ်တွေ၊ လုပ်သေနတ်တွေ၊ လက်လုပ်ဗုံးတွေနဲ့ ခုခံတိုက်ပွဲဝင်ကြတာတွေကို စစ်ကောင်စီဘက်က စစ်တပ်တွေ စေလွှတ်ပြီး နှိမ်နင်းတာတွေ အဆက်မပြတ် လုပ်နေပေမယ့် လုံး၀ ငြိမ်သက်သွားတဲ့ အခြေအနေမျိုး ရောက်မလာသေးတဲ့အပြင် နေ့စဉ် ပစ်ခတ်၊ သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရ၊ ဖမ်းဆီးမှုတွေ ရှိနေဆဲဖြစ်တာ တွေ့ရပါတယ်။ အလားတူ စစ်ကောင်စီဘက်က အကျအဆုံး များခဲ့တဲ့ ကယားပြည်နယ်က စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်တဲ့ လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲကိုလည်း အပြီးသတ်နိုင်သေးတာ မဟုတ်သလို၊ ကေအိုင်အေ၊ ကေအဲန်ယူ တပ်မဟာ ၅ အပါအဝင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တချို့နဲ့ ဆက်တိုက်လိုလို ဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေဟာလည်း ကျယ်ပြန့်သထက် ကျယ်ပြန့်၊ အခုဆို မြစ်ကြီးနားလို မြို့ပြ အစပ်နားနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း အတွင်းအထိ ရောက်လာနေတာ တွေ့မြင်ကြရပါတယ်။ အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ မြို့ကြီး ပြကြီးတွေမှာ ပြောက်ကျားစစ် ဆင်နွဲှမယ် ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် ထိန်းချုပ်နယ်မြေတွေကို သွားပြီး စစ်သင်တန်းတက်နေကြတဲ့ PDF လို့ခေါ်တဲ့ ရာပေါင်းများစွာသော လူငယ်တွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှု စတင်တာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။
လက်ရှိ မြို့ပေါ်တွေမှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီ အုပ်ချုပ်မှုကို အကြမ်းမဖက် ငြိမ်းချမ်းတဲ့နည်းပေါင်းစုံနဲ့ ဆန့်ကျင်နေကြတာတွေ ရှိနေသလို၊ အထွေထွေ စီးပွားရေး အကျဘက်ကို ရောက်နေပြီး လူမှုရေး မတည်ငြိမ်မှုတွေ စပြီး ပေါ်ပေါက်စ ပြုလာနေပါပြီ။ ဒါ့အပြင် ၁၉၈၈ အလွန် ကာလတုန်းက စစ်တပ်ရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ပေးမယ် ဆိုတဲ့ လမ်းကြောင်းကို အဲဒီခေတ် နိုင်ငံရေး အင်အားစုတွေ လက်ခံခဲ့သလိုမျိုး လက်ရှိ နိုင်ငံရေးသမားတွေက လက်မခံတာ၊ လူငယ်တွေ အဓိက ပါဝင်တဲ့ ပြည်သူလူထု အများစုကြီးကလည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကို ဘယ်နည်းနဲ့မှ လက်မခံ၊ ရတဲ့နည်းနဲ့ ဆန့်ကျင်မယ် ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုး ဖော်ပြနေကြတာ တွေ့မြင်နေရကြောင်းပါ။
-----------------------
ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ အာဏာရှငျ ဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုကို နှိမျနငျးနိုငျမလား
စညျသူအောငျမွင့ျ
အာဏာသိမျး စဈခေါငျးဆောငျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျဟာ သူ့ရဲ့ ရုရှားနိုငျငံ ခရီးစဉျအတှငျး သတငျးဌာန တဈခြို့နဲ့ အငျတာဗြူး လုပျခဲ့ရာမှာ ဇှနျလ ၂၄ ရကျနေ့ကတော့ ရုရှားဖကျဒရေးရှငျး RIA သတငျးဌာနရဲ့ တှေ့ဆုံမေးမွနျးမှုကို ဖွကွေားခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီ အငျတာဗြူးမှာ ဖဖေေါျဝါရီ ၁ ရကျ စဈအာဏာသိမျးပွီး နောကျပိုငျး ပေါျပေါကျလာတဲ့ မငွိမျမသကျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ မေးမွနျးမှု ပါရှိခဲ့ပါတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသကျပွီး ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျက ပထမပိုငျးမှာ ရိုးရိုး ဆန်ဒပွမှုတှေ ဖွဈခဲ့တယျ၊ နောကျပိုငျး အကွမျးဖကျမှုတှေ ရှိလာတယျ၊ လကျရှိ လကျလုပျဗုံးတှနေဲ့ ပဈခတျတိုကျခိုကျတာတှေ၊ ခြောငျးမွောငျး ပဈခတျတာ အနညျးအကဉြျးတော့ ရှိနသေေးတယျ၊ အခုတော့ အကွမျးဖကျမှုတှေ အရငျလောကျ မမြားတော့ဘူး၊ သူတို့ နှိမျနငျး ဆောငျရှကျနိုငျတယျ လို့ ဆိုပါတယျ။ သူတို့ကို ဆန့ျကငြျတဲ့သူတှဘေကျက အဲဒီ အကွမျးဖကျမှုတှေ အရှိနျ ပွငျးထနျလာလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျနကွေပမေယ့ျ သူ့အနနေဲ့ကတော့ အဲလို အခွအေနေ ရောကျလိမ့ျမယျ မထငျဘူးလို့ ဖွကွေားခဲ့ပါတယျ။ ၁၉၈၈ ဒီမိုကရစေီ အရေးတောျပုံကွီး နောကျပိုငျး အာဏာသိမျးစဈတပျက အခြိနျတိုအတှငျး တိုငျးပွညျ ငွိမျဝပျပိပွားသှားအောငျ ဆောငျရှကျနိုငျခဲ့သလို ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ အနနေဲ့ အခု ၂၀၂၁ မှာလညျး သူတို့ လုပျနိုငျလိမ့ျမယျလို့ ယူဆနပေုံ ရပါတယျ။
အတိတျကို ပွနျကွည့ျရငျ တဈတိုငျးပွညျလုံး လှညျးနလှေအေောငျး မွငျးဇောငျးမကနြျ ပါဝငျခဲ့ကွတဲ့ ၁၉၈၈ ခုနှဈ မွို့ပေါျ လူထု ဆန်ဒပွပှဲကွီးတှဆေိုတာဟာ စကျတငျဘာ ၁၈ စဈတပျက အာဏာမသိမျးခငျ ရှေ့ပိုငျး မွနျမာ့ဆိုရှယျလဈ လမျးစဉျပါတီ (မဆလ) အစိုးရ လကျအောကျမှာ ဖွဈပကြျခဲ့တာတှပေါ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးတာနဲ့ စဈတပျဟာ ဆန်ဒပွ ပွညျသူတှနေဲ့ သပိတျစခနျးတှကေို ရကျရကျစကျစကျ မွနျမွနျဆနျဆနျ ပဈခတျ၊ သတျဖွတျ၊ စီးနငျး ဖွိုခှငျးခဲ့ပါတယျ။ မှတျတမျးတှအေရ ပွညျသူတှေ ဖှင့ျလှဈထားတဲ့ သပိတျစခနျးတှကေို စကျတငျဘာ ၂၉ ရကျနေ့မှာ အားလုံး ရှငျးလငျး ပွီးစီးခဲ့ပွီး၊ သွဂုတျ ၂၄ ရကျနေ့ကတညျးက ရပျတန့ျနတေဲ့ အစိုးရယန်တယားတှဟော အောကျတိုဘာ ၃ ရကျမှာ စပွီး ပွနျလညျပတျနိုငျခဲ့တယျ လို့ ဆိုပါတယျ။ အဓိပ်ပါယျကတော့ စဈအာဏာသိမျးပွီး ၁၀ ရကျအတှငျး သပိတျစခနျးတှကေို ဖွိုခှဲနိုငျခဲ့သလို၊ ၁၅ ရကျအကွာမှာ အစိုးရယန်တယား စပွီး ပွနျလညျအောငျ လုပျနိုငျခဲ့တဲ့ သဘော ဖွဈပါတယျ။
အကွောငျးကတော့ မွို့ပေါျမှာ ငွိမျးငွိမျးခမြျးခမြျး ဆန်ဒပွဖို့ မဖွဈနိုငျတော့တာ၊ စဈတပျက အကွမျးဖကျ နှိမျနငျးတာကို မခံမရပျနိုငျဖွဈကွတဲ့ လူငယျလူရှယျ ရာပေါငျးမြားစှာ လကျနကျကိုငျ တိုကျပှဲဝငျမယျ ဆိုပွီး တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှေ ရှိရာ နယျစပျတှကေို အလုံးအရငျးနဲ့ ထှကျခှာသှားကွတာ၊ စဈအာဏာသိမျးပွီး သိပျမကွာခငျ နိုငျငံတောျငွိမျဝပျပိပွားမှု တညျဆောကျရေးအဖှဲ့ နဝတ ရဲ့ ၂ နှဈအတှငျး ရှေးကောကျပှဲ လုပျပေးမယျ ဆိုတဲ့ ကတိစကားကို နိုငျငံရေးအသိုငျးအဝိုငျးက လကျခံလိုကျတာ စတဲ့ အခကြျတှကွေောင့ျ ဖွဈပါတယျ။ ဒီလိုနညျးနဲ့ ဆန်ဒပွပှဲကွီးတှေ တခွိမျးခွိမျး ပေါျပေါကျခဲ့တဲ့ မွို့တှပေေါျမှာ ငွိမျသကျသှားပွီး အာဏာသိမျး စဈတပျဟာ သူ့အုပျခြုပျရေး ယန်တယားကို စပွီး ပွနျ တညျဆောကျခှင့ျရသှားတာ ဖွဈပါတယျ။
အခု ၂၀၂၁ ခုနှဈကတော့ ၁၉၈၈ ခုနှဈနဲ့ အတော့ျကို ခွားနားပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးတာ ၅ လ ကြောျကွာလာသညျအထိ တောရောမွို့ပါ ဘယျနရောမှာမှ တညျငွိမျသှားတယျ ဆိုတာမြိုး မတှေ့ရသေးပါဘူး။ အကွောငျးကတော့ ဖဖေေါျဝါရီ ၁ ရကျ အာဏာသိမျးပွီး နောကျပိုငျးမှ ပေါျပေါကျလာတဲ့ အစိုးရဝနျထမျးတှရေဲ့ CDM လှုပျရှားမှု အသကျဝငျနဆေဲ ဖွဈပွီး စဈကောငျစီ အနနေဲ့ အစိုးရယန်တယားတှေ ပွနျလညျပတျနိုငျဖို့ ဝနျထမျးသဈ ခန့ျတဲ့ လုပျငနျးတှအေပါအဝငျ အခွား ပွသနာပေါငျးစုံ ရငျဆိုငျ ဖွရှေငျးနရေလို့ပါပဲ။
အဲလို အခွအေနအေောကျမှာ စဈကောငျစီရဲ့ ကြောငျးပွနျဖှင့ျရေး ကိစ်စ၊ မီးရထားတှေ ပွနျပွေးဆှဲရေးကိစ်စ၊ ဘဏျစနဈ ပွနျအသကျဝငျရေး ကိစ်စ၊ ဆေးရုံဆေးခနျးတှေ ပွနျဖှင့ျရေးကိစ်စ စတာတှေ မအောငျမမွငျ ဖွဈနသေလို၊ Covid-19 တားဆီး၊ကာကှယျ၊ ကုသရေးလို ကိစ်စမြိုးမှာလညျး ကသောငျးကနငျးတှေ ဖွဈနတော တှေ့မွငျနိုငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ပွညျသူတှရေဲ့ ထီမထိုးရေး အပါအဝငျ အခှနျမဆောငျရေး လှုပျရှားမှု၊ မွနျမာ ဘီယာ အပါအဝငျ စဈတပျပိုငျစီးပှားရေး လုပျငနျးတှရေဲ့ ထုတျကုနျတှကေို သပိတျမှောကျရေး ကိစ်စမြိုးတှကေလညျး ဆကျပွီး ရှိနပေါသေးတယျ။
အခုနောကျပိုငျး စဈကောငျစီဟာ ဆန်ဒပွပှဲတှကေို ပထမ အဆင့ျ လူစုခှဲဖို့ သတိပေးတာ၊ ဒုတိယ အဆင့ျ ရကေားတှနေဲ့ ထိုးခှဲတာ၊ တတိယ အဆင့ျ မီးခိုးငှေ့ဗုံးတှေ၊ ရာဘာကညြျဆံတှနေဲ့ ပဈခတျ ဖွိုခှဲပွီး နောကျဆုံး အဆင့ျရောကျမှ ဝငျရောကျ လုံးထှေး၊ ရာဘာတုတျနဲ့ ရိုကျနှိကျ ဖမျးဆီးတာ ဆိုတဲ့ လုပျထုံးလုပျနညျးတှေ အားလုံးကို လစြျလြူရှုလိုကျပွီး ဆန်ဒပွပှဲမှနျသမြှ လူကိုသစေနေိုငျတဲ့ တိုကျပှဲဝငျ သနေတျတှနေဲ့ ပဈခတျ ဖမျးဆီးတာ တဈမြိုးပဲ လုပျပါတော့တယျ။ ရညျရှယျခကြျကတော့ ဆန်ဒပွပှဲတှေ မွနျမွနျဆနျဆနျနဲ့ လုံး၀ ရပျဆိုငျးသှားအောငျ အကွမျးဖကျ နှိမျနငျးပွတာမြိုးပါ။ ဒါပမေယ့ျလညျး စဈကောငျစီရဲ့ အသကျသစေနေိုငျသညျ အထိ ပဈခတျ သတျဖွတျ၊ ဖမျးဆီး နတေဲ့ကွားထဲကကိုပဲ ရနျကုနျ၊ မန်တလေးနဲ့ မွို့နယျ တဈခြို့မှာ ဆန်ဒပွပှဲတှေ ဆကျပွီး ဆငျနှဲှနတော တှေ့ကွရပါတယျ။
၁၉၈၈ တုနျးကနဲ့မတူ နောကျထပျ ပေါျပေါကျလာတာကတော့ မွို့ပွတှမှော
စဈတပျ၊ ရဲ နဲ့ အုပျခြုပျရေး ဒေါကျတိုငျတှကေို လကျပဈဗုံး၊ လကျလုပျဗုံးတှေ၊ သနေတျတှေ သုံးပွီး အကွမျးဖကျ တိုကျခိုကျလာမှုပါ။ ဒါတှကေို ဒီကနေ့အခြိနျထိ စဈကောငျစီက ထိနျးခြုပျနိုငျခွငျး မရှိသေးတဲ့အပွငျ ရဲစခနျးတှေ၊ မွို့နယျ အုပျခြုပျရေးမှူးရုံးတှေ၊ စဈတပျ တပျစှဲထားရာ နရောတှကေို ရှေ့တနျး စဈမွပွေငျက ခံကတုတျတှသေဖှယျ သဲအိပျတှေ၊ သံဆူးကွိုးတှေ၊ အကာအရံတှကောရံပွီး အမွဲတနျး သတိအနအေထားနဲ့ လှုပျရှားနကွေရတာကိုလညျး တှေ့မွငျနရေပါတယျ။ အာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး ခငြျးပွညျနယျ မွို့အတောျမြားမြားနဲ့ စဈကိုငျးတိုငျးတှငျးက မွို့ရှာတှမှော ပေါျပေါကျလာတဲ့ တူမီးသနေတျတှေ၊ လုပျသနေတျတှေ၊ လကျလုပျဗုံးတှနေဲ့ ခုခံတိုကျပှဲဝငျကွတာတှကေို စဈကောငျစီဘကျက စဈတပျတှေ စလှေှတျပွီး နှိမျနငျးတာတှေ အဆကျမပွတျ လုပျနပေမေယ့ျ လုံး၀ ငွိမျသကျသှားတဲ့ အခွအေနမြေိုး ရောကျမလာသေးတဲ့အပွငျ နေ့စဉျ ပဈခတျ၊ သဆေုံး၊ ဒဏျရာရ၊ ဖမျးဆီးမှုတှေ ရှိနဆေဲဖွဈတာ တှေ့ရပါတယျ။ အလားတူ စဈကောငျစီဘကျက အကအြဆုံး မြားခဲ့တဲ့ ကယားပွညျနယျက စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျတဲ့ လကျနကျကိုငျ တိုကျပှဲကိုလညျး အပွီးသတျနိုငျသေးတာ မဟုတျသလို၊ ကအေိုငျအေ၊ ကအေဲနျယူ တပျမဟာ ၅ အပါအဝငျ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျ တပျဖှဲ့တဈခြို့နဲ့ ဆကျတိုကျလိုလို ဖွဈနတေဲ့ တိုကျပှဲတှဟောလညျး ကယြျပွန့ျသထကျ ကယြျပွန့ျ၊ အခုဆို မွဈကွီးနားလို မွို့ပွ အစပျနားနဲ့ စဈကိုငျးတိုငျး အတှငျးအထိ ရောကျလာနတော တှေ့မွငျကွရပါတယျ။ အခွားတဈဖကျမှာတော့ မွို့ကွီး ပွကွီးတှမှော ပွောကျကြားစဈ ဆငျနှဲှမယျ ဆိုတဲ့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျ ထိနျးခြုပျနယျမွတှေကေို သှားပွီး စဈသငျတနျးတကျနကွေတဲ့ PDF လို့ခေါျတဲ့ ရာပေါငျးမြားစှာသော လူငယျတှရေဲ့ တိုကျခိုကျမှု စတငျတာမြိုး မရှိသေးပါဘူး။
လကျရှိ မွို့ပေါျတှမှော ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ အာဏာသိမျး စဈကောငျစီ အုပျခြုပျမှုကို အကွမျးမဖကျ ငွိမျးခမြျးတဲ့နညျးပေါငျးစုံနဲ့ ဆန့ျကငြျနကွေတာတှေ ရှိနသေလို၊ အထှထှေေ စီးပှားရေး အကဘြကျကို ရောကျနပွေီး လူမှုရေး မတညျငွိမျမှုတှေ စပွီး ပေါျပေါကျစ ပွုလာနပေါပွီ။ ဒါ့အပွငျ ၁၉၈၈ အလှနျ ကာလတုနျးက စဈတပျရဲ့ ရှေးကောကျပှဲ လုပျပေးမယျ ဆိုတဲ့ လမျးကွောငျးကို အဲဒီခတျေ နိုငျငံရေး အငျအားစုတှေ လကျခံခဲ့သလိုမြိုး လကျရှိ နိုငျငံရေးသမားတှကေ လကျမခံတာ၊ လူငယျတှေ အဓိက ပါဝငျတဲ့ ပွညျသူလူထု အမြားစုကွီးကလညျး စဈကောငျစီရဲ့ အုပျခြုပျမှုကို ဘယျနညျးနဲ့မှ လကျမခံ၊ ရတဲ့နညျးနဲ့ ဆန့ျကငြျမယျ ဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုး ဖောျပွနကွေတာ တှေ့မွငျနရေကွောငျးပါ။