စစ်ကောင်စီ လက်အောက် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ၂၂ ရက်နေ့ည ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီအတွင်း ဓာတ်ခွဲနမူနာ ၁၇၂၅၃ ခုကို စစ်ဆေးရာမှာ ကိုဗစ် ကူးစက်ခံရသူ ၆၇၀၁ ယောက်၊ သေဆုံးသူ ၃၁၉ ယောက်ရှိခဲ့တယ်၊ ဒါကြောင့် အဲဒီအချိန်ထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ် ကူးစက်ခံရသူ စုစုပေါင်း ၂၅၃၃၆၄၊ သေဆုံးသူ စုစုပေါင်း ၆၁၃၃ ယောက် ရှိပြီလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သတင်းဌာန အများစုကြီးကတော့ အဲဒီ ကူးစက်ခံလူနာ အရေအတွက်၊ သေဆုံး အရေအတွက်တွေကို မယုံကြည်ကြပါဘူး။ ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူတွေကို မီးသင်္ဂြိုဟ်ဖို့ သုသာန်တွေကို ကူညီပြီး ပို့ဆောင်ပေးနေတဲ့ ပရဟိတ လုပ်နေသူတွေရဲ့ ပြောဆိုချက်တွေကို ကိုးကားပြီး သေဆုံးသူ အရေအတွက် အဲဒီထက် အများကြီး များနိုင်တယ် ဆိုတာမျိုး ပြောဆို ထုတ်လွှင့်ကြရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စာရင်းအချက်အလက် တိတိကျကျ မရကြတာကြောင့် သေဆုံးသူ အရေအတွက် တိတိကျကျ ဒါမှမဟုတ် အနီးစပ်ဆုံး ခန့်မှန်းပြောဆိုဖို့တောင် ခက်ခဲနေတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ တိုက်ဆိုင်တယ်လို့ ဆိုရမလား၊ ရန်ကုန်က သေဆုံးမှု၊ အဲဒါနဲ့ တဆက်တစပ်တည်း မြန်မာနိုင်ငံက သေဆုံးမှုတွေကို အကြမ်းဖျဉ်း တွက်ချက် ခန့်မှန်းလို့ ရနိုင်မယ့် ကိန်းဂဏန်း သတင်းအချက်အလက် တစ်ချို့ စစ်တပ်ပိုင် မြဝတီရုပ်သံနဲ့ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ရုံး ဝက်ဘ်ဆိုက် ကနေ ထွက်ပေါ်လာပြီး စိတ်ဝင်စားဖို့လည်း ကောင်းပါတယ်။ သတင်းကတော့ ဒီလိုပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင် ၁၉ ရက်နေ့က ရန်ကုန်တိုင်း စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဌ နဲ့ စစ်တိုင်းမှူးတို့ ပါဝင်တဲ့ အဖွဲ့ဟာ မြောက်ဥက္ကလာ မြို့နယ်က ရေဝေးသုသာန်ကို သွားပြီး အလောင်းတွေ သင်္ဂြိုဟ်ပေးနေမှု စနစ်တကျ ရှိမရှိ သွားပြီး စစ်ဆေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲဒီလို သွားရောက် စစ်ဆေးရာမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်တွေက လူမှုကွန်ယက်တွေမှာ ပျံ့နှံ့ခဲ့သလို အလောင်းတွေ တန်းစီနေတာ၊ စုပုံနေတာမျိုး မတွေ့ရပဲ စနစ်တကျ ရှင်းလင်းနေတာကို တွေ့ရတဲ့အကြောင်း မြဝတီရုပ်သံမှာ ကြေညာ၊ပြသ ခဲ့ပါတယ်။ အလောင်းတွေ ရောက်ရှိလာမှု၊ မီးသင်္ဂြိုဟ်ပေးနေမှု အခြေအနေတွေကိုတော့ ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင် တာဝန်ရှိသူတွေက ရှင်းပြခဲ့ကြပါတယ်။
စာရင်းဇယားတွေနဲ့ ရှင်းပြချက်တွေအရ ရန်ကုန်မြို့ စည်ပင်သာယာဌာန လက်အောက်မှာ ရေဝေး၊ ထိန်ပင်၊ ကျီစု၊ ကျူချောင်၊ ဒလ၊ ဆိပ်တို၊ ဆိပ်ကြီး လို့ဆိုတဲ့ သုသာန် ၇ ခုရှိတဲ့အကြောင်း၊ အဲဒီ သုသာန်တွေမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် တစ်ရက်ကို စုစုပေါင်း ရုပ်အလောင်း ၁၁၀- ၁၂၀ ဝန်းကျင် ကိုင်တွယ် မီးသင်္ဂြိုဟ် ပေးရတဲ့အကြောင်း၊ ပူပြင်းတဲ့ နွေရာသီ မတ်၊ ဧပြီ၊ မေ လတွေမှာတော့ ၁၃၀-၁၄၀ အထိ ကိုင်တွယ်ပေးရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ကိုဗစ် First wave၊ Second wave ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ကာလတွေက ရိုးရိုး ရုပ်အလောင်းတွေရော ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးတဲ့ အလောင်းတွေပါ အများဆုံး အနေနဲ့ တစ်ရက် စုစုပေါင်း ၁၄၀ လောက်အထိ ကိုင်တွယ်ခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အခု ကိုဗစ် တတိယလှိုင်းမှာတော့ အစကတည်းက အလောင်း ၁၄၀-၁၅၀ လောက် သင်္ဂြိုဟ် ပေးနေရပြီး ဇူလိုင် ၁၁ ရက်နေ့မှာတော့ ၅၆၂ လောင်းဖြစ်လာသလို ဇူလိုင် ၁၈ ရက်နေ့မှာတော့ ညနေ ၄ နာရီအထိ စုစုပေါင်း ၁၂၃၄ လောင်း လက်ခံထားရပြီလို့ ဆိုပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ Dead Certificate ဖော်ပြချက်အရ ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးတဲ့အလောင်း ၁၆၉ လောင်း ပါတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
သူတို့အနေနဲ့ အလောင်း ၁၀၀ ဝန်းကျင် ကိုင်တွယ်နေခဲ့ရတဲ့ ပုံမှန်အချိန်တုန်းက ဝန်ထမ်းအင်အား စုစုပေါင်း ၁၀၀-၁၅၀ ဝန်းကျင်လောက်နဲ့ လုပ်ငန်းတွေ လည်ပတ်ခဲ့ကြောင်း၊ နောက်ပိုင်း အလောင်းတွေ ရုတ်တရက်များလာလို့ ဝန်ထမ်းအင်အားကို ၁၇၅ ယောက်အထိ တိုးချဲ့ပြီး ဇူလိုင် ၈ ရက်နေ့အထိ အဆိုင်း ၂ ဆိုင်းနဲ့ မီးသင်္ဂြိုဟ်ပေးခဲ့ကြောင်း၊ နောက်ပိုင်း အလောင်း အလွန်များလာလို့ ဝန်ထမ်းအင်အား ၃၅၀ ကျော်နဲ့ အဆိုင်း ၃ ဆိုင်းခွဲပြီး အလုပ်လုပ်နေကြောင်း၊ ဒီလို အလောင်းတွေများလာလွန်းလို့ ရေဝေးနဲ့ ထိန်ပင်သုသာန်မှာ မီးသင်္ဂြိုဟ်တဲ့ ၅ ပေါက်တွဲ ဖို ၂ ဖို တိုးချဲ့တည်ဆောက်ဖို့ အထက်က ညွှန်ကြားထားတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း ရှင်းပြကြပါတယ်။
သတင်း တစ်ခုလုံးကို ခြုံငုံပြောရရင် ဒီ ကိုဗစ် တတိယလှိုင်းကာလ ရန်ကုန်မှာ လူသေဆုံးမှုဟာ သူတို့ ပုံမှန်ကိုင်တွယ်နေတဲ့ အရေအတွက်ထက် ၁၀ ဆ လောက် များလာတယ်၊ သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်း လူအင်အား ၃ ဆ ကျော်လောက်တိုး၊ အလုပ်ကိုလည်း ၃ ဆိုင်းခွဲပြီး လုပ်ကြရတယ်၊ ဒါပေမယ့် Dead Certificate အရ ကိုဗစ်ကြောင့် သေသူ ၁၆၉ လောင်းပဲ ရှိတယ်လို့ ဆိုတာပါ။
အဲဒီမှာ ဖော်ပြတဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေကို ပြန်ဆန်းစစ်ရင် အခု တစ်နှစ်အတွင်း ပျမ်းမျှ တစ်ရက် လူသေဆုံးမှု ၁၁၀-၁၂၀၊ ကိုဗစ် First wave၊ Second wave ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ကာလတွေက ရိုးရိုး ရုပ်အလောင်းတွေရော ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးတဲ့ အလောင်းတွေပါ အများဆုံး အနေနဲ့ စုစုပေါင်း ၁၄၀ လောက်အထိ ကိုင်တွယ်ခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုထားတဲ့အတွက် ကိုဗစ် ဒုတိယလှိုင်း လူသေပျောက်မှု အခြေအနေနဲ့ ပြန်တိုက်ကြည့်ဖို့ လိုပါတယ်။ ကိုဗစ်ဒုတိယလှိုင်းကာလ သေဆုံးမှု အမြင့်ဆုံးဟာ ၂၀၂၀ အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်နေ့ဖြစ်ပြီး မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူ ၄၈ ယောက်ရှိပါတယ်။ အဲဒီအချိန် ကိုဗစ် ဖြစ်ပွားမှုမှာ ရန်ကုန်ဟာ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာရဲ့ ၅၀% ဝန်းကျင် ရှိနေတာမို့ သေဆုံးမှုကိုလည်း ၂၅- ၃၀ လို့ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီ အရေအတွက် ပေါင်းပါမှ ရန်ကုန်က လူသေဆုံးမှု စုစုပေါင်း ၁၄၀ လောက် ရောက်ခဲ့တဲ့ သဘောဖြစ်ပြီး ကိန်းဂဏန်းတွေ မှန်ကန်မယ်လို့ ယူဆ နိုင်ပါတယ်။
လတ်တလော စည်ပင်ရဲ့ စာရင်းကို ပြန်ကြည့်ရင် ဇူလိုင် ၁၁ ရက် သင်္ဂြိုဟ်ပေးရတဲ့ အရေအတွက် ၅၆၂ လောင်းဖြစ်လာတာမို့ ပုံမှန် သင်္ဂြိုဟ်ပေးရတဲ့ အရေအတွက် အမြင့်ဆုံး အနေနဲ့ အလောင်း ၁၂၀ ထားပြီး တွက်ရင် ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ သေဆုံးမှု၊ ဒါမှမဟုတ် ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူ ၄၄၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စစ်ကောင်စီ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးက ထုတ်ပြန်တဲ့ စာရင်းမှာတော့ အဲဒီနေ့ ရန်ကုန်မှာ ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူ ၂၁ ယောက်ပဲ ရှိတယ်လို့ ဆိုထားတဲ့အတွက် အဆပေါင်းများစွာ ကွာဟ နေတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ အလားတူ ဇူလိုင် ၁၈ ရက် သင်္ဂြိုဟ်ပေးရတဲ့ အရေအတွက် ၁၂၃၄ လောင်းဖြစ်တာမို့ ပုံမှန် သင်္ဂြိုဟ်ပေးရတဲ့ အရေအတွက် အမြင့်ဆုံး အနေနဲ့ အလောင်း ၁၂၀ ထားပြီး တွက်ရင်တောင် ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ သေဆုံးမှု၊ ဒါမှမဟုတ် ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၁၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီနေ့အတွက် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက် ရန်ကုန်မှာ ကိုဗစ်နဲ့ သေဆုံးသူ ၆၈ ယောက်ပဲ ရှိတယ်လို့ ဆိုထားတဲ့အတွက် ဒါကလည်း အဆ အများကြီးကွာခြားနေတဲ့ သက်သေ အထောက်အထား ဖြစ်ပါတယ်။ စည်ပင်ရဲ့ ပြောကြားချက် အဲဒီနေ့ Dead Certificate အရ သေသူ ၁၆၉ လောင်း ရှိတယ်လို့ ဆိုထားပြန်တာမို့ ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာန ထုတ်ပြန်ချက်နဲ့ ရန်ကုန်စည်ပင် ထုတ်ပြန်ချက် ကိန်းဂဏန်းတွေမှာတောင် တူညီမှု ရှိမနေတာ တွေ့ရပါတယ်။ တဆက်တည်း ပြောရရင် ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးမှု အရေအတွက်ဟာ ရန်ကုန်တိုင်း စာရင်းမှာ အဆပေါင်း များစွာ ကွာဟနေပြီဖြစ်သလို၊ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ဆိုရင်လည်း အဆ အများကြီး ကွာခြားနေမှာကတော့ အသေအခြာပါပဲ။
ဒီနေရာမှာ လက်ရှိ စစ်ကောင်စီလက်အောက် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ချက် ကိန်းဂဏန်းတွေကို WHO လိုအဖွဲ့အစည်းမျိုး၊ Woldometer လိုမျိုးမှာ ဖော်ပြနေသေးပေမယ့် မှန်ကန်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေလို့ မဆိုနိုင်တော့ပါဘူး။ နေ့စဉ် တကယ် ကူးစက်နေတဲ့ ကိန်းဂဏန်း၊ တကယ်သေဆုံးနေတဲ့ ကိန်းဂဏန်းဟာ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ထုတ်ပြန်ချက်တွေထက် အဆ အများကြီး ပိုများနေတာမို့ လူဦးရေ အချိုးအစားနဲ့ တွက်ရင် ကမ္ဘာပေါ်က နေ့စဉ် ကူးစက်မှုနဲ့ သေဆုံးမှု အများဆုံး၊ ကိုဗစ်ဒဏ်ကို အခံရဆုံး နိုင်ငံတွေစာရင်း ဝင်လောက်ပါတယ်။ ဒါဟာ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံကို အာဏာရယူ အုပ်ချုပ်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ ကိုဗစ် ပြသနာကို ကောင်းကောင်း ကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်း မရှိတာကို ပြသနေတဲ့ သဘောလည်း ဖြစ်တာမို့ လိုအပ်ရင် နိုင်ငံတကာ အကူအညီ တောင်းခံဖို့တောင် လိုနေတဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ လက်ရှိ အခြေအနေ ခုလောက် ဆိုးရွားနေတာကို အသိအမှတ် ပြုထားခြင်း မရှိသလို၊ သူတို့ ကိုင်တွယ်လို့ မနိုင်ပါဘူး ဆိုတာမျိုးကိုလည်း ဝန်ခံမယ့် အနေအထား မရှိတာကြောင့် မြန်မာ့ ကိုဗစ် အခြေအနေ ခုထက် ပိုဆိုးဖို့ ရှိလာနိုင်ကြောင်းပါ။
---------------------------------
မွနျမာနိုငျငံမှာ Covid-19 ကွောင့ျ လူဘယျလောကျ သခေဲ့ပွီလဲ
စဈကောငျစီ လကျအောကျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ ၂၂ ရကျနေ့ည ထုတျပွနျခကြျအရ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီအတှငျး ဓာတျခှဲနမူနာ ၁၇၂၅၃ ခုကို စဈဆေးရာမှာ ကိုဗဈ ကူးစကျခံရသူ ၆၇၀၁ ယောကျ၊ သဆေုံးသူ ၃၁၉ ယောကျရှိခဲ့တယျ၊ ဒါကွောင့ျ အဲဒီအခြိနျထိ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈ ကူးစကျခံရသူ စုစုပေါငျး ၂၅၃၃၆၄၊ သဆေုံးသူ စုစုပေါငျး ၆၁၃၃ ယောကျ ရှိပွီလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သတငျးဌာန အမြားစုကွီးကတော့ အဲဒီ ကူးစကျခံလူနာ အရအေတှကျ၊ သဆေုံး အရအေတှကျတှကေို မယုံကွညျကွပါဘူး။ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူတှကေို မီးသငျ်ဂွိုဟျဖို့ သုသာနျတှကေို ကူညီပွီး ပို့ဆောငျပေးနတေဲ့ ပရဟိတ လုပျနသေူတှရေဲ့ ပွောဆိုခကြျတှကေို ကိုးကားပွီး သဆေုံးသူ အရအေတှကျ အဲဒီထကျ အမြားကွီး မြားနိုငျတယျ ဆိုတာမြိုး ပွောဆို ထုတျလှှင့ျကွရပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ စာရငျးအခကြျအလကျ တိတိကကြြ မရကွတာကွောင့ျ သဆေုံးသူ အရအေတှကျ တိတိကကြြ ဒါမှမဟုတျ အနီးစပျဆုံး ခန့ျမှနျးပွောဆိုဖို့တောငျ ခကျခဲနတော တှေ့နိုငျပါတယျ။ တိုကျဆိုငျတယျလို့ ဆိုရမလား၊ ရနျကုနျက သဆေုံးမှု၊ အဲဒါနဲ့ တဆကျတစပျတညျး မွနျမာနိုငျငံက သဆေုံးမှုတှကေို အကွမျးဖဉြျး တှကျခကြျ ခန့ျမှနျးလို့ ရနိုငျမယ့ျ ကိနျးဂဏနျး သတငျးအခကြျအလကျ တဈခြို့ စဈတပျပိုငျ မွဝတီရုပျသံနဲ့ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျရုံး ဝကျဘျဆိုကျ ကနေ ထှကျပေါျလာပွီး စိတျဝငျစားဖို့လညျး ကောငျးပါတယျ။ သတငျးကတော့ ဒီလိုပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုငျ ၁၉ ရကျနေ့က ရနျကုနျတိုငျး စဈကောငျစီ ဥက်ကဌ နဲ့ စဈတိုငျးမှူးတို့ ပါဝငျတဲ့ အဖှဲ့ဟာ မွောကျဥက်ကလာ မွို့နယျက ရဝေေးသုသာနျကို သှားပွီး အလောငျးတှေ သငျ်ဂွိုဟျပေးနမှေု စနဈတကြ ရှိမရှိ သှားပွီး စဈဆေးခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အဲဒီလို သှားရောကျ စဈဆေးရာမှာ ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျတှကေ လူမှုကှနျယကျတှမှော ပြံ့နှံ့ခဲ့သလို အလောငျးတှေ တနျးစီနတော၊ စုပုံနတောမြိုး မတှေ့ရပဲ စနဈတကြ ရှငျးလငျးနတောကို တှေ့ရတဲ့အကွောငျး မွဝတီရုပျသံမှာ ကွညော၊ပွသ ခဲ့ပါတယျ။ အလောငျးတှေ ရောကျရှိလာမှု၊ မီးသငျ်ဂွိုဟျပေးနမှေု အခွအေနတှေကေိုတော့ ရနျကုနျမွို့တောျ စညျပငျ တာဝနျရှိသူတှကေ ရှငျးပွခဲ့ကွပါတယျ။
စာရငျးဇယားတှနေဲ့ ရှငျးပွခကြျတှအေရ ရနျကုနျမွို့ စညျပငျသာယာဌာန လကျအောကျမှာ ရဝေေး၊ ထိနျပငျ၊ ကြီစု၊ ကြူခြောငျ၊ ဒလ၊ ဆိပျတို၊ ဆိပျကွီး လို့ဆိုတဲ့ သုသာနျ ၇ ခုရှိတဲ့အကွောငျး၊ အဲဒီ သုသာနျတှမှော ပုံမှနျအားဖွင့ျ တဈရကျကို စုစုပေါငျး ရုပျအလောငျး ၁၁၀- ၁၂၀ ဝနျးကငြျ ကိုငျတှယျ မီးသငျ်ဂွိုဟျ ပေးရတဲ့အကွောငျး၊ ပူပွငျးတဲ့ နှရောသီ မတျ၊ ဧပွီ၊ မေ လတှမှောတော့ ၁၃၀-၁၄၀ အထိ ကိုငျတှယျပေးရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ကိုဗဈ First wave၊ Second wave ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ကာလတှကေ ရိုးရိုး ရုပျအလောငျးတှရေော ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးတဲ့ အလောငျးတှပေါ အမြားဆုံး အနနေဲ့ တဈရကျ စုစုပေါငျး ၁၄၀ လောကျအထိ ကိုငျတှယျခဲ့ရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အခု ကိုဗဈ တတိယလှိုငျးမှာတော့ အစကတညျးက အလောငျး ၁၄၀-၁၅၀ လောကျ သငျ်ဂွိုဟျ ပေးနရေပွီး ဇူလိုငျ ၁၁ ရကျနေ့မှာတော့ ၅၆၂ လောငျးဖွဈလာသလို ဇူလိုငျ ၁၈ ရကျနေ့မှာတော့ ညနေ ၄ နာရီအထိ စုစုပေါငျး ၁၂၃၄ လောငျး လကျခံထားရပွီလို့ ဆိုပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာ Dead Certificate ဖောျပွခကြျအရ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးတဲ့အလောငျး ၁၆၉ လောငျး ပါတယျလို့ ပွောပါတယျ။
သူတို့အနနေဲ့ အလောငျး ၁၀၀ ဝနျးကငြျ ကိုငျတှယျနခေဲ့ရတဲ့ ပုံမှနျအခြိနျတုနျးက ဝနျထမျးအငျအား စုစုပေါငျး ၁၀၀-၁၅၀ ဝနျးကငြျလောကျနဲ့ လုပျငနျးတှေ လညျပတျခဲ့ကွောငျး၊ နောကျပိုငျး အလောငျးတှေ ရုတျတရကျမြားလာလို့ ဝနျထမျးအငျအားကို ၁၇၅ ယောကျအထိ တိုးခြဲ့ပွီး ဇူလိုငျ ၈ ရကျနေ့အထိ အဆိုငျး ၂ ဆိုငျးနဲ့ မီးသငျ်ဂွိုဟျပေးခဲ့ကွောငျး၊ နောကျပိုငျး အလောငျး အလှနျမြားလာလို့ ဝနျထမျးအငျအား ၃၅၀ ကြောျနဲ့ အဆိုငျး ၃ ဆိုငျးခှဲပွီး အလုပျလုပျနကွေောငျး၊ ဒီလို အလောငျးတှမြေားလာလှနျးလို့ ရဝေေးနဲ့ ထိနျပငျသုသာနျမှာ မီးသငျ်ဂွိုဟျတဲ့ ၅ ပေါကျတှဲ ဖို ၂ ဖို တိုးခြဲ့တညျဆောကျဖို့ အထကျက ညှှနျကွားထားတယျဆိုတဲ့အကွောငျး ရှငျးပွကွပါတယျ။
သတငျး တဈခုလုံးကို ခွုံငုံပွောရရငျ ဒီ ကိုဗဈ တတိယလှိုငျးကာလ ရနျကုနျမှာ လူသဆေုံးမှုဟာ သူတို့ ပုံမှနျကိုငျတှယျနတေဲ့ အရအေတှကျထကျ ၁၀ ဆ လောကျ မြားလာတယျ၊ သူတို့ကိုယျတိုငျလညျး လူအငျအား ၃ ဆ ကြောျလောကျတိုး၊ အလုပျကိုလညျး ၃ ဆိုငျးခှဲပွီး လုပျကွရတယျ၊ ဒါပမေယ့ျ Dead Certificate အရ ကိုဗဈကွောင့ျ သသေူ ၁၆၉ လောငျးပဲ ရှိတယျလို့ ဆိုတာပါ။
အဲဒီမှာ ဖောျပွတဲ့ ကိနျးဂဏနျးတှကေို ပွနျဆနျးစဈရငျ အခု တဈနှဈအတှငျး ပမြျးမြှ တဈရကျ လူသဆေုံးမှု ၁၁၀-၁၂၀၊ ကိုဗဈ First wave၊ Second wave ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ကာလတှကေ ရိုးရိုး ရုပျအလောငျးတှရေော ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးတဲ့ အလောငျးတှပေါ အမြားဆုံး အနနေဲ့ စုစုပေါငျး ၁၄၀ လောကျအထိ ကိုငျတှယျခဲ့ရတယျလို့ ဆိုထားတဲ့အတှကျ ကိုဗဈ ဒုတိယလှိုငျး လူသပြေောကျမှု အခွအေနနေဲ့ ပွနျတိုကျကွည့ျဖို့ လိုပါတယျ။ ကိုဗဈဒုတိယလှိုငျးကာလ သဆေုံးမှု အမွင့ျဆုံးဟာ ၂၀၂၀ အောကျတိုဘာ ၁၁ ရကျနေ့ဖွဈပွီး မွနျမာတဈနိုငျငံလုံး စုစုပေါငျး သဆေုံးသူ ၄၈ ယောကျရှိပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျ ကိုဗဈ ဖွဈပှားမှုမှာ ရနျကုနျဟာ တဈနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာရဲ့ ၅၀% ဝနျးကငြျ ရှိနတောမို့ သဆေုံးမှုကိုလညျး ၂၅- ၃၀ လို့ ခန့ျမှနျးနိုငျပါတယျ။ အဲဒီ အရအေတှကျ ပေါငျးပါမှ ရနျကုနျက လူသဆေုံးမှု စုစုပေါငျး ၁၄၀ လောကျ ရောကျခဲ့တဲ့ သဘောဖွဈပွီး ကိနျးဂဏနျးတှေ မှနျကနျမယျလို့ ယူဆ နိုငျပါတယျ။
လတျတလော စညျပငျရဲ့ စာရငျးကို ပွနျကွည့ျရငျ ဇူလိုငျ ၁၁ ရကျ သငျ်ဂွိုဟျပေးရတဲ့ အရအေတှကျ ၅၆၂ လောငျးဖွဈလာတာမို့ ပုံမှနျ သငျ်ဂွိုဟျပေးရတဲ့ အရအေတှကျ အမွင့ျဆုံး အနနေဲ့ အလောငျး ၁၂၀ ထားပွီး တှကျရငျ ပုံမှနျမဟုတျတဲ့ သဆေုံးမှု၊ ဒါမှမဟုတျ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၄၄၀ ကြောျရှိတယျလို့ ခန့ျမှနျးနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ စဈကောငျစီ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးက ထုတျပွနျတဲ့ စာရငျးမှာတော့ အဲဒီနေ့ ရနျကုနျမှာ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၂၁ ယောကျပဲ ရှိတယျလို့ ဆိုထားတဲ့အတှကျ အဆပေါငျးမြားစှာ ကှာဟ နတော တှေ့နိုငျပါတယျ။ အလားတူ ဇူလိုငျ ၁၈ ရကျ သငျ်ဂွိုဟျပေးရတဲ့ အရအေတှကျ ၁၂၃၄ လောငျးဖွဈတာမို့ ပုံမှနျ သငျ်ဂွိုဟျပေးရတဲ့ အရအေတှကျ အမွင့ျဆုံး အနနေဲ့ အလောငျး ၁၂၀ ထားပွီး တှကျရငျတောငျ ပုံမှနျမဟုတျတဲ့ သဆေုံးမှု၊ ဒါမှမဟုတျ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၁၁၀၀ ကြောျရှိတယျလို့ ခန့ျမှနျးနိုငျပါတယျ။ အဲဒီနေ့အတှကျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ ထုတျပွနျခကြျ ရနျကုနျမှာ ကိုဗဈနဲ့ သဆေုံးသူ ၆၈ ယောကျပဲ ရှိတယျလို့ ဆိုထားတဲ့အတှကျ ဒါကလညျး အဆ အမြားကွီးကှာခွားနတေဲ့ သကျသေ အထောကျအထား ဖွဈပါတယျ။ စညျပငျရဲ့ ပွောကွားခကြျ အဲဒီနေ့ Dead Certificate အရ သသေူ ၁၆၉ လောငျး ရှိတယျလို့ ဆိုထားပွနျတာမို့ ကနြျးမာရေး ဝနျကွီးဌာန ထုတျပွနျခကြျနဲ့ ရနျကုနျစညျပငျ ထုတျပွနျခကြျ ကိနျးဂဏနျးတှမှောတောငျ တူညီမှု ရှိမနတော တှေ့ရပါတယျ။ တဆကျတညျး ပွောရရငျ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးမှု အရအေတှကျဟာ ရနျကုနျတိုငျး စာရငျးမှာ အဆပေါငျး မြားစှာ ကှာဟနပွေီဖွဈသလို၊ တဈနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ ဆိုရငျလညျး အဆ အမြားကွီး ကှာခွားနမှောကတော့ အသအေခွာပါပဲ။
ဒီနရောမှာ လကျရှိ စဈကောငျစီလကျအောကျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ထုတျပွနျခကြျ ကိနျးဂဏနျးတှကေို WHO လိုအဖှဲ့အစညျးမြိုး၊ Woldometer လိုမြိုးမှာ ဖောျပွနသေေးပမေယ့ျ မှနျကနျတဲ့ ကိနျးဂဏနျးတှလေို့ မဆိုနိုငျတော့ပါဘူး။ နေ့စဉျ တကယျ ကူးစကျနတေဲ့ ကိနျးဂဏနျး၊ တကယျသဆေုံးနတေဲ့ ကိနျးဂဏနျးဟာ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန ထုတျပွနျခကြျတှထေကျ အဆ အမြားကွီး ပိုမြားနတောမို့ လူဦးရေ အခြိုးအစားနဲ့ တှကျရငျ ကမ်ဘာပေါျက နေ့စဉျ ကူးစကျမှုနဲ့ သဆေုံးမှု အမြားဆုံး၊ ကိုဗဈဒဏျကို အခံရဆုံး နိုငျငံတှစောရငျး ဝငျလောကျပါတယျ။ (a) ဒါဟာ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံကို အာဏာရယူ အုပျခြုပျနတေဲ့ စဈကောငျစီ အနနေဲ့ ကိုဗဈ ပွသနာကို ကောငျးကောငျး ကိုငျတှယျနိုငျစှမျး မရှိတာကို ပွသနတေဲ့ သဘောလညျး ဖွဈတာမို့ လိုအပျရငျ နိုငျငံတကာ အကူအညီ တောငျးခံဖို့တောငျ လိုနတေဲ့ အခွအေနမြေိုး ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ စဈကောငျစီ အနနေဲ့ လကျရှိ အခွအေနေ ခုလောကျ ဆိုးရှားနတောကို အသိအမှတျ ပွုထားခွငျး မရှိသလို၊ သူတို့ ကိုငျတှယျလို့ မနိုငျပါဘူး ဆိုတာမြိုးကိုလညျး ဝနျခံမယ့ျ အနအေထား မရှိတာကွောင့ျ မွနျမာ့ ကိုဗဈ အခွအေနေ ခုထကျ ပိုဆိုးဖို့ ရှိလာနိုငျကွောငျးပါ။