မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းပွဲ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ပြည်သူလူထုရဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ ဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြပွဲကြီးတွေ ပေါ်ပေါက်လာသလို၊ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ အစိုးရယန္တယား မလည်ပတ်နိုင်အောင် ဟန့်တားတဲ့ CDM လှုပ်ရှားမှုကြီးလည်း တပြိုင်နက်တည်း ပေါ်ပေါက်လာပါတယ်။ ထူးခြားတာ တစ်ခုကတော့ အစိုးရဌာန ဆိုင်ရာ မဟုတ်ပါပဲနဲ့ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ CDM လုပ်ရှားမှုပါ။ အဲလို ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ CDM လုပ်မှုကြောင့် စစ်ကောင်စီ အာဏာရယူပြီး ၂ လကျော် ကြာလာသည်အထိ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေ မဖွင့်လှစ်နိုင်၊ မြန်မာနိုင်ငံ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေရဲ့ ငွေရေးကြေးရေး အခန်းကဏ္ဍလည်း ရပ်ဆိုင်းသလို ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီ အစည်းအဝေး တစ်ကြိမ်ကျင်းပတိုင်း ကောင်စီ ဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေ ပြန်ဖွင့်နိုင်ရေး ညွှန်ကြားခဲ့ပြီး၊ ညွှန်ကြားသလို အကောင်အထည် မဖော်နိုင်ခဲ့ရင် ဘဏ်တာဝန်ရှိသူတွေကိုရော၊ ဘဏ်ကိုပါ အရေးယူဖို့ ခြိမ်းခြောက်ခဲ့တာလည်း တစ်ကြိမ် နှစ်ကြိမ် မကတော့ပါဘူး။ မြန်မာ့စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ပုံမှန် ပြန်လည်ပတ်နိုင်ရေးမှာ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ ပုံမှန် ပြန်ဖွင့်လှစ်နိုင်ရေး အများကြီး အရေးပါပါတယ်။ အခုလို စစ်ကောင်စီရဲ့ ဘက်ပေါင်းစုံကနေ ဖိအားပေး၊ အကြပ်ကိုင် ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကြောင့် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ သိပ်မကြာခင် ပုံမှန် ပြန် ဖွင့်လာနိုင်မလား၊ ဒါမှမဟုတ် စစ်ကောင်စီကနေ ဘဏ်တွေအပေါ် ကြီးမားတဲ့ အရေးယူမှုတွေ လုပ်လာလေမလား ဆိုပြီး စိုးရိမ်မှုတွေလည်း ထွက်ပေါ်နေပါတယ်။
အာဏာရှင်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ပါဝင်မှုဟာ အများကြီး အရေးပါပါတယ်။ ပြည်သူလူထုကလည်း အဲလို အရေးပါတယ်ဆိုတာကို သိတဲ့အတွက် ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်ပိုင်ရှင်တွေအနေနဲ့ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ CDM လုပ်ထားမှုကို ဆန့်ကျင်ပြီး ဘဏ်တွေကို အတင်းအကြပ် ပြန်ဖွင့်ဖို့ ကြိုးစားမယ်ဆိုရင် ဝိုင်းပြီး အရေးယူ ဒဏ်ခတ်ကြမယ်လို့ ကြွေးကြော်ခဲ့ကြပါတယ်။ ပြည်သူတွေက ဝိုင်းပြီး ဒဏ်ခတ်မယ် ဆိုတဲ့ကိစ္စက ရိုးရိုးရှင်းရှင်းလေးပါ၊ အဲလို CDM ကို ဆန့်ကျင်ပြီး ပြန်ဖွင့်တဲ့ဘဏ်မှာ ငွေအပ်ထားသူတွေ အားလုံး စုပြုံသွားရောက်ကြပြီး ကိုယ့်အပ်ငွေတွေကို ကိုယ်ပြန်ထုတ်ယူမယ် ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ ဘဏ်တွေဆိုတာ အခြေခံအားဖြင့် ငွေစုချင်သူတွေရဲ့ ငွေတွေကို အတိုးပေးပြီး လက်ခံ၊ ရလာတဲ့ ငွေတွေ လိုအပ်တဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေကို အတိုးယူပြီး ပြန်ချေးပေး၊ ဘဏ်က ကြားခံ အနေနဲ့ ဝန်ဆောင်မှု ပေးပြီး အကျိုးအမြတ် ရအောင် လုပ်ငန်းလည်ပတ်ကြရတာမို့ ချေးငွေတွေ ပြန်ဆပ်တာ မရှိပဲ အပ်ငွေတွေ အလုံးအရင်းနဲ့ ပြန်လာထုတ်ရင်တော့ ဘယ်ဘဏ်မှ ခံနိုင်မှာ မဟုတ်လို့ ဖြစ်ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ အာဏာသိမ်းပြီး သိပ်မကြာခင် ဗဟိုဘဏ်ကနေ တဆင့် ဘဏ်တွေအားလုံး ဖေဖေါ်ဝါရီ ၈ ရက်နေ့မှာ ပြန်ဖွင့်ဖို့၊ လိုအပ်ရင် စစ်တပ်ကနေ လုံခြုံရေးယူပေးမယ် ဆိုပြီး ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ အဲလို ညွှန်ကြားခဲ့တဲ့တိုင် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ ဖွင့်လှစ်တာ မရှိလေတော့ စစ်တပ်ပိုင် မြဝတီဘဏ်တွေ ဖွင့်ဖို့ ညွှန်ကြားခဲ့ပြန်ပါတယ်။ တကယ့်တကယ် မြဝတီဘဏ်တွေ ဖွင့်လှစ်တဲ့အခါ အပ်ငွေ ပြန်လာထုတ်သူ ပြည်သူတွေ များလွန်းလို့၊ အပ်ငွေတွေကို ပြန်ထုတ်မပေးနိုင် ဖြစ်ရပြီး ဘဏ်တွေ ပြန်ပိတ်တာ၊ ဘဏ်ဖွင့်ချိန် လျော့ချတာမျိုး လုပ်ခဲ့ရပါတယ်။
အဲဒီလို မြဝတီဘဏ် ကြုံရတဲ့ အခက်အခဲတွေကြောင့် ဗဟိုဘဏ်ဟာ ဘဏ်အားလုံးအတွက် စည်းကမ်းချက်အသစ်တွေကို မတ်လ ၁ ရက်နေ့မှာ ချမှတ်ခဲ့ပြန်ပါတယ်။ နဂို ATM စက်တွေမှာ ကဒ်တစ်ခု တစ်နေ့ ကျပ်ငွေ ၁၀ သိန်း ထုတ်ယူခွင့်ပေးရာကနေ တစ်နေ့ ကျပ်ငွေ ကျပ် ၅ သိန်းပဲ ထုတ်ခွင့်ပေးတော့တာ၊ ဘဏ်ဖွင့်လို့ ဘဏ်မှာ ငွေသွားထုတ်ရင်လည်း တစ်ပတ်စာ အတွက် အများဆုံး ကျပ် သိန်း ၂၀ ပဲ ထုတ်ခွင့်ပေးတာ၊ ဘဏ်အကောင့်န် ပိတ်သိမ်းခွင့် မပေးတာ၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းနဲ့ ကုမ္ပဏီတွေအတွက် တစ်ပတ် ကျပ် သိန်း ၂၀၀ အထိပဲ ထုတ်ခွင့်ပြုတာ စသဖြင့် စည်းကမ်းမျိုးစုံ တင်းကြပ်ခဲ့ပါတယ်။ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ ပြန်ဖွင့်တဲ့ ဘဏ်တွေရှိခဲ့ရင် ပြည်သူတွေ အကြပ်မကိုင်နိုင်အောင် ရည်ရွယ်တဲ့ သဘောဖြစ်ပါတယ်။
အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာလည်း ပုဂ္ဂလိကဘဏ် အများစု ဖွင့်လှစ်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပါဘူး။ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေဘက်က ဝန်ထမ်းတွေ ရုံးမတက်လို့ ဝန်ထမ်းအင်အား မလုံလောက်လို့ ဘဏ်တွေ ဖွင့်လှစ်လို့ မရတာ ဆိုပြီး ဗဟိုဘဏ်ကို အကြောင်းပြကြပါတယ်။ ဒီအခါ ဗဟိုဘဏ် ဘဏ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ် စစ်ဆေးရေး ဌာနကနေ မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့မှာ နောက်ထပ် ညွှန်ကြားချက် ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ အဲဒါကတော့ ရုံးမတက်တဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို အရေးယူပေးဖို့ပါ။
ဒါပေမယ့် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေဘက်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တည်ဆဲဖြစ်တဲ့ အလုပ်ရှင် အလုပ်သမား ဥပဒေတွေအတိုင်း ဝန်ထမ်းတွေကို ကိုင်တွယ်ပြတာမျိုး လုပ်ပါတယ်။ အဲဒါကတော့ ဗဟိုဘဏ်က ညွှန်ကြားတဲ့ရက်မှာ ရုံးတက်နိုင်၊ မတက်နိုင် ဘဏ်ကို အသိပေးကြဖို့၊ တကယ်လို့ ရုံးမတက်ဘူး ဆိုရင် မတ်လအတွက် လစာကို ၇၅% ပဲ ခံစားခွင့်ပေးမှာ ဖြစ်တဲ့အကြောင်း၊ နောက်ထပ် ပျက်ကွက်ရင်တော့ ဧပြီလကုန်အထိ လစာမဲ့ ခွင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးထားမှာ ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာကြပါတယ်။ တကယ်တော့ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေဟာ ဝန်ထမ်းတွေ CDM စ လုပ်တဲ့ ဖေဖေါ်ဝါရီလအတွက် လစာ အပြည့် ပေးခဲ့ကြပါတယ်။ မတ်လ အတွက်ကျမှ ၇၅% ပေးပြီး ဧပြီလကုန်သည် အထိလည်း ခွင့်ပေးထားဦးမယ် ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ ဝန်ထမ်းတွေ ပျက်ကွက်လို့ လာမယ့် ဧပြီလကုန်သည် အထိလည်း ဘဏ်တွေ ပြန်ဖွင့်နိုင်ဦးမှာ မဟုတ်သေးဘူး ဆိုတဲ့ သဘောပါပဲ။
လက်ရှိအချိန် စစ်ကောင်စီဟာ ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းနဲ့အညီ မဟုတ်ပဲ အစိုးရဌာနဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းတွေကို CDM လုပ်လို့ ဆိုပြီး ဖမ်းဆီးတဲ့သူတွေကို ဖမ်းဆီး၊ ထောင်ချသူကို ထောင်ချတာအပြင် ဝန်ထမ်း အမြောက်အများကိုလည်း တာဝန်ကနေ ယာယီထုတ်ပယ်မှု လုပ်ထားပြီးပါပြီ။ ဒါပေမယ့် ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေဘက်ကတော့ အဲဒါဟာ တည်ဆဲ အလုပ်သမား ဥပဒေတွေနဲ့ ကိုက်ညီမှု မရှိတာကြောင့် ဝန်ထမ်းတစ်ယောက်ကို ခိုင်လုံတဲ့ အကြောင်းပြချက် မရှိပဲ လွယ်လွယ် အလုပ်က ထုတ်ပယ်တာမျိုး မလုပ်ပဲ ဧပြီလကုန်အထိ ခွင့် သတ်မှတ်ပေးလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုနည်းနဲ့ စစ်ကောင်စီက ခဏ ခဏ ဖိအားပေးနေတဲ့ကြားက ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ ပြန်ဖွင့်ရေး အကောင်အထည် ပေါ်မလာတာပါ။ အခုနောက်ဆုံး မတ်လ ၁၀ ရက်နေ့နဲ့ ၁၈ ရက်နေ့မှာ စစ်ကောင်စီနဲ့ ဗဟိုဘဏ်ဘက်က လုပ်လာတာက ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေ အနေနဲ့ ဘဏ်ခွဲတွေ အားလုံး ပြန်မဖွင့်နိုင်ရင်၊ ဘဏ်ခွဲ အရေအတွက် ပိုင်ဆိုင်မှုအလိုက်၊ ဖွင့်လှစ်နိုင်ခြင်း မရှိတဲ့ ဘဏ်ခွဲအရေအတွက် ရာခိုင်နှုန်း အလိုက် အပတ်စဉ် ဒဏ်ကြေးပေးဆောင်ရမယ် ဆိုပြီး ဖိအားပေးတာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအတွက် ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေဟာ ဘဏ်အကြီး အသေးအလိုက်၊ ဖွင့်လှစ်နိုင်ခြင်း မရှိတဲ့ ဘဏ်ခွဲ အရေအတွက် ရာခိုင်နှုန်း အလိုက် တစ်ပတ် ဒဏ်ငွေ အနည်းဆုံး ကျပ် သိန်း ၂၀ ကနေ အများဆုံး ကျပ် သိန်း ၃၀၀ အထိ ဒဏ်ဆောင်ရမှာဖြစ်ပြီး ဗဟိုဘဏ်ဟာ ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်တွေကနေ သူ့ဆီအပ်ထားတဲ့ ငွေစာရင်းကနေ မြီစားပြုလုပ် ခုနှိမ်မယ်လို့ ဆိုပြီး လက်ရှိ ဒဏ်ကြေး စယူနေပါပြီ။
ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် အာဏာရှင်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ အကြမ်းမဖက် လှုပ်ရှားမှုမှာ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေရဲ့ CDM လှုပ်ရှားမှုက ထိရောက်နေတုန်းပဲရှိပြီး စစ်ကောင်စီရဲ့ အစိုးရယန္တယား ပုံမှန်လည်ပတ်ရေး ကြိုးပမ်းမှု အောင်မြင်မှု မရ ဖြစ်နေပါသေးတယ်။ အလားတူ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်နေတယ် ဆိုတာပြဖို့ ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေ ပုံမှန်လည်ပတ်ရေး ကိစ္စမှာလည်း ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ CDM လုပ်မှု၊ ပြည်သူတွေရဲ့ ညီညွတ်မှုကြောင့် ခုချိန်အထိ ဘဏ်တွေ အပြည့်အ၀ ပြန်မဖွင့်နိုင်သေးပါဘူး။ အခုလို ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ CDM လှုပ်ရှားမှုဟာလက်ရှိ ကိစ္စတွေအားလုံးကို ပြောင်းလဲ မသွားနိုင်ဘူး ဆိုပေမယ့် ပြည်သူလူထု တစ်ရပ်လုံး ဆင်နွဲှနေတဲ့ အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေး အရေးတော်ပုံကြီးရဲ့ တစ်တပ်တစ်အား တော့ ဖြစ်နေဆဲပါ။
---------------------------
ဘဏျဝနျထမျးတှရေဲ့ အာဏာရှငျ အနျတုမှု ထိရောကျမှာလား
စညျသူအောငျမွင့ျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ ဖဖေေါျဝါရီ ၁ ရကျ ဗိုလျခြုပျကွီးမငျးအောငျလှိုငျ ဦးဆောငျတဲ့ စဈအာဏာသိမျးပှဲ ဖွဈပှားပွီးနောကျ ပွညျသူလူထုရဲ့ ပွငျးထနျတဲ့ ဆန့ျကငြျ ဆန်ဒပွပှဲကွီးတှေ ပေါျပေါကျလာသလို၊ ဝနျထမျးတှရေဲ့ အစိုးရယန်တယား မလညျပတျနိုငျအောငျ ဟန့ျတားတဲ့ CDM လှုပျရှားမှုကွီးလညျး တပွိုငျနကျတညျး ပေါျပေါကျလာပါတယျ။ ထူးခွားတာ တဈခုကတော့ အစိုးရဌာန ဆိုငျရာ မဟုတျပါပဲနဲ့ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျဝနျထမျးတှရေဲ့ CDM လုပျရှားမှုပါ။ အဲလို ပုဂ်ဂလိက ဘဏျဝနျထမျးတှရေဲ့ CDM လုပျမှုကွောင့ျ စဈကောငျစီ အာဏာရယူပွီး ၂ လကြောျ ကွာလာသညျအထိ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှေ မဖှင့ျလှဈနိုငျ၊ မွနျမာနိုငျငံ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှရေဲ့ ငှရေေးကွေးရေး အခနျးကဏ်ဍလညျး ရပျဆိုငျးသလို ဖွဈနခေဲ့ပါတယျ။ စဈကောငျစီ အစညျးအဝေး တဈကွိမျကငြျးပတိုငျး ကောငျစီ ဥက်ကဌ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျက ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှေ ပွနျဖှင့ျနိုငျရေး ညှှနျကွားခဲ့ပွီး၊ ညှှနျကွားသလို အကောငျအထညျ မဖောျနိုငျခဲ့ရငျ ဘဏျတာဝနျရှိသူတှကေိုရော၊ ဘဏျကိုပါ အရေးယူဖို့ ခွိမျးခွောကျခဲ့တာလညျး တဈကွိမျ နှဈကွိမျ မကတော့ပါဘူး။ မွနျမာ့စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ ပုံမှနျ ပွနျလညျပတျနိုငျရေးမှာ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ ပုံမှနျ ပွနျဖှင့ျလှဈနိုငျရေး အမြားကွီး အရေးပါပါတယျ။ အခုလို စဈကောငျစီရဲ့ ဘကျပေါငျးစုံကနေ ဖိအားပေး၊ အကွပျကိုငျ ခွိမျးခွောကျမှုတှကွေောင့ျ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ သိပျမကွာခငျ ပုံမှနျ ပွနျ ဖှင့ျလာနိုငျမလား၊ ဒါမှမဟုတျ စဈကောငျစီကနေ ဘဏျတှအေပေါျ ကွီးမားတဲ့ အရေးယူမှုတှေ လုပျလာလမေလား ဆိုပွီး စိုးရိမျမှုတှလေညျး ထှကျပေါျနပေါတယျ။
အာဏာရှငျကို ဆန့ျကငြျတဲ့ လှုပျရှားမှုတှမှော ပုဂ်ဂလိက ဘဏျဝနျထမျးတှရေဲ့ ပါဝငျမှုဟာ အမြားကွီး အရေးပါပါတယျ။ ပွညျသူလူထုကလညျး အဲလို အရေးပါတယျဆိုတာကို သိတဲ့အတှကျ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျပိုငျရှငျတှအေနနေဲ့ ဝနျထမျးတှရေဲ့ CDM လုပျထားမှုကို ဆန့ျကငြျပွီး ဘဏျတှကေို အတငျးအကွပျ ပွနျဖှင့ျဖို့ ကွိုးစားမယျဆိုရငျ ဝိုငျးပွီး အရေးယူ ဒဏျခတျကွမယျလို့ ကွှေးကွောျခဲ့ကွပါတယျ။ ပွညျသူတှကေ ဝိုငျးပွီး ဒဏျခတျမယျ ဆိုတဲ့ကိစ်စက ရိုးရိုးရှငျးရှငျးလေးပါ၊ အဲလို CDM ကို ဆန့ျကငြျပွီး ပွနျဖှင့ျတဲ့ဘဏျမှာ ငှအေပျထားသူတှေ အားလုံး စုပွုံသှားရောကျကွပွီး ကိုယ့ျအပျငှတှေကေို ကိုယျပွနျထုတျယူမယျ ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ ဘဏျတှဆေိုတာ အခွခေံအားဖွင့ျ ငှစေုခငြျသူတှရေဲ့ ငှတှေကေို အတိုးပေးပွီး လကျခံ၊ ရလာတဲ့ ငှတှေေ လိုအပျတဲ့ လုပျငနျးရှငျတှကေို အတိုးယူပွီး ပွနျခြေးပေး၊ ဘဏျက ကွားခံ အနနေဲ့ ဝနျဆောငျမှု ပေးပွီး အကြိုးအမွတျ ရအောငျ လုပျငနျးလညျပတျကွရတာမို့ ခြေးငှတှေေ ပွနျဆပျတာ မရှိပဲ အပျငှတှေေ အလုံးအရငျးနဲ့ ပွနျလာထုတျရငျတော့ ဘယျဘဏျမှ ခံနိုငျမှာ မဟုတျလို့ ဖွဈပါတယျ။
စဈကောငျစီဘကျကတော့ အာဏာသိမျးပွီး သိပျမကွာခငျ ဗဟိုဘဏျကနေ တဆင့ျ ဘဏျတှအေားလုံး ဖဖေေါျဝါရီ ၈ ရကျနေ့မှာ ပွနျဖှင့ျဖို့၊ လိုအပျရငျ စဈတပျကနေ လုံခွုံရေးယူပေးမယျ ဆိုပွီး ညှှနျကွားခဲ့ပါတယျ။ အဲလို ညှှနျကွားခဲ့တဲ့တိုငျ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ ဖှင့ျလှဈတာ မရှိလတေော့ စဈတပျပိုငျ မွဝတီဘဏျတှေ ဖှင့ျဖို့ ညှှနျကွားခဲ့ပွနျပါတယျ။ တကယ့ျတကယျ မွဝတီဘဏျတှေ ဖှင့ျလှဈတဲ့အခါ အပျငှေ ပွနျလာထုတျသူ ပွညျသူတှေ မြားလှနျးလို့၊ အပျငှတှေကေို ပွနျထုတျမပေးနိုငျ ဖွဈရပွီး ဘဏျတှေ ပွနျပိတျတာ၊ ဘဏျဖှင့ျခြိနျ လြော့ခတြာမြိုး လုပျခဲ့ရပါတယျ။
အဲဒီလို မွဝတီဘဏျ ကွုံရတဲ့ အခကျအခဲတှကွေောင့ျ ဗဟိုဘဏျဟာ ဘဏျအားလုံးအတှကျ စညျးကမျးခကြျအသဈတှကေို မတျလ ၁ ရကျနေ့မှာ ခမြှတျခဲ့ပွနျပါတယျ။ နဂို ATM စကျတှမှော ကဒျတဈခု တဈနေ့ ကပြျငှေ ၁၀ သိနျး ထုတျယူခှင့ျပေးရာကနေ တဈနေ့ ကပြျငှေ ကပြျ ၅ သိနျးပဲ ထုတျခှင့ျပေးတော့တာ၊ ဘဏျဖှင့ျလို့ ဘဏျမှာ ငှသှေားထုတျရငျလညျး တဈပတျစာ အတှကျ အမြားဆုံး ကပြျ သိနျး ၂၀ ပဲ ထုတျခှင့ျပေးတာ၊ ဘဏျအကောင့ျနျ ပိတျသိမျးခှင့ျ မပေးတာ၊ စီးပှားရေး လုပျငနျးနဲ့ ကုမ်ပဏီတှအေတှကျ တဈပတျ ကပြျ သိနျး ၂၀၀ အထိပဲ ထုတျခှင့ျပွုတာ စသဖွင့ျ စညျးကမျးမြိုးစုံ တငျးကွပျခဲ့ပါတယျ။ အဓိပ်ပါယျကတော့ ပွနျဖှင့ျတဲ့ ဘဏျတှရှေိခဲ့ရငျ ပွညျသူတှေ အကွပျမကိုငျနိုငျအောငျ ရညျရှယျတဲ့ သဘောဖွဈပါတယျ။
အဲဒီနောကျပိုငျးမှာလညျး ပုဂ်ဂလိကဘဏျ အမြားစု ဖှင့ျလှဈနိုငျခွငျး မရှိသေးပါဘူး။ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှဘေကျက ဝနျထမျးတှေ ရုံးမတကျလို့ ဝနျထမျးအငျအား မလုံလောကျလို့ ဘဏျတှေ ဖှင့ျလှဈလို့ မရတာ ဆိုပွီး ဗဟိုဘဏျကို အကွောငျးပွကွပါတယျ။ ဒီအခါ ဗဟိုဘဏျ ဘဏျလုပျငနျး ကွီးကွပျ စဈဆေးရေး ဌာနကနေ မတျလ ၂၄ ရကျနေ့မှာ နောကျထပျ ညှှနျကွားခကြျ ထုတျပွနျပါတယျ။ အဲဒါကတော့ ရုံးမတကျတဲ့ ဝနျထမျးတှကေို အရေးယူပေးဖို့ပါ။
ဒါပမေယ့ျ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှဘေကျကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ တညျဆဲဖွဈတဲ့ အလုပျရှငျ အလုပျသမား ဥပဒတှေအေတိုငျး ဝနျထမျးတှကေို ကိုငျတှယျပွတာမြိုး လုပျပါတယျ။ အဲဒါကတော့ ဗဟိုဘဏျက ညှှနျကွားတဲ့ရကျမှာ ရုံးတကျနိုငျ၊ မတကျနိုငျ ဘဏျကို အသိပေးကွဖို့၊ တကယျလို့ ရုံးမတကျဘူး ဆိုရငျ မတျလအတှကျ လစာကို ၇၅% ပဲ ခံစားခှင့ျပေးမှာ ဖွဈတဲ့အကွောငျး၊ နောကျထပျ ပကြျကှကျရငျတော့ ဧပွီလကုနျအထိ လစာမဲ့ ခှင့ျအဖွဈ သတျမှတျပေးထားမှာ ဖွဈကွောငျး ကွညောကွပါတယျ။ တကယျတော့ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှဟော ဝနျထမျးတှေ CDM စ လုပျတဲ့ ဖဖေေါျဝါရီလအတှကျ လစာ အပွည့ျ ပေးခဲ့ကွပါတယျ။ မတျလ အတှကျကမြှ ၇၅% ပေးပွီး ဧပွီလကုနျသညျ အထိလညျး ခှင့ျပေးထားဦးမယျ ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ အဓိပ်ပါယျကတော့ ဝနျထမျးတှေ ပကြျကှကျလို့ လာမယ့ျ ဧပွီလကုနျသညျ အထိလညျး ဘဏျတှေ ပွနျဖှင့ျနိုငျဦးမှာ မဟုတျသေးဘူး ဆိုတဲ့ သဘောပါပဲ။
လကျရှိအခြိနျ စဈကောငျစီဟာ ဥပဒေ၊ စညျးမဉြျးနဲ့အညီ မဟုတျပဲ အစိုးရဌာနဆိုငျရာ ဝနျထမျးတှကေို CDM လုပျလို့ ဆိုပွီး ဖမျးဆီးတဲ့သူတှကေို ဖမျးဆီး၊ ထောငျခသြူကို ထောငျခတြာအပွငျ ဝနျထမျး အမွောကျအမြားကိုလညျး တာဝနျကနေ ယာယီထုတျပယျမှု လုပျထားပွီးပါပွီ။ ဒါပမေယ့ျ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှဘေကျကတော့ အဲဒါဟာ တညျဆဲ အလုပျသမား ဥပဒတှေနေဲ့ ကိုကျညီမှု မရှိတာကွောင့ျ ဝနျထမျးတဈယောကျကို ခိုငျလုံတဲ့ အကွောငျးပွခကြျ မရှိပဲ လှယျလှယျ အလုပျက ထုတျပယျတာမြိုး မလုပျပဲ ဧပွီလကုနျအထိ ခှင့ျ သတျမှတျပေးလိုကျတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီလိုနညျးနဲ့ စဈကောငျစီက ခဏ ခဏ ဖိအားပေးနတေဲ့ကွားက ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ ပွနျဖှင့ျရေး အကောငျအထညျ ပေါျမလာတာပါ။ အခုနောကျဆုံး မတျလ ၁၀ ရကျနေ့နဲ့ ၁၈ ရကျနေ့မှာ စဈကောငျစီနဲ့ ဗဟိုဘဏျဘကျက လုပျလာတာက ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှေ အနနေဲ့ ဘဏျခှဲတှေ အားလုံး ပွနျမဖှင့ျနိုငျရငျ၊ ဘဏျခှဲ အရအေတှကျ ပိုငျဆိုငျမှုအလိုကျ၊ ဖှင့ျလှဈနိုငျခွငျး မရှိတဲ့ ဘဏျခှဲအရအေတှကျ ရာခိုငျနှုနျး အလိုကျ အပတျစဉျ ဒဏျကွေးပေးဆောငျရမယျ ဆိုပွီး ဖိအားပေးတာမြိုး ဖွဈပါတယျ။ ဒီအတှကျ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှဟော ဘဏျအကွီး အသေးအလိုကျ၊ ဖှင့ျလှဈနိုငျခွငျး မရှိတဲ့ ဘဏျခှဲ အရအေတှကျ ရာခိုငျနှုနျး အလိုကျ တဈပတျ ဒဏျငှေ အနညျးဆုံး ကပြျ သိနျး ၂၀ ကနေ အမြားဆုံး ကပြျ သိနျး ၃၀၀ အထိ ဒဏျဆောငျရမှာဖွဈပွီး ဗဟိုဘဏျဟာ ပုဂ်ဂလိက ဘဏျတှကေနေ သူ့ဆီအပျထားတဲ့ ငှစောရငျးကနေ မွီစားပွုလုပျ ခုနှိမျမယျလို့ ဆိုပွီး လကျရှိ ဒဏျကွေး စယူနပေါပွီ။
ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ အာဏာရှငျကို ဆန့ျကငြျတဲ့ ပွညျသူတှရေဲ့ အကွမျးမဖကျ လှုပျရှားမှုမှာ အစိုးရဝနျထမျးတှရေဲ့ CDM လှုပျရှားမှုက ထိရောကျနတေုနျးပဲရှိပွီး စဈကောငျစီရဲ့ အစိုးရယန်တယား ပုံမှနျလညျပတျရေး ကွိုးပမျးမှု အောငျမွငျမှု မရ ဖွဈနပေါသေးတယျ။ အလားတူ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ ပုံမှနျပွနျဖွဈနတေယျ ဆိုတာပွဖို့ ပုဂ်ဂလိကဘဏျတှေ ပုံမှနျလညျပတျရေး ကိစ်စမှာလညျး ပုဂ်ဂလိက ဘဏျဝနျထမျးတှရေဲ့ CDM လုပျမှု၊ ပွညျသူတှရေဲ့ ညီညှတျမှုကွောင့ျ ခုခြိနျအထိ ဘဏျတှေ အပွည့ျအ၀ ပွနျမဖှင့ျနိုငျသေးပါဘူး။ အခုလို ပုဂ်ဂလိက ဘဏျဝနျထမျးတှရေဲ့ CDM လှုပျရှားမှုဟာလကျရှိ ကိစ်စတှအေားလုံးကို ပွောငျးလဲ မသှားနိုငျဘူး ဆိုပမေယ့ျ ပွညျသူလူထု တဈရပျလုံး ဆငျနှဲှနတေဲ့ အာဏာရှငျ ဆန့ျကငြျရေး အရေးတောျပုံကွီးရဲ့ တဈတပျတဈအား တော့ ဖွဈနဆေဲပါ။