ဆူဒန္ႏုိင္ငံမွာ အခုဆိုရင္ မဲ႐ံုေတြ ပိတ္ကုန္ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဆူဒန္ႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္းကို လြတ္လပ္တဲ့ ႏုိင္ငံတခု အျဖစ္ သတ္မွတ္ေရး ဆံုးျဖတ္ၾကတဲ့ ဆႏၵခံယူပြဲဟာ ေအာင္ျမင္မႈရွိခဲ့တယ္ဆိုတာ လက္ခံမႈေတြလည္း တိုးလာေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဆႏၵမဲရလဒ္ကို အတည္မျပဳခင္ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္လႊားႏုိင္ဖို႔ကေတာ့ အခက္အခဲတခ်ိဳ႕ ရွိေနဆဲပဲလို႔ ဂ်ဴဘားၿမိဳ႕ကေန ဗြီအိုေအ သတင္းေထာက္ Matt Richmond က ေပးပို႔ထားတဲ့သတင္းေဆာင္းပါးကို မနႏၵာခ်မ္းက တင္ျပထားပါတယ္။
ပထမ ၁ ရက္ ၂ ရက္မွာ မဲေပးဖို႔ လူေတြ တန္းစီေစာင့္ဆုိင္းေနခဲ့ၾကရေပမဲ့ မဲေပးရမယ့္ ေနာက္ဆံုးေန႔ျဖစ္တဲ့ စေနေန႔မွာေတာ့ ေစာင့္ဆုိင္းစရာ မလုိေတာ့ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ စေနေန႔မွာ မဲလာထည့္ၾကသူေတြ ဟာဆိုရင္ သူတို႔ထက္ အေရအတြက္ ပုိမ်ားတဲ့ ရဲတပ္ဖဲြ႔၀င္ေတြ ပ်င္းရိညည္းေငြ႔ေနတဲ့ မဲ႐ုံလုပ္သားေတြထက္ ေလ်ာ့နည္းခဲ့တာပါ။
ဂ်ဴဘားၿမိဳ႕လည္က မဲ႐ုံဥကၠဌ ေလာ္႐ို ေအးမို႔စ္ (Loro Amos) ကဆိုရင္ သူ႔မဲ႐ံုမွာ မဲေပးဖို႔ စာရင္းေပးသြင္း ခဲ့ၾကသူေတြထဲက ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကို လာၿပီး မဲထည့္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“တတိယေျမာက္ေန႔မွာ မဲထည့္ဖို႔ ေစာင့္ဆိုင္းေနတဲ့ လူတန္းဟာ သိပ္ေတာ့ မရွည္ေတာ့ပါဘူး။ စေနေန႔ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ မဲေတြကုိ ျပန္ၿပီး ေရတြက္သြာႏုိင္းမွာ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ေနာက္တရက္မွာ မဲရလဒ္ေတြ ထြက္လာေအာင္ က်ေနာ္တို႔ တြန္းအားေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
အခု ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ဆူဒန္ေတာင္ပိုင္း လြတ္လပ္ေရးအေပၚ ေရြးေကာက္ပြဲဟာဆိုရင္ ၂၁ ႏွစ္ၾကာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေတာင္နဲ႔ေျမာက္အၾကား စစ္ပြဲေတြ အဆံုးသတ္ေစခဲ့တဲ့ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္မွာ အဓိကက်တဲ့ အေၾကာင္းရင္း တရပ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဆႏၵမဲေပးမႈေတြဟာ ျဖစ္မွျဖစ္ပါ့မလား အမ်ားကလည္း သံသယရွိခဲ့ၾကတာပါ။ ျပင္ဆင္မႈေတြဟာ ၃ ႏွစ္အတြင္း အၿပီးသတ္ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ ျဖစ္ေပမဲ့လည္း ၄ လအတြင္း အၿပီး စီစဥ္ခဲ့တာပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အႀကီးအကဲ မိုဟာမက္ အီဗရာဟင္ ခါလီအယ္လ္ (Mohamed Ibrahim Khalil) က
“က်ေနာ္တို႔ စလုပ္တုန္းကဆိုရင္ ဒီလုပ္ငန္းမွာ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ၊ အခက္အခဲေတြနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ခဲ့ၾကတာပါ။”
ဒါေပမဲ့လည္း ဆႏၵခံယူပဲြဟာေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ခ်ီးမြမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။ အာဏာရ ေျမာက္ပိုင္းပါတီ အဖြဲ႔၀င္ေတြကလည္း ထြက္ေပၚ လာမယ့္ မဲရလဒ္ကို လက္ခံေပးဖို႔ အဆင္သင့္ပဲ ရွိေနၾကပါတယ္။ ျပႆနာ အေသးအဖြဲ တခ်ဳိ႕ ရွိခဲ့ေပမဲ့လည္း Carter Center၊ အာဖရိကသမဂၢ နဲ႔ ဥေရာပသမဂၢ တို႔ကလည္း ဆႏၵခံယူပဲြ က်င္းပခဲ့တာကုိ အားလံုးက ခ်ီးမြမ္းခဲ့ၾကတာပါ။
ခါလီအယ္လ္ (Khalil) ရဲ႕ ေျပာျပခ်က္အရ ေသာၾကာေန႔က မဲ႐ံုပိတ္ေတာ့ ဆူဒန္ေတာင္ပုိင္းမွာ စာရင္း ေပးသြင္းခဲ့သူေတြထဲက ၈၃ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ မဲေပးခဲ့တာပါတဲ့။ ေျမာက္ပိုင္းမွာ မဲေပးခဲ့ၾကတဲ့ အေရအတြက္ဟာ စာရင္းေပးခဲ့ၾကတဲ့သူေတြရဲ႕ ၅၃ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ပဲရွိတာ ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ အေတာ္ေလးကို နည္းပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေျမာက္ပိုင္းမွာက လူ ၁ သိန္း ၁ ေသာင္း ၆ ေထာင္ကပဲ စာရင္းေပးခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဒီလို အေရအတြက္ နည္းပါးမႈက ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ရဖို႔လိုအပ္တဲ့ မဲရလဒ္ကိုေတာ့ ထိခိုက္လိမ့္မွာ မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ဆုိပါတယ္။
ၿပီးဆံုးသြားတဲ့ ဆႏၵမဲေပးပြဲဟာဆုိရင္ ဆူဒန္မွာ သူ႔မ်က္ျမင္ကုိ္ယ္ေတြ႔ ႀကံဳဖူးခဲ့တဲ့အထဲမွာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔လည္း မစၥတာ Khalil (ခါလီအယ္လ္) က ေျပာခဲ့ပါတယ္။
“ဒီႏုိင္ငံမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို က်ေနာ္ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီတႀကိမ္ ကေတာ့ အၿငိမ္းခ်မ္းဆံုး၊ အစီအစဥ္အက်ဆံုးနဲ႔ တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ အရွိဆံုးပါပဲ။”
ဒါေပမဲ့ အခုျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ တရား၀င္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ခဲ့ပုံ ရေပမဲ့လည္း ပထမဆုံးေန႔ ဆႏၵမဲေပးတုန္းက ေအာင္ပဲြခံခဲ့ၾကတဲ့ အရိပ္အေငြ႔မ်ဳိးေတာ့ ျပန္မရေသးပါဘူး။ ကုလသမဂၢ ကေတာ့ ဆူဒန္ေတာင္ပိုင္းမွာရွိေနတဲ့ လူထုအေနနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ရလဒ္ကို ေၾကညာေပးမယ့္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂ ရက္ေန႔အထိနဲ႔ အဲ့ဒီေနာက္မွာလည္း ေနာက္ဆံုးရလဒ္အတြက္ ေနာက္ထပ္ ၁ ပတ္ကေန ၂ ပတ္အထိ ေစာင့္ရလိမ့္မယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
ေတာင္ပိုင္းျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီး ဘာနာဘာ မာရီရယ္ ဘန္ဂ်မင္ (Bernaba Marial Benjamin) ရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္အရဆိုရင္ ခြဲထြက္ေရးမဲေတြသာ ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ ေျမာက္ပိုင္းအစိုးရနဲ႔ ေတာင္ပိုင္းအစိုးရတို႔ဟာ မဲရလဒ္ကို ေၾကညာၿပီးသြားတဲ့အခါ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး စားပြဲဆီကို ျပန္သြားရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ဆူဒန္ႏုိင္ငံ ေတာင္ပုိင္းနဲ႔ေျမာက္ပုိင္း ၾကားမွာလည္း ေျဖရွင္းသြားရဦးမယ့္ ျပႆနာတခ်ဳိ႕လည္း က်န္ေနဆဲပါ။ တုိင္းျပည္မွာ ၾကြယ္၀လွတဲ့ ေရနံလို သဘာ၀အရင္းအျမစ္ေတြ၊ တင္ရွိေနတဲ့ အေႂကြး ၃၈ ဘီလီယံတုိ႔ကုိ တာ၀န္ယူဖုိ႔အတြက္ ဘယ္လိုခြဲေ၀သြားၾကမလဲ ဆိုတာမ်ိဳးကေန အခက္အခဲဆုံး ကိစၥတခုအေနနဲ႔လည္း သူပုိင္ကုိယ္ပုိင္ အျငင္းပြားေနတဲ့ Abyei ေဒသရဲ႕ အနာဂတ္အေရးတုိ႔ကုိ ေျဖရွင္းၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။