ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းမှာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေအကြား ဖြစ်ပွားတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ဒီရက်ပိုင်းအတွင်း သီပေါမြို့နယ်မှာ စစ်ပြေးဒုက္ခသည် ၃၀၀ လောက် ရောက်ရှိ ခိုလှုံနေကြရပါတယ်။ မိုင်းကိုင်မြို့နယ်မှာတော့ ဒုက္ခသည် ၂၀၀၀ ကျော်လောက် တိမ်းရှောင်နေရပါတယ်။ ရန်ကုန်က ပေးပို့တဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်ဘက်က စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေရဲ့ နောက်ဆုံး အခြေအနေကို ကိုဇော်မိုးကျော်က တင်ပြထားပါတယ်။
ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း သီပေါမြို့နယ်အတွင်းမှာ TNLA တအန်း(ပလောင်)၊ SSPP ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းပူးပေါင်းတပ်နဲ့ RCSS ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတပ်တွေအကြား ဒီလ ၈ ရက်နေ့ထဲက စတင် တိုက်ပွဲဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတိုက်ပွဲကြောင့် စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေဟာ သီပေါမြို့နယ် ဘော်ကြိုဘုရားဘက်ကို လာရောက် တိမ်းရှောင်နေကြတယ်လို့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ သီပေါမြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် နန်းမွမ်းမွမ်းပေါင်းက VOA ကို ပြောပါတယ်။
“၂ရက်ရှိပြီရှင့်။ သူတို့ ရောက်လာတာ။ အဓိကက ဘော်ကြိုနားနီးတဲ့ လောင်ခွန်အုပ်စုရယ်။ ကျင်သီ အုပ်စုရယ်ပေါ့။ သူတို့က ဘော်ကြိုဘုရားရဲ့ ဇရပ်တွေမှာ နေနေတာရှင့်။ မနေ့က စာရင်းကတော့ ၁၀၉ အိမ်ရှင့်။ ၁၀၉ အိမ်ဆို ဒီနေ့ နေ့လည်သွားတော့ ၁၂၂ ဖြစ်သွားပြီ။ လူဦးရေက ၂၇၁ ရှင့်။ ဒါပေမဲ့ နည်းနည်းတိုး လာသေးတယ်။ ခုနကတော့ မရေရဘူး။ စာရင်းက။”
သီပေါမြို့နယ် ဘော်ကြိုမှာ ရောက်တဲ့ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေကို ဒေသခံ လူမှုကူညီရေးအသင်းတွေအပြင် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေပေးနေတဲ့ နိုင်ငံတကာကူညီကယ်ဆယ်ရေးကော်မတီ IRC က စားနပ်ရိက္ခာတွေ လာရောက်ထောက်ပံ့တာတွေရှိသလို၊ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ Save the Children အဖွဲ့လည်း လာရောက်ဖို့ ရှိနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
လက်ရှိတိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာနေရာဟာ သီပေါနဲ့ ကျောက်မဲ မြို့နယ် အစပ်ဒေသမှာဖြစ်တာကြောင့် ကျောက်မဲမြို့နယ်ဘက်က ကျေးရွာတချို့ကလည်း ကျောက်မဲ မြို့နယ်ဘက်ကို တိမ်းရှောင်တာတွေ ရှိနေပါတယ်။ စစ်ဘေးလွတ်ရာ ကျောက်မဲမြို့ပေါ် လာရောက်ခိုလှုံနေသူတွေရဲ့ အခြေအနေကို ကျောက်မဲဒေသခံတစ်ဦးက အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ကျောက်မဲဘက်အခြမ်းကျတော့ ဘုန်းကြီးကျောင်းလေး နည်းနည်းပါးပါးလာနေတယ်။ နောက်တစ်ခါ သူတို့ မိတ်ဆွေတွေအိမ်ပေါ့။ မိတ်ဆွေတွေ အိမ်သွားနေကြတယ်။ ကျနော့အိမ်မှာလည်း မိသားစု တစ်စု ရှိတာပဲ။ သူတို့ကတော့ နီးနေတော့ ကြိုတင် ရှောင်တဲ့သဘောပါ။ စစ်ရှောင်စခန်းတော့ ဖွင့်မပေးသေးပါဘူး။ သူတို့ ရွာထဲက ထွက်လာပြီးတော့ စစ်ရှောင်စခန်းမဟုတ်တဲ့အခါ စာရင်း ကောက်လို့ မရဘူး။ ”
တနင်္လာနေ့အထိ သေနတ်သံတွေ ကြိုးကြား ကြားနေရကြောင်းနဲ့ နှစ်ဘက် တပ်တွေအကြား စစ်ရေးတင်းမာနေဆဲဖြစ်ပြီး တိုက်ပွဲတွေ ထပ်ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း ကျောက်မဲနဲ့ သီပေါမြို့ခံတွေက ပြောပါတယ်။
ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်း မိုင်းကိုင်မြို့နယ်အတွင်းမှာလည်း SSPP ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီနဲ့ RCSS ရှမ်းပြည် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ ရဲ့တပ်တွေတိုက်ပွဲဖြစ်နေပါတယ်။ မိုင်းကိုင်မြို့ မြောက်ဘက်မှာ ဒီနေ့အထိ လက်နက်ကြီးသံတွေနဲ့ လက်နက်ငယ်သံတွေ ကြားနေရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ရှမ်းလက်နက်ကိုင် ၂ ဖွဲ့ကြား ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် စက်တင်ဘာလောက်ကတည်းက တိုက်ပွဲတွေ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့တာကြောင့် မိုင်းကိုင်မြို့ပေါ်မှာ စစ်ပြေးဒုက္ခသည် ၂၀၀၀ လောက် ရောက်ရှိနေပြီး စားနပ်ရိက္ခာ အခက်အခဲတွေ ရှိနေကြောင်း စစ်ပြေးလားသူတွေကို ကူညီနေသူ တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။
“ စစ်ဘေးရှောင်တွေကတော့ ပြန်တဲ့သူတွေလည်း ပြန်တာပေါ့။ ပြီးကျတော့ ထပ်လာတဲ့သူတွေလည်း ထပ်လာတယ်ဗျ။ တိုက်ပွဲနဲ့ နီးတဲ့ ရွာတွေကျတော့ ရှောင်လာတာပေါ့လေ။ ဝေးတဲ့နေရာကျတော့ ပြန်သွားတာပေ့ါ။ နောက်ဆုံးစာရင်းလည်း update တော့ သေချာတော့ မရဘူး။ ဝင်လိုက်ထွက်လိုက်ဆိုတော့။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၀ ဝန်းကျင်လောက်ပါပဲ။ သူတို့ အခက်အခဲတော့ စားသောက်ပိုင်း ဆိုင်ရာပေါ့။ ဆန်၊ ဆီ၊ ဆား၊ ဟင်းတွေပေါ့လေ။ ပြီးကျတော့ အခုရက်ပိုင်း မနက်ပိုင်း နှင်းတွေ ခဲတော့ စောင်အထူတွေနဲ့ အခင်းတွေတော့ လိုတာပေါ့လေ။ တချို့ကျတော့လည်း လယ်ကွက်ထဲမှာ မိုးကာတဲထိုးပြီးနေတဲ့သူတွေလည်းရှိတယ်ဗျ။ အဲဒါကြောင့် စောင်တွေတော့ လိုတာပေါ့။”
မိုင်းကိုင်မြို့နယ်ထဲက စစ်ပြေးဒုက္ခသည်အများစုဟာ မိုင်းကိုင်မြို့ပေါ်က ဘုန်းကြီးကျောင်းအများစုမှာ ခိုလှုံနေကြရတာဖြစ်ပြီး အဲဒီမှာ အနည်းဆုံး ယာယီဒုက္ခသည်စခန်း ၁၀ လောက် ဖွင့်လှစ်ထားရပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့လတွေက မိုင်းကိုင်မြို့နယ်အရှေ့ပိုင်းက ဒေသခံ ၄၀၀၀ ကျော်လောက် စစ်ဘေးလွတ်အောင် တိမ်းရှောင်ခဲ့ရသလို ဒေသခံအချို့ လက်နက်ကြီးထိမှန်တာနဲ့ မိုင်းနင်းမိတာကြောင့် သေဆုံးရတာတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။
တိုက်ပွဲတွေ ရပ်ဆိုင်းဖို့ကို ရှမ်းသံဃာတော်တွေ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေက ရှမ်းတပ်ဖွဲ့ ၂ဖွဲ့ကို တိုက်တွန်းတာတွေ ရှိခဲ့ပေမဲ့ လက်ရှိအချိန်ထိတော့ တိုက်ပွဲတွေ ဆက်ဖြစ်နေစဲဖြစ်ပါတယ်။
----------------------------------
ရှမျးလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ အခငြျးခငြျးတိုကျပှဲ ဒသေခံတှေ ဒုက်ခ ရောကျ
ရှမျးပွညျနယျအတှငျးမှာ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျတှအေကွား ဖွဈပှားတဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ဒီရကျပိုငျးအတှငျး သီပေါမွို့နယျမှာ စဈပွေးဒုက်ခသညျ ၃၀၀ လောကျ ရောကျရှိ ခိုလှုံနကွေရပါတယျ။ မိုငျးကိုငျမွို့နယျမှာတော့ ဒုက်ခသညျ ၂၀၀၀ ကြောျလောကျ တိမျးရှောငျနရေပါတယျ။ ရနျကုနျက ပေးပို့တဲ့ ရှမျးပွညျနယျဘကျက စဈပွေးဒုက်ခသညျတှရေဲ့ နောကျဆုံး အခွအေနကေို ကိုဇောျမိုးကြောျက တငျပွထားပါတယျ။
ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျး သီပေါမွို့နယျအတှငျးမှာ TNLA တအနျး(ပလောငျ)၊ SSPP ရှမျးပွညျမွောကျပိုငျးပူးပေါငျးတပျနဲ့ RCSS ရှမျးပွညျတောငျပိုငျးတပျတှအေကွား ဒီလ ၈ ရကျနေ့ထဲက စတငျ တိုကျပှဲဖွဈခဲ့ပါတယျ။ ဒီတိုကျပှဲကွောင့ျ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှဟော သီပေါမွို့နယျ ဘောျကွိုဘုရားဘကျကို လာရောကျ တိမျးရှောငျနကွေတယျလို့ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအနိုငျရ သီပေါမွို့နယျ ပွညျနယျလှှတျတောျကိုယျစားလှယျ နနျးမှမျးမှမျးပေါငျးက VOA ကို ပွောပါတယျ။
“၂ရကျရှိပွီရှင့ျ။ သူတို့ ရောကျလာတာ။ အဓိကက ဘောျကွိုနားနီးတဲ့ လောငျခှနျအုပျစုရယျ။ ကငြျသီ အုပျစုရယျပေါ့။ သူတို့က ဘောျကွိုဘုရားရဲ့ ဇရပျတှမှော နနေတောရှင့ျ။ မနေ့က စာရငျးကတော့ ၁၀၉ အိမျရှင့ျ။ ၁၀၉ အိမျဆို ဒီနေ့ နေ့လညျသှားတော့ ၁၂၂ ဖွဈသှားပွီ။ လူဦးရကေ ၂၇၁ ရှင့ျ။ ဒါပမေဲ့ နညျးနညျးတိုး လာသေးတယျ။ ခုနကတော့ မရရေဘူး။ စာရငျးက။”
သီပေါမွို့နယျ ဘောျကွိုမှာ ရောကျတဲ့ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှကေို ဒသေခံ လူမှုကူညီရေးအသငျးတှအေပွငျ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ အကူအညီတှပေေးနတေဲ့ နိုငျငံတကာကူညီကယျဆယျရေးကောျမတီ IRC က စားနပျရိက်ခာတှေ လာရောကျထောကျပံ့တာတှရှေိသလို၊ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ Save the Children အဖှဲ့လညျး လာရောကျဖို့ ရှိနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
လကျရှိတိုကျပှဲဖွဈပှားရာနရောဟာ သီပေါနဲ့ ကြောကျမဲ မွို့နယျ အစပျဒသေမှာဖွဈတာကွောင့ျ ကြောကျမဲမွို့နယျဘကျက ကြေးရှာတခြို့ကလညျး ကြောကျမဲ မွို့နယျဘကျကို တိမျးရှောငျတာတှေ ရှိနပေါတယျ။ စဈဘေးလှတျရာ ကြောကျမဲမွို့ပေါျ လာရောကျခိုလှုံနသေူတှရေဲ့ အခွအေနကေို ကြောကျမဲဒသေခံတဈဦးက အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ကြောကျမဲဘကျအခွမျးကတြော့ ဘုနျးကွီးကြောငျးလေး နညျးနညျးပါးပါးလာနတေယျ။ နောကျတဈခါ သူတို့ မိတျဆှတှေအေိမျပေါ့။ မိတျဆှတှေေ အိမျသှားနကွေတယျ။ ကနြော့အိမျမှာလညျး မိသားစု တဈစု ရှိတာပဲ။ သူတို့ကတော့ နီးနတေော့ ကွိုတငျ ရှောငျတဲ့သဘောပါ။ စဈရှောငျစခနျးတော့ ဖှင့ျမပေးသေးပါဘူး။ သူတို့ ရှာထဲက ထှကျလာပွီးတော့ စဈရှောငျစခနျးမဟုတျတဲ့အခါ စာရငျး ကောကျလို့ မရဘူး။ ”
တနငျ်လာနေ့အထိ သနေတျသံတှေ ကွိုးကွား ကွားနရေကွောငျးနဲ့ နှဈဘကျ တပျတှအေကွား စဈရေးတငျးမာနဆေဲဖွဈပွီး တိုကျပှဲတှေ ထပျဖွဈလာနိုငျကွောငျး ကြောကျမဲနဲ့ သီပေါမွို့ခံတှကေ ပွောပါတယျ။
ရှမျးပွညျနယျ တောငျပိုငျး မိုငျးကိုငျမွို့နယျအတှငျးမှာလညျး SSPP ရှမျးပွညျတိုးတကျရေးပါတီနဲ့ RCSS ရှမျးပွညျ ပွနျလညျထူထောငျရေးကောငျစီ ရဲ့တပျတှတေိုကျပှဲဖွဈနပေါတယျ။ မိုငျးကိုငျမွို့ မွောကျဘကျမှာ ဒီနေ့အထိ လကျနကျကွီးသံတှနေဲ့ လကျနကျငယျသံတှေ ကွားနရေတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။ ရှမျးလကျနကျကိုငျ ၂ ဖှဲ့ကွား ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ စကျတငျဘာလောကျကတညျးက တိုကျပှဲတှေ စတငျဖွဈပှားခဲ့တာကွောင့ျ မိုငျးကိုငျမွို့ပေါျမှာ စဈပွေးဒုက်ခသညျ ၂၀၀၀ လောကျ ရောကျရှိနပွေီး စားနပျရိက်ခာ အခကျအခဲတှေ ရှိနကွေောငျး စဈပွေးလားသူတှကေို ကူညီနသေူ တဈဦးက ပွောပါတယျ။
“ စဈဘေးရှောငျတှကေတော့ ပွနျတဲ့သူတှလေညျး ပွနျတာပေါ့။ ပွီးကတြော့ ထပျလာတဲ့သူတှလေညျး ထပျလာတယျဗြ။ တိုကျပှဲနဲ့ နီးတဲ့ ရှာတှကေတြော့ ရှောငျလာတာပေါ့လေ။ ဝေးတဲ့နရောကတြော့ ပွနျသှားတာပေ့ါ။ နောကျဆုံးစာရငျးလညျး update တော့ သခြောတော့ မရဘူး။ ဝငျလိုကျထှကျလိုကျဆိုတော့။ ဒါပမေဲ့ ၂၀၀၀ ဝနျးကငြျလောကျပါပဲ။ သူတို့ အခကျအခဲတော့ စားသောကျပိုငျး ဆိုငျရာပေါ့။ ဆနျ၊ ဆီ၊ ဆား၊ ဟငျးတှပေေါ့လေ။ ပွီးကတြော့ အခုရကျပိုငျး မနကျပိုငျး နှငျးတှေ ခဲတော့ စောငျအထူတှနေဲ့ အခငျးတှတေော့ လိုတာပေါ့လေ။ တခြို့ကတြော့လညျး လယျကှကျထဲမှာ မိုးကာတဲထိုးပွီးနတေဲ့သူတှလေညျးရှိတယျဗြ။ အဲဒါကွောင့ျ စောငျတှတေော့ လိုတာပေါ့။”
မိုငျးကိုငျမွို့နယျထဲက စဈပွေးဒုက်ခသညျအမြားစုဟာ မိုငျးကိုငျမွို့ပေါျက ဘုနျးကွီးကြောငျးအမြားစုမှာ ခိုလှုံနကွေရတာဖွဈပွီး အဲဒီမှာ အနညျးဆုံး ယာယီဒုက်ခသညျစခနျး ၁၀ လောကျ ဖှင့ျလှဈထားရပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့လတှကေ မိုငျးကိုငျမွို့နယျအရှေ့ပိုငျးက ဒသေခံ ၄၀၀၀ ကြောျလောကျ စဈဘေးလှတျအောငျ တိမျးရှောငျခဲ့ရသလို ဒသေခံအခြို့ လကျနကျကွီးထိမှနျတာနဲ့ မိုငျးနငျးမိတာကွောင့ျ သဆေုံးရတာတှလေညျး ရှိခဲ့ပါတယျ။
တိုကျပှဲတှေ ရပျဆိုငျးဖို့ကို ရှမျးသံဃာတောျတှေ၊ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ နိုငျငံရေးပါတီတှကေ ရှမျးတပျဖှဲ့ ၂ဖှဲ့ကို တိုကျတှနျးတာတှေ ရှိခဲ့ပမေဲ့ လကျရှိအခြိနျထိတော့ တိုကျပှဲတှေ ဆကျဖွဈနစေဲဖွဈပါတယျ။
