[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေဟာ လူ့ဘောင်လောကမှာ အဆိုးဝါးဆုံးအခြေအနေကို ထင်ဟပ်နေတယ်လို့ မြန်မာဆိုင်ရာ ကုလလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်က ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
ဒီနှစ် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ တတိယကော်မတီမှာ မြန်မာဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrews က ပြောဆိုလိုက်တာပါ။ တနိုင်ငံချင်းစီရဲ့ မြန်မာအပေါ်ဖိအားပေးတာတွေက ထိရောက်မှုမရှိဘဲ အခြေအနေအဆပေါင်းများစွာ ပိုဆိုးလာနေတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာညွန့်ပေါင်းဖွဲ့ပြီး ဖိအားပေးဖို့ လိုအပ်နေပြီလို့ VOA ကို ပြောပါတယ်။
လုံခြုံကောင်ရေးကောင်စီမှာ ယူကရိန်းအရေးမှာ ဗီတိုကြောင့်အလုပ်မဖြစ်တဲ့အတွက် ညွန့်ပေါင်းဖွဲ့ပြီး ကုလအထွေထွေညီလာခံကနေ ရက်ပိုင်းအတွင်းအရေးယူနိုင်ခဲ့တဲ့ သာဓကမျိုးနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကိုကူညီသင့်ပါပြီလို့ Tom Andrews က VOA ရဲ့ ကုလသတင်းထောက် Margaret Besheer နဲ့ သီးသန့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုမှာ ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ ကိုဝင်းမင်းက ကောက်နုတ်စုစည်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
နယူးယောက်မြို့၊ ကုလသမဂ္ဂရုံးချုပ်မှာ မနေ့ကလုပ်တဲ့ (၇၇) ကြိမ်မြောက် ကုလအထွေထွေညီလာခံ UNGA ရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ဆိုင်တဲ့တတိယကော်မတီအစည်းအဝေးမှာ မစ္စတာ အင်ဒရူးက မြန်မာ့လူ့အခွင့်အရေး အစီရင်ခံစာတင်သွင်းခဲ့ပြီး သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲဆက်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပြီး ဗွီအိုအေစတူဒီယိုမှာ သီးသန့်အင်တာဗျူးပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီတခေါက်တင်ပြခဲ့တဲ့ မြန်မာ့လူ့အခွင့်အရေး နောက်ဆုံးအခြေအနေကို မေးရာမှာ အမေရိကန်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်းလည်းဖြစ်တဲ့ အင်ဒရူးစ်က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ မြန်မာနိုင်ငံက လူ့သားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေတွေက ဘယ်လိုပဲတိုင်းတိုင်း ဆတိုးချီပြီးတော့ကို ဆိုးဝါးပျက်သုဉ်းလာနေပါတယ်။ ထောင်ဂဏန်းတွေချီတဲ့ ပြည်သူတွေ သတ်ဖြတ်ခံနေရတယ်၊ ထောင်သောင်းချီ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရတယ်။ ဒီအထဲ ကလေးတွေလည်း အများကြီးကို ပါနေတယ်။ ဒီကလေးအရွယ်တွေအပါအဝင် လူတွေ ညှဉ်းပမ်းနှိပ်စက်ခံနေရတယ်။ ဒီစစ်အုပ်စုရဲ့ရက်စက်မှုတွေက အတောမသတ်နိုင်အောင်ကို ဖြစ်နေတာပါ။ လွန်ခဲ့တဲ့ ရက်အနည်းငယ်အတွင်းကပဲ စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ ဂီတဖျော်ဖြေပွဲတခုကို လေကြောင်းကနေပစ်ခတ်ဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့တယ်။ သိထားရသမျှ အနည်းဆုံး ၆၀ သေကျေခဲ့ရတယ်။ နောက်ထပ်လည်း ထိခိုက်သေဆုံးစာရင်း ဆက်လာနေတယ်။
အခုလို မြန်မာမှာ အတိဒုက္ခဆိုက်ရောက်မှုကြီးတွေ၊ ရက်စက်မှုအပြည့်နဲ့ တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားစရာတွေက ဆတိုးချီကို ပိုဆိုးဆိုးလာနေပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂကို ကျနော်ပန်ကြားချင်တာက ဒီကပ်ဆိုက်မှုကြီးအပေါ် နိုင်ငံတကာတုံ့ပြန်မှုပုံစံတွေ မပြောင်းတော့ဘူးဆိုရင် ရှေ့ဆက် အခြေအနေက ဆိုးသထက်ကို ဆိုးလာမှာပါ။”
အဲဒီတော့ နိုင်ငံတကာတုံ့ပြန်မှုပုံစံ ဘယ်လိုပြောင်းဖို့ ကုလသမဂ္ဂမှာ တင်ပြခဲ့ပါသလဲလို့ ဆက်မေးရာမှာ မိန်းပြည်နယ်က အောက်လွှတ်တော် အမတ်ဟောင်းလည်းဖြစ်တဲ့ အင်ဒရူးစ်က အခုလို ဖြေပါတယ်။
“ပထမဆုံးကတော့ မဟာဗျူဟာ ရှိဖို့လိုနေတာပါ။ တချို့နိုင်ငံတွေက ပိတ်ဆို့မှုတချို့လုပ်ထားတယ်။ တချို့ကတော့ နောက်တမျိုးလုပ်တယ်။ တချို့လည်း သတ်သတ်မှတ်မှတ် လက်နက်ပိတ်ဆို့မှုလုပ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါတွေကို ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းလုပ်တာမျိုးတော့မရှိဘူး၊ မဟာဗျူဟာ မရှိဘူး၊ အာရုံစူးစိုက်လုပ်နိုင်တာမျိုးမရှိပါဘူး။ အဲဒီတော့ ရလဒ်တွေက ဒီအင်အားတွေကို စုစည်းရယူနိုင်တဲ့အနေအထားမျိုးမရဘူး။ အဲဒီတော့ ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ အရေးမယူနိုင်ရင် ရပါတယ်။ ဗီတိုရှိတာ သိထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံတကာညွန့်ပေါင်း တခုဖွဲ့ပြီး စစ်အုပ်စုရဲ့ ဘယ်အားနည်းချက်တွေမှာ၊ ဘယ်လိုဖိအားမျိုးတွေပေးရင် ထိရောက်မယ် ဆိုတာ ကုလသမဂ္ဂမှာနိုင်ငံတွေ ချိတ်ဆက်ပေါင်းစပ်လုပ်ဆောင်ပြီး အတိအကျ ပစ်မှတ်ထားတဲ့ စီးပွားရေးပိတ် ဆို့မှုတွေ၊ လက်နက်ပိတ်ဆို့မှုတွေ၊ ဝင်ငွေပိတ်ဆို့မှုတွေ စတဲ့ စစ်အုပ်စုက လူတွေသတ်ဖို့ အသုံးချနိုင် တာတွေအားလုံးကို ပိတ်ဆို့ပစ်မှ ရမှာပါ။ ဒါမှပဲ အပြောင်းအလဲအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်နေတဲ့ နိုင်ငံတကာရဲ့ စုစည်းညီညွတ်တဲ့ ပြိုင်တူတွန်းအားကြီးမျိုး ရလာမှာပါ။
အခုလို နိုင်ငံတကာညွန့်ပေါင်းဖြစ်လာဖို့ ဦးဆောင်နိုင်မယ့် အမေရိကန်နဲ့အနောက်နိုင်ငံတွေမျိုးကို သီးသန့်ပြောခဲ့တာရှိပါလား-လို့ အများနဲ့သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ အယ်လ်ဂျာဇီးရားသတင်းထောက်ကမေးရာမှာတော့ အင်ဒရူးစ်က ပြောခဲ့ပြီးဖြစ်ပေမယ့် ဖြစ်မလာသေးဘူး၊ ဆက်တွန်းနေပါတယ်-လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဒီ အများနဲ့သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာပဲ နောက်သတင်းထောက်တဦးက အရင်ရှိခဲ့တဲ့ Friends of Myanmar - မြန်မာ့မိတ်ဆွေများအဖွဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် ဆက်သုံးလို့ အထောက်အကူဖြစ်နိုင်လား-လို့မေးရာမှာ အင်ဒရူးစ်က “ကောင်းတဲ့အကြံပါ၊ သုံးလို့ရနေသေးတယ်” လို့ ပြန်ပြောခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီတော့ အခုလို နိုင်ငံတကာညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ကနေ လက်တွေ့ လုပ်လာနိုင်တာကို ဗွီအိုအေက ဆက်မေးရာမှာလည်း အင်ဒရူးစ်က ယူကရိန်းအရေး ကုလ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ဗီတိုကြောင့် ရှေ့ဆက်တိုးလို့မရနိုင်ချိန်မှာ အခု UNGA- ကုလအထွေထွေညီလာခံကို ပြောင်းပြီး ယူကရိန်းဆိုင်ရာညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ ကြိုးပမ်းမှုနဲ့ လေးရက်အတွင်း ရုရှားအပေါ် ထိရောက်တဲ့ပိတ်ဆို့မှု ပြိုင်တူတွန်းအားကို လုပ်နိုင်ခဲ့တယ်၊ ဒီသာဓကကို မြန်မာအတွက်သုံးဖို့ သူ တိုက်တွန်းနေတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ နောက်ရော ကုလအထွေထွေညီလာခံ တတိယကော်မတီမှာ အရေးကြီးတဲ့အကြံပြုခဲ့တာ ရှိပါသေးလားလို့ မေးရာမှာ အင်ဒရူးစ်က ဆက်ပြီး “မြန်မာ့အရေးမကူညီနိုင်ရင်တောင် ဒုက္ခပေးမိတာမျိုးမဖြစ်စေဖို့ အကြံပြုခဲ့” တယ်လို့ အခုလို ဆိုပါတယ်။
“ မြန်မာ့အရေးအပေါ် ကူညီရာမရောက်ဘဲ ဒုက္ခပေးတာမျိုးကို သိလျက်နဲ့ ဒါမှမဟုတ် မသိလိုက်ဘဲလုပ်မိနေတဲ့ နိုင်ငံတွေရှိပါတယ်။ ဥပမာ အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဆိုရင် စစ်တပ်ကခေါ်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာကို သွားကူညီပေးဖို့ ကမ်းလှမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဒီရွေးကောက်ပွဲက စစ်အုပ်စုရဲ့တရားဝင်မှုရဖို့ အလိမ်အညာလုပ်ဇာတ် ပါ။ တကယ်တမ်း ရွေးကောက်ပွဲတခုဖြစ်ဖို့က အတိုက်အခံတွေကို ဖမ်းဆီး နှိပ်စက်သတ်ဖြတ်ပြီး လုပ်လို့ မရပါဘူး။
စစ်အုပ်စုကို ဝေဖန်တာနဲ့ ဥပဒေချိုးဖောက်တယ်ဆိုရင် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်တာလို့ သတ်မှတ်လို့ကို မရပါဘူး။ အခုစစ်ကောင်စီလုပ်နေတာက လက်မခံနိုင်စရာ၊ ဒေါသဖြစ်စရာပါ။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံတကာအစိုးရတွေအနေနဲ့ စစ်အုပ်စုကို ဘယ်လိုအကူအညီတွေပေးပြီးဖြစ်ဖြစ် အခုလို မှားယွင်းမှုကြီးမျိုးကနေ တရားဝင်မှုသွားပေးမိတာမျိုး မဖြစ်စေဖို့ အရေးကြီးနေပါတယ်။ အဓိက သိထားသင့်တာက မြန်မာနိုင်ငံထဲက အခြေအနေတွေ ပိုပိုဆိုးလာနေချိန်မှာ နိုင်ငံတကာက မြန်မာအပေါ်လုပ်ဆောင်တာတွေ မပြောင်းနိုင်ရင်တော့ ဆက်ပြီး တစ တစနဲ့ ပိုဆိုးလာဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။”
ဒီလို ဒုက္ခ ထပ်မပေးမိစေဖို့ထဲမှာ မလေးရှားကနေ မကြာခင်က မြန်မာစစ်တပ်ကထွက်ပြေးလာသူတွေလည်းပါတဲ့ ဒုက္ခသည်ပြန်ပို့တဲ့အစီအစဉ်ကို ထည့်ပြောခဲ့တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ မြန်မာ့အိမ်နီးချင်းတွေအနေနဲ့လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်တွေကို အကူအညီပေးနေသလိုမျိုး ဝိုင်းဝန်းကူညီပေးကြဖို့ကိုလည်း တိုက်တွန်းခဲ့တယ်လို့ အင်ဒရူးစ်က ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။ အခုလို မစ္စတာအင်ဒရူးစ် ကုလရဲ့တတိယကော်မတီမှာ မြန်မာလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာတင်ပြချက်ကို မြန်မာစစ်ကောင်စီဘက်က တုံ့ပြန်ဖို့မေးခဲ့ပေမယ့် အကြောင်းပြန်တာတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အရင် ကုလသမဂ္ဂမှာထိုင်ခဲ့တဲ့ မြန်မာသံအမတ်ဟောင်း အဆက်ဆက်ကတော့ ဒီသတင်းအချက်အလက်တွေက မှားယွင်းတဲ့အချက်အလက်တွေကို ကိုးကားပြီး စွပ်စွဲထားတာ-လို့ ပြောလေ့ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီတခေါက်မှာ မြန်မာကိုကိုယ်စားပြုတဲ့ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းကတော့ အခုအချက်အလက်တွေက လုံးဝ မှန်ကန်တယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
တချိန်တည်းမှာ မစ္စတာအင်ဒရုူးစ်အနေနဲ့ မြန်မာအတိုက်အခံတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကော စိုးရိမ်စရာတွေ့ထားပါလား-လို့ မေးရာမှာ တချို့အချက်အလက်တွေက ကောက်ယူဖို့ခက်ပေမယ့် သူတို့ကိုလည်း ဥပဒေမဲ့သတ်ဖြတ်မှုတွေမလုပ်ဖို့ တိုက်တွန်းထားတယ်၊ NUG အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနဲ့လည်း အမြဲတွေ့လေ့ရှိတယ်၊ ဒါပေမယ့် မြန်မာနိုင်ငံကိုတော့ ဝင်ခွင့်မရသေးဘူး-လို့ အင်ဒရူးစ်က ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အာဆီယံမှာ မြန်မာ့အရေး ပိုတိုးလုပ်ဖို့ကိုလည်း မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့ မကြာခင် လပိုင်းအတွင်းကပဲ သွားဆွေးနွေးခဲ့ရာမှာ အားရစရာတွေရှိခဲ့တယ်လို့လည်း အင်ဒရူးစ်က ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်ခင်ဗျား။
==============
[[Unicode]]
မွနျမာ့အရေး ညှန့ျပေါငျးဖှဲ့ ဖိအားပေးဖို့ ကုလ အထူးကိုယျစားလှယျ တိုကျတှနျး
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဆကျလကျဖွဈပှားနတေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှဟော လူ့ဘောငျလောကမှာ အဆိုးဝါးဆုံးအခွအေနကေို ထငျဟပျနတေယျလို့ မွနျမာဆိုငျရာ ကုလလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျက ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။
ဒီနှဈ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံရဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ တတိယကောျမတီမှာ မွနျမာဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrews က ပွောဆိုလိုကျတာပါ။ တနိုငျငံခငြျးစီရဲ့ မွနျမာအပေါျဖိအားပေးတာတှကေ ထိရောကျမှုမရှိဘဲ အခွအေနအေဆပေါငျးမြားစှာ ပိုဆိုးလာနတေဲ့အတှကျ နိုငျငံတကာညှန့ျပေါငျးဖှဲ့ပွီး ဖိအားပေးဖို့ လိုအပျနပွေီလို့ VOA ကို ပွောပါတယျ။
လုံခွုံကောငျရေးကောငျစီမှာ ယူကရိနျးအရေးမှာ ဗီတိုကွောင့ျအလုပျမဖွဈတဲ့အတှကျ ညှန့ျပေါငျးဖှဲ့ပွီး ကုလအထှထှေညေီလာခံကနေ ရကျပိုငျးအတှငျးအရေးယူနိုငျခဲ့တဲ့ သာဓကမြိုးနဲ့ မွနျမာပွညျသူတှကေိုကူညီသင့ျပါပွီလို့ Tom Andrews က VOA ရဲ့ ကုလသတငျးထောကျ Margaret Besheer နဲ့ သီးသန့ျ တှေ့ဆုံမေးမွနျးမှုမှာ ရှငျးပွခဲ့ပါတယျ။ ကိုဝငျးမငျးက ကောကျနုတျစုစညျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
နယူးယောကျမွို့၊ ကုလသမဂ်ဂရုံးခြုပျမှာ မနေ့ကလုပျတဲ့ (၇၇) ကွိမျမွောကျ ကုလအထှထှေညေီလာခံ UNGA ရဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ဆိုငျတဲ့တတိယကောျမတီအစညျးအဝေးမှာ မစ်စတာ အငျဒရူးက မွနျမာ့လူ့အခှင့ျအရေး အစီရငျခံစာတငျသှငျးခဲ့ပွီး သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲဆကျလုပျခဲ့ပါတယျ။ နောကျပွီး ဗှီအိုအစေတူဒီယိုမှာ သီးသန့ျအငျတာဗြူးပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒီတခေါကျတငျပွခဲ့တဲ့ မွနျမာ့လူ့အခှင့ျအရေး နောကျဆုံးအခွအေနကေို မေးရာမှာ အမရေိကနျလှှတျတောျအမတျဟောငျးလညျးဖွဈတဲ့ အငျဒရူးဈက အခုလို ပွောပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံက လူ့သားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနတှေကေ ဘယျလိုပဲတိုငျးတိုငျး ဆတိုးခြီပွီးတော့ကို ဆိုးဝါးပကြျသုဉျးလာနပေါတယျ။ ထောငျဂဏနျးတှခြေီတဲ့ ပွညျသူတှေ သတျဖွတျခံနရေတယျ၊ ထောငျသောငျးခြီ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံထားရတယျ။ ဒီအထဲ ကလေးတှလေညျး အမြားကွီးကို ပါနတေယျ။ ဒီကလေးအရှယျတှအေပါအဝငျ လူတှေ ညှဉျးပမျးနှိပျစကျခံနရေတယျ။ ဒီစဈအုပျစုရဲ့ရကျစကျမှုတှကေ အတောမသတျနိုငျအောငျကို ဖွဈနတောပါ။ လှနျခဲ့တဲ့ ရကျအနညျးငယျအတှငျးကပဲ စဈအုပျစုအနနေဲ့ ဂီတဖြောျဖွပှေဲတခုကို လကွေောငျးကနပေဈခတျဖို့ အမိန့ျပေးခဲ့တယျ။ သိထားရသမြှ အနညျးဆုံး ၆၀ သကြေခေဲ့ရတယျ။ နောကျထပျလညျး ထိခိုကျသဆေုံးစာရငျး ဆကျလာနတေယျ။
အခုလို မွနျမာမှာ အတိဒုက်ခဆိုကျရောကျမှုကွီးတှေ၊ ရကျစကျမှုအပွည့ျနဲ့ တုနျလှုပျခွောကျခွားစရာတှကေ ဆတိုးခြီကို ပိုဆိုးဆိုးလာနပေါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂကို ကနြောျပနျကွားခငြျတာက ဒီကပျဆိုကျမှုကွီးအပေါျ နိုငျငံတကာတုံ့ပွနျမှုပုံစံတှေ မပွောငျးတော့ဘူးဆိုရငျ ရှေ့ဆကျ အခွအေနကေ ဆိုးသထကျကို ဆိုးလာမှာပါ။”
အဲဒီတော့ နိုငျငံတကာတုံ့ပွနျမှုပုံစံ ဘယျလိုပွောငျးဖို့ ကုလသမဂ်ဂမှာ တငျပွခဲ့ပါသလဲလို့ ဆကျမေးရာမှာ မိနျးပွညျနယျက အောကျလှှတျတောျ အမတျဟောငျးလညျးဖွဈတဲ့ အငျဒရူးဈက အခုလို ဖွပေါတယျ။
“ပထမဆုံးကတော့ မဟာဗြူဟာ ရှိဖို့လိုနတောပါ။ တခြို့နိုငျငံတှကေ ပိတျဆို့မှုတခြို့လုပျထားတယျ။ တခြို့ကတော့ နောကျတမြိုးလုပျတယျ။ တခြို့လညျး သတျသတျမှတျမှတျ လကျနကျပိတျဆို့မှုလုပျတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒါတှကေို ခြိတျဆကျညှိနှိုငျးလုပျတာမြိုးတော့မရှိဘူး၊ မဟာဗြူဟာ မရှိဘူး၊ အာရုံစူးစိုကျလုပျနိုငျတာမြိုးမရှိပါဘူး။ အဲဒီတော့ ရလဒျတှကေ ဒီအငျအားတှကေို စုစညျးရယူနိုငျတဲ့အနအေထားမြိုးမရဘူး။ အဲဒီတော့ ကုလလုံခွုံရေးကောငျစီမှာ အရေးမယူနိုငျရငျ ရပါတယျ။ ဗီတိုရှိတာ သိထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ နိုငျငံတကာညှန့ျပေါငျး တခုဖှဲ့ပွီး စဈအုပျစုရဲ့ ဘယျအားနညျးခကြျတှမှော၊ ဘယျလိုဖိအားမြိုးတှပေေးရငျ ထိရောကျမယျ ဆိုတာ ကုလသမဂ်ဂမှာနိုငျငံတှေ ခြိတျဆကျပေါငျးစပျလုပျဆောငျပွီး အတိအကြ ပဈမှတျထားတဲ့ စီးပှားရေးပိတျ ဆို့မှုတှေ၊ လကျနကျပိတျဆို့မှုတှေ၊ ဝငျငှပေိတျဆို့မှုတှေ စတဲ့ စဈအုပျစုက လူတှသေတျဖို့ အသုံးခနြိုငျ တာတှအေားလုံးကို ပိတျဆို့ပဈမှ ရမှာပါ။ ဒါမှပဲ အပွောငျးအလဲအတှကျ မရှိမဖွဈလိုအပျနတေဲ့ နိုငျငံတကာရဲ့ စုစညျးညီညှတျတဲ့ ပွိုငျတူတှနျးအားကွီးမြိုး ရလာမှာပါ။
အခုလို နိုငျငံတကာညှန့ျပေါငျးဖွဈလာဖို့ ဦးဆောငျနိုငျမယ့ျ အမရေိကနျနဲ့အနောကျနိုငျငံတှမြေိုးကို သီးသန့ျပွောခဲ့တာရှိပါလား-လို့ အမြားနဲ့သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ အယျလျဂြာဇီးရားသတငျးထောကျကမေးရာမှာတော့ အငျဒရူးဈက ပွောခဲ့ပွီးဖွဈပမေယ့ျ ဖွဈမလာသေးဘူး၊ ဆကျတှနျးနပေါတယျ-လို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဒီ အမြားနဲ့သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာပဲ နောကျသတငျးထောကျတဦးက အရငျရှိခဲ့တဲ့ Friends of Myanmar - မွနျမာ့မိတျဆှမြေားအဖှဲ့ လုပျငနျးစဉျ ဆကျသုံးလို့ အထောကျအကူဖွဈနိုငျလား-လို့မေးရာမှာ အငျဒရူးဈက “ကောငျးတဲ့အကွံပါ၊ သုံးလို့ရနသေေးတယျ” လို့ ပွနျပွောခဲ့ပါတယျ။
အဲဒီတော့ အခုလို နိုငျငံတကာညှန့ျပေါငျးအဖှဲ့ကနေ လကျတှေ့ လုပျလာနိုငျတာကို ဗှီအိုအကေ ဆကျမေးရာမှာလညျး အငျဒရူးဈက ယူကရိနျးအရေး ကုလ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ ဗီတိုကွောင့ျ ရှေ့ဆကျတိုးလို့မရနိုငျခြိနျမှာ အခု UNGA- ကုလအထှထှေညေီလာခံကို ပွောငျးပွီး ယူကရိနျးဆိုငျရာညှန့ျပေါငျးအဖှဲ့ ကွိုးပမျးမှုနဲ့ လေးရကျအတှငျး ရုရှားအပေါျ ထိရောကျတဲ့ပိတျဆို့မှု ပွိုငျတူတှနျးအားကို လုပျနိုငျခဲ့တယျ၊ ဒီသာဓကကို မွနျမာအတှကျသုံးဖို့ သူ တိုကျတှနျးနတေယျလို့လညျး ဆိုပါတယျ။ နောကျရော ကုလအထှထှေညေီလာခံ တတိယကောျမတီမှာ အရေးကွီးတဲ့အကွံပွုခဲ့တာ ရှိပါသေးလားလို့ မေးရာမှာ အငျဒရူးဈက ဆကျပွီး “မွနျမာ့အရေးမကူညီနိုငျရငျတောငျ ဒုက်ခပေးမိတာမြိုးမဖွဈစဖေို့ အကွံပွုခဲ့” တယျလို့ အခုလို ဆိုပါတယျ။
“မွနျမာ့အရေးအပေါျ ကူညီရာမရောကျဘဲ ဒုက်ခပေးတာမြိုးကို သိလကြျနဲ့ ဒါမှမဟုတျ မသိလိုကျဘဲလုပျမိနတေဲ့ နိုငျငံတှရှေိပါတယျ။ ဥပမာ အိန်ဒိယနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဆိုရငျ စဈတပျကခေါျတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဆိုတာကို သှားကူညီပေးဖို့ ကမျးလှမျးခဲ့ပါတယျ။ ဒီရှေးကောကျပှဲက စဈအုပျစုရဲ့တရားဝငျမှုရဖို့ အလိမျအညာလုပျဇာတျ ပါ။ တကယျတမျး ရှေးကောကျပှဲတခုဖွဈဖို့က အတိုကျအခံတှကေို ဖမျးဆီး နှိပျစကျသတျဖွတျပွီး လုပျလို့ မရပါဘူး။
စဈအုပျစုကို ဝဖေနျတာနဲ့ ဥပဒခြေိုးဖောကျတယျဆိုရငျ ရှေးကောကျပှဲလုပျတာလို့ သတျမှတျလို့ကို မရပါဘူး။ အခုစဈကောငျစီလုပျနတောက လကျမခံနိုငျစရာ၊ ဒေါသဖွဈစရာပါ။ ဒါကွောင့ျ နိုငျငံတကာအစိုးရတှအေနနေဲ့ စဈအုပျစုကို ဘယျလိုအကူအညီတှပေေးပွီးဖွဈဖွဈ အခုလို မှားယှငျးမှုကွီးမြိုးကနေ တရားဝငျမှုသှားပေးမိတာမြိုး မဖွဈစဖေို့ အရေးကွီးနပေါတယျ။ အဓိက သိထားသင့ျတာက မွနျမာနိုငျငံထဲက အခွအေနတှေေ ပိုပိုဆိုးလာနခြေိနျမှာ နိုငျငံတကာက မွနျမာအပေါျလုပျဆောငျတာတှေ မပွောငျးနိုငျရငျတော့ ဆကျပွီး တစ တစနဲ့ ပိုဆိုးလာဖို့ပဲ ရှိပါတယျ။”
ဒီလို ဒုက်ခ ထပျမပေးမိစဖေို့ထဲမှာ မလေးရှားကနေ မကွာခငျက မွနျမာစဈတပျကထှကျပွေးလာသူတှလေညျးပါတဲ့ ဒုက်ခသညျပွနျပို့တဲ့အစီအစဉျကို ထည့ျပွောခဲ့တယျလို့လညျး ဆိုပါတယျ။ မွနျမာ့အိမျနီးခငြျးတှအေနနေဲ့လညျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှက မှတျဆလငျဒုက်ခသညျတှကေို အကူအညီပေးနသေလိုမြိုး ဝိုငျးဝနျးကူညီပေးကွဖို့ကိုလညျး တိုကျတှနျးခဲ့တယျလို့ အငျဒရူးဈက ဆကျပွောခဲ့ပါတယျ။ အခုလို မစ်စတာအငျဒရူးဈ ကုလရဲ့တတိယကောျမတီမှာ မွနျမာလူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာတငျပွခကြျကို မွနျမာစဈကောငျစီဘကျက တုံ့ပွနျဖို့မေးခဲ့ပမေယ့ျ အကွောငျးပွနျတာတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ အရငျ ကုလသမဂ်ဂမှာထိုငျခဲ့တဲ့ မွနျမာသံအမတျဟောငျး အဆကျဆကျကတော့ ဒီသတငျးအခကြျအလကျတှကေ မှားယှငျးတဲ့အခကြျအလကျတှကေို ကိုးကားပွီး စှပျစှဲထားတာ-လို့ ပွောလေ့ရှိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီတခေါကျမှာ မွနျမာကိုကိုယျစားပွုတဲ့ သံအမတျကွီး ဦးကြောျမိုးထှနျးကတော့ အခုအခကြျအလကျတှကေ လုံးဝ မှနျကနျတယျလို့ ပွောခဲ့ပါတယျ။
တခြိနျတညျးမှာ မစ်စတာအငျဒရုူးဈအနနေဲ့ မွနျမာအတိုကျအခံတပျဖှဲ့တှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှကေော စိုးရိမျစရာတှေ့ထားပါလား-လို့ မေးရာမှာ တခြို့အခကြျအလကျတှကေ ကောကျယူဖို့ခကျပမေယ့ျ သူတို့ကိုလညျး ဥပဒမေဲ့သတျဖွတျမှုတှမေလုပျဖို့ တိုကျတှနျးထားတယျ၊ NUG အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရနဲ့လညျး အမွဲတှေ့လေ့ရှိတယျ၊ ဒါပမေယ့ျ မွနျမာနိုငျငံကိုတော့ ဝငျခှင့ျမရသေးဘူး-လို့ အငျဒရူးဈက ပွောခဲ့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အာဆီယံမှာ မွနျမာ့အရေး ပိုတိုးလုပျဖို့ကိုလညျး မလေးရှားနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးနဲ့ မကွာခငျ လပိုငျးအတှငျးကပဲ သှားဆှေးနှေးခဲ့ရာမှာ အားရစရာတှရှေိခဲ့တယျလို့လညျး အငျဒရူးဈက ဆကျပွောခဲ့ပါတယျခငျဗြား။
