[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်လို့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးရဲ့ မကြာခင်က ဆုံးဖြတ်ချက် ကို ကြည့်ရင် စစ်ခေါင်းဆောင်တွေ၊ သူတို့အမိန့်နာခံသူတွေအားလုံးအနေနဲ့ သူတို့ ကျူးလွန်တဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေအတွက် တရားမျှတမှုရရေး တချိန်မှာ ပြန်ပေးဆပ်ရမယ်ဆိုတာကို သတိပေးနေကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrews ကပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ ICJ မှာ စွဲချက်တင်ခံထားရတဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့အမှုအပေါ် မြန်မာစစ်ကောင်စီရဲ့ကန့်ကွက်ချက်အားလုံးကို ICJ က ပယ်ချခဲ့ပေမယ့် နိုင်ငံတကာဥပဒေနဲ့အညီ ပြန်လည်ခုခံချေပဖို့ ရှိကြောင်း စစ်ကောင်စီဘက်ကလည်း တုံ့ပြန်ထားတာပါ။ မအင်ကြင်းနိုင်က အပြည့်အစုံတင်ပြပေးထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ထင်ရှားတဲ့ဒီမိုကရေစီရေးလှုပ်ရှားသူ နှစ်ဦးအပါအဝင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်သူ လေးဦးကို စစ်ကောင်စီက ကွပ်မျက်ခဲ့ကြောင်း ဇူလိုင် ၂၅ ရက်နေ့က သတင်းမထုတ်ပြန်ခင် ဇူလိုင် ၂၂ ရက်နေ့က နယ်သာလန်နိုင်ငံ the Hague မှာရှိတဲ့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးက မြန်မာနဲ့ ပတ်သက်လို့ စီရင်ချက်တခု ချမှတ်ခဲ့တာပါ။ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် မြန်မာနိုင်ငံက လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ကြောင်း ဂမ်ဘီယာကစွဲတင်ထားတဲ့အမှုကို လက်ခံကြားနာခြင်းမပြုဖို့ မြန်မာရဲ့ ကန့်ကွက်ချက်ကို ICJ က ပယ်ချခဲ့တာပါ။ ဒီအပေါ်မှာ နိုင်ငံတကာဥပဒေနဲ့ အညီ ပြန်လည် ခုခံချေပသွားမယ်လို့ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ဇူလိုင် ၂၄ ရက်နေ့က သတင်းမီဒီယာတွေကို အခုလို တုံံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
“အခုချိန်မှာတော့ ဒီ ဆုံးဖြတ်ချက်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်မှာ အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိလိမ့်မယ်လို့တော့ အားလုံးကပြောတာပေါ့။ သို့သော် တကယ်တွက်ကြည့်ရင်တော့ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်သည် စီရင်ထုံးဖြစ်သွားတာဖြစ်တယ်။ စီရင်ထုံးဖြစ်သွားတာဖြစ်တဲ့အတွက် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေအားလုံးအပေါ်မှာ သက်ရောက်လာမယ်။ ကျနော်တို့အနေနဲ့ကျတော့ ရှေ့ဆက်ပြီး တရားဥပဒေနဲ့အညီ၊ နိုင်ငံတကာ တရားဥပဒေများနဲ့အညီ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရအနေနဲ့ ခိုင်ခိုင်မာမာ ရပ်တည်ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာတွေသာမက အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဆိုးဆိုးရွားရွားရင်ဆိုင်နေရတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် တရားမျှတမှုတွေရရှိရေးနှေးကွေးနေတယ်ဆိုပေမယ့် ICJ ရဲ့ မြန်မာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့စီရင်ချက်ဟာ တကယ့်ကို တိုးတက်မှု ခြေလှမ်းဖြစ်တယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrews က ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“တကယ့်ကိုကြိုဆိုသင့်တဲ့ သတင်းကောင်းပါ။ ဒီလိုဖြစ်မယ်လို့ ကျနော်တို့ အပြည့် အဝမျှော်လင့်ထားတာပါ။ စစ်ကောင်စီဘက်က ကြိုးစားပမ်းစားတုံ့ပြန်ချေပချက်တွေဟာလည်း အဓိပ္ပါယ်မရှိပါဘူး။ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ အခွင့်အာဏာနဲ့ စီရင်ပိုင် ခွင့်ရှိပြီးတော့ ဒီအမှုကို ရှေ့ဆက်လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ တရားမျှတမှုရရှိရေး ကံမကောင်းစွာပဲ နှေးကွေးနေပေမယ့် အခုလို အပြုသဘောဆောင်တဲ့ခြေလှမ်း နောက်တဆင့်လှမ်းလာတာကိုတော့ ကျနော်တို့ ကြိုဆိုရမှာဖြစ်သလို အမှန်တကယ်လည်း ဂုဏ်ပြုရမှာပါ။”
အင်ကြင်းနိုင်။ ။ ဒီတော့ ICJ ကနေ မြန်မာရဲ့ ကန့်ကွက်ချက်တွေကို ပယ်ချလိုက်ပြီးတော့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုစွဲချက်ကို ဆက်ပြီး စစ်ဆေးကြားနာသွားမယ်ဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ရဲ့အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေက ဘာတွေရှိလာမလဲ။
Tom Andrews။ ။ အရေးကြီးဆုံးအချက်ကတော့ စစ်ကောင်စီရော စစ်သားတွေနဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေရော နောက် သူတို့ရဲ့ အမိန့်ပေးမှုအောက်မှာ ရှိနေသူအားလုံးကို သိစေချင်တာက ကမ္ဘာက စောင့်ကြည့်နေတယ်ဆိုတာပါ။ တရားမျှတမှုတွေရဖို့ နှောင့်နှေးနေတယ်ဆိုပေမယ့် ပြန်ရတော့မယ့်အချိန်ကိုသွားနေပြီး သူတို့ တနေ့မှာ တာဝန်ခံရလိမ့်မယ်ဆိုတာကို နားလည်ဖို့လိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် တာဝန်ခံမှု၊ အရေးယူ ယန္တရားတွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင် အပြုသဘောဆောင်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေရှိလာတိုင်း ကြိုဆိုရမယ့် ခြေလှမ်းတခုလို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ သူတို့ကျူးလွန်တဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ၊ ရာဇဝတ်မှုတွေအတွက် ပေးဆပ်ရမယ့်အရေးကို အလွန်အင်မတန်စိုးရိမ်သင့်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက စောင့်ကြည့်နေပြီး သူတို့ကို အရေးယူနိုင်ရေးဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။
အင်ကြင်းနိုင်။ ။ ပြီးခဲ့တဲ့လနှောင်းပိုင်းက ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ Tom Andrews အနေနဲ့ အစီရင်ခံစာတင်ပြပြီးတဲ့နောက် လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေကို ဘယ်လိုသုံးသပ်လဲ။
Tom Andrews ။ ။ အခြေအနေတွေက ကြောက်စရာကောင်းပြီး ပိုဆိုးလာနေပါတယ်။ ကျနော်ရဲ့ မလေးရှားခရီးစဉ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက် လာသူတော်တော်များများနဲ့ စကားပြောဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့တွေဟာ တကယ့်ကို ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ဖွယ်ရာကောင်းတဲ့ အချိန်တွေကို ဖြတ်သန်းခဲ့ကြရတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို ပြောပြခဲ့ကြတယ်။ နောက် ဘေးလွတ်ရာကို ရောက်အောင်ကြိုးစားပြေးလွှားခဲ့ကြရတာတွေကိုလည်း ပြောပြကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခြေအနေတွေဟာ ဆိုးရွားနေတာပါ။ ဒီကနေ့ ကျနော် အင်တာနက်ကနေ စကားပြောခဲ့တဲ့လူတွေဆိုရင် စစ်ကိုင်းကပါ။ သူတို့ရွာတွေ မီးရှို့ခံရတာ၊ စနစ်တကျတိုက်ခိုက်ခံရတာ၊ နောက် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ ပိုပြီးလုပ်လာတာတွေကို ပြောပြကြပါတယ်။ ဆိုတော့ အခြေအနေတွေက ပိုကောင်းမလာပဲ ပိုဆိုးလာနေတာပါ။ တကယ့်ကို ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ အခြေအနေပါ။
Tom Andrews ကိုယ်တိုင် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ ဇွန်လကုန်က တင်ပြခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအစီရင်ခံစာမှာဆိုရင် ၂၀၂၁ ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအကျိုးဆက် ကလေးငယ်တွေအတွက် ဘေးအန္တရာယ်ဆိုးကြီးဖြစ်လာပြီး ကျဆုံးတဲ့ မျိုးဆက်တခုဖြစ်သွားလိမ့်မယ့်လို့ သတိပေးထားပါတယ်။
စစ်တပ်ရဲ့တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွါထွက်ပြေးနေရသူတွေထဲမှာ ကလေးငယ်ပေါင်း ၂ သိန်း ၅ သောင်းကျော်ရှိပြီး လုံခြုံမှုရှိတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းတွင်းရောက်နေတဲ့ကလေး ၁ သိန်း ၃ သောင်းကျော်နဲ့ အိမ်နီးချင်းတိုင်းပြည်တွေမှာ ခိုလှုံနေကြတဲ့ မြန်မာဒုက္ခသည်ကလေးငယ်ပေါင်း သန်းတဝက်ကျော်ရှိတယ်လို့လည်း အထူးကိုယ်စားလှယ် Tom Andrews ရဲ့ အစီရင်ခံစာအနှစ်ချုပ်မှာ ဖော်ပြထားတာပါ။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်ကောင်စီက တရားလက်လွတ်ဖမ်းဆီးခဲ့တဲ့ကလေးငယ် ၁၄,၀၀ ရှိပြီး လက်ရှိချိန်ထိ ဓားစားခံအဖြစ် ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ ကလေး ၆၁ ယောက်ထက်မနည်းရှိတယ်လု့ိလည်းပြောပါတယ်။
အခုလာမယ့် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအစီရင်ခံစာတင်သွင်းဖို့ရှိနေတဲ့ Tom Andrews ရဲ့ ဇွန်လက သွားခဲ့တဲ့ မလေးရှားခရီးစဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ထူးခြားချက်တွေ နဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း သူက အခုလိုပြောပါတယ်။
“မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ကျနော့်ကို မျှော်လင့်ချက်ပေးခဲ့တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်ကို အကောင်အထည်ဖေါ်ရေး ရှေ့ဆက်ဆောင်ရွက်ဖို့ အဆိုပြုချက်တွေကို ဦးဆောင်လုပ်လိုတဲ့ ဆန္ဒ သူ့မှာရှိနေတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒါဟာ သိပ်ကို ကြိုဆိုရမယ့် ခြေလှမ်းပါ။ အလွန် အရေးကြီးတဲ့ ခြေလှမ်းပါပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကြည့်ရင် သူတို့ ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အစုရှယ်ယာတွေက တိုင်းပြည်ထဲမှာ အများကြီးရှိနေပါတယ်။ ကျနော်ထင်တယ်၊ အခုအကျပ်အတည်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူတို့ရှယ်ယာတွေ အများဆုံးရှိနေပြီးတော့ ဒါတွေဟာ သူတို့ကို ပိုပြီး ထိခိုက်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အာဆီယံနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ပြင်းထန်တဲ့အရေးယူမှုတွေလုပ်ဖို့ အကြောင်းပြချက်တွေရှိနေပါတယ်။ အခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်လို့ ဘယ်လိုညှိုနှိုင်းသင့်သလဲဆိုတဲ့ မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Saifuddin ရဲ့ လက်တွေ့ကျပြီး တိကျတဲ့ အကြံပြုချက်တွေရှိနေပါပြီ။ အဲဒီထဲမှာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUG နဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံဖို့ အဆိုပြုချက်လည်းပါသလို သူကိုယ်တိုင်လည်း လက်တွေ့လုပ်ဆောင်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ ဒါတွေအားလုံးဟာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ခြေလှမ်းတွေဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ထပ်လည်း အာဆီယံဘက်က အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ခြေလှမ်းတွေထပ်ပြီးဦးတည်လာဖို့ ကျနော်မျှော်လင့်ထားပါတယ်။
=============
[[Unicode]]
ICJ အဆုံးအဖွတျကွောင့ျ တရားမြှတရေးပွနျရဖို့ ကုလကိုယျစားလှယျမြှောျလင့ျ
မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျလို့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးရဲ့ မကွာခငျက ဆုံးဖွတျခကြျ ကို ကွည့ျရငျ စဈခေါငျးဆောငျတှေ၊ သူတို့အမိန့ျနာခံသူတှအေားလုံးအနနေဲ့ သူတို့ ကြူးလှနျတဲ့ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှအေတှကျ တရားမြှတမှုရရေး တခြိနျမှာ ပွနျပေးဆပျရမယျဆိုတာကို သတိပေးနကွေောငျး မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrews ကပွောကွားလိုကျပါတယျ။ ICJ မှာ စှဲခကြျတငျခံထားရတဲ့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုကြူးလှနျခဲ့တယျဆိုတဲ့အမှုအပေါျ မွနျမာစဈကောငျစီရဲ့ကန့ျကှကျခကြျအားလုံးကို ICJ က ပယျခခြဲ့ပမေယ့ျ နိုငျငံတကာဥပဒနေဲ့အညီ ပွနျလညျခုခံခြပေဖို့ ရှိကွောငျး စဈကောငျစီဘကျကလညျး တုံ့ပွနျထားတာပါ။ မအငျကွငျးနိုငျက အပွည့ျအစုံတငျပွပေးထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ထငျရှားတဲ့ဒီမိုကရစေီရေးလှုပျရှားသူ နှဈဦးအပါအဝငျ စဈအာဏာသိမျးမှုကိုဆန့ျကငြျသူ လေးဦးကို စဈကောငျစီက ကှပျမကြျခဲ့ကွောငျး ဇူလိုငျ ၂၅ ရကျနေ့က သတငျးမထုတျပွနျခငျ ဇူလိုငျ ၂၂ ရကျနေ့က နယျသာလနျနိုငျငံ the Hague မှာရှိတဲ့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးက မွနျမာနဲ့ ပတျသကျလို့ စီရငျခကြျတခု ခမြှတျခဲ့တာပါ။ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ မွနျမာနိုငျငံက လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျကွောငျး ဂမျဘီယာကစှဲတငျထားတဲ့အမှုကို လကျခံကွားနာခွငျးမပွုဖို့ မွနျမာရဲ့ ကန့ျကှကျခကြျကို ICJ က ပယျခခြဲ့တာပါ။ ဒီအပေါျမှာ နိုငျငံတကာဥပဒနေဲ့ အညီ ပွနျလညျ ခုခံခြပေသှားမယျလို့ စဈကောငျစီပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးက ဇူလိုငျ ၂၄ ရကျနေ့က သတငျးမီဒီယာတှကေို အခုလို တုံံ့ပွနျခဲ့ပါတယျ။
“အခုခြိနျမှာတော့ ဒီ ဆုံးဖွတျခကြျကတော့ မွနျမာနိုငျငံအပေါျမှာ အကြိုးသကျရောကျမှုရှိလိမ့ျမယျလို့တော့ အားလုံးကပွောတာပေါ့။ သို့သောျ တကယျတှကျကွည့ျရငျတော့ ဒီဆုံးဖွတျခကြျသညျ စီရငျထုံးဖွဈသှားတာဖွဈတယျ။ စီရငျထုံးဖွဈသှားတာဖွဈတဲ့အတှကျ ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှအေားလုံးအပေါျမှာ သကျရောကျလာမယျ။ ကနြောျတို့အနနေဲ့ကတြော့ ရှေ့ဆကျပွီး တရားဥပဒနေဲ့အညီ၊ နိုငျငံတကာ တရားဥပဒမြေားနဲ့အညီ မွနျမာနိုငျငံအစိုးရအနနေဲ့ ခိုငျခိုငျမာမာ ရပျတညျဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာတှသောမက အာဏာသိမျးပွီးနောကျ အကွမျးဖကျမှုတှေ ဆိုးဆိုးရှားရှားရငျဆိုငျနရေတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှအေတှကျ တရားမြှတမှုတှရေရှိရေးနှေးကှေးနတေယျဆိုပမေယ့ျ ICJ ရဲ့ မွနျမာနဲ့ ပတျသကျတဲ့စီရငျခကြျဟာ တကယ့ျကို တိုးတကျမှု ခွလှေမျးဖွဈတယျလို့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrews က ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“တကယ့ျကိုကွိုဆိုသင့ျတဲ့ သတငျးကောငျးပါ။ ဒီလိုဖွဈမယျလို့ ကနြောျတို့ အပွည့ျ အဝမြှောျလင့ျထားတာပါ။ စဈကောငျစီဘကျက ကွိုးစားပမျးစားတုံ့ပွနျခြပေခကြျတှဟောလညျး အဓိပ်ပါယျမရှိပါဘူး။ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ အခှင့ျအာဏာနဲ့ စီရငျပိုငျ ခှင့ျရှိပွီးတော့ ဒီအမှုကို ရှေ့ဆကျလုပျဆောငျသှားမယျလို့ မြှောျလင့ျပါတယျ။ တရားမြှတမှုရရှိရေး ကံမကောငျးစှာပဲ နှေးကှေးနပေမေယ့ျ အခုလို အပွုသဘောဆောငျတဲ့ခွလှေမျး နောကျတဆင့ျလှမျးလာတာကိုတော့ ကနြောျတို့ ကွိုဆိုရမှာဖွဈသလို အမှနျတကယျလညျး ဂုဏျပွုရမှာပါ။”
အငျကွငျးနိုငျ။ ။ ဒီတော့ ICJ ကနေ မွနျမာရဲ့ ကန့ျကှကျခကြျတှကေို ပယျခလြိုကျပွီးတော့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုစှဲခကြျကို ဆကျပွီး စဈဆေးကွားနာသှားမယျဆိုတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျရဲ့အကြိုးသကျရောကျမှုတှကေ ဘာတှရှေိလာမလဲ။
Tom Andrews။ ။ အရေးကွီးဆုံးအခကြျကတော့ စဈကောငျစီရော စဈသားတှနေဲ့ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှရေော နောကျ သူတို့ရဲ့ အမိန့ျပေးမှုအောကျမှာ ရှိနသေူအားလုံးကို သိစခေငြျတာက ကမ်ဘာက စောင့ျကွည့ျနတေယျဆိုတာပါ။ တရားမြှတမှုတှရေဖို့ နှောင့ျနှေးနတေယျဆိုပမေယ့ျ ပွနျရတော့မယ့ျအခြိနျကိုသှားနပွေီး သူတို့ တနေ့မှာ တာဝနျခံရလိမ့ျမယျဆိုတာကို နားလညျဖို့လိုပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ တာဝနျခံမှု၊ အရေးယူ ယန်တရားတှနေဲ့ ပတျသကျလာရငျ အပွုသဘောဆောငျတဲ့ လှုပျရှားမှုတှရှေိလာတိုငျး ကွိုဆိုရမယ့ျ ခွလှေမျးတခုလို့ ကနြောျမွငျပါတယျ။ စဈကောငျစီအနနေဲ့ သူတို့ကြူးလှနျတဲ့ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှေ၊ ရာဇဝတျမှုတှအေတှကျ ပေးဆပျရမယ့ျအရေးကို အလှနျအငျမတနျစိုးရိမျသင့ျပါတယျ။ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးက စောင့ျကွည့ျနပွေီး သူတို့ကို အရေးယူနိုငျရေးဆကျလကျဆောငျရှကျနပေါတယျ။
အငျကွငျးနိုငျ။ ။ ပွီးခဲ့တဲ့လနှောငျးပိုငျးက ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ Tom Andrews အနနေဲ့ အစီရငျခံစာတငျပွပွီးတဲ့နောကျ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနကေို ဘယျလိုသုံးသပျလဲ။
Tom Andrews ။ ။ အခွအေနတှေကေ ကွောကျစရာကောငျးပွီး ပိုဆိုးလာနပေါတယျ။ ကနြောျရဲ့ မလေးရှားခရီးစဉျမှာ မွနျမာနိုငျငံကနေ ထှကျပွေးလှတျမွောကျ လာသူတောျတောျမြားမြားနဲ့ စကားပွောဖွဈပါတယျ။ သူတို့တှဟော တကယ့ျကို ကွောကျရှံ့ထိတျလန့ျဖှယျရာကောငျးတဲ့ အခြိနျတှကေို ဖွတျသနျးခဲ့ကွရတဲ့ အတှေ့အကွုံတှကေို ပွောပွခဲ့ကွတယျ။ နောကျ ဘေးလှတျရာကို ရောကျအောငျကွိုးစားပွေးလှှားခဲ့ကွရတာတှကေိုလညျး ပွောပွကွပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ အခွအေနတှေဟော ဆိုးရှားနတောပါ။ ဒီကနေ့ ကနြောျ အငျတာနကျကနေ စကားပွောခဲ့တဲ့လူတှဆေိုရငျ စဈကိုငျးကပါ။ သူတို့ရှာတှေ မီးရှို့ခံရတာ၊ စနဈတကတြိုကျခိုကျခံရတာ၊ နောကျ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှေ ပိုပွီးလုပျလာတာတှကေို ပွောပွကွပါတယျ။ ဆိုတော့ အခွအေနတှေကေ ပိုကောငျးမလာပဲ ပိုဆိုးလာနတောပါ။ တကယ့ျကို ကွောကျစရာကောငျးတဲ့ အခွအေနပေါ။
Tom Andrews ကိုယျတိုငျ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ ဇှနျလကုနျက တငျပွခဲ့တဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာအစီရငျခံစာမှာဆိုရငျ ၂၀၂၁ ဖဖေေါျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ စဈအာဏာသိမျးမှုအကြိုးဆကျ ကလေးငယျတှအေတှကျ ဘေးအန်တရာယျဆိုးကွီးဖွဈလာပွီး ကဆြုံးတဲ့ မြိုးဆကျတခုဖွဈသှားလိမ့ျမယ့ျလို့ သတိပေးထားပါတယျ။
စဈတပျရဲ့တိုကျခိုကျမှုကွောင့ျ နရေပျစှန့ျခှါထှကျပွေးနရေသူတှထေဲမှာ ကလေးငယျပေါငျး ၂ သိနျး ၅ သောငျးကြောျရှိပွီး လုံခွုံမှုရှိတဲ့ ဒုက်ခသညျစခနျးတှငျးရောကျနတေဲ့ကလေး ၁ သိနျး ၃ သောငျးကြောျနဲ့ အိမျနီးခငြျးတိုငျးပွညျတှမှော ခိုလှုံနကွေတဲ့ မွနျမာဒုက်ခသညျကလေးငယျပေါငျး သနျးတဝကျကြောျရှိတယျလို့လညျး အထူးကိုယျစားလှယျ Tom Andrews ရဲ့ အစီရငျခံစာအနှဈခြုပျမှာ ဖောျပွထားတာပါ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး စဈကောငျစီက တရားလကျလှတျဖမျးဆီးခဲ့တဲ့ကလေးငယျ ၁၄,၀၀ ရှိပွီး လကျရှိခြိနျထိ ဓားစားခံအဖွဈ ထိနျးသိမျးထားတဲ့ ကလေး ၆၁ ယောကျထကျမနညျးရှိတယျလု့ိလညျးပွောပါတယျ။
အခုလာမယ့ျ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံမှာ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာအစီရငျခံစာတငျသှငျးဖို့ရှိနတေဲ့ Tom Andrews ရဲ့ ဇှနျလက သှားခဲ့တဲ့ မလေးရှားခရီးစဉျနဲ့ ပတျသကျလို့ ထူးခွားခကြျတှေ နဲ့ ပတျသကျလို့လညျး သူက အခုလိုပွောပါတယျ။
“မလေးရှားနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးက ကနြော့ျကို မြှောျလင့ျခကြျပေးခဲ့တယျလို့ မွငျပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီခကြျငါးရပျကို အကောငျအထညျဖေါျရေး ရှေ့ဆကျဆောငျရှကျဖို့ အဆိုပွုခကြျတှကေို ဦးဆောငျလုပျလိုတဲ့ ဆန်ဒ သူ့မှာရှိနတောတှေ့ရပါတယျ။ ဒါဟာ သိပျကို ကွိုဆိုရမယ့ျ ခွလှေမျးပါ။ အလှနျ အရေးကွီးတဲ့ ခွလှေမျးပါပဲ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကွေည့ျရငျ သူတို့ ရဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှု အစုရှယျယာတှကေ တိုငျးပွညျထဲမှာ အမြားကွီးရှိနပေါတယျ။ ကနြောျထငျတယျ၊ အခုအကပြျအတညျးနဲ့ ပတျသကျပွီး သူတို့ရှယျယာတှေ အမြားဆုံးရှိနပွေီးတော့ ဒါတှဟော သူတို့ကို ပိုပွီး ထိခိုကျစမှောဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အာဆီယံနိုငျငံတှအေနနေဲ့ ပွငျးထနျတဲ့အရေးယူမှုတှလေုပျဖို့ အကွောငျးပွခကြျတှရှေိနပေါတယျ။ အခုဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ပတျသကျလို့ ဘယျလိုညှိုနှိုငျးသင့ျသလဲဆိုတဲ့ မလေးရှားနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Saifuddin ရဲ့ လကျတှေ့ကပြွီး တိကတြဲ့ အကွံပွုခကြျတှရှေိနပေါပွီ။ အဲဒီထဲမှာ အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရ NUG နဲ့ ထိတှေ့ဆကျဆံဖို့ အဆိုပွုခကြျလညျးပါသလို သူကိုယျတိုငျလညျး လကျတှေ့လုပျဆောငျခဲ့တာတှေ့ရပါတယျ။ ဒါတှအေားလုံးဟာ အပွုသဘောဆောငျတဲ့ ခွလှေမျးတှဖွေဈပါတယျ။ နောကျထပျလညျး အာဆီယံဘကျက အပွုသဘောဆောငျတဲ့ ခွလှေမျးတှထေပျပွီးဦးတညျလာဖို့ ကနြောျမြှောျလင့ျထားပါတယျ။
