ျမန္မာႏိုင္ငံကို ပထမဆံုးခရီးစဥ္အျဖစ္နဲ႔ ၁၀ ရက္ၾကာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာဆိုင္ရာ ကုလလူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစၥ္ယန္ဟီးလီဟာ ဒီကေန႔မွာ အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္း အသီးသီးနဲ႔ေတြ႔ဆံုၿပီး က႑ေပါင္းစံုက တင္ျပလာတဲ့ ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို နားေထာင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဒီကေန႔ေဆြးေႏြးပဲြမွာ ျမန္မာ့တရားစီရင္ေရး၊ အမ်ိဳးသမီးေရးရာနဲ႔ မီဒီယာေတြရဲ႕ အခန္းက႑ေတြပါဝင္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္ ခိုင္မာမႈမရွိေသးတာေတြကို အေလးေပး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာပါ။ ဒီကေန႔ ကုလလူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္နဲ႔ ျမန္မာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲအေၾကာင္းကိုေတာ့ မသိဂႌထုိက္က တင္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္အသစ္ မစၥ ယန္ဟီးလီက ဒီကေန႔ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္း အသီးသီးက ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုပဲြကို တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ Equility Myanmar ရဲ႕ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြမွာ တရားဥပေဒမ႑ိဳင္က သမာသမတ္ရွိရွိ မရပ္တည္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေတြကို အဓိကထား ေဆြးေႏြးခဲ့တာပါ။
“က်ေနာ္တို႔တုိင္းျပည္မွာက အခုအခ်ိန္အထိ တရားဥပေဒက လိုရင္တမ်ဳိး၊ မလိုရင္တမ်ဳိး ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥေတြကို က်ေနာ္ တင္ျပပါတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ တခါတေလ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ မရွိတဲ့အတြက္ ျပည္သူလူထုက တရားဥပေဒ စီရင္မႈအပိုင္းကို ခံယူႏုိင္မႈ မရွိဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ကို ေထာက္ျပတယ္။ ဒါထက္ ပိုဆုိးတာကေတာ့ အျပစ္ေပး အေရးယူရမယ့္သူေတြက အပစ္ေပး အေရးယူမခံဘဲနဲ႔ လြတ္ေျမာက္ေနတဲ့ကိစၥ- ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ေျပာပါတယ္ခင္ဗ်။ ေနာက္တခုက မုန္းတီးမႈ လႈံ႔ေဆာ္တဲ့အရာေတြက တကယ့္ကို ကာကြယ္တားဆီးမႈ မရွိဘဲနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့အပိုင္းေတြ၊ ဒါကို က်ေနာ္တင္ျပတယ္။ အဲဒါေတြေၾကာင့္မို႔လို႔ တေယာက္ကိုတေယာက္ အထင္အျမင္လဲြမွားၿပီး မုန္းတီးမႈေတြ၊ အဲဒီကမွတဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုထိခုိက္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြအထိ ေသြးထုိးလႈံ႔ေဆာ္မႈေတြ ျဖစ္ပ်က္ေနတယ္၊ အဲဒီလိုမ်ဳိး လႈံ႔ေဆာ္ေနတဲ့သူေတြကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိဘဲနဲ႔ ဒါကို လ်စ္လွ်ဴ႐ႈျခင္းကလည္း အစိုးရရဲ႕ တာဝန္ပ်က္ကြက္မႈ တခုျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း က်ေနာ္တို႔ ေျပာျပပါတယ္။”
ကုလ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္သစ္ မစၥ ယန္ဟးီလီ ကေတာ့ လတ္တေလာႏွစ္ပိုင္းေတြ အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားလာတဲ့ လူမ်ိဳးစြဲ ဘာသာစြဲ မုန္းတီးမႈ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေတာ္ေလး ထဲထဲ၀င္၀င္ ေဆြးေႏြးခဲ႔တယ္လို႔ Equility Myanmar ရဲ႕ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာပါတယ္။
“သူ႔အေနနဲ႔ စိတ္ဝင္စားတဲ့အခ်က္ေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ မုန္တီးမႈ လႈံ႔ေဆာ္ေဟာေျပာမႈကို ေတာ္ေတာ္ ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားတာကို ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြ လုပ္ေနၾကလဲ၊ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြ လုပ္ႏိုင္မယ္လို႔ ယူဆသလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို အေသးစိတ္ ေမးပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာက မုန္းတီးမႈဆိုတဲ့ဟာက social media ေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ social media ေတြေပၚမွာလည္း ကန္႔သတ္မႈေတြ လုပ္သင့္တယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အစိုးရကလည္း မုန္းတီးမႈ လႈံ႔ေဆာ္ ေျပာဆိုတဲ့သူေတြကို တိက်တဲ့အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈ ရွိကိုရွိသင့္တယ္။ ဒါေတြ ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ဖိအားေပး ေပးဖို႔၊ ဒါေတြကို တုိက္တြန္းေပးဖို႔ က်ေနာ္တို႔ တိုက္တြန္းသြားတာကို သူ႔အေနနဲ႔ လက္ခံတဲ့ပံုစံ ေတြ႔ရပါတယ္။”
ကုလ သမဂၢရဲ႕ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မတီဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူ မစၥ ယန္ဟီးလီဟာဆိုရင္ ၂၀၁၄ ေမလက ၆ ႏွစ္တာ သက္တမ္းကုန္ဆံုးသြားတဲ့ အရင္ ျမန္မာဆိုင္ရာ ကုလ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္ အိုေဟး ကင္တားနားရဲ႕ေနရာမွာ ဇြန္လ အတြင္း အစားထုိး ခန္႔အပ္ခံရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ မစၥတာ ကင္တားနားကေတာ့ ျပည္၀င္ခြင့္ရဖို႔ လနဲ႔ခ်ီ ေစာင့္ဆိုင္းခဲ့ရၿပီး အခု မစၥလီ ကေတာ့ သူမ ခန္႔အပ္ ခံရၿပီး တလအၾကာမွာပဲ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကို အခု ၁၀ ရက္ၾကာ ခရီးစဥ္ လာေရာက္ခဲ့သူပါ။ ဒါေၾကာင့္ အခု လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္သစ္ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္မႈအေပၚမွာေရာ ျမန္မာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ႐ႈျမင္ခ်က္ကိုေတာ့ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
“မစၥတာကင္တားနားကေတာ့ သူကိုယ္တုိင္က ေရွ႕ေနျဖစ္တဲ့အတြက္ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာကို ပိုမိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားတဲ့သေဘာမ်ဳိး က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ သူ႔အေနနဲ႔ legal reform လို႔ေခၚတဲ့ ဥပေဒေတြ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ judicial system တရားစီရင္ေရးရဲ႕ လြတ္လပ္မႈ အေၾကာင္း ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားမယ္၊ မစၥ္ ယန္ဟီးလီကေတာ့ သူ႔အေနနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္တဲ့အတြက္ အခုနကလို အမ်ဳိးသမီးကိစၥေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားတာမ်ဳိး က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ႏုိင္တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ နဂိုရ္ကတည္းက သူက ကေလးအခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ေကာ္မတီရဲ႕ ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကေလးအခြင့္အေရးကို ပိုမိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားတဲ့သေဘာမ်ဳိး ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔အေနနဲ႔ ဒီတုိင္းျပည္အေပၚ ဘယ္ေလာက္ပဲ စိတ္ဝင္စား၊ စိတ္ဝင္စား တိုင္းျပည္ရဲ႕အေနအထားကို သူ႔အေနနဲ႔ ပိုမိုၿပီးေတာ့ ေလ့လာေနတဲ့သေဘာ၊ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရတယ္။ အေၾကာင္းအရာတိုင္းကို သူ ေသခ်ာ ေလ့လာတယ္။ နားေထာင္တယ္၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူ႔အေနနဲ႔ အသစ္အဆန္း ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ကိစၥမ်ဳိး၊ အဲဒီေတာ့ အရင္တုန္းက မစၥတာ ကင္တားနားရဲ႕ အားေကာင္းခ်က္ကေတာ့ အေတြ႔အႀကံဳေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္၊ ဒါကို ေလ့လာမႈရွိတဲ့အတြက္ သူ႔အေနနဲ႔ ဒါကို အေၾကာင္းအရာေတြ ပိုၿပီးေတာ့ သေဘာေပါက္တဲ့ဟာမ်ဳိး၊ မစၥ္ ယန္ဟီးလီရဲ႕ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ သူက အသစ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပိုမိုၿပီးေတာ့ အာ႐ံုစိုက္မႈ ပိုၿပီးေတာ့ ရွိတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားေနတယ္။ အားလံုးက အသစ္အဆန္းျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကိစၥတုိင္းကို သူ ေလ့လာစံုစမ္းလိုတဲ့ဆႏၵ ေတြ႔ေနရတာက ဒီႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ကုလလူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္သစ္ မစၥယန္ဟီးလီရဲ႕ အခု ခရီးစဥ္အတြင္း ရရွိခဲ႔တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုေတာ့ လာမယ့္ ေအာက္တိုဘာလမွာ က်င္းပမယ့္ ကုလ အေထြေထြညီလာခံမွာ ပထမဆံုး အစီရင္ခံတင္သြင္းမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။
