စီးပြားေရးဆက္ဆံမႈေတြ တုိးျမႇင့္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္ၿပီး အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ အေရွ႔ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားအသင္း (အာဆီယံ) တုိ႔ စက္တင္ဘာလထဲ နယူးေယာက္ၿမိဳ႔မွာ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း အာဆီယံ အသင္း၀င္ ႏုိင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ရဲ႔ ဆက္ဆံေရးမွာ အဖုအထစ္ေတြကလည္း ရွိေနဆဲ ျဖစ္တာမုိ႔ စီးပြားကူးသန္းမႈေတြ တုိးလာေပမဲ့ အက်ဳိးရွိႏုိင္ပါ့မလား ဆုိတာကုိ သံသယေတြလည္းရွိေနၾကပါတယ္။ အေမရိကန္-အာဆီယံ စီးပြားေရး ဆက္ဆံမႈေတြၾကားက ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႔ အခန္းက႑ ဘယ္လုိရွိမလဲ ဆုိတာေတြကုိေတာ့ ဒီတပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရးက႑မွာ ကုိေအာင္လြင္ဦး က တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ေရရွည္ခံမယ့္ စီးပြားေရးဖြ႔ံၿဖိဳးမႈေတြ အတြက္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက အာဆီယံအသင္းႀကီးနဲ႔ ကုန္သြယ္မႈေတြ တုိးျမႇင့္ လုပ္ကုိင္သြားဖုိ႔ ရည္ရြယ္ထားေပမဲ့ စီးပြားေရးအရ ပိတ္ဆုိ႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ခ်မွတ္ခံထားရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီအထဲမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ၀င္ဆန္႔ႏုိင္မယ့္ အေျခအေနေတြ မရွိပဲ ျဖစ္ေနဆဲပါ။ စီးပြားေရး ဆက္ဆံမႈေတြ တုိးခ်ဲ႔သြားႏုိင္ေရး ရည္ရြယ္ၿပီး အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အေမရိကန္ သမၼတ ဘရက္ခ္ အုိဘားမားသာမက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ပါ နယူးေယာက္ၿမိဳ႔မွာ စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔က ေတြ႔ဆုံခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒုတိယအႀကိမ္ အေမရိကန္-အာဆီယံ ထိပ္သီး အစည္းအေ၀းပဲြ အတြက္ အေရွ႔ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံခ်ိန္မွာလည္း သမၼတ အုိဘားမား က စီးပြားေရး ဆက္ဆံမႈေတြ တုိးျမႇင့္္မယ့္ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကုိ အေလးထား ေျပာဆုိသြားတာပါ။
“အာဆီယံနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႔ ကုန္သြယ္မႈေတြဟာ ႀကီးထြားလာေနပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အေမရိကန္ကေန အာဆီယံႏုိင္ငံေတြကုိ တင္ပုိ႔မႈေတြဟာ ဆုိရင္လည္း တျခားေဒသေတြလုိပဲ (၂) ဆေလာက္အထိ အလွ်င္အျမန္ တုိးလာေနတာပါ။ ဒီအတြက္ အေရွ႔ေတာင္ အာရွဟာ အေမရိကန္ ျပည္ပပုိ႔ကုန္ေတြ (၂) ဆ တင္ပုိ႔ဖုိ႔အတြက္ က်ေနာ္ ရည္မွန္းထားတာကုိ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္ေရးမွာ အေရးႀကီးလာေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းပဲြအၿပီး ပူးတဲြထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ အာဆီယံ တုိ႔ရဲ႔ အက်ဳိးစီးပြားေတြ အျပန္အလွန္ ဆက္ႏြယ္မႈဟာ ပုိလုိ႔သာ ႀကီးထြားလာေနတယ္၊ အခုဆုိရင္ အျပန္အလွန္ ကုန္သြယ္မႈ ပမာဏဟာ ဆုိရင္လည္း သန္းေပါင္း ၁၄၆,၀၀၀ အထိ ရွိေနၿပီလုိ႔ ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ အာရွဖြ႔ံၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ADB) ကေတာ့ ေနာက္ႏွစ္မွာ အေမရိကန္-အာဆီယံ ကုန္သြယ္မႈေတြဟာ ၆.၇ ရာခုိင္ႏႈန္း အထိ ႀကီးထြားလာမယ္လုိ႔ ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ အာဆီယံအသင္း၀င္ႏုိင္ငံေတြက အေမရိကန္ ကုန္ပစၥည္းေတြကုိ ၀ယ္ယူစားသုံးမႈႏႈန္း ႀကီးထြားလာေနတာဟာ ဆုိရင္လည္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ၀ယ္ယူစားသုံးမႈနဲ႔ ႏႈိင္းစာရင္ ပ်မ္းမွ်တဦးခ်င္း၀ယ္ယူမႈက (၂) ဆေလာက္ ရွိေနသလုိ၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံနဲ႔ စာရင္ေတာ့ (၉) ဆနီးပါးအထိ ရွိေနတာပါ။
ဒါေပမဲ့လည္း ဒီလုိ ကုန္သြယ္မႈေတြ ႀကီးထြားလာေနတာေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံက ခံစားရမယ့္ အလားအလာေတြကေတာ့ နည္းပါးေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ၊ ႏုိင္ငံေရး အေျခအေန တုိးတက္မႈ မရွိဘူးဆုိၿပီး အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက စီးပြားေရး၊ သံတမန္ေရး ပိတ္ဆုိ႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ရွိေနတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးမႈေတြ လုပ္ခဲ့တဲ့ အေမရိကန္-အာဆီယံ စီးပြားေရးေကာင္စီ က အႀကီးတန္း ျပန္ၾကားေရးတာ၀န္ခံ တဦးျဖစ္တဲ့ Anthony Nelson က ေျပာပါတယ္။
“သိသာတာကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈေတြ ခ်မွတ္ထားတာပါပဲ။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ တုိးခ်ဲ႔ဖုိ႔ ဆုိတာကလည္း သိသိသာသာ အဟန္႔အတားေတြ ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။”
အေမရိကန္-အာဆီယံတုိ႔ရဲ႔ ေဆြးေႏြးပဲြအၿပီး ပူးတဲြထုတ္ျပန္ခ်က္မွာဆုိရင္လည္းပဲ ျမန္မာစစ္အစုိးရက ႏုိ၀င္ဘာလ (၇) ရက္ေန႔ က်င္းပဖုိ႔ စီစဥ္ထားတဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြဟာ ႏုိင္ငံတကာက လက္ခံႏုိင္မယ့္ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈေတြနဲ႔ အားလုံးပါ၀င္ၿပီး လြတ္လပ္၊ တရားမွ်တမႈ ရွိဖုိ႔လုိတဲ့အေၾကာင္း ေတာင္းဆုိခဲ့တာပါ။ ေၾကညာခ်က္မွာ ထည့္သြင္းခဲ့တာမ်ဳိး မရွိေပမဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက ႏုိင္ငံေရး ျပႆနာေတြကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံစဥ္ အေမရိကန္ သမၼတက တုိက္တြန္းခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလုိ ဆက္ဆံေရးမွာ အဖုအထစ္ျဖစ္စရာေတြ ရွိေနဆဲ ျဖစ္ေပမဲ့လုိ႔ အေမရိကန္သာမက အာဆီယံအသင္း အေနနဲ႔ကေတာ့ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံမႈေတြ တုိးျမႇင့္သြားဖုိ႔ သႏၷိ႒ာန္ခ်ထားၾကတာပါ။ ဒါကုိလည္း အာဆီယံရဲ႔ အလွည့္က်ဥကၠ႒ျဖစ္တဲ့ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံ သမၼတ ငုယင္ မင္းထရက္ (Nguyen Minh Triet) က အစည္းအေ၀းပဲြအတြင္း စကားျပန္ကတဆင့္ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
“ဗီယက္နမ္နဲ႔ အာဆီယံတုိ႔ဟာ အေမရိကန္နဲ႔ ၂ ႏုိင္ငံဆက္ဆံေရးပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏုိင္ငံစုံ ဆက္ဆံေရးအရပဲျဖစ္ျဖစ္ ပုိမုိတုိးတက္ ေကာင္းမြန္ေအာင္ အားေပးပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးကုိ ေနာက္ထပ္တဆင့္ျမွင့္ၿပီး၊ ဘက္ေပါင္းစုံက ပါ၀င္ႏုိင္ေအာင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ၿငိမ္ေရးနဲ႔ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရးအတြက္ လက္ဆုပ္လက္ကုိင္ ျပႏုိင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားခ်င္ပါတယ္။”
သမၼတ အုိဘားမားကလည္း အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံစဥ္ အေမရိကန္ အေနနဲ႔ အာရွတုိက္နဲ႔ဆုိင္တဲ့ ကိစၥေတြမွာ ခုိင္ခုိင္မာမာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္သြားမယ့္ အေၾကာင္းနဲ႔ သူ႔ရဲ႔ သမၼတတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္စဥ္ ကာလတေလွ်ာက္ အေမရိကန္က အာရွမွာ ဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑က ပါ၀င္သြားမယ့္အေၾကာင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေျပာဆုိထားခဲ့ၿပီး ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိခဲ့တာပါ။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာစစ္အစုိးရအေပၚ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ခ်မွတ္ထားတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ သမၼတ အုိဘားမား အစုိးရ တက္လာစဥ္ကစလုိ႔ေတာ့ စစ္အစုိးရနဲ႔ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းမႈေတြလုပ္ဖုိ႔ ကမ္းလွမ္းခဲ့သလုိ အျပန္အလွန္အေနနဲ႔ စီးပြားေရး ဆက္ဆံမႈေတြေတာင္ လုပ္ဖုိ႔ မက္လုံးေပး ဆဲြေဆာင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ အစုိးရအေနနဲ႔ ဒီလုိ ထိေတြ႔ ဆက္ဆံမႈေတြကုိ လုပ္သြားႏုိင္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ လတ္တေလာ အဆက္အဆံမရွိေသးတဲ့ စီးပြားကုန္သြယ္မႈေတြလည္း ျဖစ္လာႏုိင္စရာ ရွိလိမ့္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္းလည္း အေမရိကန္-အာဆီယံ စီးပြားေရးေကာင္စီ တာ၀န္ရွိသူတဦးျဖစ္တဲ့ Anthony Nelson က ေျပာဆုိခဲ့တာပါ။
“အစုိးရအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိမႈေတြကုိ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြားမယ္၊ လက္ရွိက်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာလူထုအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးေနတာေတြကုိလည္း ဆက္လက္လုပ္ကုိင္ေပးသြားလိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ တံခါးေတြကုိ ပိတ္မပစ္ပဲ ဆက္လက္ထိေတြ႔ ဆက္ဆံဖုိ႔နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြအတြက္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈေတြ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြ တုိးတက္ေအာင္ ဆက္လုပ္ေပးႏုိင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကုိ ရွာေဖြသြားရမွာပါ။”
၂၅ ႏွစ္ၾကာ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံမႈေတြမွာ ကုန္သြယ္မႈပမာဏ အေနနဲ႔ အခုအခါ (၂) ဘက္အၾကား (၇) ဆအထိ တုိးလာၿပီး၊ ႏွစ္စဥ္ ေဒၚလာသန္းေပါင္း (၂) သိန္းအထိ ရွိေနၿပီလုိ႔လည္း အေမရိကန္-အာဆီယံ စီးပြားေရးေကာင္စီက ေျပာပါတယ္။ အာဆီယံ အသင္း၀င္ အေရအတြက္ဟာ ဆုိရင္လည္း (၂) ဆ တုိးလာၿပီး၊ အခုအခါ လူဦးေရအေနနဲ႔ သန္း ၆၀၀ နီးပါးရွိေနတာမုိ႔၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အတြက္ ကမာၻေပၚက ေစ်းကြက္ေတြအနက္ စတုတၳအႀကီးဆုံးပါ။ အာဆီယံ အသင္း၀င္ႏုိင္ငံေတြရဲ႔ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ပမာဏဟာ ဆုိရင္လည္း ေဒၚလာ ၂.၂ ဘီလီယံ ကေန ၁.၅ ထီလီယံ နီးပါးအထိ ရွိေနပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္၊ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈ သေဘာတူညီခ်က္ေတြနဲ႔အတူ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေနာက္ဆုံးထားၿပီး အာဆီယံထဲမွာ ကုန္သြယ္မႈဇုန္အျဖစ္ ထူေထာင္သြားဖုိ႔ ရွိေနတာမုိ႔ စီးပြားေရး အခြင့္အလန္းေတြဟာလည္း ေရွ႔ေလွ်ာက္ ဒီထက္ပုိလာလိမ့္မယ္လုိ႔ အေမရိကန္စီးပြားေရး အသုိင္းအ၀န္းက ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ပဲ ဒီတပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
