အာရွတိုက္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးစီးပြားေရးေရွ႕တန္းစခန္း “Myanmar: Asia’s Last Frontier” အမည္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက စီးပြားေရးလုပ္ငန္း နယ္ပယ္ေတြမွာ အေမရိကန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံၾကဖို႔ ေဆြးေႏြးဖလွယ္ၾကတဲ့ပြဲကို စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွာ က်င္းပေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးပြဲကို တက္ေရာက္သတင္းယူေနတဲ့ ဗြီအိုေအရဲ႕ ဌာနမွဴး ဦးသန္းလြင္ထြန္းကို ဦးေက်ာ္ဇံသာက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခ်ိန္မွာ အစည္းအေ၀းက်င္းပပံုကို အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
အခုေလာေလာဆယ္ကေတာ့ ဒီမွာ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ Grand Hyatt မွာလုပ္ေနတဲ့ ေဆြးေႏြးပဲြမွာက တေန႔လုံးအေနနဲ႔ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကလာတဲ့ စီးပြားေရးနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ထိပ္တန္းပုဂၢိဳလ္ ၄၀ ေလာက္က စကားေျပာဖုိ႔ ရွိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖုိ႔ကုိ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ဖုိ႔ကုိ စိတ္၀င္စားၾကတဲ့ သူေတြအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကေန ေရာက္ရွိလာၾကတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြေရာ၊ ဒါမွမဟုတ္လုိ႔ရွိရင္ အေမရိကန္ဘက္ကေနၿပီးေတာ့ ဦးေဆာင္ၿပီး လုပ္ေပးေနတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြေရာ အားလုံးကုိေပါ့ေနာ္ တေယာက္ခ်င္းစီ၊ သီးသန္႔စီ ေတြ႔ဆုံဖုိ႔လည္း တေန႔လုံး စီစဥ္ထားတာရွိတယ္။
ဒါက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ဖုိ႔နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ရွိရင္ အခုဒီပဲြက ပထမဆုံး ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မုိ႔လုိ႔ ထူးျခားတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ အခုကေတာ့ စကာစပဲရွိပါေသးတယ္။ အခုေျပာေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ - ပထမဆုံး session မွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္က ၀န္ႀကီးဦးစုိးသိမ္း၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြဘက္က ဦးသိန္းေ၀ လုိ႔ေခၚတဲ့ Serge Pun ေနာက္ၿပီးေတာ့ American Business Council အဲဒီလုိ အဖဲြ႔အစည္းေတြက လူေတြလာၿပီးေတာ့ စင္ျမင့္ေပၚမွာ တက္ၿပီးေတာ့ စကားေျပာေနတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ႀကီး George Soros လည္း ေျပာပါတယ္။
ေမး - ေဆြးေႏြးပဲြမွာ တက္ေရာက္လာတဲ့လူေတြ ႏွစ္ဘက္စလုံးေပါ့ေလ၊ စိတ္အားထက္သန္မႈ ဘယ္ေလာက္ေတြ႔ရပါသလဲ၊ အလားအလာေကာင္းေတြေရာ ျမင္ရပါသလား။
ေျဖ - “ဟုတ္ကဲ့၊ တက္တဲ့လူကေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္ခင္ဗ်။ ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္ဆုိတာ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာျပည္အေရးကလည္း ဒီလုိစီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ က်င္းပတဲ့ပဲြက ဒါဟာ ပထမဆုံးပဲြလုိ႔လည္း ေျပာရမွာဆုိေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ကမ္း၊ အေနာက္ဘက္ကမ္း ကယ္လီဖုိးနီးယားတုိ႔ တကၠဆက္တုိ႔ဘက္က လုပ္ငန္းရွင္ေတြလည္း လာၿပီးေတာ့ တက္တာ က်ေနာ္ေတြ႔ပါတယ္။ ဒီထဲကလည္း အခု ေစာေစာက အဖြင့္မိန္႔ခြန္းထဲမွာ ဦးစိုးသိမ္းေျပာသြားတာက အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ၊ အေမရိကန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အေနနဲ႔က လုပ္ၿပီဆိုရင္ နည္းနည္း decisive ျဖစ္တယ္ေပါ့ေနာ္ ျပတ္ျပတ္သားသား လုပ္တတ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ကုမၸဏီပိုင္းဆုိင္ရာ က်င့္၀တ္ပိုင္းဆုိင္ရာေတြမွာလည္း ေတာ္ေတာ္ေလးကို အေလးထားၿပီးေတာ့ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား ဆက္ဆံေရး ကိစၥမ်ိဳးေတြမွာလည္း ေတာ္ေတာ္ေလးကို အေလးအနက္ထားၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္တဲ့ နမူနာေတြ ရွိတာမို႔လို႔ ျမန္မာျပည္က Business လုပ္ငန္းရွင္ေတြအေနနဲ႔လည္း အေမရိကန္အတုကို ယူေစခ်င္တယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလည္း ဒီလို အလားအလာေကာင္းေတြ ျဖစ္ေစခ်င္တယ္လို႔ သူက ေျပာသြားတာရွိပါတယ္။”
ေမး - ဆုိေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး မျပည့္၀လုိ႔ ျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ ေ၀ဖန္မႈေတြေရာ ဒီအစည္းအေ၀းမွာ ေပၚလာႏုိင္စရာအေၾကာင္း ရွိပါသလား။
ေျဖ - “အဲ့ဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာတာကေတာ့ အဓိကအားျဖင့္ကေတာ့ ဒီဥပေဒေၾကာင္းဆုိင္ရာနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ဆုိင္ရာေတြမွာ ေႏွးေကြးေနေသးတယ္ဆုိတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒါေလးေတြလည္း အေစာပိုင္းက အဖြင့္ပိုင္းမွာ နည္းနည္း ေျပာသြားတာရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ပိုင္းက Surge Pun ကဆုိလို႔ရွိရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ကိစၥေတြမွာ လက္ရွိ အစိုးရက လုပ္ေနတဲ့ေနရာမွာ ေမးခြန္းထုတ္ေနၾကတာက လမ္းေၾကာင္းမွန္ကို သြားရဲ႕လား။ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွာေရာ ရွိရဲ႕လား။ ကတိထားတဲ့အတုိင္း လုပ္ၾကသလားဆုိတဲ့ ေမးခြန္းေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔အျမင္ကေတာ့ ဒါ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွာေတာ့ ရွိေနတယ္။ အရွိန္အဟုန္ကိစၥ၊ ဘယ္ေလာက္ ျမန္၊ မျမန္ ဆုိတဲ့ ေနရာမွာပဲ ေမးစရာေလးေတြရွိတယ္ ဆိုတဲ့သေဘာ သူေျပာသြားတယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ ဘယ္လိုလဲဆုိေတာ့ လုပ္ငန္းပိုင္းဆိုင္ရာေတြမွာဆိုရင္ ၀န္ႀကီးဌာနေတြအေနနဲ႔ ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ၀န္ႀကီးေတြရဲ႕ အျမင္က်ယ္မႈ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တျခား ဒီ ျမန္မာျပည္မွာ ေရွး႐ိုးစြဲရွိေနတဲ့ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ လူေတြရဲ႕ အျမစ္တြယ္ေနတဲ့ အက်င့္ေလးေတြ မေပ်ာက္ႏုိင္ဘူး။ အဲ့ဒါေလးေတြနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာင္းလဲစရာေတြရွိေနတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ Cronyism လို႔ေခၚတဲ့ ခ႐ုိနီေတြ ႀကီးစိုးေနတဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတြ၊ အဲဒါေလးေတြ တုိက္ဖ်က္ဖို႔ လိုမယ္။ ေနာက္ ဥပေဒစိုးမိုးဖို႔ လိုမယ္။ အဲ့ဒါေလးေတြ ျပဳျပင္ႏုိင္လို႔ရွိရင္ေတာ့ လာမယ့္ ႏွစ္ေတြအတြင္းမွာေပါ့ေနာ္ ၁၀ ႏွစ္၊ ၁၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ ျမန္မာျပည္ဟာ တကယ့္လမ္းေၾကာင္းမွန္ကို ေရာက္ေနႏုိင္မယ္လို႔ ေျပာလို႔ရမယ္လုိ႔ သူ ေျပာသြားပါတယ္။”
ေမး - ဒီအစည္းအေ၀းမွာ စီးပြားေရး အလားအလာေကာင္းတယ္ ဆုိတဲ့အျပင္ တျခား ထူးျခားခ်က္အေနနဲ႔ ဘာေျပာစရာ ေတြ႔ရပါလဲ။
ေျဖ - “ထူးျခားခ်က္မွာေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ Surge Pun ကပဲ ေျပာတာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လိုအပ္ေနတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြက အေမရိကန္ဘက္က စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏံွမႈေတြတင္ မကဘဲနဲ႔ အသိပညာပိုင္းဆုိင္ရာ၊ အတတ္ပညာပိုင္းဆုိင္ရာမွာ ျပည္ပမွာေရာက္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာေတြပိုင္းကပါ လာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြေရာ၊ ဒါမွမဟုတ္လို႔ရွိရင္ အသိပညာပိုင္းအရ ၀င္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးတာေတြ ဘာေတြ လိုအပ္ပါတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြ ေျပာသြားတာ က်ေနာ္ၾကားရပါတယ္။ အလားတူပဲ Asia Society လို႔ေခၚတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္အေနနဲ႔ စကားေျပာတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ယာယီသံ႐ံုးတာ၀န္ခံ လုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ Priscilla Clapp က ဆုိရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအေရးမွာ အခုဆုိရင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား တခ်ိဳ႕ကို Negative ေပါ့ေနာ္ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ နည္းနည္း အႏႈတ္လကၡဏာေဆာင္တဲ့ကိစၥေတြ ရွိတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ေ၀ဖန္ေျပာဆုိမႈေတြ ရွိတယ္ဆုိတဲ့ ေနရာမွာ ဒါေတြဟာ သူ႔အျမင္နဲ႔ေျပာမယ္ဆိုရင္ လက္ရွိ အစိုးရအဖြဲ႔ရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ၊ အေၾကာင္းအရာ ဘာညာဆုိတာထက္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းက အေၾကာင္းအရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေပါ့ေနာ္ မတိုးတက္ဘဲနဲ႔ နည္းနည္း ေခတ္ေဟာင္း အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြ ၾကားထဲမွာ က်င္လည္ေနရေတာ့ ဒါေတြကို လက္ရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔အမွီ မလုိက္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေလးေတြ ရွိေနတာေတြကုိ သူ ေထာက္ျပသြားပါတယ္။”
ေမး - ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပည္ပကိုေရာက္ေနတဲ့ အတတ္ပညာရွင္ေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြ ရွိခဲ့ရင္ သူတုိ႔လည္း ပါ၀င္ဖုိ႔ လိုတယ္လို႔ ေျပာသလား။ အစည္းအေ၀းပြဲမွာေရာ အဲ့ဒီလို ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပည္ပေရာက္ အတတ္ပညာရွင္ေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြ လာတက္တာ ေတြ႔ရလား။
ေျဖ - ေတာ္ေတာ္မ်ားပါတယ္ခင္ဗ်။ အထူးသျဖင့္ နယူးေယာက္မွာရွိတဲ့ စီးပြားေရး စိတ္၀င္စားတဲ့ ျမန္မာေတြရွိမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဟိုဘက္ ကယ္လီဖိုးနီးယားနဲ႔ တကၠဆက္ဘက္ကလည္း လူတခ်ဳိ႕လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
