ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြကုိ စုံစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္မယ့္ ေကာ္မရွင္တရပ္ ကုလသမဂၢက ဖဲြ႕စည္းၿပီး တာ၀န္ေပးအပ္ႏုိင္ေရးအတြက္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက အားေပးေထာက္ခံဖုိ႔ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တုိက္တြန္းလုိက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက အေျခအေနေတြကုိ သိရဖုိ႔ ရည္ရြယ္က်င္းပတဲ့ ၀ါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္က အေမရိကန္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အတြင္း ျပဳလုပ္တဲ့ ၾကားနာပဲြတရပ္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အခုလုိ တုိက္တြန္းလုိက္တာပါ။ အျပည့္အစုံကုိ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကုိ ကုိယ္တုိင္သြားေရာက္ သတင္းယူခဲ့တဲ့ ကုိေအာင္လြင္ဦးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ မ်က္ႏွာဖုံးကုိ ထုိးေဖာက္ျခင္းဆုိတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ အေမရိကန္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ဗုဒၶဟူးေန႔က ၾကားနာပဲြတရပ္ က်င္းပရာမွာ သမၼတ ဘရက္ခ္ အိုဘားမား (Barack Obama) အစုိးရ အေနနဲ႔ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရး ႀကိဳးပမ္းမႈေတြကုိ အားေပးဖုိ႔၊ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကုိ တိတိက်က် သိရေအာင္ လုပ္ႏုိင္မယ့္ လုပ္ရပ္ေတြကုိ အားေပးဖုိ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တုိက္တြန္းလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ပကတိ အေျခအေနမွန္ကုိ သိရဖုိ႔ဆုိရင္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ေကာင္စီရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ေနာက္ဆုံး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ထားတာကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ပဲ သိႏုိင္တဲ့ အေၾကာင္းကုိလည္း အေမရိကန္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ၾကားနာပြဲကိုက ေပးပုိ႔တဲ့ ဗြီဒီယုိ ထြက္ဆုိခ်က္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာသြားတာပါ။
“ဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္အေပၚ အင္မတန္႔ အင္မတန္ အေလးအနက္ထား စဥ္းစားမယ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံက လက္ရွိ အေျခအေနေတြကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီမုိကေရစီ ရရွိဖုိ႔ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ အလွမ္းေ၀းေနေသးသလဲ၊ ဒီလမ္းစကုိ ေရာက္ေတာင္ ေရာက္ေသးရဲ႕လား ဆုိတာ ေကာင္းေကာင္း နားလည္ႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။
“ဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ထဲမွာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ ကိစၥ၊ လြတ္လပ္တဲ့ အသင္းအဖဲြ႕ေတြ ဖဲြ႕စည္းေရး၊ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ရရွိေရး၊ လြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္ေရး စနစ္နဲ႔ ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ ပါေမာကၡ ကင္တားနား (Tomas Ojea Quintana) အေနနဲ႔ သူလုိအပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ တုိင္းျပည္ကုိ လာေရာက္ခြင့္ ရေရးတုိ႔လုိ အင္မတန္မွ အေရးႀကီးတဲ့ ကိစၥေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလုိပဲ အားလုံးပါ၀င္ခြင့္ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေရး လုပ္ငန္းစဥ္တရပ္ ရွိဖုိ႔ ဆုိတာေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။”
ကုလသမဂၢက ေကာ္မရွင္တရပ္ ဖဲြ႕စည္းၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြဟာ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈ ေျမာက္မေျမာက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ တုိမာ့စ္ အုိေဟး ကင္တားနား အႀကံျပဳထားတာကုိ အားေပး ေထာက္ခံသြားဖုိ႔လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တုိက္တြန္းသြားပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလထဲ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပအၿပီး အစုိးရသစ္ တက္လာတဲ့ေနာက္ အေျခအေနေတြ တုိးတက္လာေလမလား ေမွ်ာ္လင့္သူေတြ၊ ထူးျခားမွာ မဟုတ္ပါဘူးလုိ႔ ေျပာၾကသူေတြလုိ အျမင္ေတြ ကဲြျပားေနတာမုိ႔ အေမရိကန္ ဥပေဒျပဳ အမတ္ေတြက အေျခအေနေတြကုိ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိလုိေနၾကတာပါ။
အထူးသျဖင့္ ျမန္မာအစုိးရအေပၚ ျပစ္ဒဏ္ခတ္ အေရးယူထားတဲ့ အေမရိကန္အစုိးရ အေနနဲ႔ ထိေတြ႕ဆက္ဆံေရး မူ၀ါဒေတြကုိပါ က်င့္သုံးလာေနခ်ိန္ ျဖစ္တာမုိ႔ အေျခအေနေတြကုိ ထဲထဲ၀င္၀င္ သိဖုိ႔ လုိအပ္တာမုိ႔ အခုလုိ က်င္းပရတာလုိ႔လည္း ၾကားနာပဲြ သဘာပတိျဖစ္တဲ့ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီ အီလီႏြိဳက္စ္ျပည္နယ္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဒိုနယ္လ္ဒ္ မန္ဇူလုိ (Donald Manzullo) က ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံက လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ မ်က္ႏွာဖုံးရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိတယ္ဆုိရင္လည္း ဘာေတြလဲ ဆုိတာကုိ ျပည့္ျပည့္၀၀ သိႏုိင္ေအာင္ ေလ့လာစူးစမ္းဖုိ႔ ဒီကေန႔ ၾကားနာပဲြကုိ က်င္းပတာပါ။ ေရြးေကာက္ပဲြ က်င္းပခ်ိန္ကစၿပီး ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ မသမာမႈေတြရွိရွိ တုိင္းျပည္တြင္းက ႏုိင္ငံေရး အေျခအေနေတြအတြက္ အေရးပါတဲ့ အေျပာင္းအလဲတခု ျဖစ္တယ္လုိ႔ ျမန္မာ့အေရး ကၽြမ္းက်င္သူေတြၾကား အေခ်အတင္ ျဖစ္စရာ ကဲြလဲြတဲ့ အျမင္ေတြ ရွိၾကတာကုိလည္း က်ေနာ္တုိ႔ မ်က္ျမင္ကုိယ္ေတြ႕ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။
“ဒီအျငင္းအခုန္ေတြနဲ႔အတူ ထူးထူးျခားျခား ဘာမွ ခ်က္ခ်င္း ျဖစ္မလာဘူး ဆုိရင္ေတာင္မွ အနာဂတ္အတြက္ အေျပာင္းအလဲေတြကုိ ဦးတည္ေကာင္း ဦးတည္ေစမလား ဆိုတာ ျငင္းခုန္ၾကတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။”
ၾကားနာပဲြအတြင္း ထြက္ဆုိသြားသူေတြကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရး ျပႆနာေတြ မေျပလည္ႏုိင္ေသးဘဲ ျဖစ္ေနရတာ၊ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ၂,၀၀၀ ေက်ာ္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း ခံေနရတာလုိ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြ နိမ့္က်ေနတာေတြကုိ ေထာက္ျပၿပီး အစုိးရသစ္ တက္လာေပမဲ့ ထူးျခားတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ မရွိေသးဘူးလုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့ၾကတာပါ။
အေမရိကန္အစုိးရ အေနနဲ႔လည္း ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေပၚလာဖုိ႔ လုိအပ္သေလာက္ ဖိအားေပးမႈေတြ မရွိဘူးလုိ႔လည္း ၾကားနာပဲြမွာ ထြက္ဆုိခဲ့သူ တဦးျဖစ္တဲ့ ၀ါရွင္တန္ အေျခစုိက္ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႕ US Campaign for Burma ရဲ႕ အမႈေဆာင္အရာရွိ ဦးေအာင္ဒင္က ေျပာပါတယ္။
“အခုဟာက Engagement ဆုိတာ တုိက္႐ုိက္ဆက္ဆံေရး မူ၀ါဒေအာက္မွာ အေမရိကန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ ျမန္မာစစ္အစုိးရ အေပၚမွာ လုိက္ေလ်ာမႈေတြက ပိုမ်ားတာ ေတြ႕တယ္။ တဘက္မွာက်ေတာ့ ရွိထားတဲ့ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔မႈကိုလည္း ပုိၿပီးေတာ့ စနစ္တက် ျပင္းအားေကာင္းေအာင္ မလုပ္ဘဲနဲ႔ ေနာက္တခါ ထပ္မံ တုိးခ်ဲ႕ဖို႔က်ေတာ့လည္း ျငင္းဆန္ေနတဲ့ အတုိင္းအတာမွာ ရွိတယ္။
“ထပ္မံ တုိးခ်ဲ႕ဖို႔ဆုိတာ အထူးသျဖင့္ က်ေနာ္တုိ႔ ေတာင္းဆုိထားတဲ့ ကုလသမဂၢ စုံစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းေရး ကိစၥမွာ အေမရိကန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ တက္တက္ႂကြႂကြ လႈပ္ရွားတာကို မေတြ႕ရဘူး။ အဲဒီလိုပဲ လက္ရွိ ခ်မွတ္ထားတဲ့ Targeted Sanction ေခၚတဲ့ ျမန္မာစစ္အုပ္စုနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ အေပါင္းအပါ စီးပြားေရးသမားေတြကုိ ပိတ္ဆုိ႔ ဟန္႔တားတဲ့ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔မႈကုိလည္း တကယ္က်ေတာ့ ထိထိေရာက္ေရာက္လုပ္တာ မေတြ႕ရဘူး။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ႔က သိပ္မေက်နပ္ဘူးေပါ့။
“တဘက္မွာ Engage လုပ္တာေတာ့ အျပစ္မတင္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ Engage လုပ္တဲ့ အခ်ိန္ထဲမွာ ဒီဘက္မွာ နအဖ စစ္အုပ္စုကက်ေတာ့ လူေတြကို ဆက္ၿပီး ဖမ္းေနတယ္၊ လူေတြကုိ ဆက္ၿပီး သတ္ေနတယ္၊ လူေတြကို ဆက္ၿပီး ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းေနတယ္။ အဲဒီကာလမွာ လက္ရွိအထိ ရွိထားတဲ့ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြကို ပိုၿပီး ခုိင္မာ အားေကာင္းေအာင္ လုပ္ဖို႔ အေမရိကန္ အစိုးရမွာ တာ၀န္ရွိပါတယ္။”
ၾကားနာပဲြ သဘာပတိျဖစ္သူ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဒိုနယ္လ္ဒ္ မန္ဇူလုိကေတာ့ အခုေနာက္ဆုံး ျမန္မာႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္းက ကခ်င္တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္ အဖဲြ႕ေတြနဲ႔ ၁၇ ႏွစ္ၾကာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး ရယူထားတာေတြ ပ်က္ျပားၿပီး တုိက္ပဲြေတြ တေက်ာ့ျပန္ ျဖစ္ပြားေနတာေတြဟာ တုိင္းျပည္မွာ အေျပာင္းအလဲေတြ မရွိေသးဘူး ဆုိတာကုိ ၫႊန္ျပေနတယ္လုိ႔လည္း ေျပာဆုိခဲ့တာပါ။ ျမန္မာအစုိးရ အေနနဲ႔ သမၼတ အုိဘားမား အစုိးရရဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္မႈ အသစ္ေတြကုိ အခြင့္အလမ္းေကာင္း တခုအျဖစ္ လက္မလႊတ္ဖုိ႔နဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေတြ တုိးတက္ေစဖုိ႔ သိသာျမင္သာတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္ဖုိ႔ လုိမယ္လုိ႔လည္း ေျပာဆုိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
