အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ၂၀၀၃ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်မြောက်ရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီ အက်ဥပဒေကို သက်တမ်းတိုးဖို့ အောက်လွှတ်တော်ကနေ ကန့်ကွက်သူမရှိ အတည်ပြုလိုက်ပါပြီ။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှာ နိုင်ငံရေး တိုးတက်ပြောင်းလဲမှု ဘာမှ မတွေ့ရတဲ့အပြင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ပိုမို ဆိုးဝါးလာတာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် နိုင်ငံတကာ ဖိအားတွေ ဒီထက်ပိုပေးဖို့ လိုမယ်လို့လည်း လွှတ်တော်အမတ်တွေက ပြောပါတယ်။ အကြောင်းစုံကို ကိုသားညွန့်ဦးက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဒီမိုကရက်တစ် အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဇက် ခရော်လီ (Joseph Crowley) ဦးဆောင်ပြီး အောက်လွှတ်တော်အမတ် ၂၀ ကျော်ဟာ အခု ဒီဥပဒေ သက်တမ်းတိုးရေးအတွက် အဆိုပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ ကန့်ကွက်သူ မရှိဘဲ အောက်လွှတ်တော် တရပ်လုံးက မနေ့က အတည်ပြုလိုက်ပါတယ်။ ဒီဥပဒေဟာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေးအတွက် အင်မတန် အရေးကြီးတယ်လို့ အဆိုတင်သွင်းတဲ့ အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဇက် ခရော်လီက အဆိုတင်သွင်းစဉ်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
“ဒီဥပဒေကို သက်တမ်း ထပ်တိုးလိုက်တာဟာ မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီ လှုပ်ရှားမှုအတွက် အလွန်တရာ အရေးကြီးပါတယ်။ အခု ဒီဥပဒေ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုတွေကြောင့် ဥပဒေမဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ပံ့ပိုးရာရောက်မယ့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်းပေါင်းများစွာကို မြန်မာစစ်အစိုးရလက်ထဲ မရောက်အောင် တားဆီးလိုက်နိုင်ပါတယ်။ သိပ်ကို ထူးကဲလွန်းတဲ့ အမျိုးသမီးတဦးကြောင့် ဒီဥပဒေတွေ ဖြစ်ပေါ်လာတာပါ။ သူကတော့ နိုဘယ်လ် ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ တဦးတည်းသော အကျဉ်းကျခံနေရတဲ့ ကမ္ဘာ့ နိုဘယ်လ် ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင် ဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံတွင်း စစ်အစိုးရရဲ့ မြန်မာလူထုအပေါ် ကျူးလွန်မှုတွေဟာ သာမန် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု မဟုတ်တော့ဘဲ လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှု မြောက်တယ်လို့လည်း အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဇက် ခရော်လီက ပြောပါတယ်။
“မြန်မာစစ်အစိုးရဟာ တိုင်းရင်းသား ကျေးရွာပေါင်း ၃,၅၀၀ ကျော်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပါတယ်။ ကျေးရွာသားပေါင်း သိန်းနဲ့ချီ အိုးအိမ်တွေ စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးကြရပါတယ်။ ဒုက္ခသည် သန်းနဲ့ချီ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာ ခိုအောင်းနေရပါတယ်။ အပြစ်မရှိတဲ့ မြန်မာအမျိုးသမီးတွေကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကား အဓမ္မပြုကျင့်တာကို စစ်လက်နက်သဖွယ် အသုံးပြုနေပါတယ်။ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားပေါင်း ၂,၀၀၀ ကျော်ဟာ အကျဉ်းထောင်တွေထဲမှာ ရှိနေပါတယ်။ ဒါတွေဟာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု သက်သက် မဟုတ်တော့ပါဘူး။ လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ်မှာ ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေ ဖြစ်ပါတယ်။”
ရီပတ်ဘလီကန် အောက်လွှတ်တော် အမတ်တဦးဖြစ်တဲ့ ချားလ်စ် ဘော်စ်တာနီ (Charles Boustany) ကတော့ အခုလို စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့မှုမျိုးရဲ့ ထိရောက်မှုတွေကို စောင့်ကြည့် အကဲခတ်နေတုန်း ဆိုပေမဲ့လည်း မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အရေးယူမှုကို ထောက်ခံခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ အပြောင်းအလဲအတွက် နိုင်ငံတကာက ဝိုင်းဝန်းဆောင်ရွက်မှ ရမယ်လို့ သူက ယုံကြည်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာ့အိမ်နီးချင်း တရုတ်နဲ့ အာဆီယံတို့က စီးပွားရေးအရ ဖိအားပေးသင့်တယ်လို့ သူက ယူဆပါတယ်။
“မြန်မာစစ်အစိုးရနဲ့ သူ့အပေါင်းပါတွေကို တိုက်ရိုက် ပစ်မှတ်ထားတဲ့ စီးပွားရေးအရ ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုတွေ ချမှတ်ရေး ကုလသမဂ္ဂနဲ့ အခြား ကုန်သွယ်ဘက် နိုင်ငံတွေကို တိုက်တွန်းသွားဖို့ အမေရိကန် အစိုးရကို ကျနော် အပြင်းအထန် တိုက်တွန်းပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ၊ အာဆီယံ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများ အသင်းနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့ အနေနဲ့လည်း မြန်မာအစိုးရနဲ့ ထိစပ်ဆွေးနွေးမှုတွေ အတော်လေး မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်သွားဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။”
မြန်မာစစ်အစိုးရက ဒီနှစ်အတွင်းလုပ်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ လက်ရှိ စစ်အုပ်စု အာဏာ ပိုမိုချုပ်ကိုင်လာနိုင်မယ့် အခြေအနေပဲ ရှိတယ်လို့ အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဂျိုးဇက် ခရော်လီက မြင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပြောင်းအလဲတွေဖြစ်ဖို့ အမေရိကန် အစိုးရက ကြိုးပမ်းနေတာကို နားလည်ပေမဲ့ မြန်မာစစ်အစိုးရဘက်ကတော့ အပြောင်းအလဲတွေ လုပ်ဖို့ လုံး၀ ငြင်းပယ်ထားတယ်လို့ မစ္စတာ ခရော်လီက ပြောပါတယ်။ ဒီအခြေအနေပေါ်မှာ စစ်အစိုးရကို နိုင်ငံတကာ ဖိအားတွေ တိုးမြှင့်မပေးနိုင်တဲ့ အခြေအနေ အပေါ်မှာလည်း စိတ်ပျက်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာအစိုးရရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို စောင့်ကြည့်တာထက် ပိုပြီး ဖိအားပေးရမယ်လို့ မစ္စတာ ခရော်လီက ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့မှာ စောင့်ဖို့ အချိန်မရှိပါဘူး။ မြန်မာအစိုးရဟာ အခုနှစ်အတွင်းမှာ ရှက်ဖွယ်ကောင်းတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတခု လုပ်ဖို့ ပြင်နေပါတယ်။ ဒီကနေ သိုးရေခြုံတဲ့ ဝံပုလွေတကောင်လို အစိုးရတရပ် ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။ ဒါဟာ မြန်မာလူထုရဲ့ ဆန္ဒကို ဆန့်ကျင်ပြီး သူတို့လိုရာကို မရိုးမသား မရမကလုပ်ဖို့ ကြံစည်နေပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲပြီးရင်လည်း အခုလို စစ်ခေါင်းဆောင်မျိုးတွေပဲ အာဏာရလာမှာပါ။ ဒီရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်ကို ကြိုပြင်ထားတာပါ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုလည်း ပါဝင်ခွင့် မပေးပါဘူး။”
၂၀၀၃ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်မြောက်ရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီ အက်ဥပဒေဟာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ သူမကို ထောက်ခံသူတွေ မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း ဒီပဲယင်းအနီးမှာ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်ခံရအပြီး ထွက်လာတာပါ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာလည်း အဲဒီကတည်းက အထိန်းသိမ်း ခံခဲ့ရတာပါ။ ဒီဥပဒေရဲ့ အဓိက အချက်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက သွင်းကုန်တွေကို ပိတ်ပင်မှုပါ။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုဘက်က သွင်းကုန် ပိတ်ပင်မှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း အထည်ချုပ်စက်ရုံအချို့ ပိတ်လိုက်ရပြီး ဒီဥပဒေကြောင့် မြန်မာလူထုကိုလည်း ထိခိုက်မှု ရှိတယ်လို့ ဝေဖန်မှုအချို့တော့ ရှိပါတယ်။
ဒါပေမဲ့လည်း ဒီဥပဒေကြောင့် စစ်အစိုးရနဲ့ နီးစပ်တဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တွေ ပိုပြီး အထိနာစေတယ်လို့ အမေရိကန် ပိတ်ဆို့မှုကို ထောက်ခံသူတွေက ပြောပါတယ်။ စစ်အစိုးရနဲ့ သူနဲ့နီးစပ်တဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တွေကို ပိုပြီး ပစ်မှတ်ထား၊ ပိုပြီး ထိရောက်တဲ့ အမေရိကန် ပိတ်ဆို့မှုကတော့ နောက်ဆုံး ချမှတ်ခဲ့တဲ့ JADE ACT လို့ အမည်တွင်တဲ့ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့မှု ဥပဒေ ဖြစ်တယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ယူဆကြပါတယ်။ အခု ၂၀၀၃ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်မြောက်ရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီ အက်ဥပဒေကို သက်တမ်းတိုးမှု အတည်ဖြစ်ဖို့ ဆိုရင်တော့ အထက်လွှတ်တော်က အတည်ပြုပြီး သမ္မတက လက်မှတ်ထိုးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
