ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုပထမဆံုးအႀကိမ္ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ သမၼတ Obama ခရီးမွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ေျပာတဲ့ မိန္႔ခြန္း နဲ႔ ပက္သတ္လို႔ေတာ့ ျပည္ပက ျမန္မာ့အေရးေဆာင္ရြက္သူေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးသမားေတြရဲ့ အျမင္ေတြကို ဦးစံမိုေဝက ေမးျမန္းတင္ျပထားပါတယ္။
ဒီကေန႔ အေမရိကန္သမၼတ Barack Obama ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ သမုိင္းဝင္မိန္႔ခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးသမားေတြ ၊ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားေနသူေတြကို ေမးျမန္းၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။
ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံမွာ အေျခစိုက္တဲ့ ျမန္မာ့အေရးလူပ္ရွားတဲ့ Burma Campaign UK ရဲ့ တာဝန္ခံ မစၥတာ Mark Farmaner ကို ေမးၾကည့္ခဲ့ရမွာေတာ့ သမၼတ Obama ရဲ့ မိန္႔ခြန္းဟာ အားလံုးကို ျခံဳငံုေျပာဆိုသြားတာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အာဏာရွင္လက္ထက္က ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းေတြ အမ်ားစုပါဝင္တဲ့ အစိုးရဟာ ဘာေတြေဆာင္ရြက္သြားမယ္ဆိုတာ သံသယရွိေနပါတယ္။ လက္ေတြ႔အေနအထားမွာ ဘာေတြ ဆက္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္မွာလည္းဆိုတာကို အေလးထားၿပီးေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုေသးတယ္လို႔ အခုလိုေျပာပါတယ္။
“သူက ျခံဳၿပီးေျပာသြားတာပါ။ အခုလိုေျပာတဲ့အတြက္ ဂုဏ္ယူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္လို အေကာင္အထည္ေဖာ္ လုပ္မွာလဲဆုိတာကို က်ေနာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာပါ။”
ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ အေျခစိုက္တဲ့ အာဆီယံေဒသ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ Alt Asean အဖြဲ႔က Debbie Stothard ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ လူမ်ိဳးေရးႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံမႈေတြနဲ႔ အခုထက္ပိုၿပီးေတာ့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေျပာ လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့တဲ့အေၾကာင္းေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ အဓိကက်တဲ့အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္ဖို႔ လိုတဲ့အေၾကာင္း ထည့္မေျပာသြားဘူးလို႔သူကေျပာပါတယ္။
“လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပိုေကာင္းေအာင္လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ သာမာန္ႏိုင္ငံသားေတြ အက်ိဳးရွိဖို႔၊ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳတ္ႏွံမႈေတြ လုပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ တျခားဥပေဒေတြ အျမန္ဆံုးလုပ္နုိင္ဖို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကို သူေျပာမသြားပါဘူးရွင္။”
သမၼတObamaရဲ့ မိန္႔ခြန္းထဲမွာေတာ့ လူထုက ေရြးခ်ယ္ေပးလိုက္တဲ့သူေတြနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရွိေစမဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုရွိတဲ့ အနာဂတ္ကို အေရာက္လွမ္းၾကဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။ လတ္တေလာ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း သမၼတ Obama က မိန္႔ခြန္းထဲမွာ ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးကိစၥဟာ အခ်ိန္ယူေဆာင္ရြက္ရတာျဖစ္ေပမဲ့ လူသားခ်င္း တန္းတူညီမွ်ေရး၊ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ေသြးထိုးလံႈ႕ေဆာ္မႈေတြ ရပ္တန္႔ပစ္ခ်ိ္န္တန္ပါၿပီလို႔ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
Burma Campaign UK ရဲ့ Director Mark Farmaner ကလည္း မစၥတာ Obama ရဲ့ ေျပာစကားအေပၚ သေဘာတူပါတယ္။
“႐ိုဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာတဲ့ သမၼတ Obamaရဲ့ သေဘာထားနဲ႔ Burma Campaign UKရဲ့ သေဘာထား အတူတူပဲျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး႐ႈ႕ေထာင့္ကေန ေျပာတာပါ။ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရးမခြဲျခားပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့လူေတြအားလံုး လူ႔အခြင့္အေရးတန္းတူ ျဖစ္ေစရပါမယ္။”
သမၼတ Obamaက လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ အေပၚမွာလည္း အေရးႀကီးတဲ့အေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ အေျခစိုက္ နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ RSF ရဲ့ အာရွပစိဖိတ္ တာဝန္ခံျဖစ္တဲ့ Benjamin Ismail ကေတာ့ သမၼတ Obama ရဲ့ ေျပာဆိုမႈဟာ လုိအပ္တာနဲ႔ အလွမ္းေဝးေနေသးတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ရဖို႔အတြက္ ဥပေဒေတြ ေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေထာက္ျပ ပါတယ္။
“1962 ခုႏွစ္ ပံုႏွိပ္ဥပေဒဟာ ဆက္ၿပီး တည္ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီးေတာ့ သတင္းသမားေတြအေနနဲ႔ စိုးရိမ္မႈေတြ ရွိေနဆဲပါ။ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ဖို႔ လိုေနပါေသးတယ္။”
နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ရဲ့ အာရွပစိဖိတ္ေဒသတာဝန္ခံ မစၥတာ Ismail ေျပာသြားတာပါ။ ဒါေတြကေတာ့ ျမန္မာ့အေရးနဲ႔လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္သူေတြကမစၥတာ Obama ရဲ့မိန္႔ခြန္းအေပၚ အျမင္ေတြကို စုစည္းတင္ျပလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီကေန႔ အေမရိကန္သမၼတ Barack Obama ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ သမုိင္းဝင္မိန္႔ခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးသမားေတြ ၊ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားေနသူေတြကို ေမးျမန္းၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။
ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံမွာ အေျခစိုက္တဲ့ ျမန္မာ့အေရးလူပ္ရွားတဲ့ Burma Campaign UK ရဲ့ တာဝန္ခံ မစၥတာ Mark Farmaner ကို ေမးၾကည့္ခဲ့ရမွာေတာ့ သမၼတ Obama ရဲ့ မိန္႔ခြန္းဟာ အားလံုးကို ျခံဳငံုေျပာဆိုသြားတာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အာဏာရွင္လက္ထက္က ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းေတြ အမ်ားစုပါဝင္တဲ့ အစိုးရဟာ ဘာေတြေဆာင္ရြက္သြားမယ္ဆိုတာ သံသယရွိေနပါတယ္။ လက္ေတြ႔အေနအထားမွာ ဘာေတြ ဆက္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္မွာလည္းဆိုတာကို အေလးထားၿပီးေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုေသးတယ္လို႔ အခုလိုေျပာပါတယ္။
“သူက ျခံဳၿပီးေျပာသြားတာပါ။ အခုလိုေျပာတဲ့အတြက္ ဂုဏ္ယူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္လို အေကာင္အထည္ေဖာ္ လုပ္မွာလဲဆုိတာကို က်ေနာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာပါ။”
ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ အေျခစိုက္တဲ့ အာဆီယံေဒသ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ Alt Asean အဖြဲ႔က Debbie Stothard ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ လူမ်ိဳးေရးႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံမႈေတြနဲ႔ အခုထက္ပိုၿပီးေတာ့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေျပာ လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့တဲ့အေၾကာင္းေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ အဓိကက်တဲ့အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္ဖို႔ လိုတဲ့အေၾကာင္း ထည့္မေျပာသြားဘူးလို႔သူကေျပာပါတယ္။
“လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပိုေကာင္းေအာင္လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ သာမာန္ႏိုင္ငံသားေတြ အက်ိဳးရွိဖို႔၊ ျပည္ပက ရင္းႏွီးျမဳတ္ႏွံမႈေတြ လုပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ တျခားဥပေဒေတြ အျမန္ဆံုးလုပ္နုိင္ဖို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကို သူေျပာမသြားပါဘူးရွင္။”
သမၼတObamaရဲ့ မိန္႔ခြန္းထဲမွာေတာ့ လူထုက ေရြးခ်ယ္ေပးလိုက္တဲ့သူေတြနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရွိေစမဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုရွိတဲ့ အနာဂတ္ကို အေရာက္လွမ္းၾကဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။ လတ္တေလာ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း သမၼတ Obama က မိန္႔ခြန္းထဲမွာ ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးကိစၥဟာ အခ်ိန္ယူေဆာင္ရြက္ရတာျဖစ္ေပမဲ့ လူသားခ်င္း တန္းတူညီမွ်ေရး၊ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ေသြးထိုးလံႈ႕ေဆာ္မႈေတြ ရပ္တန္႔ပစ္ခ်ိ္န္တန္ပါၿပီလို႔ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
Burma Campaign UK ရဲ့ Director Mark Farmaner ကလည္း မစၥတာ Obama ရဲ့ ေျပာစကားအေပၚ သေဘာတူပါတယ္။
“႐ိုဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာတဲ့ သမၼတ Obamaရဲ့ သေဘာထားနဲ႔ Burma Campaign UKရဲ့ သေဘာထား အတူတူပဲျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး႐ႈ႕ေထာင့္ကေန ေျပာတာပါ။ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရးမခြဲျခားပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့လူေတြအားလံုး လူ႔အခြင့္အေရးတန္းတူ ျဖစ္ေစရပါမယ္။”
သမၼတ Obamaက လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ အေပၚမွာလည္း အေရးႀကီးတဲ့အေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ အေျခစိုက္ နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ RSF ရဲ့ အာရွပစိဖိတ္ တာဝန္ခံျဖစ္တဲ့ Benjamin Ismail ကေတာ့ သမၼတ Obama ရဲ့ ေျပာဆိုမႈဟာ လုိအပ္တာနဲ႔ အလွမ္းေဝးေနေသးတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ရဖို႔အတြက္ ဥပေဒေတြ ေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေထာက္ျပ ပါတယ္။
“1962 ခုႏွစ္ ပံုႏွိပ္ဥပေဒဟာ ဆက္ၿပီး တည္ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီးေတာ့ သတင္းသမားေတြအေနနဲ႔ စိုးရိမ္မႈေတြ ရွိေနဆဲပါ။ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ဖို႔ လိုေနပါေသးတယ္။”
နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔ရဲ့ အာရွပစိဖိတ္ေဒသတာဝန္ခံ မစၥတာ Ismail ေျပာသြားတာပါ။ ဒါေတြကေတာ့ ျမန္မာ့အေရးနဲ႔လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္သူေတြကမစၥတာ Obama ရဲ့မိန္႔ခြန္းအေပၚ အျမင္ေတြကို စုစည္းတင္ျပလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။
