အေမရိကန္ ဒုသမၼတေလာင္းေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ဒီမုိကရက္ပါတီက Tim Kaine နဲ႔ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီက Mike Pence တုိ႔ ၂ ဦးရဲ႕ တႀကိမ္ထဲေသာ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ အဂၤါေန႔ည ၉ နာရီမွာ ျပဳလုပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုသမၼတေလာင္းေတြရဲ႕ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိ သမၼတ Barack Obama အပါအ၀င္ ျမန္မာႏြယ္ဖြား အေမရိကန္ႏုိင္ငံသားေတြလည္း စိတ္၀င္တစားနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္ တင္ျပထားပါတယ္။
အေမရိကန္ဒုသမၼတေလာင္းေတြျဖစ္ၾကတဲ့ Indiana ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး Mike Pence နဲ႔ Virginia ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေဟာင္း လည္းျဖစ္၊ လက္ရွိမွာ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနသူလည္းျဖစ္တဲ့ Tim Kaien တုိ႔ ၂ ဦးရဲ႕ တခုတည္းေသာ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိ အခု က်ေနာ္တုိ႔ အသံလႊင့္ၿပီး မၾကာခင္ ၀ါရွင္တန္စံေတာ္ခ်ိန္ အဂၤါေန႔ ည ၉ နာရီ၊ ျမန္မာစံေတာ္ခ်ိန္ ဗုဒၶဟူးေန႔မနက္ ၇ နာရီခြဲမွာ စတင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Virginia ျပည္နယ္၊ Farmville ၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ Longwood တကၠသုိလ္မွာ က်င္းပမယ့္ ဒုသမၼတေလာင္းေတြရဲ႕ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိ အေမရိကန္ေတြနည္းတူ ျမန္မာႏြယ္ဖြား အေမရိကန္ ႏုိင္ငံသားေတြ ကလည္း အာရုံစုိက္ ေစာင့္ၾကည့္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒုသမၼတေလာင္းေတြရဲ႕ စကားစစ္ထုိးပြဲဟာ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ အဆုံးအျဖတ္ေပးႏုိင္ေလာက္တဲ့အထိ အေရးပါတဲ့ စကားစစ္ထုိးပြဲ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ အေမရိကန္နုိင္ငံေရးေလာကမွာ ခံယူထားၾကေပမယ့္ ဒီ စကားစစ္ထုိးပြဲအတြင္း အေျပာအဆုိမွားသြားခဲ့ရင္ေတာ့ လူထု စစ္တမ္းေတြမွာ ေထာက္ခံမႈ က်ဆင္းသြားေစႏုိင္တဲ့အထိေတာ့ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီ ဒုသမၼတေလာင္း Mike Pence ကေတာ့ “အေမရိကန္စီးပြားေရး ျပန္လည္ ဦးေမာ့လာေအာင္ သူတုိ႔အစုိးရအေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္သြားမယ္” လုိ႔ မဲဆြယ္ စည္းရုံးပြဲတခုအတြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဒီမုိကရက္ပါတီ ဒုသမၼတေလာင္း Tim Kaine ကေတာ့ အားလုံး သာတူညီမွ်ရွိေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္သြားမယ့္အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“အားလုံးကုိ တေသြးတသားထဲ သာတူညီမွ် ဆက္ဆံၾကရေအာင္ပါ။ သမၼတေလာင္း Hillary Clinton ဟာလည္း အဲဒီလုိ လုပ္ေဆာင္မယ့္သူ ျဖစ္သလုိ က်ေနာ္ကလည္း အဲဒီလုိပဲ ခံယူထားသူ ျဖစ္ပါတယ္။ အားလုံးကလည္း တဦးနဲ႔တဦး တန္းတူညီမွ် ဆက္ဆံသင့္ပါတယ္။”
ဒုသမၼတေလာင္း Tim Kaine ဟာ သမၼတ Barack Obama နဲ႔ ရင္းႏွီးသူျဖစ္တဲ့အျပင္ သမၼတရဲ႕ ဒီမုိကရက္ပါတီကုိ ကုိယ္စားျပဳတဲ့သူ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီစကားစစ္ထုိးပြဲကုိ သမၼတအေနနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္သြားမွာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ အိမ္ျဖဴေတာ္ ေျပာခြင့္ရပုဂၢဳိလ္ Josh Earnest က ေျပာပါတယ္။
“သမၼတ အုိဘားမားဟာ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ Tim Kaine ကုိ ခင္မင္ ေလးစားသူျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကုိ ဒုသမၼတေလာင္းအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တာဟာ အင္မတန္ သင့္ေတာ္တဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတ အုိဘားမားဟာ ဒီည စကားစစ္ထုိးပြဲရဲ႕ တစိတ္တေဒသကုိ ေစာင့္ၾကည့္လိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။”
Indiana ျပည္နယ္၊ Fort Wayne ၿမိဳ႕မွာ ေနထုိင္တဲ့ မမင္းမင္းေထြးငယ္ဟာလည္း ဒီ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိ ေစာင့္ၾကည့္မယ့္သူေတြထဲမွာ တဦး အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူကေတာ့ ကုိယ္စားေလာင္းေတြမွာ ရွိသင့္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြဟာ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“က်မတုိ႔ မဲေပးေတာ့မယ္ဆုိလုိ႔ရွိရင္ ပထမတခ်က္က က်မ ဘာၾကည့္သလဲဆုိေတာ့ ပါတီေတြရဲ႕ မူ၀ါဒနဲ႔ ပါတီေတြရဲ႕ လမ္းစဥ္ကုိ ၾကည့္တယ္။ ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ေပၚလစီေတြ၊ ဥပမာ ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီ၊ ပညာေရးေပၚလစီ၊ ဒီေပၚလစီေတြအေပၚမွာ ၾကည့္ၿပီးေတာ့ က်မတုိ႔ ပါတီေတြကုိ ေရြးခ်ယ္တယ္။ ေနာက္တခ်က္က ေခါင္းေဆာင္ေပါ့။ က်မတုိ႔ အခု ေခါင္းေဆာင္ေတြကုိ ေရြးခ်ယ္ရမယ့္ အခ်ိန္ကုိ ေရာက္လာတဲ့အခါ က်မ အခ်က္ (၃) ခ်က္နဲ႔ ၾကည့္ၿပီး ေရြးခ်ယ္တယ္။ တစ္အခ်က္က Chrono လုိ႔ေခၚတဲ့ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ တုိင္းျပည္အေပၚမွာ သူတုိ႔ရဲ႕အခ်ိန္ေတြ ဘယ္လုိ အသုံးျပဳခဲ့သလဲ။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ Character quality ေပါ့ေနာ္၊ သူတုိ႔ရဲ႕ အစြမ္းအစ၊ သူတုိ႔ရဲ႕ အက်င့္စရုိက္။ သူတုိ႔ရဲ႕ အက်င့္စရုိက္ေတြက ေခါင္းေဆာင္တေယာက္မွာ ရွိသင့္ ရွိထုိက္တဲ့ အက်င့္စရုိက္ေတြလား။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ Competency လုိ႔ေခၚတဲ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး ကၽြမ္းက်င္ လိမၼာ ပါးနပ္မႈေပါ့။ အဲဒီ အခ်က္ (၃) ခ်က္အေပၚမွာ ၾကည့္ၿပီးေတာ့မွ ဘယ္ေခါင္းေဆာင္ကေတာ့ တုိင္းျပည္အတြက္ ထိထိေရာက္ေရာက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ႏုိင္မလဲ၊ ဒီအခ်က္ေပၚမွာ ၾကည့္ၿပီးေတာ့ က်မကေတာ့ ေရြးမွာေပါ့။”
ဒီစကားစစ္ထုိးပြဲကုိ ေစာင့္ၾကည့္မယ့္ Virginia ျပည္နယ္က ကုိရန္ေနာင္ကေတာ့ Tim Kaine ဟာ ဒုသမၼတေလာင္း အရည္အခ်င္းေတြနဲ႔ ျပည့္မွီသူ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ယူဆေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္ကေတာ့ သူ႔ကုိ ဒုသမၼတေလာင္း တေယာက္အေနနဲ႔ေတာ့ Qualify ျဖစ္တယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။ သူက အေတြ႔အႀကံဳ မ်ားတာေပါ့။ ဆီးနိတ္မွာေရာ၊ Mayor (ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္) မွာေရာ၊ Governor (ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး) ေရာ သူလုပ္ဘူးတာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္။ ေနာက္တခါ ႏုိင္ငံျခားေရး ကိစၥေတြမွာေရာ။ ဆုိေတာ့ သူက အမ်ားႀကီး Qualify ျဖစ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ျမင့္တယ္။ အဓိကကေတာ့ ဒီ ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီရယ္၊ ျပည္တြင္းရဲ႕ စီးပြားေရးကိစၥေတြမွာ အဓိက ေျပာၾကမယ္ထင္ပါတယ္၊ က်ေနာ္ျမင္တာ။ အဲဒီေတာ့ ဒုသမၼတေလာင္းရဲ႕ စကားစစ္ထုိးပြဲက သမၼတေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ကုိ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူ ျပဳပါလိမ့္မယ္။”
ေမး။ စကားစစ္ထုိးပြဲကေရာ သမၼတေလာင္းေတြကုိ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္အထိမ်ား ကာကြယ္ၿပီးေတာ့ ေျပာေပးႏုိင္မလဲ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တဖက္လူကုိ ဘယ္ေလာက္အထိမ်ား ထုိးႏွက္ႏုိင္မလဲဗ်၊ အျပန္အလွန္ေပါ့။
“က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ Donald Trump မွားခဲ့တဲ့ အမွားေတြအတြက္ကုိ ဒီ Governor Mike Pence အေနနဲ႔ အကာကြယ္ ေပးႏုိင္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ မထင္ဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ႔လည္းဆုိေတာ့ သူေျပာတဲ့ ဒီ Tax (အခြန္) ကိစၥတုိ႔၊ ေနာက္တခါ Cyber security (အင္တာနက္ အြန္လုိင္း လုံၿခံဳေရး) နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အီးေမး Hack (ထုိးေဖာက္ ၀င္ေရာက္ခုိင္းတာ) မ်ဳိးတုိ႔ဟာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ဘယ္လုိမွ သူအဖတ္ဆယ္လုိ႔ ရႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီလုိ ျမင္တယ္။”
ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီ ဒုသမၼတေလာင္း Mike Pence ဟာ ဘာသာေရး ကုိင္းရႈိင္းသူ၊ Conservative သေဘာထားအျမင္ေတြကုိ ခုိင္ခုိင္မာမာ စြဲကုိင္ထားသူျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြတုန္းက Indiana ျပည္နယ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ Indianapolis မွာ Sunday TV Show ဆိုတဲ့ တနဂၤေႏြ ႐ုပ္သံအစီအစဥ္နဲ႔ The Mike Pence Show ဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးခန္း ေရဒီယို အစီအစဥ္ေတြကုိ ပင္တိုင္ တင္ဆက္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ Indiana ျပည္နယ္ကုိ ကုိယ္စားျပဳတဲ့ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ အျဖစ္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အထိ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီမုိကရက္ပါတီ ဒုသမၼတေလာင္း Tim Kaine ကေတာ့ စပိန္ဘာသာစကားကုိ ကၽြမ္းက်င္စြာ ေျပာဆုိႏုိင္သူတဦးျဖစ္ၿပီး ကက္သက္လစ္ ဘာသာ၀င္ တဦး ျဖစ္ပါတယ္။ Harvard တကၠသုိလ္က ဥပေဒဘြဲ႔ ရရွိခဲ့တဲ့ Tim Kaine ဟာ Virginia ျပည္နယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ Richmond ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္၊ ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၊ ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး စတဲ့ တာ၀န္ေတြကုိ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူတဦး ျဖစ္သလုိ လက္ရွိမွာလည္း အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနသူ တဦးျဖစ္တာေၾကာင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုိင္းဆုိင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြကုိ ကၽြမ္းက်င္ နားလည္သူျဖစ္တယ္လုိ႔ ယူဆခံထားရသူ ျဖစ္ပါတယ္။
