ဦးအောင်ခင်ရဲ့ မြန်မာ့အရေး သုံးသပ်ချက်
လွန်ခဲ့တဲ့ ဧပြီလ (၁၃) ရက် သင်္ကြန်အကြိုနေ့က ကိုးကန့်ဒေသမြို့တော် လောက်ကိုင်ကို စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ရောက်ရှိလာကြောင်း ဒေသခံတွေက ပြောတာကို ဧရာဝတီတိုင်းမ်က ဧပြီလ (၁၆) ရက်နေ့က သတင်းပေးပို့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီရဲ့ သင်္ကြန်အကြိုပွဲတွေအကြောင်း သတင်းဖော်ပြရာမှာ တပ်ချုပ်မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ ကိုးကန့်ခရီး မပါဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ဧပြီလ (၁၈) ရက်နေ့ထုတ် မဇ္ဈိမသတင်းမှာလည်း စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရဲ့ ကိုးကန့်ခရီးစဉ်အကြောင်း ဖော်ပြပါတယ်။ ဒီလို တိတ်တဆိတ် ခရီးသွားရတဲ့ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အမျိုးမျိုးပြောဆိုနေကြတာ တွေ့ရပါတယ်။
၂၀၀၉ မှာ ဖုန်ကြားရှင်ဂိုဏ်းကို ကိုးကန့်ဒေသက တိုက်ထုတ်ပြီး၊ ဘေစောချိန် (ပက်စောက်ချိန်) နဲ့ ပူးပေါင်းကာ နယ်ခြားစောင့်တပ် ဖွဲ့လိုက်ကတည်းက ကိုးကန့်ဒေသဟာ စစ်တပ်အတွက် အရေးပါလာပါတယ်။ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြန်တဲ့အခါမှာ ပိုပြီးတော့ အရေးပါလာပုံရပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလကလည်း ကိုးကန့်နယ်ခြားစောင့်တပ် တည်ထောင်ရာမှာ ပါဝင်သူတဦးဖြစ်တဲ့ လီကျိန်းချန် (လူးဂျန့်ရှောင်) ကို စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက အဂ္ဂမဟာသီရိသုဓမ္မမဏိဇောတဘွဲ့ ချီးမြှင့်ခဲ့ကြောင်း USIP သုတေသနဌာနက Priscilla Clapp နဲ့ Jason Tower တို့ရဲ့ မတ်လ (၇) ရက်နေ့ထုတ် စာတမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ကိုးကန့်ဒေသကို အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ဘေ (ဘေစောချိန်)၊ လီ (လီကျိန်းချန်)၊ ဝေ (ဝေရှောက်ရင်) စတဲ့ ဘေလီဝေအုပ်စုဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ ရန်ပုံငွေ ရင်းမြစ်တခု ဖြစ်တယ်လို့ USIP စာတမ်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဟာ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမျိုးစုံ လုပ်ကိုင်ပါတယ်။ လောက်ကိုင်ကို ကစီးနိုးမြို့တော်အဖြစ် အသွင်ပြောင်းလိုက်သူဟာ လီကျိန်းချန်ပါ။ ကချင်ပြည်နယ်မှာ ကျောက်စိမ်း (၂) တွင်း၊ တရုတ်ပြည်မှာ ကျောက်စိမ်းစက်ရုံ၊ စစ်ကိုင်းမှာ ကျောက်မီးသွေးတွင်း၊ ကိုးကန့်မှာ ဘိလပ်မြေစက်ရုံ၊ လာရှိုးမှာ ကြံခင်း၊ မန္တလေးမြို့သစ်စီမံကိန်း စသည်ဖြင့် လုပ်ငန်းပေါင်း (၃၀) လောက် လီကျိန်ချန်က လုပ်ကိုင်နေသူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လဲ စစ်ကောင်စီအလိုတော်ရိ ဘာသာရေးအသင်းကို မနှစ်က ကျပ်ငွေသန်း (၂၀၀၀) လှူဒါန်းနိုင်ခဲ့တယ်လို့ USIP စာတမ်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။
ကိုးကန့်နယ်ခြားစောင့်တပ်ဟာ စစ်ကောင်စီကို ငွေကြေးထောက်ပံ့တဲ့အပြင် အခြားနည်းလမ်းနဲ့လည်း အကူအညီပေးပါတယ်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးကို အကြမ်းဖက်မှုဆိုပြီး တိုက်ခိုက်နှိမ်နင်းတာမျိုးကို ကိုးကန့်နယ်ခြားစောင့် ရဲတပ်က လုပ်တတ်ပါတယ်။ ကိုးကန့်နယ်ခြားစောင့်တွေဟာ ကြံ့ဖွံ့ပါတီဝင် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်လည်း လှုပ်ရှားပါတယ်။ စစ်ကောင်စီ ကျင်းပပေးမယ်ဆိုတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို ကိုးကန့်ကြံ့ဖွံ့ပါတီက ထောက်ခံပွဲတွေ လုပ်ပြပါတယ်။ ကိုးကန့်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့မှာ ပါဝင်သူတွေဟာ ယူနန်နဲ့ စီးပွားရေးအဆင်ပြေဖို့ကိုသာ အဓိက ဦးစားပေးကြပါတယ်။ တရုတ်ပြည်က လာရောက်လည်ပတ်သူတွေ လောင်းကစားလုပ်နိုင်အောင် ကိုးကန့်ခေါင်းဆောင်တွေက စီစဉ်ပေးပါတယ်။
လီကျိန်းချန်မိသားစုပိုင်တဲ့ Fully Light ကစီးနိုး၊ ဘေစောချိန်မိသားစုပိုင်တဲ့ ‘ဘေရှမ်း’ ကစီးနိုး နဲ့ ဝေရှောက်ရင်မိသားစုပိုင်တဲ့ ‘ဟန်လီ’ ကစီးနိုး စတဲ့ ကစားဝိုင်းတွေကို လောက်ကိုင်မှာ လူသိများပါတယ်။ လီကျိန်းချန်မိသားစုရဲ့ ကစီးနိုးလောင်းကစားဝိုင်းတွေဟာ ကရင်ပြည်နယ်နဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှာလည်း စီးပွားရှာကြပါတယ်။ တရုတ်လူဆိုးဂိုဏ်းတွေနဲ့ ပတ်သက်တယ်ဆိုတဲ့ Gobo East ကစီးနိုးဟာ တရုတ်ပြည်သုံး ငွေစနစ်ကိုသာအသုံးပြုပြီး အွန်လိုင်းကနေ လောင်းကစားနိုင်အောင် လုပ်ထားတယ်လို့ USIP စာတမ်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ တရုတ်ပြည်သားတွေ ကိုးကန့်ကိုလာကြဖို့ ဖြားယောင်းသွေးဆောင်တဲ့ Tik Tok Account အကြောင်း ဖေဖေါ်ဝါရီလ အစောပိုင်းမှာ တရုတ်သတင်းမီဒီယာတွေက ဖော်ပြကြပါတယ်။ ကိုးကန့်နဲ့ တရုတ်လူဆိုးတွေ ပူးတွဲတီထွင်တဲ့ အကြံအစည်းပါ။ ဒေသခံ အချောအလှတွေနဲ့ အိမ်ထောင်ပြုဖို့ စိတ်ကူးပြီး လုပ်ခအများကြီးရတဲ့ ကစီးနိုးတွေမှာ တရုတ်တွေ အလုပ်လုပ်ကြပါတယ်။
ကိုးကန့်နယ်ခြားစောင့်တပ်တွေဟာ တရုတ်ဘက်မှာရော မြန်မာဘက်မှာရော အစွမ်းကုန်အမြတ်ရဖို့သာ ကြိုးပမ်းနေကြပါတယ်။ Covid ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေး၊ ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေး၊ စစ်ကောင်စီနဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး စတာတွေ လုပ်နေပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာ တရုတ်ပြည်သားတွေကို ခေါင်းပုံဖြတ်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုကွန်ရက်နဲ့ စီးပွားရှာနေတာဟာ တရုတ်အစိုးရကို မထီမဲ့မြင် လုပ်ရာရောက်နေပါတယ်။ တရုတ်စီမံကိန်း မြန်မာပြည်မှာ အကောင်အထည်ဖော်ဖို့အတွက် ကိုးကန့်က လုပ်ရပ်ကို တရုတ် လျစ်လျူရှူတာဟာ စစ်ကောင်စီကို ကူညီရာရောက်တယ်လို့ USIP စာတမ်းမှာ သုံးသပ်ထားပါတယ်။
ပြည်သူ့နွေဦးအရေးတော်ပုံကို တိုက်ဖျက်ချေမှုန်းဖို့ စစ်ကောင်စီက ကြိုးပမ်းရာမှာ ကိုးကန့်နယ်ခြားစောင့်တပ်ဟာ အကျိုးအမြတ် ခံစားနေရတာ ထင်ရှားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ကိုးကန့်ကစီးနိုးနဲ့ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းမှာ ရာဇဝတ်မှု အများဆုံး ဖြစ်ပွားပါတယ်။ ၂၀၁၀ ကစတဲ့ နယ်စပ်ရာဇဝတ်မှု (၁၃၀၀) ကျော်ကို တရုတ်တရားရုံးက စစ်ဆေးခဲ့တယ်လို့ USIP စာတမ်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ မူးယစ်ဆေးမှု၊ လောင်ကစားမှု၊ မှောင်ခိုလုပ်မှု၊ ပြန်ပေးမှု စတာတွေဟာ ဘေစောချိန်နဲ့ ဝေရှောက်ရင် မိသားစုတွေ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်လို့ USIP စာတမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
==Unicode==
ဦးအောငျခငျရဲ့ မွနျမာ့အရေး သုံးသပျခကြျ
လှနျခဲ့တဲ့ ဧပွီလ (၁၃) ရကျ သငျ်ကွနျအကွိုနေ့က ကိုးကန့ျဒသေမွို့တောျ လောကျကိုငျကို စဈကောငျစီဥက်ကဋ်ဌ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျ ရောကျရှိလာကွောငျး ဒသေခံတှကေ ပွောတာကို ဧရာဝတီတိုငျးမျက ဧပွီလ (၁၆) ရကျနေ့က သတငျးပေးပို့ပါတယျ။ စဈကောငျစီရဲ့ သငျ်ကွနျအကွိုပှဲတှအေကွောငျး သတငျးဖောျပွရာမှာ တပျခြုပျမငျးအောငျလှိုငျရဲ့ ကိုးကန့ျခရီး မပါဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ ဧပွီလ (၁၈) ရကျနေ့ထုတျ မဇ်ဈိမသတငျးမှာလညျး စဈကောငျစီဥက်ကဋ်ဌရဲ့ ကိုးကန့ျခရီးစဉျအကွောငျး ဖောျပွပါတယျ။ ဒီလို တိတျတဆိတျ ခရီးသှားရတဲ့ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အမြိုးမြိုးပွောဆိုနကွေတာ တှေ့ရပါတယျ။
၂၀၀၉ မှာ ဖုနျကွားရှငျဂိုဏျးကို ကိုးကန့ျဒသေက တိုကျထုတျပွီး၊ ဘစေောခြိနျ (ပကျစောကျခြိနျ) နဲ့ ပူးပေါငျးကာ နယျခွားစောင့ျတပျ ဖှဲ့လိုကျကတညျးက ကိုးကန့ျဒသေဟာ စဈတပျအတှကျ အရေးပါလာပါတယျ။ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွနျတဲ့အခါမှာ ပိုပွီးတော့ အရေးပါလာပုံရပါတယျ။ လှနျခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာလကလညျး ကိုးကန့ျနယျခွားစောင့ျတပျ တညျထောငျရာမှာ ပါဝငျသူတဦးဖွဈတဲ့ လီကြိနျးခနြျ (လူးဂနြ့ျရှောငျ) ကို စဈကောငျစီဥက်ကဋ်ဌက အဂ်ဂမဟာသီရိသုဓမ်မမဏိဇောတဘှဲ့ ခြီးမွှင့ျခဲ့ကွောငျး USIP သုတသေနဌာနက Priscilla Clapp နဲ့ Jason Tower တို့ရဲ့ မတျလ (၇) ရကျနေ့ထုတျ စာတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
ကိုးကန့ျဒသေကို အုပျခြုပျနတေဲ့ ဘေ (ဘစေောခြိနျ)၊ လီ (လီကြိနျးခနြျ)၊ ဝေ (ဝရှေောကျရငျ) စတဲ့ ဘလေီဝအေုပျစုဟာ စဈကောငျစီရဲ့ ရနျပုံငှေ ရငျးမွဈတခု ဖွဈတယျလို့ USIP စာတမျးမှာ ဖောျပွပါတယျ။ နယျခွားစောင့ျတပျဟာ လုပျပိုငျခှင့ျကို အခှင့ျကောငျးယူပွီး စီးပှားရေးလုပျငနျးမြိုးစုံ လုပျကိုငျပါတယျ။ လောကျကိုငျကို ကစီးနိုးမွို့တောျအဖွဈ အသှငျပွောငျးလိုကျသူဟာ လီကြိနျးခနြျပါ။ ကခငြျပွညျနယျမှာ ကြောကျစိမျး (၂) တှငျး၊ တရုတျပွညျမှာ ကြောကျစိမျးစကျရုံ၊ စဈကိုငျးမှာ ကြောကျမီးသှေးတှငျး၊ ကိုးကန့ျမှာ ဘိလပျမွစေကျရုံ၊ လာရှိုးမှာ ကွံခငျး၊ မန်တလေးမွို့သဈစီမံကိနျး စသညျဖွင့ျ လုပျငနျးပေါငျး (၃၀) လောကျ လီကြိနျခနြျက လုပျကိုငျနသေူ ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလဲ စဈကောငျစီအလိုတောျရိ ဘာသာရေးအသငျးကို မနှဈက ကပြျငှသေနျး (၂၀၀၀) လှူဒါနျးနိုငျခဲ့တယျလို့ USIP စာတမျးမှာ ဖောျပွပါတယျ။
ကိုးကန့ျနယျခွားစောင့ျတပျဟာ စဈကောငျစီကို ငှကွေေးထောကျပံ့တဲ့အပွငျ အခွားနညျးလမျးနဲ့လညျး အကူအညီပေးပါတယျ။ နှေဦးတောျလှနျရေးကို အကွမျးဖကျမှုဆိုပွီး တိုကျခိုကျနှိမျနငျးတာမြိုးကို ကိုးကန့ျနယျခွားစောင့ျ ရဲတပျက လုပျတတျပါတယျ။ ကိုးကန့ျနယျခွားစောင့ျတှဟော ကွံ့ဖှံ့ပါတီဝငျ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျအဖွဈလညျး လှုပျရှားပါတယျ။ စဈကောငျစီ ကငြျးပပေးမယျဆိုတဲ့ ရှေးကောကျပှဲကို ကိုးကန့ျကွံ့ဖှံ့ပါတီက ထောကျခံပှဲတှေ လုပျပွပါတယျ။ ကိုးကန့ျအုပျခြုပျရေးအဖှဲ့မှာ ပါဝငျသူတှဟော ယူနနျနဲ့ စီးပှားရေးအဆငျပွဖေို့ကိုသာ အဓိက ဦးစားပေးကွပါတယျ။ တရုတျပွညျက လာရောကျလညျပတျသူတှေ လောငျးကစားလုပျနိုငျအောငျ ကိုးကန့ျခေါငျးဆောငျတှကေ စီစဉျပေးပါတယျ။
လီကြိနျးခနြျမိသားစုပိုငျတဲ့ Fully Light ကစီးနိုး၊ ဘစေောခြိနျမိသားစုပိုငျတဲ့ ‘ဘရှေမျး’ ကစီးနိုး နဲ့ ဝရှေောကျရငျမိသားစုပိုငျတဲ့ ‘ဟနျလီ’ ကစီးနိုး စတဲ့ ကစားဝိုငျးတှကေို လောကျကိုငျမှာ လူသိမြားပါတယျ။ လီကြိနျးခနြျမိသားစုရဲ့ ကစီးနိုးလောငျးကစားဝိုငျးတှဟော ကရငျပွညျနယျနဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံမှာလညျး စီးပှားရှာကွပါတယျ။ တရုတျလူဆိုးဂိုဏျးတှနေဲ့ ပတျသကျတယျဆိုတဲ့ Gobo East ကစီးနိုးဟာ တရုတျပွညျသုံး ငှစေနဈကိုသာအသုံးပွုပွီး အှနျလိုငျးကနေ လောငျးကစားနိုငျအောငျ လုပျထားတယျလို့ USIP စာတမျးမှာ ဖောျပွပါတယျ။ တရုတျပွညျသားတှေ ကိုးကန့ျကိုလာကွဖို့ ဖွားယောငျးသှေးဆောငျတဲ့ Tik Tok Account အကွောငျး ဖဖေေါျဝါရီလ အစောပိုငျးမှာ တရုတျသတငျးမီဒီယာတှကေ ဖောျပွကွပါတယျ။ ကိုးကန့ျနဲ့ တရုတျလူဆိုးတှေ ပူးတှဲတီထှငျတဲ့ အကွံအစညျးပါ။ ဒသေခံ အခြောအလှတှနေဲ့ အိမျထောငျပွုဖို့ စိတျကူးပွီး လုပျခအမြားကွီးရတဲ့ ကစီးနိုးတှမှော တရုတျတှေ အလုပျလုပျကွပါတယျ။
ကိုးကန့ျနယျခွားစောင့ျတပျတှဟော တရုတျဘကျမှာရော မွနျမာဘကျမှာရော အစှမျးကုနျအမွတျရဖို့သာ ကွိုးပမျးနကွေပါတယျ။ Covid ရောဂါတိုကျဖကြျရေး၊ ကုနျသှယျမှုမွှင့ျတငျရေး၊ စဈကောငျစီနဲ့ စီးပှားရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး စတာတှေ လုပျနပေါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာ တရုတျပွညျသားတှကေို ခေါငျးပုံဖွတျတဲ့ ရာဇဝတျမှုကှနျရကျနဲ့ စီးပှားရှာနတောဟာ တရုတျအစိုးရကို မထီမဲ့မွငျ လုပျရာရောကျနပေါတယျ။ တရုတျစီမံကိနျး မွနျမာပွညျမှာ အကောငျအထညျဖောျဖို့အတှကျ ကိုးကန့ျက လုပျရပျကို တရုတျ လစြျလြူရှူတာဟာ စဈကောငျစီကို ကူညီရာရောကျတယျလို့ USIP စာတမျးမှာ သုံးသပျထားပါတယျ။
ပွညျသူ့နှေဦးအရေးတောျပုံကို တိုကျဖကြျခြမှေုနျးဖို့ စဈကောငျစီက ကွိုးပမျးရာမှာ ကိုးကန့ျနယျခွားစောင့ျတပျဟာ အကြိုးအမွတျ ခံစားနရေတာ ထငျရှားတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ကိုးကန့ျကစီးနိုးနဲ့ ဟိုတယျလုပျငနျးမှာ ရာဇဝတျမှု အမြားဆုံး ဖွဈပှားပါတယျ။ ၂၀၁၀ ကစတဲ့ နယျစပျရာဇဝတျမှု (၁၃၀၀) ကြောျကို တရုတျတရားရုံးက စဈဆေးခဲ့တယျလို့ USIP စာတမျးမှာ ဖောျပွပါတယျ။ မူးယဈဆေးမှု၊ လောငျကစားမှု၊ မှောငျခိုလုပျမှု၊ ပွနျပေးမှု စတာတှဟော ဘစေောခြိနျနဲ့ ဝရှေောကျရငျ မိသားစုတှေ ပိုငျဆိုငျတဲ့ ကုမ်ပဏီတှနေဲ့ ဆကျစပျနတေယျလို့ USIP စာတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
