ကိုဗစ် ၁၉ ရောဂါဟာအနာဂတ်မှာလည်းရှိနေဦးမှာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီရောဂါနဲ့အတူ ဘယ်လိုနေ ထိုင်မလဲဆိုတာကိုလေ့လာသင်ယူကြရလိမ့်မယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့ကြီး WHO အကြီးအကဲ Tedros Ghebreyesus က တနင်္လာနေ့မှာပြုလုပ်တဲ့ အဖွဲ့ကြီးရဲ့ အမှုဆောင်အစည်းအဝေးဖွင့်ပွဲမှာ သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ VOA သတင်း ထောက် Lisa Schlein ဂျီနီဗာကနေ သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုဇော်မိုးကျော်က ပြောပြပေးမှာပါ။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်က WHO ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးက ကိုဗစ် ၁၉ ဟာ ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာအများပြည်သူကျန်းမာရေးအတွက်အန္တရယ်ဖြစ်တယ်လို့ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအချိန် တုန်းက ကူးဆက်ခံရသူအရေအတွက်ဟာ ၁၀၀ မပြည့်သေးသလို၊ တရုတ်ပြည်ပြင်ပမှာသေဆုံး သူတဦးတယောက်မျှမရှိသေးပါဘူး။ အခုတော့ တကမ္ဘာလုံးကူးဆက်ခံရသူ သန်း ၃၅၀ ကျော်သွားသလို၊ သေဆုံးသူဟာလည်း ၅ ဒဿမ ၅ သန်းကျော်သွားပြီဖြစ်ပါတယ်။
ဒီကပ်ရောဂါကြီးဘယ်တော့ပြီးဆုံးမယ်ဆိုတာ ကြိုတင်သိဖို့ခက်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ့်ဒီ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးလှည်လည် ကူးဆက်နေတဲ့အတွက်၊ ခန့်မှန်းရခက်ပြီး အန္တာရယ်ရှိတဲ့ မျိုးကွဲသစ်တွေဆက်ပြီးပေါ်နေဦးမှာပါလို့ WHO အကြီးအကဲ Tedros ကပြော ပါတယ်။
“Omicron ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲဟာ နောက်ဆုံးဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ ခန့်မှန်းပြောဆိုဖို့ရာမဖြစ်နိုင် သလိုကျနော်တို့ဟာနောက်ဆုံးအဆုံးသတ်နိုင်တော့မယ့်အနေအထားမျိုးလို့လည်းပြောဖို့မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ တကယ်တမ်းအခြေအနေကဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပါတယ်၊ အခြေအနေ ကတကမ္ဘာလုံးမှာ မျိုးကွဲသစ်တွေထပ်ပေါ်လာဦးမယ့် အနေအထားပါ။”
နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ဒီကပ်ရောဂါဆိုးကြီးကိုဘယ်လိုရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းမလဲဆိုတာ လေ့လာသင်ယူရပါမယ်။ ရရှိလာတဲ့ အတွေ့အကြုံဗဟုသုတတွေကိုအသုံးပြုပြီး နောက်ထပ်ပေါ်လာမယ့် ကပ်ရောဂါဆိုးကြီးအတွက်ပြင်ဆင်ရပါမယ်လို့လည်း WHO အကြီးအကဲကပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
ကိုဗစ် ၁၉ ကိုတုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ရာမှာ နိုင်ငံတွေအားလုံးကရှိသမျှမဟာဗျူတွေနဲ့ ရနိုင်သမျှပစ္စည်းကရိယာတွေကိုအသုံးပြုပြီး ဝိုင်းဝန်းလုပ်ဆောင်မယ်ဆိုရင်၊ ဒီကပ်ရော ဂါဆိုးကြီးရဲ့ အဆိုးဆုံးအထူးဆိုးရိမ်စရာအဆင့်ကိုကျော်လွန်သွားအောင်လုပ်နိုင်မှာပါ။ ဒီလိုဖြစ်နိုင်ဖို့ဆိုရာမှာ ကာကွယ်ဆေး၊ ကုသမှုနဲ့လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းကရိယာတွေကို နိုင်ငံအားလုံး၊ ဆင်းရဲချမ်းသာမခွဲဘဲ၊ အတူတကွသာတူညီမျှစွာ ရရှိနိုင်မှသာ ဖြစ်နိုင်မှာပါ လို့ WHO အကြီးအကဲ Tedros ကပြောဆိုပါတယ်။
“ကာကွယ်ဆေးတမျိုးထဲနဲ့တော့ ဒီကပ်ရောဂါကြီးကနေလွတ်မြောက်နိုင်တဲ့နည်းလမ်း မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း ဒီနှစ်အလယ်ပိုင်းလောက်မှာ နိုင်ငံတိုင်းမှာရှိတဲ့ လူဦးရေရဲ့ ၇၀ ရာနှုန်းလောက်ကို ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးအပြီးထိုးနိုင်ဖို့ ဝိုင်းဝန်းမျှဝေမသုံး စွဲဘဲနဲ့တော့ ဒီကပ်ရောဂါကြီးကနေလွတ်မြောက်နိုင်မှာဟုတ်ပါဘူး။”
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ထဲတုန်းက ချမှတ်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတိုင်းမှာလူဦးရေရဲ့ ၄၀% ကို ကိုဗစ်ကာကွယ် ဆေးအပြီးထိုးဖို့ဆိုတာကို နိုင်ငံပေါင်း ၈၆ နိုင်ငံက ပြည့်မီအောင်မလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။
ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့မရှိတဲ့နိုင်ငံတွေအကြား ကွာဟနေမှုကို ညီမျှလာ အောင်ပေါင်းကူးမပေးနိုင်ဘဲနဲ့တော့ ဒီကပ်ရောဂါဆိုးကြီးရဲ့ အရေးပေါ်အခြေအနေကို အဆုံးသတ်နိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ WHO ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးရဲ့ အကြီးအကဲ Tedros Ghebreyesus ကပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
====================
ကိုဗဈကပျရောဂါ အဆုံးသတျမယ့ျအခြိနျ မခန့ျမှနျးနိုငျသေး (WHO အကွီးအကဲ)
ကိုဗဈ ၁၉ ရောဂါဟာအနာဂတျမှာလညျးရှိနေဦးမှာဖွဈတဲ့အတှကျ ဒီရောဂါနဲ့အတူ ဘယျလိုနေ ထိုငျမလဲဆိုတာကိုလေ့လာသငျယူကွရလိမ့ျမယျလို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေး အဖှဲ့ကွီး WHO အကွီးအကဲ Tedros Ghebreyesus က တနငျ်လာနေ့မှာပွုလုပျတဲ့ အဖှဲ့ကွီးရဲ့ အမှုဆောငျအစညျးအဝေးဖှင့ျပှဲမှာ သတိပေးလိုကျပါတယျ။ VOA သတငျး ထောကျ Lisa Schlein ဂြီနီဗာကနေ သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုဇောျမိုးကြောျက ပွောပွပေးမှာပါ။
လှနျခဲ့တဲ့ ၂ နှဈက WHO ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ကွီးက ကိုဗဈ ၁၉ ဟာ ကမ်ဘာလုံး ဆိုငျရာအမြားပွညျသူကနြျးမာရေးအတှကျအန်တရယျဖွဈတယျလို့ကွငွောခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျ တုနျးက ကူးဆကျခံရသူအရအေတှကျဟာ ၁၀၀ မပွည့ျသေးသလို၊ တရုတျပွညျပွငျပမှာသဆေုံး သူတဦးတယောကျမြှမရှိသေးပါဘူး။ အခုတော့ တကမ်ဘာလုံးကူးဆကျခံရသူ သနျး ၃၅၀ ကြောျသှားသလို၊ သဆေုံးသူဟာလညျး ၅ ဒူမ ၅ သနျးကြောျသှားပွီဖွဈပါတယျ။
ဒီကပျရောဂါကွီးဘယျတော့ပွီးဆုံးမယျဆိုတာ ကွိုတငျသိဖို့ခကျပါတယျ၊ ဒါပမေယ့ျဒီ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈပိုးလှညျလညျ ကူးဆကျနတေဲ့အတှကျ၊ ခန့ျမှနျးရခကျပွီး အန်တာရယျရှိတဲ့ မြိုးကှဲသဈတှဆေကျပွီးပေါျနေဦးမှာပါလို့ WHO အကွီးအကဲ Tedros ကပွော ပါတယျ။
“Omicron ဗိုငျးရပျဈမြိုးကှဲဟာ နောကျဆုံးဖွဈလိမ့ျမယျလို့ ခန့ျမှနျးပွောဆိုဖို့ရာမဖွဈနိုငျ သလိုကနြောျတို့ဟာနောကျဆုံးအဆုံးသတျနိုငျတော့မယ့ျအနအေထားမြိုးလို့လညျးပွောဖို့မဖွဈနိုငျပါဘူး။ တကယျတမျးအခွအေနကေဆန့ျကငြျဘကျဖွဈပါတယျ၊ အခွအေနေ ကတကမ်ဘာလုံးမှာ မြိုးကှဲသဈတှထေပျပေါျလာဦးမယ့ျ အနအေထားပါ။”
နိုငျငံတှအေနနေဲ့ ဒီကပျရောဂါဆိုးကွီးကိုဘယျလိုရငျဆိုငျဖွရှေငျးမလဲဆိုတာ လေ့လာသငျယူရပါမယျ။ ရရှိလာတဲ့ အတှေ့အကွုံဗဟုသုတတှကေိုအသုံးပွုပွီး နောကျထပျပေါျလာမယ့ျ ကပျရောဂါဆိုးကွီးအတှကျပွငျဆငျရပါမယျလို့လညျး WHO အကွီးအကဲကပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
ကိုဗဈ ၁၉ ကိုတုန့ျပွနျဆောငျရှကျရာမှာ နိုငျငံတှအေားလုံးကရှိသမြှမဟာဗြူတှနေဲ့ ရနိုငျသမြှပစ်စညျးကရိယာတှကေိုအသုံးပွုပွီး ဝိုငျးဝနျးလုပျဆောငျမယျဆိုရငျ၊ ဒီကပျရော ဂါဆိုးကွီးရဲ့ အဆိုးဆုံးအထူးဆိုးရိမျစရာအဆင့ျကိုကြောျလှနျသှားအောငျလုပျနိုငျမှာပါ။ ဒီလိုဖွဈနိုငျဖို့ဆိုရာမှာ ကာကှယျဆေး၊ ကုသမှုနဲ့လိုအပျတဲ့ပစ်စညျးကရိယာတှကေို နိုငျငံအားလုံး၊ ဆငျးရဲခမြျးသာမခှဲဘဲ၊ အတူတကှသာတူညီမြှစှာ ရရှိနိုငျမှသာ ဖွဈနိုငျမှာပါ လို့ WHO အကွီးအကဲ Tedros ကပွောဆိုပါတယျ။
“ကာကှယျဆေးတမြိုးထဲနဲ့တော့ ဒီကပျရောဂါကွီးကနလှေတျမွောကျနိုငျတဲ့နညျးလမျး မဟုတျပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး ဒီနှဈအလယျပိုငျးလောကျမှာ နိုငျငံတိုငျးမှာရှိတဲ့ လူဦးရရေဲ့ ၇၀ ရာနှုနျးလောကျကို ကိုဗဈကာကှယျဆေးအပွီးထိုးနိုငျဖို့ ဝိုငျးဝနျးမြှဝမေသုံး စှဲဘဲနဲ့တော့ ဒီကပျရောဂါကွီးကနလှေတျမွောကျနိုငျမှာဟုတျပါဘူး။”
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈထဲတုနျးက ခမြှတျခဲ့တဲ့ နိုငျငံတိုငျးမှာလူဦးရရေဲ့ ၄၀% ကို ကိုဗဈကာကှယျ ဆေးအပွီးထိုးဖို့ဆိုတာကို နိုငျငံပေါငျး ၈၆ နိုငျငံက ပွည့ျမီအောငျမလုပျဆောငျနိုငျခဲ့ပါဘူး။
ကိုဗဈကာကှယျဆေးရှိတဲ့ နိုငျငံတှနေဲ့မရှိတဲ့နိုငျငံတှအေကွား ကှာဟနမှေုကို ညီမြှလာ အောငျပေါငျးကူးမပေးနိုငျဘဲနဲ့တော့ ဒီကပျရောဂါဆိုးကွီးရဲ့ အရေးပေါျအခွအေနကေို အဆုံးသတျနိုငျမှာမဟုတျဘူးလို့ WHO ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ကွီးရဲ့ အကွီးအကဲ Tedros Ghebreyesus ကပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
