မြန်မာစစ်အစိုးရခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးရေး အတွက် ကတိပေးထားတဲ့ အတိုင်း လိုက်နာ မဆောင်ရွက်နိုင်ဘူး ဆိုရင် ဒီမိုကရေစီရေး အတွက် လမ်းဖယ် ပေးရမယ့် အချိန် ရောက်နေပြီလို့ အမေရိကန် သမ္မတကတော် လော်ရာဘုရှ် (Laura Bush) က ပြောဆို လိုက်ပါတယ်။ စစ်အစိုးရဘက်က ပြုပြင် ပြောင်းလဲရေးကို ဟန်ပြသက်သက် လုပ်နေတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာ အတိုင်းအတာနဲ့ စစ်အစိုးရကို ဆက်လက် ဖိအားပေးရမယ်လို့ ပြောပါတယ်။ မနေ့က ဝါရှင်တန်မြို့တော် သမ္မတ အိမ်ဖြူတော်မှာ ကျင်းပတဲ့ သမ္မတကတော် လော်ရာဘုရှ်ရဲ့ ဗွီဒီယိုကတဆင့် ဆွေးနွေးပွဲ အကြောင်း အိမ်ဖြူတော်ကို ကိုယ်တိုင် သတင်း သွားရောက် ယူခဲ့တဲ့ ကိုသိန်းထိုက်ဦး ဆက်ပြီးပြောပြပေးပါ။
မနေ့က ကျရောက်တဲ့ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးနေ့မှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး
အခြေအနေကို အထူးစိုးရိမ်တဲ့အကြောင်း အမေရိကန်သမ္မတကတော် လော်ရာဘုရှ်က ပြောဆိုလိုက်တာပါ။ ဒီလို မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေ
ဆုတ်ယုတ်နေတာကို အကြောင်းပြုပြီး ထိုင်းနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ သံတမန်တွေနဲ့ အမေရိကန်
နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အရာရှိတွေ၊ မြန်မာ့အရေး လှုပ်ရှားသူတွေကို ဗွီဒီယိုက
တဆင့် ဆွေးနွေးပွဲတရပ် အိမ်ဖြူတော်မှာ ကျင်းပပါတယ်။
မြန်မာပြည်သူတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ဒီမိုကရေစီအင်အားစုတွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပါ့
မယ်လို့ စစ်အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တွေက ကတိပေးထားပါတယ်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေနဲ့ အခြားဗိုလ်ချုပ်တွေအနေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေကို မဖြည့်
ဆည်း မဆောင်ရွက်နိုင်ဘူးဆိုရင် ဒီအချိန်ဟာ သူတို့အနေနဲ့ လွတ်လပ်ပြီး ဒီမိုကရေစီ နည်းကျ မြန်မာ နိုင်ငံကိုတည်ထောင်ဖို့ လမ်းဖယ်ပေးရမယ့်အချိန် ရောက်နေပါပြီ။
နှစ်ပေါင်းနှစ်ဆယ်နီးပါး စစ်အစိုးရက မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးတွေ
ကို နေ့စဉ်ချိုးဖောက်နေတဲ့အကြောင်းနဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြသူတွေကို ထောင်နဲ့ချီ ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်တဲ့အခြေအနေ၊ စစ်အစိုးရရဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုအောက်မှာ တိုင်းပြည်စီးပွား
ရေး ချွတ်ခြုံကျနေရတဲ့ အခြေအနေအရပ်ရပ်နဲ့ မကြာသေးခင်က ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ သံဃာ
ထုနဲ့ လူထုလှုပ်ရှားမှုတွေအတွင်း ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူတွေကို စစ်အစိုးရက အကြမ်း
ဖက်နှိမ်နှင်းခဲ့တဲ့ အခြေအနေအရပ်ရပ်ကို သမ္မတကတော် လော်ရာဘုရှ်က ပြောဆို ရှင်းလင်းသွားပါတယ်။
ဒီအချိန်မှာ ရှစ်ဆယ့်ရှစ်မျိုးဆက်ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်တွေ၊ သံဃာတော်တွေ၊ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေအားလုံးကို ကျမတို့မမေ့ပါဘူး။ အထူးသဖြင့် လူ့အခွင့်
အရေးနေ့မှာ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီနဲ့ တရားမျှတမှုအတွက် သတ္တိရှိရှိ ရုန်းကန်ရပ်
တည်ကြတဲ့ တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့သူတွေနဲ့ ကျမတို့ အတူတကွ ရပ်တည်နေပါတယ်။
စစ်အစိုးရရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကြားမှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေ
နဲ့ အရေးယူပိတ်ဆို့တာတွေ ပိုပြီးတိုးလားခဲ့သလိုပဲ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာ
က မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် စိုးရိမ်ပူပန်လာခဲ့ကြတယ်လို့ သမ္မတကတော် လော်ရာဘုရှ်က ပြောပါတယ်။
မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ဘေးဒုက္ခတွေကို စစ်အစိုးရက မျက်ကွယ်ပြု လျစ်လျုရှုထားတာ
တွေ့ရပေမယ့် တကမ္ဘာလုံးကတော့ ပစ်မထားကြပါဘူး။ ဥရောပအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ
ဆိုရင်လည်း စစ်အစိုးရ ဝင်ငွေအများဆုံးရနိုင်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေ၊ ကျောက်မျက်ရတ
နာတွေ အပါအဝင် သစ်တင်ပို့တာ တွင်းထွက်သတ္တုရောင်းချတာကို ပိတ်ပင်တားမြစ်
တာတွေ လုပ်နေပါတယ်။ မြန်မာစစ်အစိုးရနဲ့ အနီးကပ်ဆုံး စီးပွားဆက်ဆံနေတဲ့
အိန္ဒိယနိုင်ငံတောင် စစ်အစိုးရကို လက်နက်မရောင်းဘူးဆိုပြီး ပိတ်ပင်နေတာတွေ
ရှိနေပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လွှတ်မပေးဘူးဆိုရင် အာစီယံရဲ့ပဋိဉာဉ်စာတမ်းကို လက်မှတ်မထိုးဘူးလို့တောင် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံကဆိုရင် ပြောဆိုထားတာတွေရှိပါတယ်
လို့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကတောင် စစ်အစိုးရအပေါ် ပြောင်းလဲလာတဲ့ အခြေအနေ
တွေကို သမ္မတကတော် လော်ရာဘုရှ်က ပြောသွားပါတယ်။
အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးကို အကူအညီပေးနိုင်သမျှ ပေးနေတဲ့
အကြောင်းနဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ စက်တင်ဘာလအတွင်း စစ်အစိုးရက ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြသူတွေ
ကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရအပေါ် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေ ပိုပြီး ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့တာတွေကို ပြောဆိုသွားပါတယ်။
သမ္မတဘုရှ်နဲ့ ကျမအနေနဲ့ နိုင်ငံပေါင်းစုံကို အထူးသဖြင့် မြန်မာ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ
တွေကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ဖြစ်ပေါ်လာအောင် သူတို့ရဲ့ အရှိန်သြဇာကိုသုံးပြီး ကြိုးပမ်းပေးဖို့ တိုက်တွန်းတောင်းဆိုထားပါတယ်လို့ သမ္မတ
ကတော် လော်ရာဘုရှ်ကပြောဆိုပါတယ်။ အခုအချိန်အထိ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး
သန်းရွှေအနေနဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် ဟန်ပြသက်သက် ပြောင်းလဲချင်ယောင် ဆောင်တဲ့အဆင့်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။ တကယ်လို့ စစ်အစိုးရဘက်က ဒီလိုပြောင်းလဲဖို့ အလေးအနက်ထားတယ်ဆိုရင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို သံတမန်အသိုင်းအဝိုင်းနဲ့
ရော၊ သူ့ပါတီအဖွဲ့ဝင်တွေ အပါအဝင် ဒီမိုကရေစီအင်အားစုတွေနဲ့ ချွင်းချက်မရှိ တွေ့ခွင့်ပေးဖို့လိုပါတယ်။
ဗွီဒီယိုကတဆင့် ဆက်သွယ်မေးမြန်း ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်မှာ မြန်မာ ဒုက္ခသည်တွေကို ဆေးကုသပေးနေတဲ့ ဒေါက်တာစင်သီယာမောင်ကလည်း ထိုင်း
နယ်စပ်ရောက် မြန်မာနိုင်ငံသား ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အခြေအနေကို တင်ပြဆွေးနွေး
သွားပါတယ်။ နယ်စပ်ရောက် ဒုက္ခသည်တွေအကြား ကလေးငယ်တွေ အာဟာရချို့တဲ့
မှု အနေအထား၊ ဒုက္ခသည်ကလေးငယ်တွေ အရွယ်နဲ့မမျှတဲ့အလုပ်တွေ လုပ်ကိုင်နေ
ရတဲ့အခြေအနေ၊ မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိပြီး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ဒုက္ခ
သည်တွေ နေထိုင်ရေးအခက်အခဲတွေကို ရှင်းလင်းတင်ပြသွားပါတယ်။
ဗွီဒီယိုကဆင့် ဆွေးနွေးပွဲမှာ ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး ရတ်ဖ်
စကစ်ပ် ဗွိုက်စ် (Ralph Skip Boyce) နဲ့ ချင်းမိုင်မြို့က ကောင်စစ်ဝင် မိုက်ကယ်
မောရိုး (Michael Morrow) တို့လည်း ထိုင်းနိုင်ငံကနေ ပါဝင်ဆွေးနွေးပါတယ်။ အိမ်ဖြူ
တော်မှာတော့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အရာရှိတွေနဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံ
ရေးဆိုင်ရာ အရာရှိတွေ တက်ရောက်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲ
အောင် ဖိအားပေးဖို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက နည်းမျိုးစုံနဲ့ ကြိုးစားနေတဲ့အချိန်
မှာ မြန်မာ့အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ရပ်တည်ချက်ပြောင်းလဲလာအောင် တဖြည်း
ဖြည်းနားချနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်တဲ့အကြောင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန
အရှေ့အာရှနဲ့ ပစိဖိတ်ရေးရာ ဌာနဆိုင်ရာ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး
ခရစ္စတိုဖာဟေးလ် (Christopher Hill) ပြောသွားတာဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံကိုယ်တိုင်လည်း နယ်ခြားကျော်ပြဿနာတွေ အတော်များများကို ရင်ဆိုင်
နေရပါတယ်။ မူးယစ်ဆေးရောင်းတဲ့ ပြဿနာတွေ အပါအဝင် အခြားလူမှုရေးပြသနာ
တွေပါ။ မြန်မာစစ်အစိုးရနဲ့ပေါင်းလို့ စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်ရတယ်ဆိုပေမယ့်
တရုတ်နိုင်ငံဘက်က ဆုံးရှုံးမှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်လို့ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေး
ဝန်ကြီး ခရစ္စတိုဖာဟေးလ်က ပြောဆိုပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံဘက်က လက်ခံလာအောင် နားချရတယ်ဆိုတဲ့တာဝန်က မလွယ်ပါဘူး။ ဒီကိစ္စမှာပဲဖြစ်ဖြစ် အခြားကိစ္စမှာပဲဖြစ်ဖြစ်ပါ။ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရရင် တရုတ်
နိုင်ငံက သူတို့စဉ်းစားတဲ့အတိုင်းပဲ လုပ်ဆောင်တဲ့သဘောရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့်
အရေးကြီးတာက တရုတ်နိုင်ငံကို ကျနော်တို့က ကြိုးစားပြီး နားချရမယ်။ မြန်မာ
ကိစ္စ သိပ်အရေးကြီးတယ်ဆိုတာကို ပြရမယ်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာစစ်အစိုးရနဲ့ ဆက်ဆံရေးကိုပဲ ကြည့်နေလို့မရပါဘူး။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ ဆက်ဆံရေး
ကိုလည်း ထည့်တွက်ရပါလိမ့်မယ်။ မြန်မာပြည် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတခုဖြစ်လာရေး
တရုတ်နိုင်ငံက ဦးတည်ချက်တခုတည်း ပါဝင်လာအောင် နားချစည်းရုံးနေတဲ့ အမေ ရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေ တိုးတက်မှုရလာနေပြီး ဒီတိုးတက်မှုတွေကနေ
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပြောင်းအလဲတွေ ပေါ်လာတဲ့အထိ ဆက်ပြီးလုပ်ဆောင်နိုင်မယ်လို့
ယုံကြည်တဲ့အကြောင်း လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ခရစ္စတိုဖာဟေးလ်က
ပြောဆိုသွားပါတယ်။