မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ ကိုဗစ်-19 ပြန်အဖြစ်များလာချိန် ပြင်းထန်ပြီး အသက်မဆုံးရှုံးရအောင် ကြိုတင်ကာကွယ်ဖို့ အဓိကကျလာတယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက အကြံပြုပြောဆိုပါတယ်။
ဒီတခေါက် နိုင်ငံတကာအတွေ့အကြုံအရ ကိုဗစ် အဖြစ်များပေမဲ့၊ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ခံစားရတာနဲ့ အသက်ဆုံးရှုံးရတဲ့အဆင့် ရောက်တာမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ဖို့ အရေးကြီးဆုံးကတော့ ရနိုင်တဲ့ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးကို အမြန်ဆုံး ထိုးတာပါ။ ကာကွယ်ဆေးတွေမှာ ထိရောက်မှု အနည်းအများ ကွာနိုင်ပေမဲ့၊ အခုလို အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်တဲ့ ပြင်းထန်တဲ့အဆင့် မရောက်အောင်တော့ ဒီကာကွယ်ဆေးတွေအားလုံးက အထောက်အကူပြုနေတာကို တွေ့ရှိထားလို့ပါ။ ဒီကာကွယ်ဆေးတွေ ထိုးထားခြင်းဖြင့် အသက်ရှုကြပ်တဲ့အဆင့်၊ အောက်ဆီဂျင်အများကြီးကျတဲ့အဆင့် စတာတွေ မဖြစ်အောင် ကာကွယ်နိုင်တာကို အသေအပျောက် မရှိသလောက်ဖြစ်လာတဲ့ နိုင်ငံတချို့မှာ တွေ့ထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ရနိုင်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ကာကွယ်ဆေးနဲ့ တခြားကာကွယ်ဆေးတွေကိုလည်း တစ်ခုမဟုတ် တစ်ခု အမြန်ဆုံး ထိုးထားသင့်ပါတယ်။ တခြားပုံမှန် ကာကွယ်နည်းတွေဖြစ်တဲ့ Mask ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်းတပ်တာ၊ လက်ဆေးတာနဲ့ ခပ်ခွာခွာနေတာ လူစုလူဝေးရှောင်တာတွေလည်း အများစု လိုက်နာလုပ်ဆောင်တာတွေ နည်းလာပေမဲ့၊ တတ်နိုင်သလောက်တော့ လုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။
အခုတခေါက် ပိုအရေးကြီးလာတာက၊ မိမိမှာ ကိုဗစ် သံသယလက္ခဏာ (နှာစေး၊ လည်ချောင်းနာ၊ ချောင်းဆိုး၊ ဖျားတာ စတာ) တွေ ရှိလာလျှင်တော့၊ ကိုယ့်ဟာကိုယ် အိမ်မှာ အမြန်စစ်နိုင်တဲ့ ဆေးစစ်ကရိယာ (Rapid Test Kit) နဲ့ အမြန်စစ်ပြီး၊ ပိုးတွေ့လျှင် တခြားသူတွေကို မကူးအောင် အပြင်မထွက်တာ၊ အိမ်ထဲမှာလည်း Mask ပါးစပ်နဲ့ နှာခေါင်းစည်းတပ်တာ၊ လက်ဆေးတာ၊ လူချင်းခပ်ခွာခွာ သီးသန့်ခွဲနေတာတွေ လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ပိုးစစ်ဆေး တွေ့ရှိပြီးတဲ့နေ့ကစပြီး အနည်းဆုံး (၅) ရက် အိမ်မှာ သီးသန့် အထက်ပါအတိုင်း ခွဲနေသင့်ပါတယ်။ အကယ်၍ (၅) ရက်တိုင်သည်အထိ ချောင်းဆိုးတာ ဆက်ရှိနေလျှင်တော့ တခြားသူတွေကို မကူးစေတာ သေချာအောင်၊ အပြင်မထွက်သေးဘဲ နောက်ထပ် အိမ်မှာ အခုလို ဆက်နေသင့်ပါတယ်။
ကိုဗစ်ဖြစ်နေချိန်မှာတော့ ရေများများသောက် အနားယူကာ၊ ဖြစ်လာတဲ့ လက္ခဏာကိုလိုက်ပြီး သက်ဆိုင်ရာဆေးတွေ သောက်သင့်ပါတယ်။ ဥပမာ နှာစေးလျှင် နှာစေးပျောက်ဆေး၊ လည်ပင်း အာခေါင်နာလျှင် လည်ပင်း အာခေါင်နာသက်သာဆေး၊ ချောင်းဆိုးလျှင် ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေး၊ ဖျားလျှင် အဖျားကျဆေး စတာတွေ သောက်နိုင်ပါတယ်။ လက်ရှိနောက်ဆုံးအချိန်မှာ ကိုဗစ်ကုသရာမှာ သုံးတဲ့ ထိရောက်တဲ့ သောက်ဆေး နောက်တစ်မျိုး (Paxlovid) မြန်မာနိုင်ငံထဲ ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီး လက်လှမ်းမီလာတာမို့၊ အရင် ထုတ်ထား ရထားပြီးသားဆေး (Molnupiravir) နဲ့ဆို ဆေး (၂) မျိုး ရွေးချယ်စရာ ရှိလာပါတယ်။
နိုင်ငံတကာမှာတော့ ပိုထိရောက်တဲ့ Paxlovid ကို ပထမဦးစားပေးဆေးအဖြစ် အသုံးပြုကြပြီး၊ Paxlovid မရနိုင်ချိန်မှသာ Molnupiravir ဆေးကိုသုံးကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ Paxlovid ကို မလိုအပ်ဘဲ လူတိုင်းမသောက်သင့်ပါဘူး (ငယ်ရွယ်ပြီး ရောဂါအခံမရှိသူတွေ သောက်စရာမလိုပါ)။ လိုအပ်သူတွေသာ ဆရာဝန် ညွှန်ကြားချက် အတိအကျနဲ့ သောက်သုံးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဒီဆေးက ကျောက်ကပ်ထိခိုက်နိုင်တာမို့ ကျောက်ကပ်မကောင်းသူတွေ မသောက်သင့်ပါဘူး။ ဒါ့အပြင် သွေးကျဲဆေးတချို့နဲလည်း အပြန်အလှန် ထိခိုက်မှုရှိတာမို့ ဒီသွေးကျဲဆေး သောက်နေရသူတွေ မသောက်သင့်ပါဘူး။ HIV ရောဂါဆေးတွေမှာလည်း ဒီဆေးပါပြီးသားမို့ HIV ဆေးသောက်နေသူတွေလည်း မသောက်သင့်ပါဘူး။ Molnupiravir ဆေးကတော့ ကျောက်ကပ်ထိခိုက်တာ မတွေ့ရသေးပေမဲ့၊ ဆေးအာနိသင်ကျတာ ဖြစ်စေနိုင်တာမို့ မလိုအပ်ဘဲ ဆရာဝန် မညွှန်ကြားဘဲ မသောက်သင့်ပါဘူး။ ဒီဆေးတွေ သောက်ခြင်းဖြင့်လည်း ဆေးရုံတက်မှုအများစု လျှော့ချနိုင်ကာ၊ သေဆုံးမှု မရှိသလောက် ဖြစ်တာကိုပါ နိုင်ငံတကာမှာ တွေ့ရှိထားပါတယ်။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ ကိုဗစ်လူနာတွေကို ဖုန်းကတဆင့် ကူညီကုသပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက် ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
=== Unicode ===
မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ ကိုဗဈ-19 ပွနျအဖွဈမြားလာခြိနျ ပွငျးထနျပွီး အသကျမဆုံးရှုံးရအောငျ ကွိုတငျကာကှယျဖို့ အဓိကကလြာတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ အကွံပွုပွောဆိုပါတယျ။
ဒီတခေါကျ နိုငျငံတကာအတှေ့အကွုံအရ ကိုဗဈ အဖွဈမြားပမေဲ့၊ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ခံစားရတာနဲ့ အသကျဆုံးရှုံးရတဲ့အဆင့ျ ရောကျတာမဖွဈအောငျ ကာကှယျဖို့ အရေးကွီးဆုံးကတော့ ရနိုငျတဲ့ ကိုဗဈကာကှယျဆေးကို အမွနျဆုံး ထိုးတာပါ။ ကာကှယျဆေးတှမှော ထိရောကျမှု အနညျးအမြား ကှာနိုငျပမေဲ့၊ အခုလို အသကျဆုံးရှုံးနိုငျတဲ့ ပွငျးထနျတဲ့အဆင့ျ မရောကျအောငျတော့ ဒီကာကှယျဆေးတှအေားလုံးက အထောကျအကူပွုနတောကို တှေ့ရှိထားလို့ပါ။ ဒီကာကှယျဆေးတှေ ထိုးထားခွငျးဖွင့ျ အသကျရှုကွပျတဲ့အဆင့ျ၊ အောကျဆီဂငြျအမြားကွီးကတြဲ့အဆင့ျ စတာတှေ မဖွဈအောငျ ကာကှယျနိုငျတာကို အသအေပြောကျ မရှိသလောကျဖွဈလာတဲ့ နိုငျငံတခြို့မှာ တှေ့ထားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး ရနိုငျတဲ့ တရုတျနိုငျငံထုတျ ကာကှယျဆေးနဲ့ တခွားကာကှယျဆေးတှကေိုလညျး တဈခုမဟုတျ တဈခု အမွနျဆုံး ထိုးထားသင့ျပါတယျ။ တခွားပုံမှနျ ကာကှယျနညျးတှဖွေဈတဲ့ Mask ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျးတပျတာ၊ လကျဆေးတာနဲ့ ခပျခှာခှာနတော လူစုလူဝေးရှောငျတာတှလေညျး အမြားစု လိုကျနာလုပျဆောငျတာတှေ နညျးလာပမေဲ့၊ တတျနိုငျသလောကျတော့ လုပျပေးသင့ျပါတယျ။
အခုတခေါကျ ပိုအရေးကွီးလာတာက၊ မိမိမှာ ကိုဗဈ သံသယလက်ခဏာ (နှာစေး၊ လညျခြောငျးနာ၊ ခြောငျးဆိုး၊ ဖြားတာ စတာ) တှေ ရှိလာလြှငျတော့၊ ကိုယ့ျဟာကိုယျ အိမျမှာ အမွနျစဈနိုငျတဲ့ ဆေးစဈကရိယာ (Rapid Test Kit) နဲ့ အမွနျစဈပွီး၊ ပိုးတှေ့လြှငျ တခွားသူတှကေို မကူးအောငျ အပွငျမထှကျတာ၊ အိမျထဲမှာလညျး Mask ပါးစပျနဲ့ နှာခေါငျးစညျးတပျတာ၊ လကျဆေးတာ၊ လူခငြျးခပျခှာခှာ သီးသန့ျခှဲနတောတှေ လုပျဆောငျသင့ျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ပိုးစဈဆေး တှေ့ရှိပွီးတဲ့နေ့ကစပွီး အနညျးဆုံး (၅) ရကျ အိမျမှာ သီးသန့ျ အထကျပါအတိုငျး ခှဲနသေင့ျပါတယျ။ အကယျ၍ (၅) ရကျတိုငျသညျအထိ ခြောငျးဆိုးတာ ဆကျရှိနလြှေငျတော့ တခွားသူတှကေို မကူးစတော သခြောအောငျ၊ အပွငျမထှကျသေးဘဲ နောကျထပျ အိမျမှာ အခုလို ဆကျနသေင့ျပါတယျ။
ကိုဗဈဖွဈနခြေိနျမှာတော့ ရမြေားမြားသောကျ အနားယူကာ၊ ဖွဈလာတဲ့ လက်ခဏာကိုလိုကျပွီး သကျဆိုငျရာဆေးတှေ သောကျသင့ျပါတယျ။ ဥပမာ နှာစေးလြှငျ နှာစေးပြောကျဆေး၊ လညျပငျး အာခေါငျနာလြှငျ လညျပငျး အာခေါငျနာသကျသာဆေး၊ ခြောငျးဆိုးလြှငျ ခြောငျးဆိုးပြောကျဆေး၊ ဖြားလြှငျ အဖြားကဆြေး စတာတှေ သောကျနိုငျပါတယျ။ လကျရှိနောကျဆုံးအခြိနျမှာ ကိုဗဈကုသရာမှာ သုံးတဲ့ ထိရောကျတဲ့ သောကျဆေး နောကျတဈမြိုး (Paxlovid) မွနျမာနိုငျငံထဲ ထုတျလုပျနိုငျပွီး လကျလှမျးမီလာတာမို့၊ အရငျ ထုတျထား ရထားပွီးသားဆေး (Molnupiravir) နဲ့ဆို ဆေး (၂) မြိုး ရှေးခယြျစရာ ရှိလာပါတယျ။
နိုငျငံတကာမှာတော့ ပိုထိရောကျတဲ့ Paxlovid ကို ပထမဦးစားပေးဆေးအဖွဈ အသုံးပွုကွပွီး၊ Paxlovid မရနိုငျခြိနျမှသာ Molnupiravir ဆေးကိုသုံးကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ Paxlovid ကို မလိုအပျဘဲ လူတိုငျးမသောကျသင့ျပါဘူး (ငယျရှယျပွီး ရောဂါအခံမရှိသူတှေ သောကျစရာမလိုပါ)။ လိုအပျသူတှသော ဆရာဝနျ ညှှနျကွားခကြျ အတိအကနြဲ့ သောကျသုံးဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ ဒီဆေးက ကြောကျကပျထိခိုကျနိုငျတာမို့ ကြောကျကပျမကောငျးသူတှေ မသောကျသင့ျပါဘူး။ ဒါ့အပွငျ သှေးကြဲဆေးတခြို့နဲလညျး အပွနျအလှနျ ထိခိုကျမှုရှိတာမို့ ဒီသှေးကြဲဆေး သောကျနရေသူတှေ မသောကျသင့ျပါဘူး။ HIV ရောဂါဆေးတှမှောလညျး ဒီဆေးပါပွီးသားမို့ HIV ဆေးသောကျနသေူတှလေညျး မသောကျသင့ျပါဘူး။ Molnupiravir ဆေးကတော့ ကြောကျကပျထိခိုကျတာ မတှေ့ရသေးပမေဲ့၊ ဆေးအာနိသငျကတြာ ဖွဈစနေိုငျတာမို့ မလိုအပျဘဲ ဆရာဝနျ မညှှနျကွားဘဲ မသောကျသင့ျပါဘူး။ ဒီဆေးတှေ သောကျခွငျးဖွင့ျလညျး ဆေးရုံတကျမှုအမြားစု လြှော့ခနြိုငျကာ၊ သဆေုံးမှု မရှိသလောကျ ဖွဈတာကိုပါ နိုငျငံတကာမှာ တှေ့ရှိထားပါတယျ။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ ကိုဗဈလူနာတှကေို ဖုနျးကတဆင့ျ ကူညီကုသပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။