မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီနှစ်အတွင်း သွေးလွန်တုပ်ကွေး ပြင်းထန်နိုင်ခြေ ရှိနေချိန်မှာ၊ အသက်အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ပြင်းထန်အဆင့် မရောက်ခင် ကြိုတင်သတိပြုမိဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးပြောဆိုပါတယ်။
သွေးလွန်တုပ်ကွေး ဖြစ်လာချိန်မှာ ပြင်းထန်အဆင့် ရောက်လာတာကို ကြိုသတိပြုပြီး၊ အချိန်မီ ဆေးရုံဆေးခန်းပြနိုင်လျှင် အသက်မဆုံးရူံးအောင် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ အဓိက သတိပြုမိရမှာက သွေးလွန်တုပ်ကွေး ထောင်ခြောက်လို့ တင်စားတဲ့ အရင်အဖျားကြီးခဲ့တာကနေ အဖျားပြန်ကျလာချိန်မှာ သွေးလန့်တာဖြစ်နိုင်တဲ့ ထူးခြားတာကိုပါ။ အခုလို ထူးခြားတဲ့ အဖျားကျတာက၊ သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်ပြီး (၃) ရက်ကနေ (၅) ရက်အတွင်း ဖြစ်လေ့ရှိကာ၊ အဖျားကျချိန်မှာ လူနာက ပြန်လန်းဆန်းလာရမဲ့အစား၊ ပိုနုံးချိလာတာ၊ ပျို့အန်တာ၊ ဗိုက်နာတာတွေ ဖြစ်လာတာပါ။ ဒီထူးခြားပြင်းထန်တဲ့ လက္ခဏာတွေကို သတိမပြုမိပါက အဖျားပြန်ကျလာတာကြောင့် ပြန်ကောင်းလာပြီလို့ မှားယွင်းယူဆမိမှာကို အထူးစိုးရိမ်ရပါတယ်။
အခုလို သွေးလွန်တုပ်ကွေး ပြင်းထန်လက္ခဏာတွေ ဖြစ်ရတာက သွေးကြောတွေရောင်တာကြောင့် အထဲက သွေးရည်ကြည်တွေ စိမ့်ထွက်သွားပြီး သွေးပေါင်ချိန်ကျကာ သွေးလည်ပတ်မူ မကောင်းတော့တာကြောင့်ပါ။ ကလေးတွေမှာဆိုလျှင်လည်း အခုလို အဖျားကျချိန် ပြန်လန်းပြီး ဆော့ကစားနိုင်ရမဲ့အစား၊ ဆော့ကစားတာမရှိဘဲ ပိုမှိန်းလာတာ၊ ပိုမလန်းဆန်းတော့တာ၊ တချိန်လုံးအိပ်နေတာ၊ ဗိုက်နာတာ၊ အော့အန်တာ၊ အီတာ၊ အစာမစားတာ၊ ငိုယိုတာတွေ ဖြစ်လာလျှင်၊ ကြိုသတိပြု ဆေးရုံတင်ဖို့ လိုပါပြီ။ အကြောင်းက မကြာခင်မှာ ခြေလက်အေးစက်လာတာ၊ ကယောင်ကတန်းတွေဖြစ်တာ၊ သွေးခုန်နှုန်းပါ စမ်းမရတော့တာတွေဖြစ်ကာ သွေးလန့်တဲ့အဆင့်ရောက်ပြီး အသက်အန္တရာယ် ကြီးသွားတတ်လို့ပါ။
သွေးလွန်တုပ်ကွေး ပြင်းထန်လာတာကိုလည်း စစ်နိုင်တဲ့ နည်းတွေလည်း ရှိပါတယ်။ တစ်ခုကတော့ သွေးပေါင်ချိန် တိုင်းတာပါ။ အစပိုင်းထဲက သွေးလွန်တုပ်ကွေး သံသယ လက္ခဏာတွေ (အဖျားကြီးတာ၊ အလွန်မှိန်းတာ၊ အစားအသောက်ပျက်တာ၊ ကိုက်ခဲတာ၊ ပျို့အန်တာ၊ ဗိုက်နာတာ၊ အရေပြား အဖုအပိန့်ထွက်တာတွေ) သတိပြုမိပြီး၊ သေချာအောင် စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ Hess Test လို့ ခေါ်တဲ့နည်လည်းး ရှိပါတယ်။ ဒီနည်းက သွေးပေါင်ချိန်တိုင်းကရိယားနဲ့ အပေါ်သွေးစမ်းမိချိန်နဲ့ အောက်သွေးစမ်းမိချိန်အကြား (၅) မိနစ်ကွာအောင် ညှစ်ပြီးထိန်းထားရာကနေ ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်ချိန်မှာ၊ လက်ဖျံမှာ အစက်လေးတွေ ပေါ်လာတာကို စောင့်ကြည့်တာပါ။ လက်ဖျံက တစ်လက်မပတ်လည်းမှာ အနီစက် (၁၀) စက်ကျော်လာလျှင်တော့ သွေးလွန်တုပ်ကွေး ဖြစ်တာကို ပြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အသက်အန္တရာယ်ရှိတဲ့ သွေးလန့်တာ ဖြစ်ခါနီးချိန်အတွက်လည်း ဆေးရုံဆေးခန်းတွေမှာ သွေးပျစ်နှုန်း (PCV/ HCT) တက်တာအပါအဝင် သွေးဖောက်စစ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေရှိပါတယ်။
တချိန်ထဲမှာ ကြိုတင် ဆေးရုံတင်ထားသင့်တဲ့ နောက်ထပ် သွေးလွန်တုပ်ကွေး အန္တရာယ် လက္ခဏာတွေကိုလည်း ကြိုသိထားသင့်ပါတယ်။ ဒီလက္ခဏာတွေကတော့ နှာခေါင်းသွေးလျှံတာ၊ ကော်ဖီနှစ်ရောင်အန်တာ၊ ဆက်တိုက်အန်တာ၊ ဝမ်းဗိုက်ညာဖက်အပေါ်ပိုင်း အလွန်နာလာတာတွေပါ။ ဆေးရုံဆေးခန်းမှာ ဓာတ်မှန် (Ultrasound) ရိုက်ကြည့်ပါကလည်း ဝမ်းဗိုက်နဲ့ အဆုပ်နားတဝိုက် ရေစုလာတာ၊ သွေးဖောက်စစ်ကြည့်လျှင်လည်း သွေးဖြူဥစ ကျလာတာ၊ သွေးဖြူဥမွှား (Platelets) ဆက်ကျလာတာ၊ သွေးပျစ်နှုန်းတက်လာတာ စတာတွေကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ဒီအဆင့်မှာတော့ (၂၄) နာရီ စောင့်ကြည့်နိုင်တဲ့ ဆေးရုံမျိုး တင်ထားပြီး၊ အကြောဆေးသွင်းထားကာ သွေးပေါင်ချိန် အမြဲနီးပါး တိုင်းနေဖို့ အရေးကြီးလာပါတယ်။ အကြောင်းက ဒီအဆင့်မှာ အချိန်မရွေး ခြေလက်အေးစက်လာပြီး ကယောင်ကတန်းဖြစ်တဲ့ သွေးလန့်တဲ့အဆင့် ရောက်သွားနိုင်လို့ပါ။
ဒါ့အပြင် အထက်ပါ အန္တရာယ်လက္ခဏာတွေ မရှိပေမဲ့လည်း သွေးလွန်တုပ်ကွေးဖြစ်တာ သေချာလျှင် ဆေးရုံတင်ထားသင့်တဲ့ ကလေးတွေလည်း ရှိပါတယ်။ သူတို့ကတော အကြောဆေးသွင်းဖို့ သွေးကြောကို ချက်ချင်းရှာရခက်နိုင်တဲ့ စစ်ဆေးရခက်နိုင်တဲ့ တစ်နှစ်အောက် ကလေးတွေ၊ အဝလွန်တဲ့ ကလေးတွေ၊ နောက် နဂိုရောဂါအခံ (ဥပမာ မွေးရာပါ သွေးအားနည်းရောဂါ၊ နာတာရှည် ကျောက်ကပ်ရောဂါ) တွေ ရှိထားတဲ့ ကလေးတွေနဲ့၊ ညပိုင်းမှာ (၂၄) နာရီ စောင့်ကြည့်နိုင်တဲ့ ဆေးရုံကို အမြန်သွားဖို့ ခက်ခဲတဲ့နေရာ၊ ဝေးလွန်းတဲ့နေရာမှာ ရှိနေတဲ့ ကလေးတွေပါ။
ဒီအကြောင်းပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက ကလေအထူးကုနဲ့ ဆေးတက္ကသိုလ် (၁) ကလေးကျန်းမာ၊ ပညာဌာန အငြိမ်းစားဌာနမှူး ပါမောက္ခ ဒေါက်တာစောဝင်း ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
== Unicode ===
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီနှဈအတှငျး သှေးလှနျတုပျကှေး ပွငျးထနျနိုငျခွေ ရှိနခြေိနျမှာ၊ အသကျအန်တရာယျရှိတဲ့ ပွငျးထနျအဆင့ျ မရောကျခငျ ကွိုတငျသတိပွုမိဖို့ အရေးကွီးတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးပွောဆိုပါတယျ။
သှေးလှနျတုပျကှေး ဖွဈလာခြိနျမှာ ပွငျးထနျအဆင့ျ ရောကျလာတာကို ကွိုသတိပွုပွီး၊ အခြိနျမီ ဆေးရုံဆေးခနျးပွနိုငျလြှငျ အသကျမဆုံးရူံးအောငျ ကာကှယျနိုငျပါတယျ။ အဓိက သတိပွုမိရမှာက သှေးလှနျတုပျကှေး ထောငျခွောကျလို့ တငျစားတဲ့ အရငျအဖြားကွီးခဲ့တာကနေ အဖြားပွနျကလြာခြိနျမှာ သှေးလန့ျတာဖွဈနိုငျတဲ့ ထူးခွားတာကိုပါ။ အခုလို ထူးခွားတဲ့ အဖြားကတြာက၊ သှေးလှနျတုပျကှေးဖွဈပွီး (၃) ရကျကနေ (၅) ရကျအတှငျး ဖွဈလေ့ရှိကာ၊ အဖြားကခြြိနျမှာ လူနာက ပွနျလနျးဆနျးလာရမဲ့အစား၊ ပိုနုံးခြိလာတာ၊ ပြို့အနျတာ၊ ဗိုကျနာတာတှေ ဖွဈလာတာပါ။ ဒီထူးခွားပွငျးထနျတဲ့ လက်ခဏာတှကေို သတိမပွုမိပါက အဖြားပွနျကလြာတာကွောင့ျ ပွနျကောငျးလာပွီလို့ မှားယှငျးယူဆမိမှာကို အထူးစိုးရိမျရပါတယျ။
အခုလို သှေးလှနျတုပျကှေး ပွငျးထနျလက်ခဏာတှေ ဖွဈရတာက သှေးကွောတှရေောငျတာကွောင့ျ အထဲက သှေးရညျကွညျတှေ စိမ့ျထှကျသှားပွီး သှေးပေါငျခြိနျကကြာ သှေးလညျပတျမူ မကောငျးတော့တာကွောင့ျပါ။ ကလေးတှမှောဆိုလြှငျလညျး အခုလို အဖြားကခြြိနျ ပွနျလနျးပွီး ဆော့ကစားနိုငျရမဲ့အစား၊ ဆော့ကစားတာမရှိဘဲ ပိုမှိနျးလာတာ၊ ပိုမလနျးဆနျးတော့တာ၊ တခြိနျလုံးအိပျနတော၊ ဗိုကျနာတာ၊ အော့အနျတာ၊ အီတာ၊ အစာမစားတာ၊ ငိုယိုတာတှေ ဖွဈလာလြှငျ၊ ကွိုသတိပွု ဆေးရုံတငျဖို့ လိုပါပွီ။ အကွောငျးက မကွာခငျမှာ ခွလေကျအေးစကျလာတာ၊ ကယောငျကတနျးတှဖွေဈတာ၊ သှေးခုနျနှုနျးပါ စမျးမရတော့တာတှဖွေဈကာ သှေးလန့ျတဲ့အဆင့ျရောကျပွီး အသကျအန်တရာယျ ကွီးသှားတတျလို့ပါ။
သှေးလှနျတုပျကှေး ပွငျးထနျလာတာကိုလညျး စဈနိုငျတဲ့ နညျးတှလေညျး ရှိပါတယျ။ တဈခုကတော့ သှေးပေါငျခြိနျ တိုငျးတာပါ။ အစပိုငျးထဲက သှေးလှနျတုပျကှေး သံသယ လက်ခဏာတှေ (အဖြားကွီးတာ၊ အလှနျမှိနျးတာ၊ အစားအသောကျပကြျတာ၊ ကိုကျခဲတာ၊ ပြို့အနျတာ၊ ဗိုကျနာတာ၊ အရပွေား အဖုအပိန့ျထှကျတာတှေ) သတိပွုမိပွီး၊ သခြောအောငျ စဈဆေးနိုငျတဲ့ Hess Test လို့ ခေါျတဲ့နညျလညျးး ရှိပါတယျ။ ဒီနညျးက သှေးပေါငျခြိနျတိုငျးကရိယားနဲ့ အပေါျသှေးစမျးမိခြိနျနဲ့ အောကျသှေးစမျးမိခြိနျအကွား (၅) မိနဈကှာအောငျ ညှဈပွီးထိနျးထားရာကနေ ပွနျလှှတျပေးလိုကျခြိနျမှာ၊ လကျဖြံမှာ အစကျလေးတှေ ပေါျလာတာကို စောင့ျကွည့ျတာပါ။ လကျဖြံက တဈလကျမပတျလညျးမှာ အနီစကျ (၁၀) စကျကြောျလာလြှငျတော့ သှေးလှနျတုပျကှေး ဖွဈတာကို ပွပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အသကျအန်တရာယျရှိတဲ့ သှေးလန့ျတာ ဖွဈခါနီးခြိနျအတှကျလညျး ဆေးရုံဆေးခနျးတှမှော သှေးပစြျနှုနျး (PCV/ HCT) တကျတာအပါအဝငျ သှေးဖောကျစဈနိုငျတဲ့ နညျးလမျးတှရှေိပါတယျ။
တခြိနျထဲမှာ ကွိုတငျ ဆေးရုံတငျထားသင့ျတဲ့ နောကျထပျ သှေးလှနျတုပျကှေး အန်တရာယျ လက်ခဏာတှကေိုလညျး ကွိုသိထားသင့ျပါတယျ။ ဒီလက်ခဏာတှကေတော့ နှာခေါငျးသှေးလြှံတာ၊ ကောျဖီနှဈရောငျအနျတာ၊ ဆကျတိုကျအနျတာ၊ ဝမျးဗိုကျညာဖကျအပေါျပိုငျး အလှနျနာလာတာတှပေါ။ ဆေးရုံဆေးခနျးမှာ ဓာတျမှနျ (Ultrasound) ရိုကျကွည့ျပါကလညျး ဝမျးဗိုကျနဲ့ အဆုပျနားတဝိုကျ ရစေုလာတာ၊ သှေးဖောကျစဈကွည့ျလြှငျလညျး သှေးဖွူဥစ ကလြာတာ၊ သှေးဖွူဥမှှား (Platelets) ဆကျကလြာတာ၊ သှေးပစြျနှုနျးတကျလာတာ စတာတှကေို တှေ့နိုငျပါတယျ။ ဒီအဆင့ျမှာတော့ (၂၄) နာရီ စောင့ျကွည့ျနိုငျတဲ့ ဆေးရုံမြိုး တငျထားပွီး၊ အကွောဆေးသှငျးထားကာ သှေးပေါငျခြိနျ အမွဲနီးပါး တိုငျးနဖေို့ အရေးကွီးလာပါတယျ။ အကွောငျးက ဒီအဆင့ျမှာ အခြိနျမရှေး ခွလေကျအေးစကျလာပွီး ကယောငျကတနျးဖွဈတဲ့ သှေးလန့ျတဲ့အဆင့ျ ရောကျသှားနိုငျလို့ပါ။
ဒါ့အပွငျ အထကျပါ အန်တရာယျလက်ခဏာတှေ မရှိပမေဲ့လညျး သှေးလှနျတုပျကှေးဖွဈတာ သခြောလြှငျ ဆေးရုံတငျထားသင့ျတဲ့ ကလေးတှလေညျး ရှိပါတယျ။ သူတို့ကတော အကွောဆေးသှငျးဖို့ သှေးကွောကို ခကြျခငြျးရှာရခကျနိုငျတဲ့ စဈဆေးရခကျနိုငျတဲ့ တဈနှဈအောကျ ကလေးတှေ၊ အဝလှနျတဲ့ ကလေးတှေ၊ နောကျ နဂိုရောဂါအခံ (ဥပမာ မှေးရာပါ သှေးအားနညျးရောဂါ၊ နာတာရှညျ ကြောကျကပျရောဂါ) တှေ ရှိထားတဲ့ ကလေးတှနေဲ့၊ ညပိုငျးမှာ (၂၄) နာရီ စောင့ျကွည့ျနိုငျတဲ့ ဆေးရုံကို အမွနျသှားဖို့ ခကျခဲတဲ့နရော၊ ဝေးလှနျးတဲ့နရောမှာ ရှိနတေဲ့ ကလေးတှပေါ။
ဒီအကွောငျးပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက ကလအေထူးကုနဲ့ ဆေးတက်ကသိုလျ (၁) ကလေးကနြျးမာ၊ ပညာဌာန အငွိမျးစားဌာနမှူး ပါမောက်ခ ဒေါကျတာစောဝငျး ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။