ကိုဗစ်ထက် တုပ်ကွေးဖြစ်တာ ပိုများလာတာကို အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ တွေ့ရှိထားတာမျိုး၊ မြန်မာအပါအဝင် တကမ္ဘာလုံးမှာလည်း ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတာမို့ တုပ်ကွေးကာကွယ်ကုသရေးအတွက် ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက အကြံပြုပြောနေကြပါတယ်။
အခုဆောင်းတွင်းမှာ အဖြစ်များလာတဲ့ ကူးစက်ဖျားနာမှုတွေဟာ ကိုဗစ်-19 သာ အဓိကဖြစ်နိုင်တယ်လို့ တရားသေမတွက်ဘဲ၊ တုပ်ကွေး (Flu) ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများနိုင်တာကိုလည်း ထည့်တွက်သင့်ပါတယ်။ အကြောင်းက အမေရိကန်မှာ ကိုဗစ်ထက် တုပ်ကွေး ပိုအဖြစ်များလာတဲ့ ပုံစံမျိုး တစ်ကမ္ဘာလုံးကို ပျံနေနိုင်တဲ့သဘော ရှိနေလို့ပါ။ တုပ်ကွေးဖြစ်လာခဲ့လျှင်လည်း အများစုအတွက် တုပ်ကွေးဆိုင်ရာ သောက်ဆေးမလိုဘဲ ဖြစ်လာတဲ့ လက္ခဏာဆိုင်ရာ ကုသဆေးတွေနဲ့ ကုသနိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ တုပ်ကွေးကြောင့် ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အဖျားလက္ခဏာအတွက် အဖျားကျဆေးနဲ့ ကိုယ်လက်ကိုက်၊ ဇက်ကြောတက်၊ ခေါင်းကိုက်၊ မျက်ကြောကိုက်တာတွေအတွက်လည်း အဖျားကျဆေးအပါအဝင် သာမန်အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေ သောက်နိုင်ပါတယ်။ အလားတူ ချောင်းဆိုးတဲ့လက္ခဏာ ဖြစ်လာလျှင် ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေးနဲ့ နှာစေးလာလျှင်လည်း နှာစေးပျောက်ဆေးတွေ သောက်နိုင်ပါတယ်။
ကိုဗစ် ပြင်းပြင်းထန်ထန် မဖြစ်ရေအာင် ပြင်းထန်ဖို့ အနေအထားရှိသူတွေအတွက် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ပိုဦးစားပေးထိုးသလို၊ အခု တုပ်ကွေးအတွက်လည်း ကာကွယ်ဆေး ဦးစားပေးထိုးသင့်သူတွေ ရှိပါတယ်။ အထူးသဖြင့်တော့ အသက်ကြီးသူတွေ (၆၅ နှစ်အထက်) ကျောက်ကပ်ဆေးတာ (Dialysis) လုပ်နေရသူတွေ၊ ကင်ဆာဆေး သွင်း/သောက်နေရသူတွေ၊ အသည်းမကောင်းရောဂါဖြစ်ပြီး ရေဖျင်းစွဲလာသူတွေ၊ HIV/AIDS ကိုယ်ခံအားကျရောဂါ ကူးစက်ခံရသူတွေနဲ့ ဆီးချိုမထိန်းနိုင်ဘဲ တက်နေသူတွေမှာ၊ တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေး ဖြစ်နိုင်လျှင် ပိုဦးစားပေးထိုးသင့်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ကိုဗစ်မှာတုန်းက ကိုဗစ်သောက်ဆေး သောက်သင့်သူတချို့ ရှိခဲ့သလို၊ အခုတုပ်ကွေးဖြစ်လာလျှင်လည်း အလားတူ သောက်သင့်သူတချို့ ရှိပါတယ်။ တုပ်ကွေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့သောက်ဆေး Tamiflu (Oseltamivir) မျိုးကို ငယ်ရွယ်သူတွေ၊ အဝမလွန်သူတွေနဲ့ ပန်းနာရင်ကြပ် (Asthma) မပြင်းထန်သူတွေမှာ သောက်ဖို့မလိုပေမဲ့၊ ပန်းနာရင်ကြပ် ပြင်းထန်သူ၊ အဆုပ် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ထားသူ၊ နှလုံးအားနည်းသူ၊ အဝလွန်သူ (ပေါင် ၃၀၀-၄၀၀ အထက်နဲ့ BMI - Body Mass Index - ကိုယ်အလေးချိန်နဲ့ အရပ် အချိုးအစား ၃၅ မှတ်အထက် ရောက်နေသူ) တွေမှာတော့၊ သောက်သင့်ပါတယ်။ အကြောင်းက ဒီလူတွေမှာ နဂိုထဲက အောက်ဆီဂျင် အလုံအလောက်ရဖို့ ရုန်းကန်အသက်ရှု နေရတတ်တာမို့ပါ။ ဒီလိုလူတွေအနေနဲ့ အသက်မကြီးလျှင်တောင် တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးလည်း ထိုးထားသင့်ပါတယ်။
တချိန်ထဲမှာ တုပ်ကွေးရော ကိုဗစ်အပါအဝင် အသက်ရှုလမ်းကြောင်းကနေတဆင့်ဝင်တဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေ ကာကွယ်ရေးအတွက် အရင် ကိုဗစ်ကာကွယ်နည်းအဖြစ် လူသိများထားပြီးဖြစ်တဲ့၊ Mask ပါးစပ်နဲ့ နှာခေါင်းစည်း တပ်တာနဲ့ လူစုလူဝေးရှောင်တာ (အထူးသဖြင့် ဖျားနာ၊ နှာစေး၊ ချောင်းဆိုးနေလျှင်)၊ အပြင်ကပြန်လာလျှင် လက်ဆေးတာတွေ ဆက်လုပ်ပေးသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လည်ပင်းကစဝင်ပြီး လည်ပင်းလည်းနာစေတတ်တဲ့ ဒီကူးစက်ရောဂါပိုးတွေအတွက် ရေများများသောက်တာ (ရေနွေးပိုကောင်း)၊ ဗီတာမင်စီပြည့်ဝစာ (ချဉ်ပြီးအရည်ဓာတ်ပြည့်ဝတာ) အပါအဝင် အာဟာရဖြစ်စေတဲ့ ဆန္ဒရှိတာအားလုံးစားတာ (တိုက်ဖွိုက် အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါကလွဲပြီး အစာရှောင်စရာမလို) ဆားရည်နွေးနဲ့ ပလုပ်ကျင်းပေးတာ (တချို့တတ်နိုင်သူတွေ Listerine ပလုပ်ကျင်းဆေးရည်သုံးတာ) တွေ လုပ်ဆောင်ပေးခြင်းဖြင့်၊ ကိုယ်ခံအားကောင်းပြီး၊ ဒီလည်ပင်းက ပိုးတွေကိုလည်း သန့်စင်ပေးနိုင်ပါတယ်။
ဒီရောဂါဆိုင်ရာအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ မြန်မာလူနာတွေကိုလည်း ဖုန်းကတဆင့် ကူညီကုသပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက်ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့ပါတယ်။
=== Unicode ====
ကိုဗဈထကျ တုပျကှေးဖွဈတာ ပိုမြားလာတာကို အမရေိကနျနိုငျငံမှာ တှေ့ရှိထားတာမြိုး၊ မွနျမာအပါအဝငျ တကမ်ဘာလုံးမှာလညျး ဖွဈနိုငျခွရှေိတာမို့ တုပျကှေးကာကှယျကုသရေးအတှကျ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ အကွံပွုပွောနကွေပါတယျ။
အခုဆောငျးတှငျးမှာ အဖွဈမြားလာတဲ့ ကူးစကျဖြားနာမှုတှဟော ကိုဗဈ-19 သာ အဓိကဖွဈနိုငျတယျလို့ တရားသမေတှကျဘဲ၊ တုပျကှေး (Flu) ဖွဈနိုငျခွေ ပိုမြားနိုငျတာကိုလညျး ထညျ့တှကျသငျ့ပါတယျ။ အကွောငျးက အမရေိကနျမှာ ကိုဗဈထကျ တုပျကှေး ပိုအဖွဈမြားလာတဲ့ ပုံစံမြိုး တဈကမ်ဘာလုံးကို ပြံနနေိုငျတဲ့သဘော ရှိနလေို့ပါ။ တုပျကှေးဖွဈလာခဲ့လြှငျလညျး အမြားစုအတှကျ တုပျကှေးဆိုငျရာ သောကျဆေးမလိုဘဲ ဖွဈလာတဲ့ လက်ခဏာဆိုငျရာ ကုသဆေးတှနေဲ့ ကုသနိုငျပါတယျ။ ဥပမာ တုပျကှေးကွောငျ့ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အဖြားလက်ခဏာအတှကျ အဖြားကဆြေးနဲ့ ကိုယျလကျကိုကျ၊ ဇကျကွောတကျ၊ ခေါငျးကိုကျ၊ မကြျကွောကိုကျတာတှအေတှကျလညျး အဖြားကဆြေးအပါအဝငျ သာမနျအကိုကျအခဲပြောကျဆေးတှေ သောကျနိုငျပါတယျ။ အလားတူ ခြောငျးဆိုးတဲ့လက်ခဏာ ဖွဈလာလြှငျ ခြောငျးဆိုးပြောကျဆေးနဲ့ နှာစေးလာလြှငျလညျး နှာစေးပြောကျဆေးတှေ သောကျနိုငျပါတယျ။
ကိုဗဈ ပွငျးပွငျးထနျထနျ မဖွဈရအောငျ ပွငျးထနျဖို့ အနအေထားရှိသူတှအေတှကျ ကိုဗဈကာကှယျဆေး ပိုဦးစားပေးထိုးသလို၊ အခု တုပျကှေးအတှကျလညျး ကာကှယျဆေး ဦးစားပေးထိုးသငျ့သူတှေ ရှိပါတယျ။ အထူးသဖွငျ့တော့ အသကျကွီးသူတှေ (၆၅ နှဈအထကျ) ကြောကျကပျဆေးတာ (Dialysis) လုပျနရေသူတှေ၊ ကငျဆာဆေး သှငျး/သောကျနရေသူတှေ၊ အသညျးမကောငျးရောဂါဖွဈပွီး ရဖေငြျးစှဲလာသူတှေ၊ HIV/AIDS ကိုယျခံအားကရြောဂါ ကူးစကျခံရသူတှနေဲ့ ဆီးခြိုမထိနျးနိုငျဘဲ တကျနသေူတှမှော၊ တုပျကှေးကာကှယျဆေး ဖွဈနိုငျလြှငျ ပိုဦးစားပေးထိုးသငျ့ပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ ကိုဗဈမှာတုနျးက ကိုဗဈသောကျဆေး သောကျသငျ့သူတခြို့ ရှိခဲ့သလို၊ အခုတုပျကှေးဖွဈလာလြှငျလညျး အလားတူ သောကျသငျ့သူတခြို့ ရှိပါတယျ။ တုပျကှေးနဲ့ ပတျသကျတဲ့သောကျဆေး Tamiflu (Oseltamivir) မြိုးကို ငယျရှယျသူတှေ၊ အဝမလှနျသူတှနေဲ့ ပနျးနာရငျကွပျ (Asthma) မပွငျးထနျသူတှမှော သောကျဖို့မလိုပမေဲ့၊ ပနျးနာရငျကွပျ ပွငျးထနျသူ၊ အဆုပျ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ထိခိုကျထားသူ၊ နှလုံးအားနညျးသူ၊ အဝလှနျသူ (ပေါငျ ၃၀၀-၄၀၀ အထကျနဲ့ BMI - Body Mass Index - ကိုယျအလေးခြိနျနဲ့ အရပျ အခြိုးအစား ၃၅ မှတျအထကျ ရောကျနသေူ) တှမှောတော့၊ သောကျသငျ့ပါတယျ။ အကွောငျးက ဒီလူတှမှော နဂိုထဲက အောကျဆီဂငြျ အလုံအလောကျရဖို့ ရုနျးကနျအသကျရှု နရေတတျတာမို့ပါ။ ဒီလိုလူတှအေနနေဲ့ အသကျမကွီးလြှငျတောငျ တုပျကှေးကာကှယျဆေးလညျး ထိုးထားသငျ့ပါတယျ။
တခြိနျထဲမှာ တုပျကှေးရော ကိုဗဈအပါအဝငျ အသကျရှုလမျးကွောငျးကနတေဆငျ့ဝငျတဲ့ ကူးစကျရောဂါတှေ ကာကှယျရေးအတှကျ အရငျ ကိုဗဈကာကှယျနညျးအဖွဈ လူသိမြားထားပွီးဖွဈတဲ့၊ Mask ပါးစပျနဲ့ နှာခေါငျးစညျး တပျတာနဲ့ လူစုလူဝေးရှောငျတာ (အထူးသဖွငျ့ ဖြားနာ၊ နှာစေး၊ ခြောငျးဆိုးနလြှေငျ)၊ အပွငျကပွနျလာလြှငျ လကျဆေးတာတှေ ဆကျလုပျပေးသငျ့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ လညျပငျးကစဝငျပွီး လညျပငျးလညျးနာစတေတျတဲ့ ဒီကူးစကျရောဂါပိုးတှအေတှကျ ရမြေားမြားသောကျတာ (ရနှေေးပိုကောငျး)၊ ဗီတာမငျစီပွညျ့ဝစာ (ခဉြျပွီးအရညျဓာတျပွညျ့ဝတာ) အပါအဝငျ အာဟာရဖွဈစတေဲ့ ဆန်ဒရှိတာအားလုံးစားတာ (တိုကျဖှိုကျ အူရောငျငနျးဖြားရောဂါကလှဲပွီး အစာရှောငျစရာမလို) ဆားရညျနှေးနဲ့ ပလုပျကငြျးပေးတာ (တခြို့တတျနိုငျသူတှေ Listerine ပလုပျကငြျးဆေးရညျသုံးတာ) တှေ လုပျဆောငျပေးခွငျးဖွငျ့၊ ကိုယျခံအားကောငျးပွီး၊ ဒီလညျပငျးက ပိုးတှကေိုလညျး သနျ့စငျပေးနိုငျပါတယျ။
ဒီရောဂါဆိုငျရာအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ မွနျမာလူနာတှကေိုလညျး ဖုနျးကတဆငျ့ ကူညီကုသပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျကို ဆကျသှယျမေးမွနျးခဲ့ပါတယျ။