သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်မရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ထင်ရှားတဲ့ အတိုက်အခံတွေကိုအကျဉ်းချထားပြီး အာဏာသိမ်းစစ်တပ်က ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတမှုရှိမှာမဟုတ်တဲ့အတွက် အမေရိကန်က အသိအမှတ်ပြုမှာမဟုတ်ဘူးလို့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာန အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် Derek Chollet က ထပ်လောင်း အတည်ပြုလိုက်ပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်ကို ရုရှားနိုင်ငံက ထောက်ခံအားပေးတာတွေတိုးလုပ်လာရင် အမေရိကန်အနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေအပေါ် ကူညီနေတဲ့ ကျိုးပမ်းမှုကို နှစ်ဆတိုးအားပေးသွားလို့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာန အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် Derek Chollet (ရှိုလေး) က ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဒေါ်ခင်စိုးဝင်းက အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် Derek Chollet ကိူ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှာ သီးသန့်တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။
VOA: မင်္ဂလာပါရှင်။ ကျမတို့ VOA အမေရိကန်အသံကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းခွင်ပြုတဲ့အတွက် မင်းရဲ့အလုပ်များနေပေမဲ့ ကျေးဇူးအထူးတင်ပါတယ်။
Chollet: ဟုတ်ကဲ့။ ကျနော်ကလည်းကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
VOA: ပထမဆုံးအနေနဲ့ အမေရိကန်နဲ့မြန်မာ သံတမန်ဆက်ဆံရေးအခြေအနေကို မေးပါရစေ။ အခု ရန်ကုန်အမေရိကန်သံရုံးမှာ သံအမတ်ကြီးအဆင့်မထားတော့ဘဲ ဒီနှစ်ဆန်းကစပြီး သံရုံးယာယီတာဝန်ခံအဆင့်လျှော့ချလိုက်တော့ သံတမန်ဆက်ဆံရေး အဆင့်နှိမ့်လိုက်သလိုများ ဖြစ်နေသလားလို့ပါ။
Chollet: လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်နီးပါးက အာဏာသိမ်းခဲ့တာကို အမေရိကန်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချခဲ့တဲ့အတွက် မြန်မာ အစိုးရနဲ့ ကျနော်တို့ ဆက်ဆံရေး အနေအထားက အတော်လေး အဆင်မပြေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ ကျူးလွန်နေတဲ့ စစ်အစိုးရလက်အောက်မှာ ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်နေကြတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးကတော့ သိပ်ခိုင်မာပါတယ်။ လက်ရှိအခက်အခဲတွေကို ကျော်လွှားပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်လည်ရောက်ရှိအောင် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ဖို့ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် ပိုမိုတောက်ပတဲ့ အနာဂတ်ဆောင်ကျဉ်းပေးနိုင်အောင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ကတိပြုထားသလို အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတစ်ခွင်ရှိ ကျနော်တို့ရဲ့ မဟာမိတ်တွေနဲ့ လည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်
VOA: သမ္မတဘိုင်ဒင် မကြာသေးခင်က လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်တဲ့ NDAA အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်ဥပဒေမှာပါတဲ့ Burma Act ဥပဒေဟာ မြန်မာပြည်သူအများစု မျှော်လင့်စောင့်စားခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဥပဒေကို မြန်မာပြည်သူအများစု နဲ့ အတူ စစ်အာဏာရှင်တန့်ကျင်ရေး တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေက ကြိုဆိုကြပါတယ်။ NUG, NUCC, PDF, CDM စတဲ့ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေနဲ့ တိုင်းရင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေအတွက် ဒေါ်လာ ၁၃၆ သန်းကျော် ပံ့ပိုးမယ့်အစီအစဉ်ကို ထိရောက် အကျိုးရှိအောင် အမြန်ဆုံး ဘယ်လိုအကောင်အထည်ဖေါ်သွားဖို့ရှိပါသလဲ သိပါရစေ။
Chollet: ပထမပြောချင်တာကတော့ ဒီလိုအကူညီတွေကျနော်တို့ ပေးနေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံထဲက ဒီမိုကရေစီလိုလားတဲ့ အတိုက်အခံတွေ အတွက် လူသေစေတဲ့ လက်နက်မပါပဲ အထောက်အကူတွေ ပေးနေတာလည်း နှစ်အတော်ကြာပါပြီ။ NUG အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရနဲ့ရော တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့စည်း တချို့နဲ့ပါ ကျနော်တို့ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်ရောက်လာဖို့ သူတို့ရဲ့ ကြိုးစားမှုတွေအတွက် ကျနော်တို့ ဘယ်လို အကူညီပေးနိုင်မယ်ဆိုတာတွေ ဆွေးနွေးနကြေပါတယ်။
မကြာသေးမီကမှ လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအက်ဥပဒေဟာ သမ္မတ Biden အစိုးရက မြန်မာပြည်သူတွေကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံနေတယ် ဆိုတာကို ပြသလိုက်တာပါဘဲ။ ဒီဥပဒေ ပြဌာန်းနိုင်ရေးအတွက် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်နှင့် အနီးကပ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရပါတယ်။ ပါတီကြီးနှစ်ရပ် ဒီမိုကရက်နဲ့ ရီပတ်ဘလီကန် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြပြီး နှစ်ဖက်စလုံးရဲ့ နက်နက်နဲနဲ ထောက်ခံမှုကို ပြသနိုင်ခဲ့တဲ့ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်သူလူထုက မြန်မာပြည်သူပြည်သားတွေအတွက် ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြစ်ပြီး စစ်အစိုးရ လုပ်နေတာတွေနဲ့ ရပ်တည်ချက်နဲ့တော့ ဆန့်ကျင်ဘက်ပါဘဲ။
VOA: အခု Burma Act ဥပဒေအရ ဒီမိုကရေစီအင်အားစုတွေအတွက် ရန်ပုံငွေ ဒေါ်လာ ၁၃၆ သန်းကျော် ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် ယူကရိန်းကိုပေးနေတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ အကူအညီနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် မဖြစ်သလောက်လေးပါဘဲ။ ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေအတွက်တင်မက စစ်အာဏာရှင်တွေရဲ့ နှိပ်ကွပ်မှုအောက်က ပြည်သူအားလုံးအတွက် အားတက်စရာ။ စိတ်ဓါတ်မြှင့်တင်ပေးတဲ့ ပံ့ပိုးမှုတွေလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။
Chollet: မြန်မာနိုင်ငံဥပဒေ Burma act တခုတည်းဘဲ မြန်မာပြည်အတွက် လုပ်ပေးနေတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ မှတ်သားထားဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။
၂၀၁ရ နှစ်က မြန်မာပြည်တွင်း ပဋိပက္ခတွေနဲ့ ဆက်နွယ်ပြီးဘေးဒုက္ခရောက်နေကြသူတွေအတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို အမေရိကန်က ထောက်ပံ့ငွေ ဒေါ်လာနှစ်ဘီလီယံနီးပါး ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူပြည်သားတွေနဲ့ ဒီမိုကရေစီလိုလားတဲ့ အတိုက်အခံတွေကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေအတွက်လည်း ဆက်လက်ကြိုးစားသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။
VOA: ဒီကိစ္စနဲ့ ဆက်စပ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ ဆက်ဆံရေးကလည်းအရေးကြီးပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က သန်းနဲ့ချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေကို လက်ခံပေးနေတာပါ။ တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင် မကြာသေးခင်က အမေရိကန်အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ ခိုလှုံနေကြတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေကို သွားရောက်တွေ့ဆုံခဲ့တာ သတင်းတွေမှာဖတ်လိုက်ရပါတယ်။ မြန်မာ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်။ အိန္ဒိယနဲ့ထိုင်းဘက်ကို မြန်မာဘက်က လေကြောင်းကကျူးကျော်တာတွေ၊ လက်နက်ကြီးကျည်ကျတဲ့ သတင်းတွေထွက်နေပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်က PDF ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ တိုင်းရင်းလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ခိုက်ရာမှာ မြေပြင်မှာ အနိုင်မတိုက်နိုင်တာကြောင့် လေကြောင်းကနေ ထိုးစစ်ဆင်နေတာလို့ သုံးသပ်ကြပါတယ်။ လေယာဉ်မပျံသန်းရဇုံသတ်မှတ်ဖို့ တောင်းဆိုသံတွေလည်းကြားနေရပါတယ်။ အမေရိကန်အနေနဲ့ လေယာဉ်မပျံသန်းရဇုံသတ်မှတ်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ချေရှိပါသလား။
Chollet: အခု ကျွန်တော်တို့အဲဒါကို စဉ်းစားနေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော်တို့ ကြိုးစားရှာဖွေနေတာက မြန်မာပြည်တွင်းက အခြေအနေကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းနိုင်မယ့် နည်းလမ်းပါပဲ။ မြန်မာစစ်တပ်လုပ်ရပ်တွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချပါတယ်။ မြန်မာစစ်အစိုးရကို အာဆီယံအတွင်း အထီးကျန်အဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေစေဖို့။ အဓိကအာဆီယံအစည်းအဝေးတွေမှာ နိုင်ငံရေး ကိုယ် စားလှယ်တွေကို လက်မခံဖို့ စတဲ့ အချို့သောနည်းလမ်းတွေနဲ့ အရေးယူနေတဲ့ အာဆီယံရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေကို အပြည့်အဝ ထောက်ခံပါတယ်။ ဝါရှင်တန်မှာကျင်းပတဲ့ အမေရိကန်အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို သမ္မတဘိုင်ဒင်ကအိမ်ရှင်အဖြစ်လက်ခံကျင်းပတုန်းက မြမ်မာနေရာမှာ ထိုင်ခုံအလွတ်တလုံးထားပြီး အာဆီယံခေါင်းဆောင် ကိုးဦးနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ ဘာဖြစ်ဘို့လည်းဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို အဲဒီအစည်းအဝေးမှာ နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်ခွင့်မပြုခဲ့ပါဘူး။ စစ်အစိုးရလက်လွတ်ဆုံးရှုံးလိုက်ရတဲ့ အခွင့်အရေးတရပ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ယူဆပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးတွေအတွက် သတ္တိရှိရှိနဲ့ ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ်ရွေးချယ်နိုင်ဖို့ မားမားမတ်မတ်ရပ်တည်နေကြတာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ မြင်တွေ့နေရပါတယ်။ စိတ်မကောင်းစရာကတော့ စစ်တပ်ရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို နေ့တိုင်းလိုလို ကျွန်တော်တို့ မြင်တွေ့နေရတော့ အဲဒါကို လက်ခံနေလို့မဖြစ်ပါဘူး။
VOA: NDAA Burma Act ကို ပြန်ကြည့်ပါရစေ။ ဆိုပါစို့ မြန်မာပြည်က လက်နက်ကိုင်တော်လှန်းရေးအဖွဲ့တွေကို Non-lethal assistance တိုက်ခိုက်ရေးလက်နက်မဟုတ်တဲ့ နည်းပညာတွေကူမယ်ဆိုရင် မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ မဟာမိတ် ရုရှားကလက်စားခြေတဲ့အနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ကို ကူကောင်းကူနိုင်ပါတယ်။ အမေရိကန်က ယူကရိန်းကိုစစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ ကူညီနေတာဆိုတော့လေ။ ရုရှားက ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်တော့ မြန်မာစစ်အစိုးရက ရုရှားကိုထောက်ခံခဲ့တာပါ။ ရုရှားစစ်ကို ပထမဆုံးထောက်ခံခဲ့တဲ့ စစ်အစိုးရကို ရုရှားက ကူညီနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုယူဆပါသလဲ။
Chollet: ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်တွေအတွင်း ကျွန်တော်တို့ မြင်တွေ့ခဲ့ရတာက စစ်အစိုးရနဲ့ မော်စကိုကြားက ဆက်ဆံရေးဟာ ပိုအားကောင်းလာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားဟာ စစ်အစိုးရကို အကြီးမားဆုံး ထောက်ခံနေတာဖြစ်ပါတယ်။ စစ်အစိုးရကို ရုရှားကကျောထောက်နောက်ခံပေးနေတာပါ။ ကျွန်တော်တို့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချပါတယ်။ ရုရှားနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝန်းတွင် မိတ်ဆွေအလွန်နည်းသော အနေအထားမှာရှိပြီး စစ်အစိုးရဟာ ရုရှားအတွက် ပိုမိုယုံကြည်စိတ်ချရသော မိတ်ဆွေတွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်မကုန်ခင်မှာပဲ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီကနေတဆင့် မြန်မာ့အရေးကို ကျနော်တို့ ဆက်ပြီးတော့ တွန်းအားပေး ခဲ့ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံအရေးကို ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက ပထမဆုံးအကြိမ် အရေးပါတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု ချမှတ်နိုင်ဖို့ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ မိတ်ဖက်တွေနဲ့ လက်တွဲလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ နှစ်နှစ်နီးပါးကြာချိန်မှာ ရုရှားက လုံခြုံရေးကောင်စီရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ မကန့်ကွက်ဘဲ မဲမပေးဘဲနေခဲ့ပါတယ်။ ကျနော်တို့က တချို့အရာတွေကို ပြီးမြောက်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်ဆိုတာကို လက်တွေ့ ပြသခဲ့နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ တကယ်တော့ လက်တွေ့မှာ ရုရှားနဲ့ စစ်အစိုးရက အလွန်နီးစပ်ပါတယ်။ ဒီအတိုင်း ဆက်ရှိနေမယ်လို့ လည်း ခန့်မှန်းရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါက အကျပ်အတည်းကို ပြေလည်အောင်ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ ဒေသတွင်းနဲ့ ပြင်ပမှာရှိတဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စိတ်တူကိုယ်တူ မဟာမိတ်တွေနဲ့ လက်တွဲပြီး မြန်မာပြည်သူပြည်သားတွေကို ပံ့ပိုးကူညီဖို့ ကြိုးပမ်းမှုတွေကို နှစ်ဆတိုးလာစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
VOA: မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အိမ်နီးနားချင်းနိုင်ငံတွေက အရေးကြီးပါတယ်။ ကြာသပတေးနေ့က မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်က ထိုင်းကြည်းတပ်စစ်ဦးစီးချုပ်နဲ့ ရခိုင် ငပလီကမ်းခြေမှာတွေ့ဆုံကြပါတယ်။ ဘာတွေဆွေးနွေးကြတယ်ဆိုတာမသိရသေးပေမဲ့ ခန့်မှန်းလို့ရသလောက် မြန်မာ့အတိုက်အခံတွေရော။ ဒုက္ခသည်တွေပါ ထိုင်းနိုင်ငံမှာရှိနေတဲ့ ကိစ္စလည်းပါနိုင်ပါတယ်။ ဝန်ကြီးဘလင်ကန်ထိုင်းနိုင်ငံကို လာတုန်းက အတိုင်ပင်ခံလည်းပါပါတယ်။ NUG နဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ တွေ့ဖို့စီစဉ်ထားပေမဲ့ ထိုင်းထောက်လှမ်းရေးရန်ကို ကြောက်လို့ မတွေ့ဆုံနိုင်ဘူးလို့ သိခဲ့ရပါတယ်၊ ဆိုတော့ ထိုင်းရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ဘယ်လိုများ သုံးသပ်မိပါသလဲ။
Chollet: ထိုင်းနိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် အလွန်ရှည်လျားသော နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေပြီး မြန်မာ့အရေး သက်ရောက်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ အတော်လေး စိုးရိမ်မိပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ အမေရိကန်အတွက် အရေးပါသော မိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာ မြန်မာနိုင်ငံက ဒုက္ခသည်အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းပေးနေခဲ့တာ ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာခဲ့ပါပြီ။ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ အာဆီယံအတွင်း အဓိကကျတဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း မြန်မာပြည်တွင်းက အခြေအနေကို ဖြေရှင်းဖို့ ကြိုးစားရင်းနဲ့ ထိုင်းမိတ်ဖက်တွေနဲ့ အနီးကပ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ အစွမ်းကုန်ကြိုးစားနေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး တခြား အာဆီယံ မိတ်ဖက်တွေနဲ့လည်း ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီး ၂ နှစ်ကြာမှာ အာဆီယံနိုင်ငံတွေ ခိုင်ခိုင်မာမာနဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ထိန်းထားနိုင်တာ မြင်တွေ့ရပြီး အာဆီယံနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဩစတြေးလျ ယူကေ စတဲ့နိုင်ငံများက နိုင်ငံတွေအကြား မြန်မာပြည်ကို လုံခြုံအေးချမ်းပြီး ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ်ပြန်ရောက်အောင် ဝိုင်းပြီးတွန်းအားပေးနေကြပါတယ်။
VOA: ဟုတ်ကဲ့၊ မြန်မာဒုက္ခသည်တချို့ တတိယနိုင်ငံတွေမှာ အခြေချနေထိုင်ခွင့် ရထားပြီး ထိုင်းမှာ ပိတ်မိနေတဲ့လူတွေ ထောင်နဲ့ချီရှိနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ထိုင်းအာဏာပိုင်တွေက သူတို့ကို ထွက်ခွာခွင့်မပေးတဲ့အတွက် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတွေသွားဖို့ အခက်အခဲတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ အမေရ်ကန်အနေနဲ့ ညှိနှိုင်းပေးဖို့ ဖြစ်နိုင်ချေရှိပါသလား။
Chollet: ကျွန်တော်ပြောနိုင်တာက ထိုင်းနိုင်ငံဟာ ဒုက္ခသည်အရေးကိစ္စမှာ ကျွန်တော်တို့နဲ့ အလွန်ရင်းနှီးတဲ့ မိတ်ဖက်ဖြစ်ခဲ့တာ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာခဲ့ပါပြီ။ ကျွန်တော်တို့ အဆက်မပြတ်ပြောနေတဲ့ ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နွေဦးရာသီတုန်းက ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ဒေသကို သွားရောက်လေ့လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ အမြဲပြောနေတဲ့ ကိစ္စဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံဟာ အလွန်ရင်းနှီးပြီး အရေးပါတဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။
VOA: နောက်ဆုံးမေးခွန်းပါ။ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီ Antony Bliknen က နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို လက်မခံဖို့ ပြီးခဲ့တဲ့ August လက တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ ဇန်နဝါရီလကုန်ပိုင်းမှာ ကာလုံအစည်းအဝေးခေါ်ယူဖို့ရှိပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပဖို့အစီအစဉ်တွေကို ထုတ်ပြန်နိုင်တယ်လို့ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရက VOA ကို ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့ ကပြောဆိုထားပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ခြေကို ဘယ်လိုများ သုံးသပ်လို့ရပါသလဲ။
Chollet: ကျနော်တို့ အနေထားက အပြောင်းအလဲ မရှိပါဘူး။ ဒီရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတမှုရှိမယ့် အနေထားမဟုတ်ပါဘူး။ စစ်ကောင်စီက သူတို့တရားဝင်ဖြစ်ရေး အတွက်ကြိုးစားနေတာ၊ သူတို့ခင်းထားတဲ့ လမ်းကြောင်းဟာ အဆင်ပြေတယ် ဆိုတာပြဖို့ လုပ်နေတာကို မြင်သာပါတယ်။ ကျနော်တို့ အမြင်က သိပ်ရှင်းပါတယ်။ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတမှုရှိတယ်လို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ တခုဟာ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာမှာ ကျင်းပခဲ့တယ်၊ စစ်ကောင်စီက ဒီရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်ကို မကြိုက်ဘူး။ ဒါကြောင့် ၂၀၂၁ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက်မှာ သူတို့ အာဏာသိမ်းခဲ့တယ်။ အခုဆို မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ထက်ဝက်လောက်ကို သူတို့ ထိန်းချုပ်မထားနိုင်တဲ့ အတွက် ဘယ်လိုလုပ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပ မလဲတော့ မသိပါဘူး။ ထင်ရှားတဲ့ အတိုက်အခံ တိုင်းကို ထောင်ချထားပြီး လွတ်လပ် မျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပဖို့ ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ နောက် သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်ကို အမှောင်ချထားပြီး သတ်ဖြတ်မှုတွေ ကျူးလွန်နေတာပါ။ ဒါကြောင့် တကယ်လို့ သူတို့က လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ဖို့ ကြိုးစားနိုင်တယ် ထားအုံး၊ ကျနော်တို့က သူတို့ အယောင်ဆောင် နေတာတွေကို မသိကျိုးကျွံလုပ်လို့မရပါဘူး။
VOA: ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။
==== Unicode =====
သတငျးလှတျလပျခှငျ့မရှိတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ထငျရှားတဲ့ အတိုကျအခံတှကေိုအကဉြျးခထြားပွီး အာဏာသိမျးစဈတပျက ကငြျးပမယျ့ ရှေးကောကျပှဲဟာ လှတျလပျပွီး တရားမြှတမှုရှိမှာမဟုတျတဲ့အတှကျ အမရေိကနျက အသိအမှတျပွုမှာမဟုတျဘူးလို့ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာန အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ Derek Chollet က ထပျလောငျး အတညျပွုလိုကျပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျကို ရုရှားနိုငျငံက ထောကျခံအားပေးတာတှတေိုးလုပျလာရငျ အမရေိကနျအနနေဲ့ မွနျမာပွညျသူတှအေပေါျ ကူညီနတေဲ့ ကြိုးပမျးမှုကို နှဈဆတိုးအားပေးသှားလို့ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာန အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ Derek Chollet (ရှိုလေး) က ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။ ဒေါျခငျစိုးဝငျးက အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ Derek Chollet ကိူ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနမှာ သီးသနျ့တှေ့ဆုံမေးမွနျးထားပါတယျ။
VOA: မငျ်ဂလာပါရှငျ။ ကမြတို့ VOA အမရေိကနျအသံကို တှေ့ဆုံမေးမွနျးခှငျပွုတဲ့အတှကျ မငျးရဲ့အလုပျမြားနပေမေဲ့ ကြေးဇူးအထူးတငျပါတယျ။
Chollet: ဟုတျကဲ့။ ကနြောျကလညျးကြေးဇူးတငျပါတယျ။
VOA: ပထမဆုံးအနနေဲ့ အမရေိကနျနဲ့မွနျမာ သံတမနျဆကျဆံရေးအခွအေနကေို မေးပါရစေ။ အခု ရနျကုနျအမရေိကနျသံရုံးမှာ သံအမတျကွီးအဆငျ့မထားတော့ဘဲ ဒီနှဈဆနျးကစပွီး သံရုံးယာယီတာဝနျခံအဆငျ့လြှော့ခလြိုကျတော့ သံတမနျဆကျဆံရေး အဆငျ့နှိမျ့လိုကျသလိုမြား ဖွဈနသေလားလို့ပါ။
Chollet: လှနျခဲ့တဲ့ နှဈနှဈနီးပါးက အာဏာသိမျးခဲ့တာကို အမရေိကနျက ပွငျးပွငျးထနျထနျ ရှုတျခခြဲ့တဲ့အတှကျ မွနျမာ အစိုးရနဲ့ ကနြောျတို့ ဆကျဆံရေး အနအေထားက အတောျလေး အဆငျမပွဖွေဈခဲ့ပါတယျ။ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှေ ကြူးလှနျနတေဲ့ စဈအစိုးရလကျအောကျမှာ ဆငျးရဲဒုက်ခရောကျနကွေတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှနေဲ့ ဆကျဆံရေးကတော့ သိပျခိုငျမာပါတယျ။ လကျရှိအခကျအခဲတှကေို ကြောျလှှားပွီး မွနျမာနိုငျငံကို ဒီမိုကရစေီလမျးကွောငျးပေါျ ပွနျလညျရောကျရှိအောငျ ကူညီဆောငျရှကျပေးနိုငျဖို့ မွနျမာပွညျသူတှအေတှကျ ပိုမိုတောကျပတဲ့ အနာဂတျဆောငျကဉြျးပေးနိုငျအောငျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ကတိပွုထားသလို အငျဒို-ပစိဖိတျဒသေတဈခှငျရှိ ကနြောျတို့ရဲ့ မဟာမိတျတှနေဲ့ လညျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနပေါတယျ
VOA: သမ်မတဘိုငျဒငျ မကွာသေးခငျက လကျမှတျရေးထိုးလိုကျတဲ့ NDAA အမြိုးသားကာကှယျရေးအသုံးစရိတျဥပဒမှောပါတဲ့ Burma Act ဥပဒဟော မွနျမာပွညျသူအမြားစု မြှောျလငျ့စောငျ့စားခဲ့ကွတာဖွဈပါတယျ။ ဒီဥပဒကေို မွနျမာပွညျသူအမြားစု နဲ့ အတူ စဈအာဏာရှငျတနျ့ကငြျရေး တောျလှနျရေးအငျအားစုတှကေ ကွိုဆိုကွပါတယျ။ NUG, NUCC, PDF, CDM စတဲ့ တောျလှနျရေးအငျအားစုတှနေဲ့ တိုငျးရငျးလကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှအေတှကျ ဒေါျလာ ၁၃၆ သနျးကြောျ ပံ့ပိုးမယျ့အစီအစဉျကို ထိရောကျ အကြိုးရှိအောငျ အမွနျဆုံး ဘယျလိုအကောငျအထညျဖေါျသှားဖို့ရှိပါသလဲ သိပါရစေ။
Chollet: ပထမပွောခငြျတာကတော့ ဒီလိုအကူညီတှကေနြောျတို့ ပေးနပေါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံထဲက ဒီမိုကရစေီလိုလားတဲ့ အတိုကျအခံတှေ အတှကျ လူသစေတေဲ့ လကျနကျမပါပဲ အထောကျအကူတှေ ပေးနတောလညျး နှဈအတောျကွာပါပွီ။ NUG အမြိုးသားညီညှတျရေး အစိုးရနဲ့ရော တိုငျးရငျးသား အဖှဲ့စညျး တခြို့နဲ့ပါ ကနြောျတို့ ဆကျသှယျဆောငျရှကျနပေါတယျ။ မွနျမာနျိုငျငံ ဒီမိုကရစေီလမျးကွောငျးပေါျ ပွနျရောကျလာဖို့ သူတို့ရဲ့ ကွိုးစားမှုတှအေတှကျ ကနြောျတို့ ဘယျလို အကူညီပေးနိုငျမယျဆိုတာတှေ ဆှေးနှေးနကွပေါတယျ။
မကွာသေးမီကမှ လကျမှတျရေးထိုးလိုကျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအကျဥပဒဟော သမ်မတ Biden အစိုးရက မွနျမာပွညျသူတှကေို အခိုငျအမာ ထောကျခံနတေယျ ဆိုတာကို ပွသလိုကျတာပါဘဲ။ ဒီဥပဒေ ပွဌာနျးနိုငျရေးအတှကျ ကှနျဂရကျလှှတျတောျနှငျ့ အနီးကပျ ဆောငျရှကျခဲ့ရပါတယျ။ ပါတီကွီးနှဈရပျ ဒီမိုကရကျနဲ့ ရီပတျဘလီကနျ အတူတကှ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျကွပွီး နှဈဖကျစလုံးရဲ့ နကျနကျနဲနဲ ထောကျခံမှုကို ပွသနိုငျခဲ့တဲ့ လက်ခဏာတဈရပျဖွဈပါတယျ။ အမရေိကနျပွညျသူလူထုက မွနျမာပွညျသူပွညျသားတှအေတှကျ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖွဈပွီး စဈအစိုးရ လုပျနတောတှနေဲ့ ရပျတညျခကြျနဲ့တော့ ဆနျ့ကငြျဘကျပါဘဲ။
VOA: အခု Burma Act ဥပဒအေရ ဒီမိုကရစေီအငျအားစုတှအေတှကျ ရနျပုံငှေ ဒေါျလာ ၁၃၆ သနျးကြောျ ရှိတယျ။ ဒါပမေယျ့ ယူကရိနျးကိုပေးနတေဲ့ အမရေိကနျရဲ့ အကူအညီနဲ့ နှိုငျးယှဉျရငျ မဖွဈသလောကျလေးပါဘဲ။ ပါတယျ။ ဒါပမေယျ့ တောျလှနျရေးအဖှဲ့တှအေတှကျတငျမက စဈအာဏာရှငျတှရေဲ့ နှိပျကှပျမှုအောကျက ပွညျသူအားလုံးအတှကျ အားတကျစရာ။ စိတျဓါတျမွှငျ့တငျပေးတဲ့ ပံ့ပိုးမှုတှလေို့ ပွောလို့ရပါတယျ။
Chollet: မွနျမာနိုငျငံဥပဒေ Burma act တခုတညျးဘဲ မွနျမာပွညျအတှကျ လုပျပေးနတော မဟုတျဘူးဆိုတာ မှတျသားထားဖို့ အရေးကွီးတယျလို့ ကြှနျတောျထငျပါတယျ။
၂၀၁ရ နှဈက မွနျမာပွညျတှငျး ပဋိပက်ခတှနေဲ့ ဆကျနှယျပွီးဘေးဒုက်ခရောကျနကွေသူတှအေတှကျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို အမရေိကနျက ထောကျပံ့ငှေ ဒေါျလာနှဈဘီလီယံနီးပါး ထောကျပံ့ပေးခဲ့ပါတယျ။ မွနျမာပွညျသူပွညျသားတှနေဲ့ ဒီမိုကရစေီလိုလားတဲ့ အတိုကျအခံတှကေို ပံ့ပိုးပေးနိုငျတဲ့ နညျးလမျးတှအေတှကျလညျး ဆကျလကျကွိုးစားသှားမှာဖွဈပါတယျ။
VOA: ဒီကိစ်စနဲ့ ဆကျစပျလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနဲ့ ဆကျဆံရေးကလညျးအရေးကွီးပါတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှက သနျးနဲ့ခြီတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေို လကျခံပေးနတောပါ။ တိုကျတိုကျဆိုငျဆိုငျ မကွာသေးခငျက အမရေိကနျအမြိုးသားလုံခွုံရေးကောငျစီ ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့က ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှမှာ ခိုလှုံနကွေတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေို သှားရောကျတှေ့ဆုံခဲ့တာ သတငျးတှမှောဖတျလိုကျရပါတယျ။ မွနျမာ့အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှဖွေဈတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ။ အိန်ဒိယနဲ့ထိုငျးဘကျကို မွနျမာဘကျက လကွေောငျးကကြူးကြောျတာတှေ၊ လကျနကျကွီးကညြျကတြဲ့ သတငျးတှထှေကျနပေါတယျ။ မွနျမာစဈတပျက PDF ဒသေခံကာကှယျရေးတပျဖှဲ့တှနေဲ့ တိုငျးရငျးလကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့တှနေဲ့ တိုကျခိုကျရာမှာ မွပွေငျမှာ အနိုငျမတိုကျနိုငျတာကွောငျ့ လကွေောငျးကနေ ထိုးစဈဆငျနတောလို့ သုံးသပျကွပါတယျ။ လယောဉျမပြံသနျးရဇုံသတျမှတျဖို့ တောငျးဆိုသံတှလေညျးကွားနရေပါတယျ။ အမရေိကနျအနနေဲ့ လယောဉျမပြံသနျးရဇုံသတျမှတျဖို့ ကုလသမဂ်ဂလုံခွုံရေးကောငျစီနှငျ့ ညှိနှိုငျးဆောငျရှကျဖို့ ဖွဈနိုငျခြရှေိပါသလား။
Chollet: အခု ကြှနျတောျတို့အဲဒါကို စဉျးစားနတော မဟုတျပါဘူး။ ကနြောျတို့ ကွိုးစားရှာဖှနေတောက မွနျမာပွညျတှငျးက အခွအေနကေို ငွိမျးခမြျးစှာ ဖွရှေငျးနိုငျမယျ့ နညျးလမျးပါပဲ။ မွနျမာစဈတပျလုပျရပျတှကေို ပွငျးပွငျးထနျထနျ ရှုတျခပြါတယျ။ မွနျမာစဈအစိုးရကို အာဆီယံအတှငျး အထီးကနြျအဖွဈ ဆကျလကျရှိနစေဖေို့။ အဓိကအာဆီယံအစညျးအဝေးတှမှော နိုငျငံရေး ကိုယျ စားလှယျတှကေို လကျမခံဖို့ စတဲ့ အခြို့သောနညျးလမျးတှနေဲ့ အရေးယူနတေဲ့ အာဆီယံရဲ့ ကွိုးပမျးမှုတှကေို အပွညျ့အဝ ထောကျခံပါတယျ။ ဝါရှငျတနျမှာကငြျးပတဲ့ အမရေိကနျအာဆီယံ ထိပျသီးအစညျးအဝေးကို သမ်မတဘိုငျဒငျကအိမျရှငျအဖွဈလကျခံကငြျးပတုနျးက မွမျမာနရောမှာ ထိုငျခုံအလှတျတလုံးထားပွီး အာဆီယံခေါငျးဆောငျ ကိုးဦးနဲ့ တှေ့ဆုံခဲ့ပါတယျ။ ဘာဖွဈဘို့လညျးဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံကို အဲဒီအစညျးအဝေးမှာ နိုငျငံရေးအရ ပါဝငျခှငျ့မပွုခဲ့ပါဘူး။ စဈအစိုးရလကျလှတျဆုံးရှုံးလိုကျရတဲ့ အခှငျ့အရေးတရပျလို့ ကြှနျတောျတို့ ယူဆပါတယျ။ မွနျမာပွညျသူတှဟော သူတို့ရဲ့ အခွခေံအခှငျ့အရေးတှအေတှကျ သတ်တိရှိရှိနဲ့ ကိုယျ့ကွမ်မာကိုယျရှေးခယြျနိုငျဖို့ မားမားမတျမတျရပျတညျနကွေတာ နေ့စဉျနဲ့အမြှ မွငျတှေ့နရေပါတယျ။ စိတျမကောငျးစရာကတော့ စဈတပျရဲ့ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှကေို နေ့တိုငျးလိုလို ကြှနျတောျတို့ မွငျတှေ့နရေတော့ အဲဒါကို လကျခံနလေို့မဖွဈပါဘူး။
VOA: NDAA Burma Act ကို ပွနျကွညျ့ပါရစေ။ ဆိုပါစို့ မွနျမာပွညျက လကျနကျကိုငျတောျလှနျးရေးအဖှဲ့တှကေို Non-lethal assistance တိုကျခိုကျရေးလကျနကျမဟုတျတဲ့ နညျးပညာတှကေူမယျဆိုရငျ မွနျမာစဈတပျရဲ့ မဟာမိတျ ရုရှားကလကျစားခွတေဲ့အနနေဲ့ မွနျမာစဈတပျကို ကူကောငျးကူနိုငျပါတယျ။ အမရေိကနျက ယူကရိနျးကိုစဈလကျနကျပစ်စညျးတှေ ကူညီနတောဆိုတော့လေ။ ရုရှားက ယူကရိနျးကို ကြူးကြောျတော့ မွနျမာစဈအစိုးရက ရုရှားကိုထောကျခံခဲ့တာပါ။ ရုရှားစဈကို ပထမဆုံးထောကျခံခဲ့တဲ့ စဈအစိုးရကို ရုရှားက ကူညီနိုငျပါတယျ။ ဘယျလိုယူဆပါသလဲ။
Chollet: ပွီးခဲ့တဲ့ နှဈတှအေတှငျး ကြှနျတောျတို့ မွငျတှေ့ခဲ့ရတာက စဈအစိုးရနဲ့ မောျစကိုကွားက ဆကျဆံရေးဟာ ပိုအားကောငျးလာတာ ဖွဈပါတယျ။ ရုရှားဟာ စဈအစိုးရကို အကွီးမားဆုံး ထောကျခံနတောဖွဈပါတယျ။ စဈအစိုးရကို ရုရှားကကြောထောကျနောကျခံပေးနတောပါ။ ကြှနျတောျတို့ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ရှုတျခပြါတယျ။ ရုရှားနိုငျငံဟာ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝနျးတှငျ မိတျဆှအေလှနျနညျးသော အနအေထားမှာရှိပွီး စဈအစိုးရဟာ ရုရှားအတှကျ ပိုမိုယုံကွညျစိတျခရြသော မိတျဆှတှေထေဲက တဈဦးဖွဈပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈမကုနျခငျမှာပဲ ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီကနတေဆငျ့ မွနျမာ့အရေးကို ကနြောျတို့ ဆကျပွီးတော့ တှနျးအားပေး ခဲ့ပါတယျ။ အာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး မွနျမာနိုငျငံအရေးကို ကုလသမဂ်ဂလုံခွုံရေးကောငျစီက ပထမဆုံးအကွိမျ အရေးပါတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတဈခု ခမြှတျနိုငျဖို့ ကြှနျုပျတို့ရဲ့ မိတျဖကျတှနေဲ့ လကျတှဲလုပျဆောငျနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဒီလိုနဲ့ နှဈနှဈနီးပါးကွာခြိနျမှာ ရုရှားက လုံခွုံရေးကောငျစီရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို အကောငျအထညျဖောျဖို့ မကနျ့ကှကျဘဲ မဲမပေးဘဲနခေဲ့ပါတယျ။ ကနြောျတို့က တခြို့အရာတှကေို ပွီးမွောကျအောငျ လုပျဆောငျနိုငျတယျဆိုတာကို လကျတှေ့ ပွသခဲ့နိုငျခဲ့ပါတယျ။ တကယျတော့ လကျတှေ့မှာ ရုရှားနဲ့ စဈအစိုးရက အလှနျနီးစပျပါတယျ။ ဒီအတိုငျး ဆကျရှိနမေယျလို့ လညျး ခနျ့မှနျးရပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒါက အကပြျအတညျးကို ပွလေညျအောငျဖွရှေငျးနိုငျဖို့ ဒသေတှငျးနဲ့ ပွငျပမှာရှိတဲ့ ကြှနျတောျတို့ရဲ့ စိတျတူကိုယျတူ မဟာမိတျတှနေဲ့ လကျတှဲပွီး မွနျမာပွညျသူပွညျသားတှကေို ပံ့ပိုးကူညီဖို့ ကွိုးပမျးမှုတှကေို နှဈဆတိုးလာစမှော ဖွဈပါတယျ။
VOA: မွနျမာနိုငျငံအတှကျ အိမျနီးနားခငြျးနိုငျငံတှကေ အရေးကွီးပါတယျ။ ကွာသပတေးနေ့က မွနျမာစဈခေါငျးဆောငျက ထိုငျးကွညျးတပျစဈဦးစီးခြုပျနဲ့ ရခိုငျ ငပလီကမျးခွမှောတှေ့ဆုံကွပါတယျ။ ဘာတှဆှေေးနှေးကွတယျဆိုတာမသိရသေးပမေဲ့ ခနျ့မှနျးလို့ရသလောကျ မွနျမာ့အတိုကျအခံတှရေော။ ဒုက်ခသညျတှပေါ ထိုငျးနိုငျငံမှာရှိနတေဲ့ ကိစ်စလညျးပါနိုငျပါတယျ။ ဝနျကွီးဘလငျကနျထိုငျးနိုငျငံကို လာတုနျးက အတိုငျပငျခံလညျးပါပါတယျ။ NUG နဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့ကိုယျစားလှယျတှနေဲ့ တှေ့ဖို့စီစဉျထားပမေဲ့ ထိုငျးထောကျလှမျးရေးရနျကို ကွောကျလို့ မတှေ့ဆုံနိုငျဘူးလို့ သိခဲ့ရပါတယျ၊ ဆိုတော့ ထိုငျးရဲ့ အခနျးကဏ်ဍကို ဘယျလိုမြား သုံးသပျမိပါသလဲ။
Chollet: ထိုငျးနိုငျငံဟာ မွနျမာနိုငျငံနှငျ့ အလှနျရှညျလြားသော နယျနိမိတျခငြျး ထိစပျနပွေီး မွနျမာ့အရေး သကျရောကျမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ အတောျလေး စိုးရိမျမိပါတယျ။ ထိုငျးနိုငျငံဟာ အမရေိကနျအတှကျ အရေးပါသော မိတျဖကျနိုငျငံဖွဈပွီး နှဈပေါငျးမြားစှာ မွနျမာနိုငျငံက ဒုက်ခသညျအကပြျအတညျးကို ဖွရှေငျးပေးနခေဲ့တာ ဆယျစုနှဈမြားစှာကွာခဲ့ပါပွီ။ ထိုငျးနိုငျငံဟာ အာဆီယံအတှငျး အဓိကကတြဲ့ မိတျဖကျနိုငျငံဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောငျ့လညျး မွနျမာပွညျတှငျးက အခွအေနကေို ဖွရှေငျးဖို့ ကွိုးစားရငျးနဲ့ ထိုငျးမိတျဖကျတှနေဲ့ အနီးကပျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ ကြှနျတောျတို့ အစှမျးကုနျကွိုးစားနပေါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အနာဂတျနဲ့ ပတျသကျပွီး တခွား အာဆီယံ မိတျဖကျတှနေဲ့လညျး ပူးပေါငျးလုပျဆောငျနပေါတယျ။ အာဏာသိမျးပွီး ၂ နှဈကွာမှာ အာဆီယံနိုငျငံတှေ ခိုငျခိုငျမာမာနဲ့ စညျးလုံးညီညှတျမှုကို ထိနျးထားနိုငျတာ မွငျတှေ့ရပွီး အာဆီယံနှငျ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဩစတွေးလြ ယူကေ စတဲ့နိုငျငံမြားက နိုငျငံတှအေကွား မွနျမာပွညျကို လုံခွုံအေးခမြျးပွီး ဒီမိုကရစေီလမျးကွောငျးပေါျပွနျရောကျအောငျ ဝိုငျးပွီးတှနျးအားပေးနကွေပါတယျ။
VOA: ဟုတျကဲ့၊ မွနျမာဒုက်ခသညျတခြို့ တတိယနိုငျငံတှမှော အခွခေနြထေိုငျခှငျ့ ရထားပွီး ထိုငျးမှာ ပိတျမိနတေဲ့လူတှေ ထောငျနဲ့ခြီရှိနတေယျလို့ သိရပါတယျ။ ထိုငျးအာဏာပိုငျတှကေ သူတို့ကို ထှကျခှာခှငျ့မပေးတဲ့အတှကျ သကျဆိုငျရာနိုငျငံတှသှေားဖို့ အခကျအခဲတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေပါတယျ။ အမရျေကနျအနနေဲ့ ညှိနှိုငျးပေးဖို့ ဖွဈနိုငျခြရှေိပါသလား။
Chollet: ကြှနျတောျပွောနိုငျတာက ထိုငျးနိုငျငံဟာ ဒုက်ခသညျအရေးကိစ်စမှာ ကြှနျတောျတို့နဲ့ အလှနျရငျးနှီးတဲ့ မိတျဖကျဖွဈခဲ့တာ နှဈပေါငျးမြားစှာကွာခဲ့ပါပွီ။ ကြှနျတောျတို့ အဆကျမပွတျပွောနတေဲ့ ကိစ်စဖွဈပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ နှေဦးရာသီတုနျးက ထိုငျးမွနျမာနယျစပျဒသေကို သှားရောကျလေ့လာနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောငျ့ ကြှနျတောျတို့ အမွဲပွောနတေဲ့ ကိစ်စဖွဈပွီး ထိုငျးနိုငျငံဟာ အလှနျရငျးနှီးပွီး အရေးပါတဲ့ လုပျဖောျကိုငျဖကျတှလေို့ ပွောနိုငျပါတယျ။
VOA: နောကျဆုံးမေးခှနျးပါ။ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီ Antony Bliknen က နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့ အာဏာသိမျးစဈကောငျစီကငြျးပမယျ့ ရှေးကောကျပှဲကို လကျမခံဖို့ ပွီးခဲ့တဲ့ August လက တိုကျတှနျးခဲ့ပါတယျ။ ဇနျနဝါရီလကုနျပိုငျးမှာ ကာလုံအစညျးအဝေးခေါျယူဖို့ရှိပွီး ရှေးကောကျပှဲကငြျးပဖို့အစီအစဉျတှကေို ထုတျပွနျနိုငျတယျလို့ စဈကောငျစီပွောခှငျ့ရက VOA ကို ဇနျနဝါရီလ ၁၈ ရကျနေ့ ကပွောဆိုထားပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲကငြျးပနိုငျခွကေို ဘယျလိုမြား သုံးသပျလို့ရပါသလဲ။
Chollet: ကနြောျတို့ အနထေားက အပွောငျးအလဲ မရှိပါဘူး။ ဒီရှေးကောကျပှဲတှဟော လှတျလပျပွီး တရားမြှတမှုရှိမယျ့ အနထေားမဟုတျပါဘူး။ စဈကောငျစီက သူတို့တရားဝငျဖွဈရေး အတှကျကွိုးစားနတော၊ သူတို့ခငျးထားတဲ့ လမျးကွောငျးဟာ အဆငျပွတေယျ ဆိုတာပွဖို့ လုပျနတောကို မွငျသာပါတယျ။ ကနြောျတို့ အမွငျက သိပျရှငျးပါတယျ။ လှတျလပျပွီး တရားမြှတမှုရှိတယျလို့ သတျမှတျထားတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ တခုဟာ ၂၀၂၀ နိုဝငျဘာမှာ ကငြျးပခဲ့တယျ၊ စဈကောငျစီက ဒီရှေးကောကျပှဲ ရလဒျကို မကွိုကျဘူး။ ဒါကွောငျ့ ၂၀၂၁ ဖဖေေါျဝါရီ ၁ ရကျမှာ သူတို့ အာဏာသိမျးခဲ့တယျ။ အခုဆို မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ထကျဝကျလောကျကို သူတို့ ထိနျးခြုပျမထားနိုငျတဲ့ အတှကျ ဘယျလိုလုပျပွီး ရှေးကောကျပှဲတှေ ကငြျးပ မလဲတော့ မသိပါဘူး။ ထငျရှားတဲ့ အတိုကျအခံ တိုငျးကို ထောငျခထြားပွီး လှတျလပျ မြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲကငြျးပဖို့ ဆိုတာ မဖွဈနိုငျပါဘူး။ နောကျ သတငျးလှတျလပျခှငျ့ကို အမှောငျခထြားပွီး သတျဖွတျမှုတှေ ကြူးလှနျနတောပါ။ ဒါကွောငျ့ တကယျလို့ သူတို့က လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ လုပျဖို့ ကွိုးစားနိုငျတယျ ထားအုံး၊ ကနြောျတို့က သူတို့ အယောငျဆောငျ နတောတှကေို မသိကြိုးကြှံလုပျလို့မရပါဘူး။
VOA: ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ။