ဒီတပတ် မြန်မာ့အရေး မျက်မှောက်ရေးရာ သုံးသပ်ချက်အစီအစဉ်မှာ သမ္မတဦးသိန်းစိန် အစိုးရဟာ တိုင်းရင်းသားပြဿနာ ပြေလည်ရေးအတွက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစုတွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး၊ ကမ်းလှမ်းတာတွေ ကြားနေရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေက တဖွဲ့ချင်း မဆွေးနွေးနိုင်ဘဲ တိုင်းရင်းသားအင်အားစုအားလုံးကို ကိုယ်စားပြုတဲ့အဖွဲ့အနေနဲ့သာ ဆွေးနွေးဖို့ တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး အစိုးရရဲ့ ကမ်းလှမ်းချက်နဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ တောင်းဆိုချက် ကွာဟနေတာကို ပြေလည်အောင်ညှိနှိုင်းလို့ရမယ့် အလားအလာ ရှိပါသလား။ ကေအန်ယူ - ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးအဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်မှူးစောလှငွေနဲ့ စစ်အစိုးရကိုယ်စား တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေနဲ့ တွေ့ဆုံစေ့စပ်ဆွေးနွေးခဲ့ဘူးသူ ဗိုလ်မှူးဟောင်းအောင်လင်းထွဋ်တို့ကို ဦးကျော်ဇံသာ က ဆက်သွယ်မေးမြန်း ဆွေးနွေးသုံးသပ် တင်ပြထားပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ကေအန်ယူ က ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ကို အရင်မေးချင်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားတွေကို အခု သမ္မတဦးသိန်းစိန် အစိုးရက ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးဖို့ စေ့စပ်တယ်၊ ဘာညာဆိုတဲ့ သတင်းတွေ ကြားရပါတယ်။ အဲဒီလို ကမ်းလှမ်းတဲ့အခါတိုင်းမှာ တိုင်းရင်းသားတွေဘက်က တဦးချင်း တပါတီချင်း ဆွေးနွေးတာကို လက်မခံနိုင်ဘူး။ အဖွဲ့အစည်းတွေအားလုံး စုပေါင်းဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းရှိတယ်။ အဲဒီ အဖွဲ့အစည်းက ကိုယ်စားပြုပြီး ဆွေးနွေးချင်တယ်လို့ ပြောကြားပါတယ်။ အဲဒါ ဟုတ်ပါသလား။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ ဟုတ်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဘာကြောင့် ဒီ ခံယူချက်ကို ဆရာတို့ ထားရတယ်ဆိုတာကို အကျဉ်းချုံးပြောပြပါ။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်ကို ကျနော်တို့လူမျိုးကို တည်ဆောက်တုန်းက ပင်လုံစာချုပ်မှာ တိုင်ပင်ပြီး တည်ဆောက်ခဲ့ကြတာပါ။ ၆၂၊ ၆၃ တုန်းကလည်း သုံးပါတီ ဆွေးနွေးပွဲတို့၊ မဒညတ နဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတို့ကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်း လက်ထက်မှာ လက်ခံဆွေးနွေးခဲ့တာ ရှိပါတယ်။ အဲဒီလို ဆွေးနွေးဖို့အတွက် ပိုပြီးကောင်းတာက အားလုံးကို အပစ်ရပ်ထားဖို့အတွက် အဲဒီအခြေအနေကို ဖန်တီးဖို့ နံပတ်တစ်က အလိုအလျောက်ပြီးသွားမယ်။ နောက်တခုက ကျနော်တို့ မျက်နာစုံညီ စည်းဝေးတဲ့အခါ အဓိက ဆွေးနွေးမှာက နိုင်ငံရေးကို ဆွေးနွေးမှာဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် တူညီတဲ့ နိုင်ငံရေးအမြင်တွေ အဲဒီမှာ မျက်နာစုံညီတိုင်ပင်ပြီး ဆွေးနွေးနိုင်မယ်ဆိုတဲ့ ရည်မှန်းချက် ဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဦးအောင်လင်းထွဋ်ရဲ့ သဘောထားကို သိချင်ပါတယ်။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ တိုင်းရင်းသားတွေအကုန်လုံး UNFA ဆိုတဲ့ အနေနဲ့ ပထမဦးဆုံး ဆွေးနွေးဖို့ကတော့ ကျနော်အနေနဲ့ သိပ်မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ မြင်ပါတယ်။ ကျနော့်အတွေ့အကြုံအရ ၁၉၉၀ နောက်ပိုင်း ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ အလားတူပါပဲ ကေအန်ယူ ဘက်ကနေ ဒီအေဘီ ဆိုပြီး တင်းခံပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ခဲ့တာ ရှိပါတယ်။ သို့သော် ပထမဦးဆုံး ကေအိုင်အေ ပဲထွက်လာတယ်။ ဦးနိုင်ရွှေကျင်ရဲ့ မွန်အုပ်စု ပဲထွက်လာတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ ကေအန်ယူ ကိုယ်တိုင်လည်း တဖွဲ့ချင်းလာပြီး ဆွေးနွေးရတဲ့ အနေအထားတွေ ရှိခဲ့ဘူးတဲ့ အနေအထားတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ ကျနော် ပြောချင်တာက ပထမပိုင်းအနေနဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေအားလုံးအနေနဲ့ မိမိလက်နက်ကို မိမိကိုင်ပြီး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အရင်ဆုံး ရယူသင့်ပါတယ်။ ဒုတိယအပိုင်းနေကြမှ အားလုံးမြေပေါ် ရောက်လာကြပြီဆိုတဲ့အခါကြမှ တူညီတဲ့ ဘုံလမ်းစဉ်တခုကို ချမှတ်ပြီးတော့ အစိုးရကို နိုင်ငံရေးအရ ဆွေးနွေးဖို့ကို တွန်းအားပေးသွားဖို့ လိုပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဦးအောင်လင်းထွဋ် ပြောတဲ့အထဲမှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအဆင့်ကိုတော့ တဖွဲ့ချင်းအနေနဲ့ ဆွေးနွေးသင့်တယ်။ အကုန်လုံး အပစ်အခတ်ရပ်ပြီး မြေပေါ်ကို တရားဝင်ရောက်လာတဲ့အခါမှ နိုင်ငံရေးကိစ္စကို အားလုံးစုပြီး ဆွေးနွေးပါလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို ဘာပြောလိုပါသလဲ ဆရာစောလှငွေ တို့က။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအဆင့်ကို နှစ်ဖွဲ့ချင်း လုပ်လို့မရဘူးလား။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ရှိရင် တဖွဲ့ချင်းကို လုပ်ခဲ့ပြီးပါပြီ။ အဲဒီ လုပ်ခဲ့ပြီးတဲ့အပေါ်မှာလည်း ကျနော်တို့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲကို မရောက်ခဲ့ပါဘူး။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး တဖွဲ့ချင်းလုပ်ပြီး ကျန်တဲ့အဖွဲ့တွေကို သူတို့က ဆက်တိုက်ပြီးတော့ အဲဒီကတပ်ကို တခြားနေရာမှာ တိုက်နေတာပဲ။ အခုလည်းပဲ ဝ နဲ့ မိုင်းလဘက်မှာ ရပ်ထားပြီး အဲဒီကတပ်ကို ကချင်ကို တိုက်နေတာပဲ။ ကျနော်တို့ ရပ်ယူခဲ့တုန်းကလည်း ကေအန်ယူတဖွဲ့တည်းကျန်ခဲ့တဲ့နောက်မှာ တဖွဲ့တည်းဆွေးနွေးစရာအကြောင်းရှိလို့ ဆွေးနွေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှ ကျနော်တို့က တဖွဲ့တည်းလည်း ဆွေးနွေးလို့ရတယ်။ စုပေါင်းပြီးတော့လည်း ဆွေးနွေးလို့ရတယ်။ စုပေါင်းပြီး ဆွေးနွေးဖို့ အများက ဆန္ဒရှိမယ်မယ်ဆိုရင်လည်း စုပေါင်းဆွေးနွေးဖို့ကို ပထမဦးစားပေးမယ်။ အဲဒီလိုမှ မဆွေးနွေးဘဲ မယုံကြည်လို့ တဖွဲ့တဖွဲ့ထွက်သွားလို့ရှိရင် ခါတိုင်းလို့လုပ်ရင် ကျနော်တို့က နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ဆွေးနွေးမှုဆိုတာ ဘယ်နည်းနဲ့မဆို ဆွေးနွေးတာပဲ။ အဓိကကတော့ ပြဿနာရှင်းဖို့ပါ။ ဒီလိုပြဿနာ ဖြေရှင်းတဲ့နေရာမှာ အင်အားရှိတဲ့လူ။ ဥပမာ သဘောကောင်းမှုနဲ့ ရက်ရောမှုကို ပြသရမယ်။ သဘောထားကြီးသူတွေအနေနဲ့ အဲဒီလို မပြသဘဲ တောက်လျှောက် ဒီလိုပဲ တိုက်ပွဲတွေ တိုတိုတဖုံ ကျယ်ကျယ်တမျိုးနဲ့ လုပ်နေ၊ လုပ်လာခဲ့တာတွေက များလာတော့ ဒီသင်ခန်းစာတွေအနေကနေ ကျနော်တို့က စုပေါင်းဆွေးနွေးဖို့ကို ပြန်တိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ပထမဦးဆုံးကတော့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အရင်ကြေညာရမှာပေါ့။ တည်တည်ပြောရမယ်ဆိုရင် အစိုးရဘက်က။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ ဟုတ်တယ်။ တခုတည်းတပြိုင်တည်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ကြေညာရမှာဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ပြီးတော့မှ ဆွေးနွေးဖို့ကိစ္စပြောမယ်။ ဦးအောင်လင်းထွဋ် … အဲဒါကော အာဏာပိုင်တွေအနေနဲ့ အခက်အခဲ ရှိပါသလား။
ဦးအောင်လင်းထွဋ် ။ ။ အခက်အခဲ မရှိပါဘူး။ အလားတူပဲ ကေအန်ယူ၊ ကေအိုင်အို တို့နဲ့ ယခင်လုပ်စဉ်တုန်းကလည်း အစိုးရဘက်က အရင်ဆုံး အပစ်အခတ်ရပ်စဲခဲ့ပါတယ်။ ရပ်စဲတယ်ဆိုတာ တရားဝင်ထုတ်ပြန်တာလည်း ရှိတယ်။ မထုတ်ပြန်တာလည်း ရှိတယ်။ ရပ်စဲပါတယ်။ ကျနော် တခု သတိပေးချင်တာက အရင်အခြေအနေနဲ့ အခုအခြေအနေနဲ့ကတော့ နည်းနည်းတော့ ကွာသွားပါပြီ။ အဲဒါက အခြားမဟုတ်ဘူး။ အရင်အခြေအနေတုန်းက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အန်အယ်လ်ဒီ တို့က အခုလို လွတ်လွတ်လပ်လပ် လှုပ်ရှားခွင့်အနေအထားမျိုးမရှိခဲ့ပါဘူး။ နောက်တခုက ကျနော်တို့ ခေတ်အခါတုန်းက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် နဲ့ အန်အယ်လ်ဒီ ကို လက်ရှိ အရင်တုန်းက ငြိမ်းချမ်းရေးရယူထားတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ မတွေ့ရဘူးဆိုတဲ့ နှုတ်မိန့်နဲ့ ကန့်သတ်ခဲ့ဘူးတာတွေ ရှိခဲ့ဘူးပါတယ်။ အခုအချိန်မှာတော့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေ အဖွဲ့တွေ မြေပေါ်တက်လာရင်တော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့အဖွဲ့နဲ့ ပူးပေါင်းပြီးမှ နိုင်ငံရေးအရ တောင်းဆိုမယ်ဆိုရင်တော့ အလားအလာကောင်းတွေ အများကြီးရှိလိမ့်မယ်လို့ မြင်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို အာဏာပိုင်တွေက ဒီကိစ္စမှာ ခွင့်ပြုမယ် ထင်ပါသလား။
ဦးအောင်လင်းထွဋ် ။ ။ သူတို့အနေနဲ့ ခွင့်ပြုရမယ် ထင်ပါတယ်။ ဒီလောက်တောင်မှ လိုက်လိုက်လျောလျော လုပ်ထားပြီးရင်တော့ ဒီဥစ္စာတွေကို ခွင့်ပြုရလိမ့်မယ်လို့ မြင်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ အဲဒီတော့ ဆရာစောလှငွေ … ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ကိုယ်တိုင် ပါဝင်ပြီး စေ့စပ်ပေးမယ်ဆိုရင်ကော ဘယ်လိုနေပါသလဲ။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ အခုလောလောဆယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ထဲမှာ တိုင်းရင်းသားရေးရာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စေ့စပ်ဆွေးနွေးဖို့ကိစ္စနဲ့ ကော်မတီဖွဲ့တဲ့နေရာမှာတောင်မှ ပါသင့်ပါထိုက်တဲ့ လူရိုသေ၊ ရှင်ရိုသေ ပုဂ္ဂိုလ်တွေပါဖို့ တောင်းတာကိုတောင်မှ မပေးဘဲနဲ့။ ကျနော်ထင်တယ် ဒီကိစ္စက စိတ်ကူးယဉ်ပဲ ဖြစ်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ … ဦးအောင်လင်းထွဋ်။
ဦးအောင်လင်းထွဋ် ။ ။ မှန်ပါတယ်။ ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ပြောတာကို ထောက်ခံပါတယ်။ အခုလုပ်နေတဲ့ ဦးအောင်သောင်းတို့၊ ကိုသိန်းဇော်တို့ဆိုတာက ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေရဲ့ လက်ရင်းတပည်တွေပါ။ ဒီလို ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးတွေဟာ အရိပ်အငွေ့တွေအားလုံး အခုထိ ရှိနေတုန်းပါ။ ဒီလူတွေပေါ်မှာတော့ ကျနော်လည်း မထောက်ခံပါဘူး။ တခြား ရှင်ရိုသေ၊ လူရိုသေ ပုဂ္ဂိုလ်များကို ပါဖို့တော့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအနေနဲ့ တွေ့တဲ့အခါမှာ တောင်းဆိုဖို့ လိုပါမယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ တခုလုံးကို ခြုံပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို အမှန်တကယ် လိုလားတဲ့စိတ်ဆန္ဒ political will လို့ ခေါ်တဲ့ဟာ အာဏာပိုင်တွေအားလုံးကို လွှမ်ခြုံပြောမယ်ဆိုရင် ရှိလာပြီလို့ ယူဆလို့ရမလား။ ယူဆနိုင်သလား။
ဦးအောင်လင်းထွဋ် ။ ။ အဲဒီလိုတော့ ယူဆနိုင်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ ရှိနေသမျှတော့ မြန်မာပြည်ကြီးဟာ ဘယ်လိုမှ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံပဲဖြစ်ဖြစ် တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးဖို့ပဲဖြစ်ဖြစ် မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အမြင်မျိုးက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် (၂၀) လောက်ကတည်းက ရှိခဲ့တဲ့အမြင်မျိုးပါ။ အခုထိလည်း ရှိနေတုန်းပါ။ အလားတူပဲ လက်ရှိခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှာလည်း တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားတဲ့လူတွေ အများအပြားရှိပါတယ်။ မလုပ်ချင်တဲ့လူတွေလည်း အများအပြားရှိပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဆရာစောလှငွေ တို့ကလည်း ဒီအာဏာပိုင်တွေထဲမှာ တော်တော်များများဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးအမှန်တကယ် တည်ဆောက်လိုကြတယ့် စိတ်ဆန္ဒရှိတယ်ဆိုတာကို လက်ခံပါသလား။ အဲဒီအဆင့်အထိကို လက်မခံနိုင်ဘူးလား။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ အာဏာပိုင်တွေထဲမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားတဲ့လူတွေက အခုမှ မဟုတ်ပါဘူး။ အစဉ်အဆက်မှာလည်း ရှိပါလိမ့်မယ်။ အနည်းနဲ့အများကတော့။ ဒါပေမဲ့ အဲဒါက ပြဿနာ မဟုတ်ပါဘူး။ တကယ် စွဲမြဲ၊ သံမှိုစွဲထားတဲ့ ချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ စနစ်က ပြဿနာပါ။ အဲဒီ စနစ်နဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေမျိုးဆိုတာတွေက legal ဆိုးတွေက ပြဿနာပါ။ ဒီ legal ဆိုးတွေပေါ်မှာ ကျနော်တို့က ဝင်လိုက်တာနဲ့ တပြိုင်တည်း national interest, national security တို့နဲ့ အချုပ်အခြာ တည်မြဲရေးဆိုတာတွေနဲ့ ဝင်လိုက်တာနဲ့တပြိုင်တည်း ဒီဘက်က သွားတဲ့လူတွေက ခေါင်းငုံပြီးတော့၊ ဟိုဘက်က ပြုသမျှ နုပြီး လိုက်ဖို့ တကြောင်းတည်းရှိတဲ့ကိစ္စကို ကျနော်က အဲဒါမျိုးကို သိပ်စိတ်မဝင်စားပါဘူး။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဆိုလိုတဲ့သဘောက ဘာတွေပြင်သင့်သလဲ။ ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ ဦးစောလှငွေတို့က ဒီလူတွေအကုန်လုံး ဖယ်ပစ်လိုက်တာဆိုတာကတော့ ဖြစ်ချင်မှဖြစ်မှာပေါ့။ ဒါပေမဲ့လည်း ၂၀၀၈ ဥပဒေကို မလိုချင်ဘူးဆိုတဲ့ သဘောလား။ တိုင်းရင်းသားတွေအပေါ် ပေးထားတဲ့ အခွင့်အရေးက ဘယ်လိုပါသော ဥပဒေဖြစ်ရမယ်။ အဲဒီလို လိုချင်တဲ့ အချက်တွေ နည်းနည်းရှိရင် အရှင်းဆုံးပြောပါ။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ ကျနော်တို့က ပြောထားပြီးပါပြီ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ ဥပဒေကို မလိုချင်ပါဘူး။ အထူးသဖြင့် ၂၀၀၈ ဥပဒေဖွဲ့စည်းပုံထဲမှာ အချိန်မရွေး တပ်မတော်က အာဏာပြန်သိမ်းနိုင်တဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့ ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့အစည်းကနေ သမ္မတနဲ့ လွှတ်တော်အပေါ် အမြဲတမ်းရှိနေတယ်အရာမျိုးတွေ ရှိနေပြီး တခြားအပိုင်းတွေမှာလည်း လူ့အခွင့်အရေးတွေ၊ တိုင်းရင်းသား အခွင့်အရေးတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အာမခံချက်တွေ ဒီမိုကရေစီ ရပိုင်ခွင့်တွေက ခိုင်ခိုင်မာမာ မရှိတဲ့အချက်တွေ ။ အဲဒီအပိုင်းတွေ ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး အဲဒီဘောင်အတွင်းကို ဝင်သွားပြီး အဲဒီဘောင်အတွင်းမှာ လုပ်ရမယ်ဆိုရင် ဟိုတုန်းကနဲ့ ဘာမှမထူးပါဘူး။ ဒါက အပစ်ရပ်ရေး၊ အပစ်ရပ်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ပြီးတော့ ဥပဒေအတွင်းကို လိုက်တယ်ဆိုရင်။ ဟိုအရင်တုန်းကတည်းက တော်လှန်ရေးမလုပ်လည်း ရတာပဲ။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ အဲဒီတော့ ၂၀၀၈ ဥပဒေထဲက အခုနပြောတဲ့ အချက်အလက်တွေကို တရားဥပဒေဘောင်အတွင်းက ဝင်ပြီး ဆောင်ရွက်စရာ၊ အဖြေရှာစရာ။ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်နဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ တခြားတိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ လုပ်နိုင်စရာအကြောင်းမရှိဘူးလို့ ဦးစောလှငွေတို့ ထင်တယ်ပေါ့။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ ဟုတ်တယ် ကျနော်တို့က အဲဒီလိုပဲ legal fold အတွင်းမှာ ဝင်လုပ်မယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့အတွက် လုပ်နိုင်စရာ မရှိပါဘူး။ အခုတောင်မှာ ထောင်တွင်းမှာရှိတဲ့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသမားတွေကိုတောင်မှ … တစတစနဲ့ ကစားပြီး လွှတ်နေတဲ့အပေါ်မှာ သူတို့လက်ထဲမှာ ဆုပ်လည်းဆုပ်ရတယ်။ ဖြေလည်းဖြေလို့ရတဲ့ လူတွေ။ အငြိုးအာဂတမရှိဘဲနဲ့ ရက်ရက်ရောရောနဲ့ ကျကျနန သဘောထားကြီး ပြသမယ်ဆိုပြီး မပြသဘဲနဲ့ လက်နက်ကိုင်တိုက်နေတဲ့ ကျနော်တို့အနေအထားက legal fold ထဲရောက်သွားရင် ဘာဖြစ်မလဲဆိုတာ စဉ်းစားလို့ရပါတယ်။ ရောက်ခဲ့ဘူးတဲ့လူတွေလည်း မရောက်ခင်ကတမျိုး ရောက်တဲ့အခါတမျိုး ခံလိုက်ရတာကို လက်တွေ့ပြသနေပြီပဲ။ တချိန်လုံးဖြစ်တဲ့ ပြဿနာက ဒီပြဿနာပါ။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ခင်များ။ ဦးအောင်လင်းထွဋ် … ကြားတဲ့အတိုင်းပါပဲ။ သူတို့ဘက်က သံသယရှိတာကိုလည်း အပြစ်တင်စရာလည်း မဟုတ်ဘူး။ မပြေးသော်လည်း ကန်ရာရှိ … အစိုးရဘက်ကလည်း ဒါတွေရှိနေတော့။ အဲဒါကို ပြေလည်အောင် ဘယ်လိုလုပ်လာနိုင်တဲ့ အကြောင်းအရာ အလားအလာ ရှိပါသလဲ။ ဘာများလုပ်နိုင်ကြမလဲ။
ဦးအောင်လင်းထွဋ် ။ ။ ဗိုလ်မှူးစောလှငွေရဲ့ ခံစားချက်ကိုလည်း ကျနော်နားလည်းပါတယ်။ ဟိုယခင် အန်ကယ်မြကြီး ရှိတုန်းကလည်း ကျနော်တို့ကို ပြောခဲဘူးပါတယ်။ ဗမာအစိုးရတွေက ခေတ်အဆက်ဆက် သူတို့ တိုင်းရင်းသားတွေအပေါ်မှာ လိမ်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။ အင်မတန်မှ စိတ်မကောင်းစရာကောင်းတဲ့ အနေအထားမျိုးပါ။ ခေတ်အခါ အခြေအနေပေါ့။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် မရောက်ခင်တုန်းကဆိုရင် နိုင်ငံတကာက ဗမာနိုင်ငံကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ အနေအထားမျိုး မရှိဘူး။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်ကျော်တဲ့အချိန်ကြမှ နိုင်ငံတကာက ဆွေးနွေးလာတဲ့အခါမှာ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဖိအားတွေ၊ ပေးလာတဲ့အနေအထားမျိုးတွေ ရှိလာပါလိမ့်မယ်။ ဒါကိုလည်း ထည့်တွက်ပေးဖို့ လိုပါတယ်။ ကျနော်အနေနဲ့ အပစ်အခတ် အရင်ရပ်စဲဖို့ကို တောင်းဆိုပါ။ ပြီးရင်တော့ နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးပွဲကိုတော့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံကို ကြိုက်သည်ဖြစ်စေ၊ မကြိုက်သည်ဖြစ်စေ အားလုံး တတိုင်းပြည်လုံး တပြည်ထောင်စုအားလုံး စစ်တပ်ထဲကလူတွေ လုပ်ချင်တဲ့လူတွေ ပေါင်းပြီးတော့ လုပ်ပြလိုက်စမ်းပါ။
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ ကျနော်တို့ ပြောချင်တာကတော့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ နဲ့ ဗမာအမျိုးသား ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်ကြီးတွေ၊ စစ်တပ်က ခေါင်းဆောင်ကြီးတွေက တကယ်ကို သူတို့တောက်လျှောက်မှာ ဖြေရှင်းနိုင်တဲ့ဟာကို စစ်မှန်တဲ့ သဘောထားကြီးကြီးနဲ့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း၊ ရက်ရက်ရောရော နဲ့ ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင်တော့ ဒီကိစ္စက ပေါင်းပြီးဆွေးနွေးနွေး၊ တဖွဲ့ချင်းဆွေးနွေးနွေး ဒီကိစ္စက ပြဿနာမဟုတ်ဘူး။ ကေအန်ယူအပေါ်မှာလည်း မူတည်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ အဓိက က စိတ်ရင်းစေတနာပါ။ တဖက်ကနေ ပိုပြီး အားကြီးတဲ့လူမျိုး၊ ပိုပြီးအားကြီးတဲ့အဖွဲ့၊ ပိုပြီးရှေ့ရောက်တဲ့အဖွဲ့ကနေ နောက်ကျတဲ့လူကို handicap မပေးဘဲနဲ့ အမြဲတမ်း ကျနော်တို့က စစ်တပ်တွေက ဘယ်လောက်အထိ အကုန်အကျခံ၊ အဆုံးအရှုံးခံ တိုက်ရလို့ ငါတို့က အဲဒီက လျှော့မပေးနိုင်ဘူးဆိုရင် အဲဒီက စစ်တပ်က ဆုံးရှုံးတာကလည်း ကျနော်တို့ ဆုံးရှုံးတာပါပဲ။ ကျနော်တို့ ဆုံးရှုံးတာကလည်း သူတို့ ဆုံးရှုံးတာပါပဲလို့ ခံယူနိုင်မယ်ဆိုလို့ရှိရင် မဆုတ်ပေးနိုင်စရာ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်မှု မဆောင်ရွက်နိုင်စရာ မရှိပါဘူး။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ နှစ်ယောက်စလုံးရဲ့ စေတနာကိုလည်း ကျနော်နားလည်းပါတယ်။ နောက်ဆုံး တခွန်းဆီ မေးချင်တာက အခု ကွဲလွဲချက်တွေကို ကျနော်တို့ တွေ့ရတယ်။ ဘယ်လို ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာ လူထု နားထောင်တဲ့ ပရိတ်သတ်ကို အားတက်စရာသတင်းတခု ဘာများပေးနိုင်မလဲ။ ဒီလို အလားအလာကောင်းဟာ ဘယ်အချိန်မှာ ဖြစ်လာနိုင်မလဲ …
ဗိုလ်မှူးစောလှငွေ ။ ။ အခုလက်ရှိ အခြေအနေကတော့ ဦးအောင်လင်းထွဋ် တို့ ပြောသလိုပေါ့ ကျနော်တို့ လူထုကို ကြည့်တဲ့အခါမှာ အရာရာအားလုံးကို တဦးတယောက်၊ တဖွဲ့တစည်းကိစ္စ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ကိုပဲ ဖြစ်စေ၊ အမျိုးသားကိစ္စကိုပဲဖြစ်စေ၊ ဒီမိုကရေစီ လှုပ်ရှားမှုကိုပဲဖြစ်စေ အားလုံး ကိုယ့်ကိစ္စလို့ စဉ်းစားတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒီကိစ္စတွေအပေါ် ပြည်သူလူထုတရပ်လုံးကလည်း စိတ်ဝင်စားလာပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ ဆန္ဒအမြင်တွေနဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေ ပူးပေါင်းမယ်ဆိုရင်တော့ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် အခုလောလောဆယ်မှာ ပျော့ပျောင်းတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေ ပြည်တွင်းစစ်ကို ရပ်စဲပြီးတော့ အစစ်အမှန်ကို ရှာလိုတဲ့ အတွင်းဝိုင်းကလူတွေနဲ့ စစ်တပ်ထဲက ပုဂ္ဂိုလ်တွေ သဘောထားကြီးမှု ပိုမြင့်တင်လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ဦးအောင်လင်းထွဋ် အနေနဲ့ ဘာများ အားတက်စရာ ဖြစ်လာနိုင်သလဲ။ အနာဂတ်ကို အားတက်စရာ ရှုထောင့်ကကြည့်ပြီး ပြောပေးပါ။
ဦးအောင်လင်းထွဋ် ။ ။ ပထမဦးဆုံး ကျနော်ပြောချင်တာက သမ္မတကြီးဦးသိန်းစိန် အနေနဲ့ အရင်ကထက် ပျော့ခဲ့ပြီးပါပြီ။ ထပ်မံပြီးတော့ သူ့ရဲ့ ရိုသားမှု။ သူ့ရဲ့ ကတိတည်မှု။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေအပေါ်မှာ အပြန်အလှန် လေးစားမှုအနေနဲ့ တခုခုကို ပြသင့်တယ်လို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ မူတည်ပြီးမှ ဒီလို ပြလာရင်တော့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအနေနဲ့ တဖွဲ့ချင်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီးမှ နိုင်ငံရေးကိုတော့ အဖွဲ့အစည်း အားလုံးစုပေါင်းပြီး တောင်းဆိုကြပါ။