မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တရုတ် ဘာလုပ်ပေးသင့်သလဲ

မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တရုတ် ဘာလုပ်ပေးသင့်သလဲ

Zawgyi/ Unicode

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နှစ်ဆန်း ခရီးစဉ်အဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် မြန်မာနိုင်ငံကို တရားဝင် ချစ်ကြည်ရေးခရီး လာရောက်ခဲ့ပါတယ်။ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ ပထမဦးဆုံးသော မြန်မာနိုင်ငံ ခရီးစဉ်ဖြစ်တာကြောင့် မြန်မာ- တရုတ် နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အရေးပါတဲ့ ခရီးစဉ် အဖြစ် သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ ခရီးစဉ်အတွင်း တရုတ်သမ္မတဟာ မြန်မာနိုင်ငံ သမ္မတ၊ နိုင်ငံတော်ဇ။် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် အပါအဝင် အစိုးရ ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့သလို တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့လည်း သီးခြား တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ တပ်မတော်ရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်အရ တရုတ်သမ္မတ နဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်တို့ရဲ့ တွေ့ဆုံပွဲမှာ အထူး ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာကတော့ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း တရုတ်နယ်စပ်မှာ အခြေစိုက်တဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေရဲ့ အရေးကိစ္စပါ။ တရုတ်နိုင်ငံဟာ အဲဒီ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေ အပေါ် သြဇာသက်ရောက်မှု ကြီးကြီးမားမား ရှိနေတယ် ဆိုပြီး တပ်မတော် အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ယုံကြည်နေကြပါတယ်။ မြန်မာ့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်မှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ ဘယ်လို ရှိနေသလဲ ဆိုတဲ့ မေးခွန်းက စိတ်ဝင်စားစရာပါ။ ခုတစ်ပတ် အဲဒီအကြောင်း လေ့လာ တင်ပြသွားပါ့မယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ ငြိမ်းချမ်းရေးအကြောင်း အကြမ်းဖျဉ်း ပြောရရင် တောင်ပိုင်း ထိုင်းနယ်စပ်မှာ အခြေစိုက်တဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ အားလုံးလိုလိုလောက်ဟာ အစိုးရနဲ့ အပစ်ရပ် NCA စာချုပ် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသလို တိုက်ပွဲတွေလည်း မဖြစ်သလောက် ငြိမ်သက်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။ မြောက်ပိုင်း တရုတ်နယ်စပ်မှာ အခြေစိုက်တဲ့ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေထဲမှာ တစ်ချို့ အဖွဲ့တွေနဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုတွေ ဆက်ပြီး ဖြစ်ပွားနေသလို၊ တစ်ချို့အဖွဲ့တွေနဲ့ကတော့ တိုက်ပွဲလည်း မဖြစ်၊ NCA စာချုပ်ထဲလည်း ပါဝင်ခြင်း မရှိသေးတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားမှု အများဆုံး ရခိုင်ပြည်နယ်က AA လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့ဟာလည်း တရုတ်နယ်စပ်က KIA ကချင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ဌာနချုပ်မှာ အခြေစိုက်ထားတာပါ။ လက်ရှိ အစိုးရနဲ့ တရုတ်နယ်စပ်က လက်နက်ကိုင်တွေကြား တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးမှုတွေမှာ တရုတ်အစိုးရဟာ မစ္စတာ ဆွန်းကိုရှန်းကို အထူးအရာရှိ ခန့်အပ်တာဝန်ပေးပြီး ကူညီနေရုံမက မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်အတွက် ငွေကြေးထောက်ပံ့တာမျိုးလည်း လုပ်နေတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။

မြောက်ပိုင်း လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေအပေါ် တရုတ်အစိုးရ သြဇာညောင်းရတာဟာ အဲဒီ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ သမိုင်းနဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်။ ၁၉၆၇ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ တရုတ်လူမျိုးတွေကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်တဲ့ တရုတ်-ဗမာ အရေးအခင်း ပေါ်ပေါက်ပြီးနောက် ၁၉၆၈ ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှာ ဗကပ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ တပ်ဖွဲ့တွေက ရှမ်းပြည်နယ်မှာ တရုတ်နိုင်ငံဘက်ကနေ အလုံးအရင်းနဲ့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ပါတယ်။

ဗကပ တပ်ဖွဲ့တွေလို့ ဆိုပေမယ့်လည်း တရုတ်ပြည်ရောက် ဗကပ အဖွဲ့ဝင် တစ်ချို့၊ တရုတ်ပြည်ဘက် ခိုလှုံသွားတဲ့ ကချင်စစ်ဗိုလ်နော်ဆိုင်းရဲ့ တပ်ဖွဲ့ဝင်ဟောင်း တစ်ချို့လောက်ပဲ ပါပြီး တကယ် တိုက်ခိုက်တာက ဗော်လံတီယာတွေလို့ နာမည်တပ်ထားတဲ့ တရုတ်တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့တာပါ။ ဗကပ အလံထောင်ပြီး တရုတ်တွေက လူအင်အား၊ လက်နက်အင်အား အားလုံး အသုံးပြုပြီး တရုတ်နိုင်ငံ ပိုင်နက် နယ်မြေထဲကနေ ဝင်ရောက် ကျူးကျော် တိုက်ခိုက်တာလို့ ဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး။ အဲဒီနည်းနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်းမှာ စစ်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ၁၉၈၉ ခုနှစ်ရောက်မှ ဗကပ ခေါင်းဆောင်မှု ပြိုကွဲသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

တဆက်တည်း ဗကပ လက်အောက်ခံ တပ်တွေဟာ ဝ၊ မိုင်းလား၊ ကိုးကန့် နဲ့ ကချင်အထူးဒေသ(၁) တပ်ဖွဲ့တွေ အဖြစ် ပေါ်ပေါက်လာသလို၊ တပ်မတော် အစိုးရနဲ့ အပစ်အခတ် ရပ်စဲခဲ့ကြပါတယ်။ ဗကပ ပြိုကွဲပြီး နောက်ပိုင်းမှာလဲ အဲဒီ တပ်ဖွဲ့တွေဟာ သူတို့ ထိန်းချုပ်ရာ ဒေသေတွေကနေ သစ်၊ ဓာတ်သတ္တုနဲ့ သယံဇာတတွေ ထုတ်လုပ်ပြီး တရုတ်ပြည်ဘက် ပို့၊ တရုတ်ဘက် အခြမ်းက လက်နက်တွေ ပြန်ဝယ်ပြီး အင်အားတောင့်တင်းအောင် လုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။ သေခြာတာ တစ်ခုကတော့ အဲဒီ အဖွဲ့တွေဟာ တရုတ်ဒေသန္တရ အစိုးရတွေနဲ့ နီးစပ်ပြီး တရုတ်သြဇာညောင်းခဲ့တာကတော့ ဒီကနေ့ အချိန်ထိပါပဲ။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာရှင်ခေတ် အလွန် ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရတက်လာပြီးနောက် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရအောင် ကြိုးစားပါတယ်။ NCA စာချုပ်ပေါ်ပေါက်ကာနီး၊ ရွေးကောက်ပွဲလည်း လုပ်မယ့် ၂၀၁၅ခုနှစ် နှစ်ဆန်းမှာ ကိုးကန့်သူပုန်တွေ ကိုးကန့်နယ်မြေထဲ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်တဲ့ အရေးအခင်း ဖြစ်ပေါ်ပါတယ်။ တပ်မတော်ဘက်က အထိအခိုက် အကျအဆုံး အတော်များခဲ့ပြီး ကိုးကန့်သူပုန်တွေဟာ တရုတ်နယ်မြေကို အသုံးပြုပြီး တိုက်ခိုက်တာလို့ တပ်မတော်ဘက်က ယုံကြည်ခဲ့ပါတယ်။ အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ ပိုနီးစပ်လာပြီး အမေရိကန် သမ္မတ ၂ ကြိမ်လောက် လာလည်သည် အထိ ရင်းနှီးမှုရလာတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို သတိပေးချင်တဲ့ သဘောနဲ့ တရုတ်အစိုးရဟာ နယ်စပ်က သူပုန်တွေကို အားပေးအားမြှောက်ပြုခဲ့လေသလား ဆိုပြီး သံသယတွေလည်း တိုးပွားလာစေခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ၂၀၁၅ နှစ်ကုန် အစိုးရနဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ NCA စာချုပ် ချုပ်ကြတဲ့အခါ တရုတ်နယ်စပ်က လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးတာ မတွေ့ကြရတော့ပါဘူး။ အလားတူ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အင်အားအကြီးဆုံး သူပုန်အဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ ၀ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့ရဲ့ စစ်ရေးပြပွဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံလုပ် အဆင့်မြင့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ မြင်တွေ့လာရသလို၊ အခြား တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေရဲ့ တိုက်ပွဲဝင် လက်နက် အများစုကလည်း တရုတ်နိုင်ငံထုတ်တွေ ဖြစ်နေတာ တွေ့လာကြရပါတယ်။ အခုနောက်ဆုံး မြောက်ပိုင်း လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေဟာ ငြိမ်းချမ်းရေး ဖြစ်စဉ်မှာ တရုတ်ကို တရားဝင် ပါဝင်ခွင့်ပေးဖို့ တောင်းဆိုသည် အထိ တရုတ်သြဇာကြီးမားလာတာ တွေ့မြင်နိုင်ပါတယ်။

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် အခုနောက်ဆုံး တွေ့ဆုံမှုမှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က တရုတ်သမ္မတ ကို တရုတ်နယ်စပ်က တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေ ငြိမ်းချမ်းရေး ဖြစ်စဉ်ထဲ ပါဝင်လာအောင် နားချပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့သလို၊ တရုတ်သမ္မတ ကလည်း တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ကို “မည်သည့်အဖွဲ့ အစည်းဖြစ်စေ တရုတ်နိုင်ငံပိုင်နက်ကို အသုံးချ၍ မြန်မာနိုင်ငံကို ထိခိုက်အောင် ဆောင်ရွက်ခြင်းမျိုးကို လက်မခံကြောင်း၊ အများကစွပ်စွဲပြောကြားနေသလို မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများကို လက်နက်၊ ခဲယမ်းများ ထောက်ပံ့ပေးနေခြင်း လုံးဝမရှိကြောင်း၊ အခြားနည်းလမ်းများနှင့် ရရှိနိုင်သည် ဖြစ်၍ မိမိတို့ကလည်း သေချာစွာ စိစစ်ဖြေရှင်းပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊” ဆိုပြီး ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

တကယ်တော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ငြိမ်းချမ်းရေး မရသေးတာ၊ ပြည်တွင်းစစ် ရှည်ကြာနေတာဟာ နိုင်ငံရေးပြသနာ ပြေလည်မှု မရသေးတာကြောင့်လို့ ပြောနိုင်ပေမယ့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေရဲ့ သစ်၊ ဓာတ်သတ္တုနဲ့ သယံဇာတ တွေ ထုတ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံဘက်တင်ပို့ ရာကနေ ဝင်ငွေရနေတာကလည်း အရေးကြီး အချက်တစ်ခုအနေနဲ့ ပါဝင်နေတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို တည်ငြိမ်တဲ့၊ ငြိမ်းချမ်းတဲ့၊ နှစ်နိုင်ငံအကြား ကိုင်းကျွန်းမှီ-ကျွန်းကိုင်းမှီ ဆက်ဆံရေးမျိုး ထားရှိတဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံ တစ်ခု အဖြစ် မြင်လိုတယ် ဆိုရင် နှစ်ဖက် စေ့စပ် ညှိနှိုင်းပေးရုံ၊ ငွေကြေး ကူညီရုံ၊ လက်နက်ခဲယမ်းကိစ္စ စိစစ်ဖြေရှင်းပေးရုံနဲ့ မပြီးပဲ တကယ့် စစ်ပွဲရဲ့ ရေသောက်မြစ်ဖြစ်တဲ့ နယ်စပ်ကနေ သစ်၊ ဓာတ်သတ္တုနဲ့ သယံဇာတ တွေ ထုတ်ယူရာကနေ အကျိုးအမြတ် ကြီးကြီးမားမား ရယူနေတဲ့ ပေါ်လစီကိုပါ စွန့်လွှတ်ဖို့ လိုအပ်မယ် ဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။

--------------------

မွနျမာ့ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ တရုတျ ဘာလုပျပေးသင့ျသလဲ
၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ နှဈဆနျး ခရီးစဉျအဖွဈ တရုတျနိုငျငံ သမ်မတ ရှီကငြ့ျဖငြျ မွနျမာနိုငျငံကို တရားဝငျ ခစြျကွညျရေးခရီး လာရောကျခဲ့ပါတယျ။ သမ်မတ ရှီကငြ့ျဖငြျရဲ့ ပထမဦးဆုံးသော မွနျမာနိုငျငံ ခရီးစဉျဖွဈတာကွောင့ျ မွနျမာ- တရုတျ နှဈနိုငျငံ ဆကျဆံရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အရေးပါတဲ့ ခရီးစဉျ အဖွဈ သတျမှတျကွပါတယျ။ ခရီးစဉျအတှငျး တရုတျသမ်မတဟာ မွနျမာနိုငျငံ သမ်မတ၊ နိုငျငံတောျဇ။ျ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ အပါအဝငျ အစိုးရ ထိပျပိုငျးခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ တှေ့ဆုံခဲ့သလို တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျနဲ့လညျး သီးခွား တှေ့ဆုံခဲ့ပါတယျ။ တပျမတောျရဲ့ သတငျးထုတျပွနျခကြျအရ တရုတျသမ်မတ နဲ့ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျတို့ရဲ့ တှေ့ဆုံပှဲမှာ အထူး ဆှေးနှေးခဲ့ကွတာကတော့ မွနျမာနိုငျငံ အရှေ့မွောကျပိုငျး တရုတျနယျစပျမှာ အခွစေိုကျတဲ့ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှရေဲ့ အရေးကိစ်စပါ။ တရုတျနိုငျငံဟာ အဲဒီ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှေ အပေါျ သွဇာသကျရောကျမှု ကွီးကွီးမားမား ရှိနတေယျ ဆိုပွီး တပျမတောျ အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ယုံကွညျနကွေပါတယျ။ မွနျမာ့ ငွိမျးခမြျးရေး လုပျငနျးစဉျမှာ တရုတျနိုငျငံရဲ့ အခနျးကဏ်ဍ ဘယျလို ရှိနသေလဲ ဆိုတဲ့ မေးခှနျးက စိတျဝငျစားစရာပါ။ ခုတဈပတျ အဲဒီအကွောငျး လေ့လာ တငျပွသှားပါ့မယျ။
မွနျမာနိုငျငံ ငွိမျးခမြျးရေးအကွောငျး အကွမျးဖဉြျး ပွောရရငျ တောငျပိုငျး ထိုငျးနယျစပျမှာ အခွစေိုကျတဲ့ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတပျဖှဲ့ အားလုံးလိုလိုလောကျဟာ အစိုးရနဲ့ အပဈရပျ NCA စာခြုပျ လကျမှတျရေးထိုးထားသလို တိုကျပှဲတှလေညျး မဖွဈသလောကျ ငွိမျသကျနတော တှေ့ရပါတယျ။ မွောကျပိုငျး တရုတျနယျစပျမှာ အခွစေိုကျတဲ့ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှထေဲမှာ တဈခြို့ အဖှဲ့တှနေဲ့ ပဈခတျတိုကျခိုကျမှုတှေ ဆကျပွီး ဖွဈပှားနသေလို၊ တဈခြို့အဖှဲ့တှနေဲ့ကတော့ တိုကျပှဲလညျး မဖွဈ၊ NCA စာခြုပျထဲလညျး ပါဝငျခွငျး မရှိသေးတာ တှေ့နိုငျပါတယျ။ တိုကျပှဲ ဖွဈပှားမှု အမြားဆုံး ရခိုငျပွညျနယျက AA လကျနကျကိုငျ တပျဖှဲ့ဟာလညျး တရုတျနယျစပျက KIA ကခငြျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ ဌာနခြုပျမှာ အခွစေိုကျထားတာပါ။ လကျရှိ အစိုးရနဲ့ တရုတျနယျစပျက လကျနကျကိုငျတှကွေား တှေ့ဆုံ ဆှေးနှေးမှုတှမှော တရုတျအစိုးရဟာ မစ်စတာ ဆှနျးကိုရှနျးကို အထူးအရာရှိ ခန့ျအပျတာဝနျပေးပွီး ကူညီနရေုံမက မွနျမာ့ငွိမျးခမြျးရေး လုပျငနျးစဉျအတှကျ ငှကွေေးထောကျပံ့တာမြိုးလညျး လုပျနတော တှေ့နိုငျပါတယျ။
မွောကျပိုငျး လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှအေပေါျ တရုတျအစိုးရ သွဇာညောငျးရတာဟာ အဲဒီ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှေ ပေါျပေါကျလာတဲ့ သမိုငျးနဲ့ ဆကျစပျနပေါတယျ။ ၁၉၆၇ မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ တရုတျလူမြိုးတှကေို ပဈမှတျထားတိုကျခိုကျတဲ့ တရုတျ-ဗမာ အရေးအခငျး ပေါျပေါကျပွီးနောကျ ၁၉၆၈ ဇနျနဝါရီ ၁ ရကျနေ့မှာ ဗကပ ဗမာပွညျကှနျမွူနဈပါတီ တပျဖှဲ့တှကေ ရှမျးပွညျနယျမှာ တရုတျနိုငျငံဘကျကနေ အလုံးအရငျးနဲ့ ဝငျရောကျတိုကျခိုကျပါတယျ။
ဗကပ တပျဖှဲ့တှလေို့ ဆိုပမေယ့ျလညျး တရုတျပွညျရောကျ ဗကပ အဖှဲ့ဝငျ တဈခြို့၊ တရုတျပွညျဘကျ ခိုလှုံသှားတဲ့ ကခငြျစဈဗိုလျနောျဆိုငျးရဲ့ တပျဖှဲ့ဝငျဟောငျး တဈခြို့လောကျပဲ ပါပွီး တကယျ တိုကျခိုကျတာက ဗောျလံတီယာတှလေို့ နာမညျတပျထားတဲ့ တရုတျတပျဖှဲ့ဝငျတှကေ ဝငျရောကျတိုကျခိုကျခဲ့တာပါ။ ဗကပ အလံထောငျပွီး တရုတျတှကေ လူအငျအား၊ လကျနကျအငျအား အားလုံး အသုံးပွုပွီး တရုတျနိုငျငံ ပိုငျနကျ နယျမွထေဲကနေ ဝငျရောကျ ကြူးကြောျ တိုကျခိုကျတာလို့ ဆိုရငျလညျး မမှားပါဘူး။ အဲဒီနညျးနဲ့ မွနျမာနိုငျငံ အရှေ့မွောကျပိုငျးမှာ စဈပှဲတှေ ဖွဈပှားခဲ့ပွီး ၁၉၈၉ ခုနှဈရောကျမှ ဗကပ ခေါငျးဆောငျမှု ပွိုကှဲသှားတာ ဖွဈပါတယျ။
တဆကျတညျး ဗကပ လကျအောကျခံ တပျတှဟော ဝ၊ မိုငျးလား၊ ကိုးကန့ျ နဲ့ ကခငြျအထူးဒသေ(၁) တပျဖှဲ့တှေ အဖွဈ ပေါျပေါကျလာသလို၊ တပျမတောျ အစိုးရနဲ့ အပဈအခတျ ရပျစဲခဲ့ကွပါတယျ။ ဗကပ ပွိုကှဲပွီး နောကျပိုငျးမှာလဲ အဲဒီ တပျဖှဲ့တှဟော သူတို့ ထိနျးခြုပျရာ ဒသေတှေကေနေ သဈ၊ ဓာတျသတ်တုနဲ့ သယံဇာတတှေ ထုတျလုပျပွီး တရုတျပွညျဘကျ ပို့၊ တရုတျဘကျ အခွမျးက လကျနကျတှေ ပွနျဝယျပွီး အငျအားတောင့ျတငျးအောငျ လုပျခဲ့ကွပါတယျ။ သခွောတာ တဈခုကတော့ အဲဒီ အဖှဲ့တှဟော တရုတျဒသေန်တရ အစိုးရတှနေဲ့ နီးစပျပွီး တရုတျသွဇာညောငျးခဲ့တာကတော့ ဒီကနေ့ အခြိနျထိပါပဲ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာရှငျခတျေ အလှနျ ၂၀၁၀ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရတကျလာပွီးနောကျ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတှနေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး ရအောငျ ကွိုးစားပါတယျ။ NCA စာခြုပျပေါျပေါကျကာနီး၊ ရှေးကောကျပှဲလညျး လုပျမယ့ျ ၂၀၁၅ခုနှဈ နှဈဆနျးမှာ ကိုးကန့ျသူပုနျတှေ ကိုးကန့ျနယျမွထေဲ ဝငျရောကျတိုကျခိုကျတဲ့ အရေးအခငျး ဖွဈပေါျပါတယျ။ တပျမတောျဘကျက အထိအခိုကျ အကအြဆုံး အတောျမြားခဲ့ပွီး ကိုးကန့ျသူပုနျတှဟော တရုတျနယျမွကေို အသုံးပွုပွီး တိုကျခိုကျတာလို့ တပျမတောျဘကျက ယုံကွညျခဲ့ပါတယျ။ အခွားတဈဖကျမှာတော့ အနောကျနိုငျငံတှနေဲ့ ပိုနီးစပျလာပွီး အမရေိကနျ သမ်မတ ၂ ကွိမျလောကျ လာလညျသညျ အထိ ရငျးနှီးမှုရလာတဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို သတိပေးခငြျတဲ့ သဘောနဲ့ တရုတျအစိုးရဟာ နယျစပျက သူပုနျတှကေို အားပေးအားမွှောကျပွုခဲ့လသေလား ဆိုပွီး သံသယတှလေညျး တိုးပှားလာစခေဲ့ပါတယျ။ ဒီလိုနဲ့ ၂၀၁၅ နှဈကုနျ အစိုးရနဲ့ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှေ NCA စာခြုပျ ခြုပျကွတဲ့အခါ တရုတျနယျစပျက လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှေ ပါဝငျလကျမှတျရေးထိုးတာ မတှေ့ကွရတော့ပါဘူး။ အလားတူ မွနျမာနိုငျငံမှာ အငျအားအကွီးဆုံး သူပုနျအဖှဲ့ဖွဈတဲ့ ၀ လကျနကျကိုငျ တပျဖှဲ့ရဲ့ စဈရေးပွပှဲမှာ တရုတျနိုငျငံလုပျ အဆင့ျမွင့ျ စဈလကျနကျပစ်စညျးတှေ မွငျတှေ့လာရသလို၊ အခွား တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှရေဲ့ တိုကျပှဲဝငျ လကျနကျ အမြားစုကလညျး တရုတျနိုငျငံထုတျတှေ ဖွဈနတော တှေ့လာကွရပါတယျ။ အခုနောကျဆုံး မွောကျပိုငျး လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှဟော ငွိမျးခမြျးရေး ဖွဈစဉျမှာ တရုတျကို တရားဝငျ ပါဝငျခှင့ျပေးဖို့ တောငျးဆိုသညျ အထိ တရုတျသွဇာကွီးမားလာတာ တှေ့မွငျနိုငျပါတယျ။
ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ အခုနောကျဆုံး တှေ့ဆုံမှုမှာ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျက တရုတျသမ်မတ ကို တရုတျနယျစပျက တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတှေ ငွိမျးခမြျးရေး ဖွဈစဉျထဲ ပါဝငျလာအောငျ နားခပြေးဖို့ တောငျးဆိုခဲ့သလို၊ တရုတျသမ်မတ ကလညျး တပျမတောျ ကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျကို “မညျသည့ျအဖှဲ့ အစညျးဖွဈစေ တရုတျနိုငျငံပိုငျနကျကို အသုံးခြ၍ မွနျမာနိုငျငံကို ထိခိုကျအောငျ ဆောငျရှကျခွငျးမြိုးကို လကျမခံကွောငျး၊ အမြားကစှပျစှဲပွောကွားနသေလို မွနျမာနိုငျငံရှိ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးမြားကို လကျနကျ၊ ခဲယမျးမြား ထောကျပံ့ပေးနခွေငျး လုံးဝမရှိကွောငျး၊ အခွားနညျးလမျးမြားနှင့ျ ရရှိနိုငျသညျ ဖွဈ၍ မိမိတို့ကလညျး သခြောစှာ စိစဈဖွရှေငျးပေးသှားမညျဖွဈကွောငျး၊” ဆိုပွီး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
တကယျတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ငွိမျးခမြျးရေး မရသေးတာ၊ ပွညျတှငျးစဈ ရှညျကွာနတောဟာ နိုငျငံရေးပွသနာ ပွလေညျမှု မရသေးတာကွောင့ျလို့ ပွောနိုငျပမေယ့ျ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျတှရေဲ့ သဈ၊ ဓာတျသတ်တုနဲ့ သယံဇာတ တှေ ထုတျပွီး တရုတျနိုငျငံဘကျတငျပို့ ရာကနေ ဝငျငှရေနတောကလညျး အရေးကွီး အခကြျတဈခုအနနေဲ့ ပါဝငျနတော တှေ့နိုငျပါတယျ။ တရုတျနိုငျငံအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို တညျငွိမျတဲ့၊ ငွိမျးခမြျးတဲ့၊ နှဈနိုငျငံအကွား ကိုငျးကြှနျးမှီ-ကြှနျးကိုငျးမှီ ဆကျဆံရေးမြိုး ထားရှိတဲ့ မိတျဖကျနိုငျငံ တဈခု အဖွဈ မွငျလိုတယျ ဆိုရငျ နှဈဖကျ စေ့စပျ ညှိနှိုငျးပေးရုံ၊ ငှကွေေး ကူညီရုံ၊ လကျနကျခဲယမျးကိစ်စ စိစဈဖွရှေငျးပေးရုံနဲ့ မပွီးပဲ တကယ့ျ စဈပှဲရဲ့ ရသေောကျမွဈဖွဈတဲ့ နယျစပျကနေ သဈ၊ ဓာတျသတ်တုနဲ့ သယံဇာတ တှေ ထုတျယူရာကနေ အကြိုးအမွတျ ကွီးကွီးမားမား ရယူနတေဲ့ ပေါျလစီကိုပါ စှန့ျလှှတျဖို့ လိုအပျမယျ ဖွဈပါကွောငျး တငျပွလိုကျရပါတယျ။
စညျသူအောငျမွင့ျ။