လူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ် တာဝန်ပေးအပ်မှု ကုလမှာ မြန်မာဝေဖန်

နိုင်ငံအလိုက် လူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ်တွေကို တာဝန်ပေးခြင်းအားဖြင့် ပြဿနာတွေပိုပြီးကြီးထွားစေနိုင်ပြီး နားလည်မှုလွဲှမှားတာတွေကို ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့ ဂျီနီဗာမှာကျင်းပနေတဲ့ ကုလ လူ့အခွင့်အရေးညီလာခံမှာ မြန်မာအစိုးရကိုယ်စားလှယ်က မနေ့က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့လည်း မြန်မာနိုင်ငံလို လူ့အခွင့်အရေးချိူးဖောက်မှုတွေရှိနေတဲ့နိုင်ငံမျိုးမှာတော့ ကုလသမဂ္ဂကတာဝန်ပေးခန့်အပ်တဲ့အထူးကိုယ်စားလှယ်တွေ ဆက်ပြီးလိုအပ်နေသေးကြောင်း မြန်မာလူထုအခြေပြုအဖွဲ့တွေဘက်ကပြောပါတယ်။ မအင်ကြင်းနိုင်က အပြည့်အစုံကိုတင်ပြမှာပါ။

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမှာကျင်းပနေတဲ့ (၃၂) ကြိမ်မြောက်လူ့အခွင့်အရေးညီလာခံမှာ မနေ့က Belarus နိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ် Mr. Miklos Haraszti က သူရဲ့အစီရင်ခံစာတင်သွင်းရာမှာ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့က သူတို့ရဲ့သဘောထားကို တုန့်ပြန်ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ အထူးသဖြင့် ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကနေ လူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်တွေခန့်အပ်ထားတာနဲ့ပတ်သက်လို့ ပြဿနာတွေပိုပြီးကြီးထွားလာစေကြောင်း မြန်မာအစိုးရကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်သက်သင်ဇာထွန်းက အခုလို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

"ကျမတို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ရဲ့ အမြင်ကတော့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီအနေနဲ့ နိုင်ငံအလိုက် လူ့အခွင့်အရေးစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေပြုလုပ်ဖို့ အထူးကိုယ်စားလှယ်တွေကို တာဝန်ပေးခြင်းဟာ အပြုသဘောဆောင်မယ့်အစား အကျိုးယုတ်စေနိုင်ပြီး ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုတွေ၊ အမြင်ကွဲပြားမှုတွေ၊ သဘောထားမတူတာတွေ နားလည်မှုလွဲှမှားတာတွေကို ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ အထူးကိုယ်စားလှယ်တွေအနေနဲ့ သဟဇာတရှိစေမယ့် အခြေအနေမျိုးကို ဖန်တီးပေးပြီး စစ်မှန်တဲ့အခြေအတင်ဆွေးနွေးမှုမျိုးဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့တာဝန်ရှိသလို သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံနဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ်ကြား ထိရောက်တဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမျိုးကို ရရှိစေဖို့လဲ လုပ်ဆောင်ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အများအားဖြင့် အထူးကိုယ်စားလှယ်တွေအနေနဲ့ အခုလို ထားရှိတဲ့ ဦးတည်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ခြင်းမရှိတာတွေ့ရပါတယ်။"

ကုလသမဂ္ဂအထူးကိုယ်စားလှယ်တွေကို လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအများဆုံးရှိနေတဲ့နိုင်ငံတွေအတွက် သီးသန့်ခန့်အပ်တာဖြစ်ပြီး ဒီအတွက်လည်း လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီညီလာခံမှာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့သဘောတူညီချက်ခံယူရတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံလို လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေဆိုးရွားနေဆဲနိုင်ငံအတွက် အထူးကိုယ်စားလှယ်ရှိဖို့ လိုအပ်နေဆဲဖြစ်တယ်လို့ GPS စစ်မှန်သောပြည်သူ့ကျေးကျွန်အဖွဲ့ ညွန်ကြားရေးမှူး ကိုသွင်လင်းအောင်ကပြောပါတယ်။

"UN ရဲ့လုပ်ဆောင်မှုထဲက တစိတ်တပိုင်းဖြစ်တဲ့အတွက် သူတို့ကတော့ ပိုပြီးတင်တယ်ဆိုတာမျိုးရှိမှာမဟုတ်ဘူး။ သူတို့မြင်တာကို မြင်တဲ့အတိုင်း တင်တာပါ။ ဒီမတိုင်ခင် အရင်တုန်းကလဲ အထူးကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ တောက်လျှောက် ဆက်ဆံခဲ့ပြီး သူတို့အစီရင်ခံစာတွေကို ကျနော်တို့ တွေ့နေတာပဲ။ ဖြစ်တဲ့အခြေအနေတွေအတိုင်းပဲ တင်ပြနေတာဆိုတော့ ပြဿနာကိုဆိုးလာမယ်လိုတော့ မမြင်ပါဘူး။ သူတို့ပြောတဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ်ထားတဲ့အတွက် ကောင်းကျိူးမဖြစ်ဘူးပေါ့နော်၊ ဆိုးကျိူးတွေဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာ ဘယ်သူ့အပေါ်မှာ ဆိုးကျိူးဖြစ်မှာလဲဆိုတာ သူတို့ကို မေးခွန်းထုတ်ဖို့ပဲရှိတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီက ပြည်သူတွေအပေါ်မှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအရမ်းဆိုးရွားနေလို့ အထူးသံတမန်ကိုထားတာပါ။ အထူးသံတမန်ထားတဲ့အတွက် ကျနော်ယုံကြည်တာကတော့ တကယ့်ပြည်သူလူထုအပေါ်မှာတော့ ကောင်းကျိုးပဲရှိမယ်၊ ဆိုးကျိူးဆိုတာကတော့ ချိုးဖောက်သူတွေဘက်က အမြင်ပဲဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။"

မနေ့က လူ့အခွင့်အရေးညီလာခံမှာတော့ လူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ်တွေကိုခန့်အပ်မယ့်အစား UPR ခေါ် တနိုင်ငံချင်းစီအလိုက် လူ့အခွင့်အရေးပြန်လည်သုံးသပ်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ဟာ ပိုပြီးသင့်တော်တဲ့စနစ်ဖြစ်တယ်လို့ မြန်မာအစိုးရဘက်ကမြင်ကြောင်း ဒေါ်သက်သင်ဇာထွန်းက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

"ကျမတို့အနေနဲ့ UPR ခေါ် တနိုင်ငံချင်းစီအလိုက် လူ့အခွင့်အရေးပုံမှန်ပြန်လည်သုံးသပ်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ဟာ ပြည်တွင်းမှာရင်ဆိုင်နေရတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအကဲစမ်းမှုတွေကို နိုင်ငံတကာရဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနဲ့ ဖြေရှင်းရာမှာ နိုင်ငံတိုင်းအတွက်သင့်တော်တဲ့ စနစ်တရပ်ဖြစ်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ ကျမတို့ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အနေနဲ့ အလေးအနက်ပြောလိုတာကတော့ လူ့အခွင့်အရေးကို လူသားအားလုံးအတွက် ထောက်ခံအားပေးရာမှာနဲ့ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ ဖေါ်ဆောင်မှုဟာ အားလုံးအတွက် တပြေးညီရှိဖို့လိုအပ်ပြီး ဓမ္မဓိဌာန်ကျမှုအပေါ်မှာ အမြဲပဲ အခြေခံရမှာဖြစ်ပါတယ်။ သီးခြားရွေးထုတ်တာ၊ တသတ်မတ်တည်းလိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်းမရှိတာ၊ နိုင်ငံရေးအကြောင်းတွေအပေါ်မှာ အခြေခံတာတွေမဖြစ်သင့်ပါဘူး။"

အခုလို UPR ဆိုတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ပတ်သက်လို့ လူထုအခြေပြုအဖွဲ့တွေရဲ့ သဘောထားကို ကိုသွင်လင်းအောင်က အခုလိုပြောပါတယ်။

"UPR ကနိုင်ငံတိုင်းက လုပ်ရတဲ့ကိစ္စလေ။ နိုင်ငံတခုတည်းကို ဆိုးတယ်ဆိုပြီး သတ်မှတ်ပြီးလုပ်တဲ့ဟာမဟုတ်ဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေဟာ အားလုံးလဲသိကြတဲ့အတိုင်း အရမ်းဆိုးရွားတဲ့အခြေအနေဖြစ်နေတော့ အဲဒီလို အထူးကိုယ်စားလှယ်ခန့်အပ်ထားတာ ပိုပြီးဖြစ်သင့်တယ်ထင်တယ်။ နောက်တခုက UPR မှာကငြင်းလို့ရတယ်။ အထူးသဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးမဟာမင်းကြီးရုံး မြန်မာပြည်မှာဖွင့်ဖို့ ကျနော်တို့က တောက်လျှောက်ပြောခဲ့တာ။ အရင်တုန်းက သမ္မတဦးသိန်းစိန်ကိုယ်တိုင် သမ္မတ အိုဘားမားလာတုန်းက အဲဒီလိုလုပ်ပေးမယ်ဆိုတာ ကတိပေးခဲ့တယ်။ အဲတော့ UPR ကျတော့လုပ်တော့လုပ်သင့်တယ်။ ဒါပေမဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ်ထားတဲ့အဆင့်လောက်ထိတော့ အားကိုးလို့ရတဲ့ဟာမဟုတ်ဘူး။ ဒါကိုတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းကျနော်တို့မြင်ပါတယ်။"

မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လက်ရှိအထူးကိုယ်စားလှယ် Ms. Yanghee Lee ကို ၂၀၁၄ခုနှစ် မတ်လမှာ ရာထူးတာဝန်မပေးအပ်ခင်မှာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးမဟာမင်းကြီးက စတင်အဆိုပြုခဲ့ပြီးနောက် ၂၅ကြိမ်မြောက် လူ့အခွင့်အရေးညီလာခံမှာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့ အများသဘောတူညီချက်နဲ့ ခန့်အပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

၁၉၈၈ခုနှစ် သြဂုတ်လမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် ဆိုးရွားတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိူးဖောက်မှုတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ်တွေကို ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကနေ၁၉၉၂ခုနှစ်က စတင်ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ပထမဦးဆုံး အထူးကိုယ်စားလှယ်ကတော့ Mr. Yozo Yokota ဖြစ်ပြီး ၁၉၉၂ခုနှစ်က ၁၉၉၆ခုနှစ်ထိ၊ သူရဲ့နောက်မှာ Mr. Rajsoomer Lallah က ၁၉၉၆ခုနှစ်ကနေ ၂၀၀၀ပြည့်နှစ်ထိ ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီးနောက် Mr. Paulo Pinheiro ကတော့ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်ကနေ ၂၀၀၈ခုနှစ်ထိဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး Mr. Tomas Quintana ကတော့ ၂၀၀၈ခုနှစ်ကနေ ၂၀၁၄ခုနှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလလူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီအထူးကိုယ်စားလှယ်တွေအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး နှစ်စဉ် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီညီလာခံမှာ အစီရင်ခံစာတင်သွင်းရတာဖြစ်ပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေးအထူးကိုယ်စားလှယ် တာဝန်ပေးအပ်မှု ကုလမှာ မြန်မာဝေဖန်