ဖေဖော်ဝါရီ စစ်အာဏာသိမ်းချိန်က စတင်ခဲ့ပြီး အခုထိရှင်သန်ဆဲ မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ ၁၉၈၈ မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ရှစ်လေးလုံးအရေးတော်ပုံနဲ့ လွန်စွာကွာခြားပြီး ပြည်သူတွေ ခံစားခဲ့ရတဲ့ အကြမ်းဖက်နှိပ်ကွပ်မှုတွေအတွက် တရားမျှတမှု ရရှိနိုင်မယ့် အလားအလာ ရှိတယ်လို့ Christopher Gunnis က ဆိုပါတယ်။ ရှစ်လေးလုံးကာလတုန်းက BBC သတင်းထောက်၊ အခု Myanmar Accountability Project (MAP) မြန်မာတာဝန်ခံမှု ရှိစေရေး စီမံချက်အဖွဲ့ ဒါရိုက်တာ Chris Gunnis နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ Christopher Gunnis, ခင်များက ၈၈ အရေးခင်းတုန်းက Journalist - သတင်းထောက်, ခင်များနာမည်နဲ့ ၈၈ အရေးတော်ပုံနဲ့ ခွဲခြားလို့ကို မရဘူး။ အခုတော့ ခင်များဟာ လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ တနည်းအားဖြင့်ပြောရင် Campaigner ဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ဒီမိုကရေစီအရေး အုံကြွတောင်းဆိုမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သတင်းထောက်တယောက်အနေနဲ့ ချဉ်းကပ်ခဲ့တဲ့ ချဉ်းကပ်မှုနဲ့ အခု တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတဦးအနေနဲ့ ချဉ်းကပ်နေတဲ့ ချဉ်းကပ်မှု ဘယ်လိုကွာသလဲ။ အတူတူပဲလားဆိုတာကို ပထမဦးဆုံး ရှင်းပြပါ။
ဖြေ ။ ။ ၁၉၈၈ တုန်းက သတင်းထောက်တယောက်အနေနဲ့ အချက်အလက်မှန်တွေကို သတင်းပို့ခဲ့ပါတယ်။ BBC ဟာ မြန်မာနိုင်ငံ တောင်-မြောက်၊ အရှေ့-အနောက် နေရာအနံှ့က သတင်းတွေကို ပထမဦးဆုံးရရှိ တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာပြည်သူတွေ နိုင်ငံတဝှမ်းလုံးက အမှန်တရားတွေကို ကြားသိရပြီး၊ သူတို့ အုံကြွဖို့ ခွန်အားဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ အခုအချိန်မှာတော့ ကျနော်က ဆော်သြော်သူ Campaigner တယောက် ဖြစ်ပါတယ်။ Accountability ခေါ် တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှု ရှိစေရေး ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ အဓိကဦးတည်နေတာကတော့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ လက်အောက်ခံတပ်သားတွေ အရာရှိငယ်တွေအထိ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုလိုတာက ကျနော့်အဖွဲ့အစည်း MAP – Myanmar Accountability Project က ဒီနှစ်မှာ အမှု (၅) မှု Istanbul က Torture Court ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုဆိုင်ရာ တရားရုံး၊ ငွေကြေးခဝါချမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပါရီတရားရုံး၊ နောက် အရှေ့အာရှ အင်ဒိုနီးရှား (ဒါမှမဟုတ်) မလေးရှားတရားရုံးမှာ၊ ယူကေတရားရုံးမှာနဲ့ နိုင်ငံတကာပြစ်မှုဆိုင်ရာ တရားရုံး (ICC) မှာ တစ်မှု၊ အမှုတွေ ဖွင့်ထားပါတယ်။
ဒီရုံးတွေမှာ Justice တရားစီရင်ရေးကို ဖော်ဆောင်နိုင်အောင် တရားဥပဒေနဲ့အညီ အပြစ်မဲ့ပြည်သူတွေကို ပစ်သတ်သူ၊ ထောင်ထဲမှာသေအောင် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းသူတွေ၊ မင်းအောင်လှိုင်အပါအဝင် အားလုံးကို တရားစီရင်နိုင်ဖို့ ဥပဒေနဲ့အညီ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ကမ္ဘာတလွှာက တရားရုံးတွေမှာ လုပ်ဆောင်နေတာဖြစ်ပြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ သူ့ဗိုလ်ချုပ်တွေ ပြေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ ပုန်းအောင်နေလို့ မရတော့ပါဘူး။ ဒါကြောင့် အခုလုပ်ဆောင်နေတဲ့ ဒီလုပ်ရပ်တွေဟာ ၁၉၈၈ တုန်းက ကျနော်လုပ်ဆောင်ခဲ့တာတွေနဲ့ သိပ်ကွာခြားပါတယ်။ ၈၈ တုန်းက Information သတင်းအချက်အလက်တွေ ဖြစ်ပြီးတော့၊ မြန်မာပြည်သူတွေကို သတင်းအမှန်တွေ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အခုတခါ ကျနော် လုပ်နေတာကတော့ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် တရားမျှတမှု ရရှိရေး ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ၈၈ အရေးတော်ပုံနဲ့ အခု နွေဦးတော်လှန်ရေး ဖြစ်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကော ဘယ်လိုကွာသလဲဆိုတာကိုလဲ နှိုင်းယှဉ်ပြောပါအုံး။
ဖြေ ။ ။ အကြောင်းရင်းချင်း မတူကြပါဘူး။ အကြီးအကျယ် ခြားနားမှုကတော့ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာမှာ ရွေးကောက်ပွဲတရပ် ရှိခဲ့ပြီး၊ မြန်မာပြည်သူတွေ ဘာလိုချင်ကြသလဲဆိုတာကို မြန်မာတပြည်လုံး၊ တကမ္ဘာလုံး၊ နိုင်ငံတကာသံတမန်တွေ၊ ကုလသမဂ္ဂအားလုံးက နားလည်သဘောပေါက်ခဲ့ကြပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေက စစ်တပ်ကို နိုင်ငံရေးကနေ ဖယ်ရှားချင်တယ်။ စစ်တန်းလျားကို ပြန်စေချင်တယ်။ ဒီမိုကရေစီအစိုးရကိုသာ လိုချင်နေကြတဲ့အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။ ၈၈ တုန်းက ကျောင်းသားတစု နောက်ကွယ်က လှုံဆော်မှုတွေကြောင့် ဆူပူတာဖြစ်တယ်၊ ဘာညာဖြစ်ကြတယ်။ ဒါကြောင့် ဆူပူသူတွေကို ပစ်ခတ်ရတယ် ဆိုကြပါတယ်။ အခုတကြိမ်ကတော့ အဲဒီလိုပြောလို့ မရနိုင်တော့ပါဘူး။ ပြည်သူတွေဟာ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အတိုင်း ဒီမိုကရေစီအစိုးရကို ရချင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်ကစပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ Liberalization လို့ခေါ်တဲ့ လျှော့ပေါ့ပေးမှုတွေ အများကြီး ရှိခဲ့တာပါ။ အင်တာနက်တွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးခွင့်တွေ ရရှိခဲ့တယ်။ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေ ပြန်လွတ်လာကြတယ်။ သတင်းအချက်အလက်တွေ၊ လွတ်လပ်ခွင့်တွေ အများအပြား ရှိလာခဲ့ပါတယ်။ ဒါတွေဟာ လွန်စွာမှ ကွဲလွဲထူးခြားတဲ့ အချက်တွေပါ။ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ လွတ်လပ်မှုအရသာကို ထိတွေ့ခံစားခဲ့ရပြီး၊ ၈၈ တုန်းကတော့ ဒီလိုလွတ်လပ်မှုမျိုး မခံစားခဲ့ကြပါဘူး။ အခုတော့ အဲဒီလွတ်လပ်မှုတွေကို ရရှိခံစားနေခဲ့ရပြီးနောက် ဆုံးရှုံးသွားရလို့ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ သူတို့ ဘာလိုချင်သလဲဆိုတာကို သိတယ်။ အတွေ့အကြုံလည်း ရှိခဲ့ကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ခြားနားမှုတခုကတော့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ တုံ့ပြန်မှု ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ၈၈ အရေးအခင်းတုန်းက ပြည်သူလူထုရဲ့ တုံ့ပြန်မှုနဲ့ အခုနွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ တုံ့ပြန်မှုကရော - တကယ်တော့ ၈၈ တုန်းကလဲ အခုလိုပဲ ကျောင်းသားလူငယ်တွေဟာ နယ်စပ်ဒေသ တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေဆီ သွားပြီးတော့ လက်နက်ကိုင်ဆွဲခဲ့ကြတယ်။ အခုလဲပဲ အလားတူ လုပ်နေကြတယ်ဆိုတော့ အဲဒီနှစ်ခုကို ဘယ်လိုခွဲခြားမြင်သလဲ အတူတူပဲလို့ ယူဆပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ၈၈ တုန်းက ကျောင်းသားတွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာနဲ့ အခု Generation Z တွေရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကလဲ အများကြီး ခြားနားပါတယ်။ အဓိက ခြားနားချက်ကတော့ Internet ပါပဲ။ အခုက Digital Revolution ဒီဂျစ်တယ်တော်လှန်ရေးပါ။ သူတို့တွေက တော်လှန်ရေးကို Online ပေါ်မှာ ဖန်တီးလိုက်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျနော်ဟာ လန်ဒန်မှာ ထိုင်နေရင်း၊ ပြီခဲ့တဲ့ တမိနစ်အတွင်း မန္တလေးမှာ ဘာဖြစ်သွားသလဲဆိုတာကို သိနေပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘာဖြစ်နေတယ်ဆိုတာကို ပြင်ပကမ္ဘာက အသေးစိတ်စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေအနေနဲ့ ပြည်သူတွေအပေါ် ထိတ်လန့်ဖွယ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ လုပ်နေတာကို ထိန်ချန်ဖုံးကွယ်မှုတွေ လုပ်ထားလို့ မရနိုင်တော့ပါဘူး။ ဥပမာ ခရစ်စမတ်တုန်းက လူတွေသတ်ပြီး၊ မီးရှို့ခဲ့တာတွေကို ကမ္ဘာ့ပြည်သူတွေ အာရုံမှာဆွဲထင်နေရစ်ခဲ့ပါတယ်။ ကျန်တဲ့ရက်စက်မှုတွေလည်း အလားတူပါပဲ။ နောက်တချက်က အင်တာနက်ကြောင့် NUG နဲ့ အတိုက်အခံအင်အားစုတွေရဲ့ စုစည်းလုပ်ဆောင်မှုကို ပိုပြီးထိရောက်စေနိုင်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းမှာဆိုလဲ သူတို့နဲ့ လူချင်းတခါမှ မဆုံဘူးတဲ့ PDF ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။ ပြည်ပမှာဆိုရင် သူတို့ဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ဗြိတိန်အစိုးရ၊ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်း စသူတွေနဲ့ Online ကနေ ဆက်သွယ်ပြောကြားနိုင်ကြပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒါတွေဟာ အင်တာနက်ရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေပါပဲ။ အဆက်အသွယ်၊ သတင်းအချက်အလက်တွေ ဖြန့်ဖြူးမှုတွေဟာ လွန်စွာမှ လျှင်မြန်ထိရောက်လာပါတယ်။ သတင်းအချက်အလက်ဆိုတာ တော်လှန်ရေးအတွက် သိပ်ကိုအရေးကြီးတဲ့ကိစ္စပါ။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုး ၈၈ တုန်းက မရှိခဲ့ပါဘူး။
မေး ။ ။ အင်တာနက်ကြောင့် နိုင်ငံတကာနဲ့ အလွယ်တကူ ဆက်သွယ်နိုင်တယ်။ သတင်းအချက်အလက်တွေကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် ဖြန့်ဖြူးနိုင်တယ်ဆိုတာ မှန်ပါတယ်။ သို့ပေမဲ့လဲ နိုင်ငံတကာရဲ့ ကူညီပံ့ပိုးမှုတွေက ဘယ်လောက်အထိ ထိထိရောက်ရောက် ရှိနေပါသလဲ။ မြန်မာပြည်သူ အများစုကတော့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းဟာ လေသံကျယ်သလောက် လက်တွေ့ထိထိရောက်ရောက် မကူညီနိုင်ကြဘူးဆိုပြီး ညည်းတွားနေကြပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ မြန်မာပြည်သူတွေပြောတာ မှန်ပါတယ်။ လုံးဝမှန်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း လုပ်ဆောင်ချက်တွေက လိုအပ်သလောက် လုပ်ဆောင်ပေးတာ မတွေ့ရပါဘူး။ ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီကို ကြည့်ပါ။ ရုရှားနဲ့ တရုတ်ဟာ မင်းအောင်လှိုင်ကို ကာကွယ်ပေးနေပါတယ်။ စစ်အုပ်စုကို လက်နက်တွေ ရောင်းချပေးနေပါတယ်။ မြန်မာဈေးကွက်ကို လိုချင်ပါတယ်။ တရုတ်ဆိုရင် ပင်လယ်ထွက်ပေါက်ကို လိုချင်တယ်။ ဆိုတော့ မှန်ပါတယ်။ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာတင် ပြဿနာတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အထွေထွေညီလာခံကို ကြည့်ပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇွန်လတုန်းက စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ရှုတ်ချပြီး လက်နက်တင်ပို့ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ရေး အဆိုတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထောက်ခံခဲ့ကြပါတယ်။ International Criminal Court (ICC) မှာလည်း NUG က လျှောက်ထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ကျနော်တို့အဖွဲ့ Myanmar Accountability Project ကလည်း Genocide မှာ အသတ်မသေဘဲ၊ ကျန်ရစ်သူတွေကို နိုင်ငံတကာတရားရုံးတွေမှာ ထွက်ဆိုစေဖို့ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ နောက် အာဆီယံကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်လဲ သဘောကွဲလွဲမှုတွေ ရှိနေပေမယ့်၊ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှားတို့က ၁၉၈၈ တုန်းကနဲ့စာရင် အခုအခါ အများကြီးတက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်လုပ်ဆောင်လာကြပါတယ်။ ခြုံပြောရရင်တော့ မြန်မာပြည်သူတွေပြောတာ မှန်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာက လိုအပ်သလောက် မလုပ်နိုင်သေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ တစတစ လုပ်ဆောင်မှုတွေတော့ ရှေ့တိုးလာနေပါတယ်။
မေး ။ ။ Chris ပြောတဲ့ နိုင်ငံတကာတရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်ရေးယန္တရားတွေ၊ တနည်းပြောရရင် နိုင်ငံတကာက တရားရုံးတွေ - အဲဒီတရားရုံးတွေက အမှန်တရားကို ဥပဒေနဲ့အညီ စီစစ်ဖော်ဆောင်နိုင်မယ်ဆိုတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေက Non-binding လိုက်နာရမယ်လို့ အတင်းအကြပ် သတ်မှတ်ထားတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတော့ ဒီလိုနိုင်ငံတကာတရားရုံးတွေရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ လက်တွေ့ဖြစ်လာဖို့ကော တကယ်လွယ်ပါ့မလား။ အထူးသဖြင့် အာဏာအပြောင်းအလဲ မဖြစ်သေးသမျှ ဒီဟာတွေကို လက်တွေ့အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ဖို့ဆိုတာ ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား။
ဖြေ ။ ။ ဆိုကြပါစို့ အင်ဒိုနီးရှား အာဏာပိုင်တွေက ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများအပြားမှာလိုပဲ တရားခံလွဲပြောင်းရေး သဘောတူညီချက် Extradition Treaty တွေ ရှိနေမယ်ဆိုရင် တရားမျှတရရှိရေးအတွက် တူရီကီအာဏာပိုင်တွေကို ကျနော်တို့ မေတ္တာရပ်ခံထားပါတယ်။ ကျနော်တို့ စွဲဆိုထားတဲ့ အမှုအတွက် ပြစ်မှုထင်ရှားစီရင်ခံရတဲ့ ဘယ်သူကိုမဆို ဖမ်းဆီးပေးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက နာဇီစစ်ရာဇဝတ်ကောင် Adolf Eichmann ကို အာဂျင်းတီးနားမှာ ဖမ်းဆီးပြီးတော့ အစ္စရေးမှာ ရုံးတင်သလို လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုအရေးယူမှုတွေက အချိန်ကြာမြင့်နိုင်ပါတယ်။ ယူဂိုဆလားဗီးယားကိစ္စမှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်တုန်းက ကျနော်ကိုယ်တိုင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒီလိုပဲ ကြန့်ကြာခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နှစ်အတော်ကြာတော့ သူတို့ကို မိတာပါပဲ။ ရုံးတင်စစ်ဆေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလို နိုင်ငံတကာတရားစီရင်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို လျှော့တွက်လို့ မရနိုင်ပါဘူး။ သိပ်အရေးပါပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီလိုဖြစ်ဖို့က အဲဒီလို ပြစ်မှုထင်ရှား အစီရင်ခံရသူတွေ အာဏာလက်လွတ်ဖြစ်ဖို့ အရင်လိုသေးတယ် မဟုတ်ဘူးလား။ သူတို့အာဏာ မရှိတော့မှ ဖမ်းဆီးပြီး ပြစ်ဒဏ်စီရင်ခံနိုင်တယ်ဆိုတော့ အဲဒီအဆင့်ကို အရင်ကျော်လွှာဖို့ မလိုဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ မဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒီလိုဖြစ်ဖို့ မလိုအပ်ပါဘူး။ ဆိုကြပါစို့ နိုင်ငံတကာရဲတပ်ဖွဲ့ Interpol က Red Notice ဆိုတဲ့ ဖမ်းဆီးပေးဖို့ မေတ္တာရပ်ခံချက်စာ ထုတ်ထားရင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီး ရဲတပ်ဖွဲ့တွေက ဖမ်းဆီးလွှဲပြောင်းပေးနိုင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ တရားစွဲဆိုထားသူတွေရဲ့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် အချက်အလက် အသေးစိတ်ကို Interpol က ဖော်ပြပေးထားရင်၊ အဲဒီလူကို အင်ဒိုနီးရှား၊ ဘန်ကောက် ကမ္ဘာ့ဘယ်နေရာရောက်ရောက် သူတို့ကို ဖမ်းဆီးပြီး၊ တရားရင်ဆိုင်ဖို့ သက်ဆိုင်ရာကို လွှဲပေးနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လောက်ကြန့်ကြာမယ်ဆိုတာကို ပြောဖို့လဲ မဖြစ်နိုင်စရာ မရှိပါဘူး။ နိုင်ငံတကာတရားစီရင်ရေး ယန္တရားတွေသာ အပြည့်အဝလည်ပတ်မယ်ဆိုရင် မြန်မာပြည်သူတွေ တရားမျှတမှုကို ဖော်ဆောင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ပြောရမယ်ဆိုလို့ရှိရင် အခုလောလောဆယ်မှာ ကမ္ဘာမှာ ခက်နေတာက အဲဒီလို နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေး ယန္တရားတွေ အပြည့်အဝ လည်ပတ်နိုင်ဖို့အတွက်ကလဲ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေက တညီတညွတ်တည်း ရှိနေကြတာ မဟုတ်ပြန်ဘူး။ ရုရှားနဲ့ တရုတ်က တဘက်။ အမေရိကန်နဲ့ အနောက်ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံကြီးတွေက တဘက်၊ အဲဒီလိုဖြစ်နေကြတော့ ဒီအခြေအနေမှာ သူတို့ရဲ့ ညီညီညွှတ်ညွှတ်နဲ့ ကမ္ဘာ့တရားမျှတမှု ယန္တရားကြီး အရှိန်အဟုန်နဲ့ လည်ပတ်နိုင်အောင် တညီတညွှတ်တည်း တွန်းနိုင်ပါ့မလား။
ဖြေ ။ ။ သူတို့အခြေအနေက ဒီလိုဖြစ်နေတယ်ဆိုပေမယ့် စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတဲ့ အချက်တချက်က ယူကရိန်းကိစ္စပါ။ ယူကရိန်းအခြေအနေမှာ နိုင်ငံတကာတရားမျှတမှု ယန္တရားက ပူတင်ကို ICC ကို ညွှန်းနေကြပါပြီ။ ဒီလိုရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ICC က အရေးယူနိုင်ပါတယ်။ ကျနော့်အမြင်မှာတော့ သူတို့ဟာ ဥရောပတိုက်ထဲက လူဖြူတွေ၊ ခရစ်ယာန်တွေ ဒုက္ခရောက်ကြတော့ အရေးယူလုပ်ကြပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေ၊ ဆီးရီးယားနိုင်ငံသားတွေ၊ ယီမန်နိုင်ငံသားတွေ၊ အီရိတ်နိုင်ငံသားတွေ အတွက်ကြတော့ အလေးမထားကြပါဘူး။ သဘောထားမမျှတတဲ့ အယောင်ဆောင်တွေ ဖြစ်နေကြတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုအခါမှာတော့ အရင်ကတခါမှ မဖြစ်လာတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ အခုတော့ ဖြစ်လာနေပါပြီ။ ကျနော်တို့အနေနဲ့ လုပ်ကိုလုပ်ရမှာကတော့ ယူကရိန်းပြည်သူတွေ နိုင်ငံတကာအာရုံစူးစိုက်မှုကို ရရှိနေသလိုပဲ၊ မြန်မာပြည်သူတွေလည်း အလားတူ အလေးထားမှု ခံရနိုင်ဖို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ယူကရိန်းပြည်သူတွေ နည်းတူပဲ မြန်မာပြည်သူတွေလည်း တရားမျှတမှုအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေကြပါတယ်။ ဒါကို ကမ္ဘာက သဘောပေါက်အောင် ကျနော်တို့ လုပ်ကြဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။
==Unicode==
ဖဖေောျဝါရီ စဈအာဏာသိမျးခြိနျက စတငျခဲ့ပွီး အခုထိရှငျသနျဆဲ မွနျမာ့နှေဦးတောျလှနျရေးဟာ ၁၉၈၈ မှာ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ရှဈလေးလုံးအရေးတောျပုံနဲ့ လှနျစှာကှာခွားပွီး ပွညျသူတှေ ခံစားခဲ့ရတဲ့ အကွမျးဖကျနှိပျကှပျမှုတှအေတှကျ တရားမြှတမှု ရရှိနိုငျမယ့ျ အလားအလာ ရှိတယျလို့ Christopher Gunnis က ဆိုပါတယျ။ ရှဈလေးလုံးကာလတုနျးက BBC သတငျးထောကျ၊ အခု Myanmar Accountability Project (MAP) မွနျမာတာဝနျခံမှု ရှိစရေေး စီမံခကြျအဖှဲ့ ဒါရိုကျတာ Chris Gunnis နဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ Christopher Gunnis, ခငျမြားက ၈၈ အရေးခငျးတုနျးက Journalist - သတငျးထောကျ, ခငျမြားနာမညျနဲ့ ၈၈ အရေးတောျပုံနဲ့ ခှဲခွားလို့ကို မရဘူး။ အခုတော့ ခငျမြားဟာ လူ့အခှင့ျအရေး တကျကွှလှုပျရှားသူ၊ တနညျးအားဖွင့ျပွောရငျ Campaigner ဖွဈတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖွဈပေါျနတေဲ့ ဒီမိုကရစေီအရေး အုံကွှတောငျးဆိုမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ သတငျးထောကျတယောကျအနနေဲ့ ခဉြျးကပျခဲ့တဲ့ ခဉြျးကပျမှုနဲ့ အခု တကျကွှလှုပျရှားသူတဦးအနနေဲ့ ခဉြျးကပျနတေဲ့ ခဉြျးကပျမှု ဘယျလိုကှာသလဲ။ အတူတူပဲလားဆိုတာကို ပထမဦးဆုံး ရှငျးပွပါ။
ဖွေ ။ ။ ၁၉၈၈ တုနျးက သတငျးထောကျတယောကျအနနေဲ့ အခကြျအလကျမှနျတှကေို သတငျးပို့ခဲ့ပါတယျ။ BBC ဟာ မွနျမာနိုငျငံ တောငျ-မွောကျ၊ အရှေ့-အနောကျ နရောအနံှ့က သတငျးတှကေို ပထမဦးဆုံးရရှိ တငျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ မွနျမာပွညျသူတှေ နိုငျငံတဝှမျးလုံးက အမှနျတရားတှကေို ကွားသိရပွီး၊ သူတို့ အုံကွှဖို့ ခှနျအားဖွဈစခေဲ့ပါတယျ။ အခုအခြိနျမှာတော့ ကနြောျက ဆောျသွောျသူ Campaigner တယောကျ ဖွဈပါတယျ။ Accountability ခေါျ တာဝနျယူမှု၊ တာဝနျခံမှု ရှိစရေေး ဖွဈပါတယျ။ ကနြောျတို့ အဓိကဦးတညျနတောကတော့ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျနဲ့ လကျအောကျခံတပျသားတှေ အရာရှိငယျတှအေထိ ဖွဈပါတယျ။ ဆိုလိုတာက ကနြော့ျအဖှဲ့အစညျး MAP – Myanmar Accountability Project က ဒီနှဈမှာ အမှု (၅) မှု Istanbul က Torture Court ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုဆိုငျရာ တရားရုံး၊ ငှကွေေးခဝါခမြှုနဲ့ ပတျသကျပွီး ပါရီတရားရုံး၊ နောကျ အရှေ့အာရှ အငျဒိုနီးရှား (ဒါမှမဟုတျ) မလေးရှားတရားရုံးမှာ၊ ယူကတေရားရုံးမှာနဲ့ နိုငျငံတကာပွဈမှုဆိုငျရာ တရားရုံး (ICC) မှာ တဈမှု၊ အမှုတှေ ဖှင့ျထားပါတယျ။
ဒီရုံးတှမှော Justice တရားစီရငျရေးကို ဖောျဆောငျနိုငျအောငျ တရားဥပဒနေဲ့အညီ အပွဈမဲ့ပွညျသူတှကေို ပဈသတျသူ၊ ထောငျထဲမှာသအေောငျ နှိပျစကျညှဉျးပနျးသူတှေ၊ မငျးအောငျလှိုငျအပါအဝငျ အားလုံးကို တရားစီရငျနိုငျဖို့ ဥပဒနေဲ့အညီ လုပျဆောငျနပေါတယျ။ ကမ်ဘာတလှှာက တရားရုံးတှမှော လုပျဆောငျနတောဖွဈပွီး မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ သူ့ဗိုလျခြုပျတှေ ပွေးနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ ပုနျးအောငျနလေို့ မရတော့ပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ အခုလုပျဆောငျနတေဲ့ ဒီလုပျရပျတှဟော ၁၉၈၈ တုနျးက ကနြောျလုပျဆောငျခဲ့တာတှနေဲ့ သိပျကှာခွားပါတယျ။ ၈၈ တုနျးက Information သတငျးအခကြျအလကျတှေ ဖွဈပွီးတော့၊ မွနျမာပွညျသူတှကေို သတငျးအမှနျတှေ ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။ အခုတခါ ကနြောျ လုပျနတောကတော့ မွနျမာပွညျသူတှအေတှကျ တရားမြှတမှု ရရှိရေး ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ ၈၈ အရေးတောျပုံနဲ့ အခု နှေဦးတောျလှနျရေး ဖွဈရတဲ့ အကွောငျးရငျးတှကေော ဘယျလိုကှာသလဲဆိုတာကိုလဲ နှိုငျးယှဉျပွောပါအုံး။
ဖွေ ။ ။ အကွောငျးရငျးခငြျး မတူကွပါဘူး။ အကွီးအကယြျ ခွားနားမှုကတော့ ၂၀၂၀ နိုဝငျဘာမှာ ရှေးကောကျပှဲတရပျ ရှိခဲ့ပွီး၊ မွနျမာပွညျသူတှေ ဘာလိုခငြျကွသလဲဆိုတာကို မွနျမာတပွညျလုံး၊ တကမ်ဘာလုံး၊ နိုငျငံတကာသံတမနျတှေ၊ ကုလသမဂ်ဂအားလုံးက နားလညျသဘောပေါကျခဲ့ကွပါတယျ။ မွနျမာပွညျသူတှကေ စဈတပျကို နိုငျငံရေးကနေ ဖယျရှားခငြျတယျ။ စဈတနျးလြားကို ပွနျစခေငြျတယျ။ ဒီမိုကရစေီအစိုးရကိုသာ လိုခငြျနကွေတဲ့အခြိနျ ဖွဈပါတယျ။ ၈၈ တုနျးက ကြောငျးသားတစု နောကျကှယျက လှုံဆောျမှုတှကွေောင့ျ ဆူပူတာဖွဈတယျ၊ ဘာညာဖွဈကွတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဆူပူသူတှကေို ပဈခတျရတယျ ဆိုကွပါတယျ။ အခုတကွိမျကတော့ အဲဒီလိုပွောလို့ မရနိုငျတော့ပါဘူး။ ပွညျသူတှဟော ရှေးကောကျပှဲရလဒျအတိုငျး ဒီမိုကရစေီအစိုးရကို ရခငြျနကွေတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ၂၀၁၅ ခုနှဈကစပွီး၊ မွနျမာနိုငျငံမှာ Liberalization လို့ခေါျတဲ့ လြှော့ပေါ့ပေးမှုတှေ အမြားကွီး ရှိခဲ့တာပါ။ အငျတာနကျတှေ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ သုံးခှင့ျတှေ ရရှိခဲ့တယျ။ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှေ ပွနျလှတျလာကွတယျ။ သတငျးအခကြျအလကျတှေ၊ လှတျလပျခှင့ျတှေ အမြားအပွား ရှိလာခဲ့ပါတယျ။ ဒါတှဟော လှနျစှာမှ ကှဲလှဲထူးခွားတဲ့ အခကြျတှပေါ။ မွနျမာပွညျသူတှဟော လှတျလပျမှုအရသာကို ထိတှေ့ခံစားခဲ့ရပွီး၊ ၈၈ တုနျးကတော့ ဒီလိုလှတျလပျမှုမြိုး မခံစားခဲ့ကွပါဘူး။ အခုတော့ အဲဒီလှတျလပျမှုတှကေို ရရှိခံစားနခေဲ့ရပွီးနောကျ ဆုံးရှုံးသှားရလို့ မွနျမာပွညျသူတှဟော သူတို့ ဘာလိုခငြျသလဲဆိုတာကို သိတယျ။ အတှေ့အကွုံလညျး ရှိခဲ့ကွပွီ ဖွဈပါတယျ။ နောကျခွားနားမှုတခုကတော့ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးရဲ့ တုံ့ပွနျမှု ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ ၈၈ အရေးအခငျးတုနျးက ပွညျသူလူထုရဲ့ တုံ့ပွနျမှုနဲ့ အခုနှေဦးတောျလှနျရေးမှာ တုံ့ပွနျမှုကရော - တကယျတော့ ၈၈ တုနျးကလဲ အခုလိုပဲ ကြောငျးသားလူငယျတှဟော နယျစပျဒသေ တိုငျးရငျးသားအငျအားစုတှဆေီ သှားပွီးတော့ လကျနကျကိုငျဆှဲခဲ့ကွတယျ။ အခုလဲပဲ အလားတူ လုပျနကွေတယျဆိုတော့ အဲဒီနှဈခုကို ဘယျလိုခှဲခွားမွငျသလဲ အတူတူပဲလို့ ယူဆပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ၈၈ တုနျးက ကြောငျးသားတှေ လုပျဆောငျခဲ့တာနဲ့ အခု Generation Z တှရေဲ့ လုပျဆောငျခကြျတှကေလဲ အမြားကွီး ခွားနားပါတယျ။ အဓိက ခွားနားခကြျကတော့ Internet ပါပဲ။ အခုက Digital Revolution ဒီဂစြျတယျတောျလှနျရေးပါ။ သူတို့တှကေ တောျလှနျရေးကို Online ပေါျမှာ ဖနျတီးလိုကျကွပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကနြောျဟာ လနျဒနျမှာ ထိုငျနရေငျး၊ ပွီခဲ့တဲ့ တမိနဈအတှငျး မန်တလေးမှာ ဘာဖွဈသှားသလဲဆိုတာကို သိနပေါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဘာဖွဈနတေယျဆိုတာကို ပွငျပကမ်ဘာက အသေးစိတျစောင့ျကွည့ျနပေါတယျ။ စဈဗိုလျခြုပျတှအေနနေဲ့ ပွညျသူတှအေပေါျ ထိတျလန့ျဖှယျ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှေ လုပျနတောကို ထိနျခနြျဖုံးကှယျမှုတှေ လုပျထားလို့ မရနိုငျတော့ပါဘူး။ ဥပမာ ခရဈစမတျတုနျးက လူတှသေတျပွီး၊ မီးရှို့ခဲ့တာတှကေို ကမ်ဘာ့ပွညျသူတှေ အာရုံမှာဆှဲထငျနရေဈခဲ့ပါတယျ။ ကနြျတဲ့ရကျစကျမှုတှလေညျး အလားတူပါပဲ။ နောကျတခကြျက အငျတာနကျကွောင့ျ NUG နဲ့ အတိုကျအခံအငျအားစုတှရေဲ့ စုစညျးလုပျဆောငျမှုကို ပိုပွီးထိရောကျစနေိုငျပါတယျ။ ပွညျတှငျးမှာဆိုလဲ သူတို့နဲ့ လူခငြျးတခါမှ မဆုံဘူးတဲ့ PDF ကာကှယျရေးတပျဖှဲ့တှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနိုငျပါတယျ။ ပွညျပမှာဆိုရငျ သူတို့ဟာ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန၊ ဗွိတိနျအစိုးရ၊ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးကြောျမိုးထှနျး စသူတှနေဲ့ Online ကနေ ဆကျသှယျပွောကွားနိုငျကွပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒါတှဟော အငျတာနကျရဲ့ အကြိုးကြေးဇူးတှပေါပဲ။ အဆကျအသှယျ၊ သတငျးအခကြျအလကျတှေ ဖွန့ျဖွူးမှုတှဟော လှနျစှာမှ လြှငျမွနျထိရောကျလာပါတယျ။ သတငျးအခကြျအလကျဆိုတာ တောျလှနျရေးအတှကျ သိပျကိုအရေးကွီးတဲ့ကိစ်စပါ။ ဒီလိုအခွအေနမြေိုး ၈၈ တုနျးက မရှိခဲ့ပါဘူး။
မေး ။ ။ အငျတာနကျကွောင့ျ နိုငျငံတကာနဲ့ အလှယျတကူ ဆကျသှယျနိုငျတယျ။ သတငျးအခကြျအလကျတှကေို မွနျမွနျဆနျဆနျ ဖွန့ျဖွူးနိုငျတယျဆိုတာ မှနျပါတယျ။ သို့ပမေဲ့လဲ နိုငျငံတကာရဲ့ ကူညီပံ့ပိုးမှုတှကေ ဘယျလောကျအထိ ထိထိရောကျရောကျ ရှိနပေါသလဲ။ မွနျမာပွညျသူ အမြားစုကတော့ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးဟာ လသေံကယြျသလောကျ လကျတှေ့ထိထိရောကျရောကျ မကူညီနိုငျကွဘူးဆိုပွီး ညညျးတှားနကွေပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ မွနျမာပွညျသူတှပွေောတာ မှနျပါတယျ။ လုံးဝမှနျပါတယျ။ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျး လုပျဆောငျခကြျတှကေ လိုအပျသလောကျ လုပျဆောငျပေးတာ မတှေ့ရပါဘူး။ ကုလလုံခွုံရေးကောငျစီကို ကွည့ျပါ။ ရုရှားနဲ့ တရုတျဟာ မငျးအောငျလှိုငျကို ကာကှယျပေးနပေါတယျ။ စဈအုပျစုကို လကျနကျတှေ ရောငျးခပြေးနပေါတယျ။ မွနျမာဈေးကှကျကို လိုခငြျပါတယျ။ တရုတျဆိုရငျ ပငျလယျထှကျပေါကျကို လိုခငြျတယျ။ ဆိုတော့ မှနျပါတယျ။ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာတငျ ပွူနာတှေ ရှိနပေါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အထှထှေညေီလာခံကို ကွည့ျပါ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ဇှနျလတုနျးက စဈအာဏာသိမျးမှုကို ရှုတျခပြွီး လကျနကျတငျပို့ရောငျးခမြှု ပိတျပငျရေး အဆိုတှကေို ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ထောကျခံခဲ့ကွပါတယျ။ International Criminal Court (ICC) မှာလညျး NUG က လြှောကျထားနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ကနြောျတို့အဖှဲ့ Myanmar Accountability Project ကလညျး Genocide မှာ အသတျမသဘေဲ၊ ကနြျရဈသူတှကေို နိုငျငံတကာတရားရုံးတှမှော ထှကျဆိုစဖေို့ လုပျဆောငျနပေါတယျ။ နောကျ အာဆီယံကို ကွည့ျမယျဆိုရငျလဲ သဘောကှဲလှဲမှုတှေ ရှိနပေမေယ့ျ၊ အငျဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှားတို့က ၁၉၈၈ တုနျးကနဲ့စာရငျ အခုအခါ အမြားကွီးတကျတကျကွှကွှ ပါဝငျလုပျဆောငျလာကွပါတယျ။ ခွုံပွောရရငျတော့ မွနျမာပွညျသူတှပွေောတာ မှနျပါတယျ။ နိုငျငံတကာက လိုအပျသလောကျ မလုပျနိုငျသေးပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ တစတစ လုပျဆောငျမှုတှတေော့ ရှေ့တိုးလာနပေါတယျ။
မေး ။ ။ Chris ပွောတဲ့ နိုငျငံတကာတရားမြှတမှု ဖောျဆောငျရေးယန်တရားတှေ၊ တနညျးပွောရရငျ နိုငျငံတကာက တရားရုံးတှေ - အဲဒီတရားရုံးတှကေ အမှနျတရားကို ဥပဒနေဲ့အညီ စီစဈဖောျဆောငျနိုငျမယျဆိုတာ မှနျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတှကေ Non-binding လိုကျနာရမယျလို့ အတငျးအကွပျ သတျမှတျထားတာ မဟုတျဘူးဆိုတော့ ဒီလိုနိုငျငံတကာတရားရုံးတှရေဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတှေ လကျတှေ့ဖွဈလာဖို့ကော တကယျလှယျပါ့မလား။ အထူးသဖွင့ျ အာဏာအပွောငျးအလဲ မဖွဈသေးသမြှ ဒီဟာတှကေို လကျတှေ့အကောငျအထညျ ဖောျနိုငျဖို့ဆိုတာ ဖွဈနိုငျပါ့မလား။
ဖွေ ။ ။ ဆိုကွပါစို့ အငျဒိုနီးရှား အာဏာပိုငျတှကေ ကမ်ဘာ့နိုငျငံအမြားအပွားမှာလိုပဲ တရားခံလှဲပွောငျးရေး သဘောတူညီခကြျ Extradition Treaty တှေ ရှိနမေယျဆိုရငျ တရားမြှတရရှိရေးအတှကျ တူရီကီအာဏာပိုငျတှကေို ကနြောျတို့ မတေ်တာရပျခံထားပါတယျ။ ကနြောျတို့ စှဲဆိုထားတဲ့ အမှုအတှကျ ပွဈမှုထငျရှားစီရငျခံရတဲ့ ဘယျသူကိုမဆို ဖမျးဆီးပေးဖို့ ဖွဈပါတယျ။ ဒုတိယကမ်ဘာစဈအတှငျးက နာဇီစဈရာဇဝတျကောငျ Adolf Eichmann ကို အာဂငြျးတီးနားမှာ ဖမျးဆီးပွီးတော့ အစ်စရေးမှာ ရုံးတငျသလို လုပျနိုငျပါတယျ။ ဒီလိုအရေးယူမှုတှကေ အခြိနျကွာမွင့ျနိုငျပါတယျ။ ယူဂိုဆလားဗီးယားကိစ်စမှာ ၁၉၉၀ ပွည့ျနှဈတုနျးက ကနြောျကိုယျတိုငျ ပါဝငျဆောငျရှကျခဲ့ဖူးပါတယျ။ ဒီလိုပဲ ကွန့ျကွာခဲ့ဖူးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ နှဈအတောျကွာတော့ သူတို့ကို မိတာပါပဲ။ ရုံးတငျစဈဆေးနိုငျခဲ့ပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလို နိုငျငံတကာတရားစီရငျရေး လုပျငနျးတှကေို လြှော့တှကျလို့ မရနိုငျပါဘူး။ သိပျအရေးပါပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီလိုဖွဈဖို့က အဲဒီလို ပွဈမှုထငျရှား အစီရငျခံရသူတှေ အာဏာလကျလှတျဖွဈဖို့ အရငျလိုသေးတယျ မဟုတျဘူးလား။ သူတို့အာဏာ မရှိတော့မှ ဖမျးဆီးပွီး ပွဈဒဏျစီရငျခံနိုငျတယျဆိုတော့ အဲဒီအဆင့ျကို အရငျကြောျလှှာဖို့ မလိုဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ မဟုတျပါဘူး။ အဲဒီလိုဖွဈဖို့ မလိုအပျပါဘူး။ ဆိုကွပါစို့ နိုငျငံတကာရဲတပျဖှဲ့ Interpol က Red Notice ဆိုတဲ့ ဖမျးဆီးပေးဖို့ မတေ်တာရပျခံခကြျစာ ထုတျထားရငျ ကမ်ဘာ့နိုငျငံအသီးသီး ရဲတပျဖှဲ့တှကေ ဖမျးဆီးလှှဲပွောငျးပေးနိုငျပါတယျ။ ကနြောျတို့ တရားစှဲဆိုထားသူတှရေဲ့ နိုငျငံကူးလကျမှတျ အခကြျအလကျ အသေးစိတျကို Interpol က ဖောျပွပေးထားရငျ၊ အဲဒီလူကို အငျဒိုနီးရှား၊ ဘနျကောကျ ကမ်ဘာ့ဘယျနရောရောကျရောကျ သူတို့ကို ဖမျးဆီးပွီး၊ တရားရငျဆိုငျဖို့ သကျဆိုငျရာကို လှှဲပေးနိုငျပါတယျ။ ဘယျလောကျကွန့ျကွာမယျဆိုတာကို ပွောဖို့လဲ မဖွဈနိုငျစရာ မရှိပါဘူး။ နိုငျငံတကာတရားစီရငျရေး ယန်တရားတှသော အပွည့ျအဝလညျပတျမယျဆိုရငျ မွနျမာပွညျသူတှေ တရားမြှတမှုကို ဖောျဆောငျနိုငျမှာ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ ပွောရမယျဆိုလို့ရှိရငျ အခုလောလောဆယျမှာ ကမ်ဘာမှာ ခကျနတောက အဲဒီလို နိုငျငံတကာ တရားစီရငျရေး ယန်တရားတှေ အပွည့ျအဝ လညျပတျနိုငျဖို့အတှကျကလဲ ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှကေ တညီတညှတျတညျး ရှိနကွေတာ မဟုတျပွနျဘူး။ ရုရှားနဲ့ တရုတျက တဘကျ။ အမရေိကနျနဲ့ အနောကျဒီမိုကရစေီ နိုငျငံကွီးတှကေ တဘကျ၊ အဲဒီလိုဖွဈနကွေတော့ ဒီအခွအေနမှော သူတို့ရဲ့ ညီညီညှှတျညှှတျနဲ့ ကမ်ဘာ့တရားမြှတမှု ယန်တရားကွီး အရှိနျအဟုနျနဲ့ လညျပတျနိုငျအောငျ တညီတညှှတျတညျး တှနျးနိုငျပါ့မလား။