စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ပြေလည်ရေးအလားအလာ

စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ပြေလည်ရေးအလားအလာ

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းမှု ရှေ့ကိုဆက်လက်ရွေ့လျားနိုင်ဖို့အတွက် အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးပြေလည်မှုဟာ ဘယ်လောက်အရေးပါသလဲ၊ လက်ရှိဆက်ဆံရေး ဘယ်လိုလဲ၊ တိုးတက်ကောင်းမွန်နိုင်တဲ့ လမ်းစရှိသလား ဆိုတာတွေကို မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာတင်မောင်သန်းနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။

မေး ။ ။ ဒီတပတ် ဆရာနဲ့ ဆွေးနွေးချင်တာကတော့ မြန်မာနိုင်ငံ စစ်တပ်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေး ဖြစ်ပါတယ်။ ပထမဦးဆုံးကတော့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး ရှေ့အလားအလာအတွက် အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးဟာ ဘယ်လောက် အရေးကြီးတယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။ အကျဉ်းရုံးလေး သုံးသပ်ပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ ပထမဦးဆုံး အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ အစိုးရနဲ့စစ်တပ် ဆက်ဆံရေးဆိုတဲ့သဘောထက် စစ်ရေးဘက်က စစ်ဘက်ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်တွေမှာ အရပ်သားရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ လူတွေက ဘယ်လောက်အထိ ဆုံးဖြတ်နိုင်သလဲ။ အဲဒီကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဆက်ဆံရေးက ဘယ်လိုရှိသလဲဆိုတာကို များသောအားဖြင့် ပြောကြတာများပါတယ်။ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် အသုံးအနှုန်းကို သုံးတဲ့အခါမှာ။ အခုလဲ အဲဒီရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ပါမယ်။ နံပတ်တစ် အခက်အခဲကတော့ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေကိုက ခက်တယ်လို့ ပြောရမယ်။ အဲဒီ အခြေခံဥပဒေ ပြောင်းလဲရေးနဲ့ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးက တိုက်ရိုက်ပတ်သက်တယ်လို့ပဲ ပြောရမှာပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ရေး ကြိုးပမ်းမှုက မအောင်မြင်ခဲ့ဘူး။ ဒါကြောင့်မို့ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးဟာ အခုထက်ထိတော့ ဖွဲ့စည်းပုံက ပေးထားတဲ့အတိုင်း ကောင်းတဲ့အခြေအနေမှာ မရှိသေးဘူးလို့ပဲ ပြောရမှာပါ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေး မပြေလည်တဲ့အတွက် အခုလို ဖွဲ့စည်းပုံမျိုး ဖြစ်လာရသလား။ အခုလို ဖွဲ့စည်းပုံကြောင့် အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေး မပြေလည် ဖြစ်နေရသလားဆိုတာကိုက မေးစရာ ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီ ဖွဲ့စည်းပုံသည်ပင် အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေး အဆင်မပြေလို့ ကမောက်ကမ ဖွဲ့စည်းပုံ ဖြစ်လာတယ်လို့ ထင်တာပဲ။

ဖြေ ။ ။ အဲဒီလိုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီမိုကရေစီအပြောင်းအလဲတွေမှာ ယေဘုယျ သတ်မှတ်ကြတာက အဖွင့်၊ အကူး၊ အပိတ်ရယ်ဆိုပြီးတော့ သုံးမျိုး ပညာရှင်တွေက ရေးသားကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ အဲဒီအခြေအနေ သုံးရပ်မှာ အထူးသဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်က အကူအပြောင်းအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအနေအထားကို ပြောရလို့ရှိရင် ဒီဖွဲ့စည်းပုံရဲ့ ပင်ကိုသဘောသဘာဝကိုယ်က ဒီမိုကရေစီ အကူးအပြောင်းကိုသွားဖို့ ရေးဆွဲထားတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ မဟုတ်ဘူး။ ဒီဖွဲ့စည်းပုံရဲ့ ပင်ကိုသဘောသဘာဝကိုယ်က အဖွင့် liberalization လို့ပြောတဲ့ အဖွင့်အတွက်ပဲ အဓိကကျတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံဖြစ်တယ်။ အကူးအတွက်ကတော့ တိုင်းရင်းသားတွေ၊ NLD ဦးဆောင်တဲ့ ဒီမိုကရေစီအင်အားစုတွေ ပြီးတော့ တပ်မတော် ဒီ (၃) စု (၃) ပွင့်ဆိုင် ဆွေးနွေးပွဲတွေက ဆက်ပြီးလိုပါသေးတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံကို သုံးသပ်ပြောရလို့ရှိရင် ဒီမိုကရေစီအရွေ့လို့ပြောတာထက် အဖွင့်လို့ပြောတာက ပိုပြီးသင့်တယ်။ ဒီမိုကရေစီကို ကူးဖို့ဆိုတဲ့ လမ်းကြောင်းပေါ်ကို ရောက်ဖို့အတွက်တော့ အများကြီးလိုအုံးမယ်ထင်တယ်။

မေး ။ ။ ဒါကတော့ သဘောတရားအပိုင်းပေါ့။ လက်တွေ့ကြည့်မယ်ဆိုရင် ဆရာပြောတဲ့ စစ်ဘက်၊ တိုင်းရင်းသားတွေရယ်၊ အရပ်ဘက်အစိုးရရယ် ပူးပေါင်းပြီးတော့ ဆောင်ရွက်ရမယ်ဆိုတော့ အခုလောလောဆယ်မှာ တိုင်းရင်းသား ပုန်ကန်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ စစ်တပ်နဲ့ အစိုးရနဲ့ သဘောထားချင်း ကွဲလွဲတယ်လို့ ဆရာ မြင်ပါသလား။ ဥပမာ AA ကိစ္စဆိုရင် AA ပေါ်မှာ အစိုးရကော၊ စစ်တပ်ကော လေသံတစ်ခုတည်းထွက်ပြီးတော့ ပြောဆိုနေကြတယ်လို့ သုံးသပ်ပြောဆိုနေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီကိစ္စကို လူတွေကအမျိုးမျိုး နားလည်ကြတယ်။ သူတို့ဟာ အတူတူပဲ ဖြစ်တယ်။ တဘက်ကလဲ မတူပေမယ့် ဒါဟာအပေါ်ယံ လုပ်ပြနေခြင်းတာ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြတယ်။ ဆရာရဲ့ အမြင်ကို ပြောပြပေးပါ။

ဖြေ ။ ။ ရခိုင်ကိစ္စကတော့ သီးခြားထားပြီးတော့ ဆွေးနွေးတာ ကောင်းပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ မတူတဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာတဲ့ သဘောသဘာဝအရပေါ့။ အရင်တုန်းက တခြားတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ဆွေးနွေးပွဲ - အဲဒါ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်အနေနဲ့ သွားနေတယ်။ သွားနေတဲ့အခါကြတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်ရဲ့ တိုးတက်မှုဟာ မြန်မာနိုင်ငံအကူးအပြောင်းအတွက် တော်တော်လေး အဓိကကျပါတယ်။ အဲဒီတော့ ကြည့်ရတာကလဲ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ စကတည်းက ပြောရလို့ရှိရင် သတ်မှတ်ခဲ့တာက နိုင်ငံရေးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ။ အဲဒီနိုင်ငံရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲရဲ့ သဘောတူညီချက်ကနေ ဖွဲ့စည်းပုံပြောင်းလဲရေးကို သွားကြမယ်ပေ့ါ။ အဲဒီတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ နိုင်ငံရေးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲအဆင့်ကို မကူးပြောင်းနိုင်တာက အဓိကအဟန့်အတားဖြစ်မယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီနေရာမှာကော ဘယ်ဟာက အဓိကအခက်အခဲလဲ။ စစ်တပ်လား၊ တိုင်းရင်းသားတွေဘက်ကလား။ သို့တည်မဟုတ် အစိုးရလား။ အဲဒီလို အဖြေရှာလို့ရမလား။

ဖြေ ။ ။ ယေဘုယျအားဖြင့်တော့ ကျနော်တို့က ထဲထဲဝင်ဝင် သတင်းအချက်အလက် အတိအကျ မရတဲ့အတွက် မှန်းဆရတာ ခက်မယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ယေဘုယျအားဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ အခြေခံသဘောတူညီချက်တွေက အဲဒီဖြစ်စဉ်တလျှောက်မှာ ထွက်လာတာရှိတယ်။ အသေးစိတ် ကျနော်တို့ မဆွေးနွေးတာ - ဥပမာ ဖယ်ဒရယ်စနစ်ကို သွားမယ်ဆိုတဲ့ဟာနဲ့ ဒီမိုကရေစီကို သွားမယ်ဆိုတဲ့ဟာ။ ဒါပေမဲ့ ဒီမိုကရေစီကို နားလည်မှုက ဘာလဲ။ ဖယ်ဒရယ်ကို နားလည်မှုက ဘာလဲ။ ဘယ်လို စနစ်နဲ့သွားမလဲ။ အစရှိတဲ့ အသေးစိတ်ဆွေးနွေးမှုတွေကတော့ လိုလိမ့်မယ်ထင်တယ်။ အဲဒါတွေကို အခု NLD အစိုးရသက်တမ်း (၅) နှစ်အတွင်းမှာတော့ ပိုပြီးတော့ အကူးအပြောင်းဘက် သဘောကကြည့်မယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ သဘောတူညီချက်တွေ ထွက်လာတာကို မတွေ့ရသေးဘူး။

မေး ။ ။ နောက်တခုက ICJ မှာ စွဲဆိုလျှောက်ထားခံရတဲ့ ကိစ္စ။ ဒီကိစ္စမှာလဲ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်ကိုယ်တိုင် သွားရောက်ပြီးတော့ ခုခံတယ်။ အချို့က ဒါဟာ တပ်မတော်ရဲ့ လုပ်ရပ်ကို ကာကွယ်ပေးတာဆိုတော့ သင့်မြတ်ရေးကို ဦးတည်တဲ့လမ်းကြောင်းလို့ တချို့က သုံးသပ်ကြပါတယ်။

ဖြေ ။ ။ ယေဘုယျအားဖြင့်တော့ ICJ မှာ ပြစ်တင်စွဲဆိုလိုက်တယ်ဆိုတာကတော့ တိုင်းပြည်ကိုစွဲတာဆိုတော့ တိုင်းပြည်ကို ကိုယ်စားပြုတဲ့အနေနဲ့ အစိုးရက တာဝန်ယူဖြေရှင်းရတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံကိုက တပ်မတော်က သူ့ရဲ့အရေးကိစ္စတွေကို သူပဲဆုံးဖြတ်မယ်ဆိုတာ ပြဌာန်းထားတာရှိတယ်။ တိုင်းပြည်အနေနဲ့ ခုခံကာကွယ်ရတဲ့အခါမှာ သဘောသဘာဝမကျတဲ့ အနေအထားတရပ် သာမန်တခြားသောတိုင်းပြည်အများစုမှာ ကြုံတွေ့နေရတာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ခုခံကာကွယ်ရတဲ့ အနေအထားမျိုးပေါ့။ ဒါကြောင့်မို့ တချို့ကိစ္စတွေမှာလဲ ရှိနေတဲ့အခြေအနေအတွင်းက မြန်မာနိုင်ငံအနေအထားအရ ပေါင်းစပ်ပြီးဆောင်ရွက်ရတဲ့ အနေအထားလို့ ကျနော်ကတော့ ဒီလိုပဲ နားလည်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တပ်မဟော်ဟာ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ အရပ်ဘက်အစိုးရရဲ့ စီမံထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ ရောက်လာမှသာ ဒီပြဿနာတွေက တော်တော်ဖြေရှင်းလို့ ရပါလိမ့်မယ်။ မဟုတ်ရင် အတော်လေး ခက်ခဲလိမ့်မယ်ထင်တယ်။ ICJ သီးခြားဆောင်ရွက်မယ့်ဟာကို တပ်က တာဝန်ဆက်ပြီးဆောင်ရွက်ရမှာက မြန်မာနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံသဘောအရ။ တိုင်းပြည်အနေနဲ့ အစိုးရက တာဝန်ယူရပေမယ့် တပ်မတော်ကပဲ တာဝန်ယူဖြေရှင်းရမှာပါ။ ဒီတော့ ဒီတိုးတက်မှုတွေ အာရုံရဖို့ဆိုတာက အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ ဘယ်လောက်အထိ ရွေ့နိုင်မလဲ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးက အခုန အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှုအောက်ကို ရောက်ဖို့ ဘယ်လောက်အထိ ရွေ့နိုင်မလဲဆိုတာကတော့ အခုထက်ထိ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မြင်ခွင့်မရသေးပါဘူး။

မေး ။ ။ ICJ, တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ဖြစ်နေတဲ့ ပြဿနာတွေမှာတော့ ကိုယ့်အကျိုးစီးပွား - တပ်မတော်ဘက်ကလဲ သူ့အကျိုးစီးပွား။ အရပ်ဘက်အစိုးရဘက်ကလဲ သူ့အကျိုးစီးပွား အာဏာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အကျိုးအမြတ် ကြည့်ကောင်းကြည့်ကြမှာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ အခုလို ကိုဗစ်ရောဂါ ကာကွယ်ရေးကိစ္စမျိုးမှာကြတော့ နှစ်ခုစလုံးရဲ့ အကျိုးစီးပွားဟာ တိုင်းပြည်ရဲ့ အကျိုုးစီးပွား၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အကျိုးစီးပွားဆိုတဲ့ တူညီသော ဘုံအကျိုးစီးပွားဖြစ်နေတယ်။ ဒီကိစ္စမှာ ဘာကြောင့် မပေါင်းစည်းနိုင်ကြသလဲဆိုတာ စဉ်းစားစရာဖြစ်တယ်လို့ ထင်တာပဲ ကျနော်ကတော့။

ဖြေ ။ ။ မပေါင်းစည်းနိုင်ဘူးလို့တော့ အဲဒီလိုတော့ ပြောလို့တော့ ရချင်မှရမယ်ထင်တယ်။ ကျနော်တို့ မသိနိုင်တာလဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဥပမာအားဖြင့် အတည်မပြုနိုင်တဲ့ သတင်းတွေက တပ်မတော်မှာရှိနေတဲ့ စက်တွေကို အသုံးပြုရေး။ ဒါပေမဲ့ အဓိကပြဿနာက reagent လို့ခေါ်တဲ့ စမ်းသပ်တဲ့ဆေးတွေ ဝယ်ယူရရှိနိုင်ဖို့ အခြေအနေ။ ဒါတွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ခေါင်းဆောင်တွေ မပြောပေမယ့် အဲဒီလို အစည်းအဝေးတွေမှာ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဆင့်တွေမှာ ဒီလိုနားလည်မှုတွေလဲ ရှိပြီးသားလို့ သိရတယ်။ ဝန်ထမ်းမှာ အမြင့်ဆုံးအဆင့် level မှာတော့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စတချို့သဘောတူညီမှုတွေ ရှိပြီးသားလို့ ကျနော်သိတယ်။ ဒါတွေက ကျနော်တို့ မမြင်ရလို့ပေါ့။ ဖွင့်ပြီးတော့ ပြောနိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ အများကြီးကောင်းမယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။

မေး ။ ။ နောက်ဆုံးမေးချင်တာက ဆရာပြောခဲ့တဲ့ liberalization အဆင့်ကနေ အရွေ့ကူးပြောင်းသွားတဲ့ democratization အဆင့်ကို ကူးပြောင်းမယ့်အဆင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဓိက အဲဒီလမ်းကြောင်းကို ဦးတည်နိုင်မယ့် လုပ်ရပ်က အခြေအနေက ဘယ်လိုလဲလို့ ပြောရမလဲ။ ဘယ်လိုဖြစ်လာရင် သူတို့က အရွေ့ဘက်ကို ဦးတည်သွားနိုင်မလဲ။

ဖြေ ။ ။ ဥပမာအားဖြင့် ပထမဦးဆုံးအရွေ့ လက်ရှိစနစ်အတွင်းမှာပဲ ရေးရာကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ရှိရင် ကော်မတီတရပ် ပြည်ထောင်စုပြည်သူ့လွှတ်တော်က ဖွဲ့စည်းကြတာ ရှိပါတယ်။ ဥပဒေတရပ်အနေနဲ့ ပြဌာန်းထားတယ်။ ဒါပေမဲ့ တပ်မတော်သားတွေနဲ့ သက်ဆိုင်ရာကျွမ်းကျင်ပညာရှင်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားရမယ် ဆိုတာမျိုး။ ဥပမာ တပ်မတော်ရေးရာ ဘတ်ဂျက်ကော်မတီတခုမျိုး စပြီးတော့ လုပ်လို့ရမလားပေါ့။ ဒါက ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကိုသွားတဲ့ အချက်။ ဒီလိုခြေလှမ်းမျိုးတွေက ဖွဲ့စည်းပုံမှာ တချက်မှာသွားပြီးတော့ တွေ့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ အရပ်ဘက်ကရော၊ စစ်ဘက်ကရော ဒါကို အသုံးပြုသွားတာ လွှတ်တော်သက်တမ်းနှစ်ခုရှိပြီ၊ အခုထက်ထိတော့ မတွေ့ရသေးဘူး။ လာမယ့်သက်တမ်းတွေမှာ အဲဒီလို ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမျိုးကို တပ်မတော်ကလဲ လက်ခံလာမယ်ဆိုရင်တော့ ဒါက အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးရဲ့ တိုးတက်မှုတခုလို့ ပြောရမှာပါ။ ဒါက ပေးထားတဲ့ အင်မတန်ကျဉ်းတဲ့ခွင်ထဲက ဖြစ်နိုင်ခြေတခုကို ပြောတာပါ။ ပိုပြီးကျယ်ပြန့်တဲ့ အပြောင်းအလဲဆိုတာကတော့ တပ်မတော်နဲ့ အရပ်ဘက် ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးပေါ်မှာပဲ မူတည်လိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်။ မဟုတ်လို့ရှိရင်တော့ ကျနော်တို့တိုင်းပြည်က ပိုပြီး ရှည်ကြာတဲ့ အာဏာရှင် တပိုင်းလို့ပဲ ပြောချင်ပြောပေါ့ အဲဒီလိုစနစ်အောက်က ထွက်နိုင်ဖို့ဆိုတာကိုက ခက်အုံးမှာပါ။

==Unicode==

မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီမိုကရစေီအသှငျကူးပွောငျးမှု ရှေ့ကိုဆကျလကျရှေ့လြားနိုငျဖို့အတှကျ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးပွလေညျမှုဟာ ဘယျလောကျအရေးပါသလဲ၊ လကျရှိဆကျဆံရေး ဘယျလိုလဲ၊ တိုးတကျကောငျးမှနျနိုငျတဲ့ လမျးစရှိသလား ဆိုတာတှကေို မွနျမာ့အရေးသုံးသပျသူ ဒေါကျတာတငျမောငျသနျးနဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။

မေး ။ ။ ဒီတပတျ ဆရာနဲ့ ဆှေးနှေးခငြျတာကတော့ မွနျမာနိုငျငံ စဈတပျ-အရပျဘကျ ဆကျဆံရေး ဖွဈပါတယျ။ ပထမဦးဆုံးကတော့ မွနျမာ့နိုငျငံရေး ရှေ့အလားအလာအတှကျ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးဟာ ဘယျလောကျ အရေးကွီးတယျလို့ ထငျပါသလဲ။ အကဉြျးရုံးလေး သုံးသပျပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ ပထမဦးဆုံး အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးလို့ ပွောတဲ့အခါမှာ အစိုးရနဲ့စဈတပျ ဆကျဆံရေးဆိုတဲ့သဘောထကျ စဈရေးဘကျက စဈဘကျဆိုငျရာကိစ်စရပျတှမှော အရပျသားရှေးကောကျတငျမွှောကျထားတဲ့ လူတှကေ ဘယျလောကျအထိ ဆုံးဖွတျနိုငျသလဲ။ အဲဒီကိစ်စတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ ဆကျဆံရေးက ဘယျလိုရှိသလဲဆိုတာကို မြားသောအားဖွင့ျ ပွောကွတာမြားပါတယျ။ အရပျဘကျ-စဈဘကျ အသုံးအနှုနျးကို သုံးတဲ့အခါမှာ။ အခုလဲ အဲဒီရှုထောင့ျကနေ ကွည့ျပါမယျ။ နံပတျတဈ အခကျအခဲကတော့ ဖှဲ့စညျးအုပျခြုပျပုံ အခွခေံဥပဒကေိုက ခကျတယျလို့ ပွောရမယျ။ အဲဒီ အခွခေံဥပဒေ ပွောငျးလဲရေးနဲ့ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးက တိုကျရိုကျပတျသကျတယျလို့ပဲ ပွောရမှာပါ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံ ပွငျဆငျရေး ကွိုးပမျးမှုက မအောငျမွငျခဲ့ဘူး။ ဒါကွောင့ျမို့ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးဟာ အခုထကျထိတော့ ဖှဲ့စညျးပုံက ပေးထားတဲ့အတိုငျး ကောငျးတဲ့အခွအေနမှော မရှိသေးဘူးလို့ပဲ ပွောရမှာပါ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေး မပွလေညျတဲ့အတှကျ အခုလို ဖှဲ့စညျးပုံမြိုး ဖွဈလာရသလား။ အခုလို ဖှဲ့စညျးပုံကွောင့ျ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေး မပွလေညျ ဖွဈနရေသလားဆိုတာကိုက မေးစရာ ဖွဈနပေါတယျ။ ဒီ ဖှဲ့စညျးပုံသညျပငျ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေး အဆငျမပွလေို့ ကမောကျကမ ဖှဲ့စညျးပုံ ဖွဈလာတယျလို့ ထငျတာပဲ။

ဖွေ ။ ။ အဲဒီလိုတော့ မဟုတျပါဘူး။ ဒီမိုကရစေီအပွောငျးအလဲတှမှော ယဘေုယြ သတျမှတျကွတာက အဖှင့ျ၊ အကူး၊ အပိတျရယျဆိုပွီးတော့ သုံးမြိုး ပညာရှငျတှကေ ရေးသားကွတာကို တှေ့ရပါတယျ။ အဲဒီအခွအေနေ သုံးရပျမှာ အထူးသဖွင့ျ ဖှဲ့စညျးပုံဆိုငျရာ သဘောတူညီခကြျက အကူအပွောငျးအတှကျ အရေးကွီးပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံအနအေထားကို ပွောရလို့ရှိရငျ ဒီဖှဲ့စညျးပုံရဲ့ ပငျကိုသဘောသဘာဝကိုယျက ဒီမိုကရစေီ အကူးအပွောငျးကိုသှားဖို့ ရေးဆှဲထားတဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံ မဟုတျဘူး။ ဒီဖှဲ့စညျးပုံရဲ့ ပငျကိုသဘောသဘာဝကိုယျက အဖှင့ျ liberalization လို့ပွောတဲ့ အဖှင့ျအတှကျပဲ အဓိကကတြဲ့ ဖှဲ့စညျးပုံဖွဈတယျ။ အကူးအတှကျကတော့ တိုငျးရငျးသားတှေ၊ NLD ဦးဆောငျတဲ့ ဒီမိုကရစေီအငျအားစုတှေ ပွီးတော့ တပျမတောျ ဒီ (၃) စု (၃) ပှင့ျဆိုငျ ဆှေးနှေးပှဲတှကေ ဆကျပွီးလိုပါသေးတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ လကျရှိမွနျမာနိုငျငံဖှဲ့စညျးပုံကို သုံးသပျပွောရလို့ရှိရငျ ဒီမိုကရစေီအရှေ့လို့ပွောတာထကျ အဖှင့ျလို့ပွောတာက ပိုပွီးသင့ျတယျ။ ဒီမိုကရစေီကို ကူးဖို့ဆိုတဲ့ လမျးကွောငျးပေါျကို ရောကျဖို့အတှကျတော့ အမြားကွီးလိုအုံးမယျထငျတယျ။

မေး ။ ။ ဒါကတော့ သဘောတရားအပိုငျးပေါ့။ လကျတှေ့ကွည့ျမယျဆိုရငျ ဆရာပွောတဲ့ စဈဘကျ၊ တိုငျးရငျးသားတှရေယျ၊ အရပျဘကျအစိုးရရယျ ပူးပေါငျးပွီးတော့ ဆောငျရှကျရမယျဆိုတော့ အခုလောလောဆယျမှာ တိုငျးရငျးသား ပုနျကနျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ စဈတပျနဲ့ အစိုးရနဲ့ သဘောထားခငြျး ကှဲလှဲတယျလို့ ဆရာ မွငျပါသလား။ ဥပမာ AA ကိစ်စဆိုရငျ AA ပေါျမှာ အစိုးရကော၊ စဈတပျကော လသေံတဈခုတညျးထှကျပွီးတော့ ပွောဆိုနကွေတယျလို့ သုံးသပျပွောဆိုနကွေတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီကိစ်စကို လူတှကေအမြိုးမြိုး နားလညျကွတယျ။ သူတို့ဟာ အတူတူပဲ ဖွဈတယျ။ တဘကျကလဲ မတူပမေယ့ျ ဒါဟာအပေါျယံ လုပျပွနခွေငျးတာ ဖွဈတယျလို့ ပွောကွတယျ။ ဆရာရဲ့ အမွငျကို ပွောပွပေးပါ။

ဖွေ ။ ။ ရခိုငျကိစ်စကတော့ သီးခွားထားပွီးတော့ ဆှေးနှေးတာ ကောငျးပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ မတူတဲ့ ဖွဈပေါျတိုးတကျလာတဲ့ သဘောသဘာဝအရပေါ့။ အရငျတုနျးက တခွားတိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ဆှေးနှေးပှဲ - အဲဒါ ငွိမျးခမြျးရေးဖွဈစဉျအနနေဲ့ သှားနတေယျ။ သှားနတေဲ့အခါကွတော့ ငွိမျးခမြျးရေးဖွဈစဉျရဲ့ တိုးတကျမှုဟာ မွနျမာနိုငျငံအကူးအပွောငျးအတှကျ တောျတောျလေး အဓိကကပြါတယျ။ အဲဒီတော့ ကွည့ျရတာကလဲ ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲ စကတညျးက ပွောရလို့ရှိရငျ သတျမှတျခဲ့တာက နိုငျငံရေးတှေ့ဆုံဆှေးနှေးပှဲ။ အဲဒီနိုငျငံရေး တှေ့ဆုံဆှေးနှေးပှဲရဲ့ သဘောတူညီခကြျကနေ ဖှဲ့စညျးပုံပွောငျးလဲရေးကို သှားကွမယျပေ့ါ။ အဲဒီတော့ ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးပှဲတှမှော နိုငျငံရေးတှေ့ဆုံဆှေးနှေးပှဲအဆင့ျကို မကူးပွောငျးနိုငျတာက အဓိကအဟန့ျအတားဖွဈမယျလို့ ကနြောျထငျတယျ။

မေး ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီနရောမှာကော ဘယျဟာက အဓိကအခကျအခဲလဲ။ စဈတပျလား၊ တိုငျးရငျးသားတှဘေကျကလား။ သို့တညျမဟုတျ အစိုးရလား။ အဲဒီလို အဖွရှောလို့ရမလား။

ဖွေ ။ ။ ယဘေုယအြားဖွင့ျတော့ ကနြောျတို့က ထဲထဲဝငျဝငျ သတငျးအခကြျအလကျ အတိအကြ မရတဲ့အတှကျ မှနျးဆရတာ ခကျမယျလို့ ယူဆရပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ယဘေုယအြားဖွင့ျ ပွောရမယျဆိုရငျတော့ အခွခေံသဘောတူညီခကြျတှကေ အဲဒီဖွဈစဉျတလြှောကျမှာ ထှကျလာတာရှိတယျ။ အသေးစိတျ ကနြောျတို့ မဆှေးနှေးတာ - ဥပမာ ဖယျဒရယျစနဈကို သှားမယျဆိုတဲ့ဟာနဲ့ ဒီမိုကရစေီကို သှားမယျဆိုတဲ့ဟာ။ ဒါပမေဲ့ ဒီမိုကရစေီကို နားလညျမှုက ဘာလဲ။ ဖယျဒရယျကို နားလညျမှုက ဘာလဲ။ ဘယျလို စနဈနဲ့သှားမလဲ။ အစရှိတဲ့ အသေးစိတျဆှေးနှေးမှုတှကေတော့ လိုလိမ့ျမယျထငျတယျ။ အဲဒါတှကေို အခု NLD အစိုးရသကျတမျး (၅) နှဈအတှငျးမှာတော့ ပိုပွီးတော့ အကူးအပွောငျးဘကျ သဘောကကွည့ျမယျဆိုရငျ ကနြောျတို့ သဘောတူညီခကြျတှေ ထှကျလာတာကို မတှေ့ရသေးဘူး။

မေး ။ ။ နောကျတခုက ICJ မှာ စှဲဆိုလြှောကျထားခံရတဲ့ ကိစ်စ။ ဒီကိစ်စမှာလဲ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျကိုယျတိုငျ သှားရောကျပွီးတော့ ခုခံတယျ။ အခြို့က ဒါဟာ တပျမတောျရဲ့ လုပျရပျကို ကာကှယျပေးတာဆိုတော့ သင့ျမွတျရေးကို ဦးတညျတဲ့လမျးကွောငျးလို့ တခြို့က သုံးသပျကွပါတယျ။

ဖွေ ။ ။ ယဘေုယအြားဖွင့ျတော့ ICJ မှာ ပွဈတငျစှဲဆိုလိုကျတယျဆိုတာကတော့ တိုငျးပွညျကိုစှဲတာဆိုတော့ တိုငျးပွညျကို ကိုယျစားပွုတဲ့အနနေဲ့ အစိုးရက တာဝနျယူဖွရှေငျးရတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံကိုက တပျမတောျက သူ့ရဲ့အရေးကိစ်စတှကေို သူပဲဆုံးဖွတျမယျဆိုတာ ပွဌာနျးထားတာရှိတယျ။ တိုငျးပွညျအနနေဲ့ ခုခံကာကှယျရတဲ့အခါမှာ သဘောသဘာဝမကတြဲ့ အနအေထားတရပျ သာမနျတခွားသောတိုငျးပွညျအမြားစုမှာ ကွုံတှေ့နရေတာ မဟုတျဘဲနဲ့ ခုခံကာကှယျရတဲ့ အနအေထားမြိုးပေါ့။ ဒါကွောင့ျမို့ တခြို့ကိစ်စတှမှောလဲ ရှိနတေဲ့အခွအေနအေတှငျးက မွနျမာနိုငျငံအနအေထားအရ ပေါငျးစပျပွီးဆောငျရှကျရတဲ့ အနအေထားလို့ ကနြောျကတော့ ဒီလိုပဲ နားလညျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ တပျမဟောျဟာ တဖွညျးဖွညျးနဲ့ အရပျဘကျအစိုးရရဲ့ စီမံထိနျးခြုပျမှုအောကျမှာ ရောကျလာမှသာ ဒီပွူနာတှကေ တောျတောျဖွရှေငျးလို့ ရပါလိမ့ျမယျ။ မဟုတျရငျ အတောျလေး ခကျခဲလိမ့ျမယျထငျတယျ။ ICJ သီးခွားဆောငျရှကျမယ့ျဟာကို တပျက တာဝနျဆကျပွီးဆောငျရှကျရမှာက မွနျမာနိုငျငံ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံသဘောအရ။ တိုငျးပွညျအနနေဲ့ အစိုးရက တာဝနျယူရပမေယ့ျ တပျမတောျကပဲ တာဝနျယူဖွရှေငျးရမှာပါ။ ဒီတော့ ဒီတိုးတကျမှုတှေ အာရုံရဖို့ဆိုတာက အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးပေါျမှာ မူတညျတယျ။ ဘယျလောကျအထိ ရှေ့နိုငျမလဲ အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးက အခုန အရပျဘကျထိနျးခြုပျမှုအောကျကို ရောကျဖို့ ဘယျလောကျအထိ ရှေ့နိုငျမလဲဆိုတာကတော့ အခုထကျထိ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မွငျခှင့ျမရသေးပါဘူး။

မေး ။ ။ ICJ, တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ဖွဈနတေဲ့ ပွူနာတှမှောတော့ ကိုယ့ျအကြိုးစီးပှား - တပျမတောျဘကျကလဲ သူ့အကြိုးစီးပှား။ အရပျဘကျအစိုးရဘကျကလဲ သူ့အကြိုးစီးပှား အာဏာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အကြိုးအမွတျ ကွည့ျကောငျးကွည့ျကွမှာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ အခုလို ကိုဗဈရောဂါ ကာကှယျရေးကိစ်စမြိုးမှာကွတော့ နှဈခုစလုံးရဲ့ အကြိုးစီးပှားဟာ တိုငျးပွညျရဲ့ အကြိုးစီးပှား၊ လူ့အဖှဲ့အစညျးရဲ့ အကြိုးစီးပှားဆိုတဲ့ တူညီသော ဘုံအကြိုးစီးပှားဖွဈနတေယျ။ ဒီကိစ်စမှာ ဘာကွောင့ျ မပေါငျးစညျးနိုငျကွသလဲဆိုတာ စဉျးစားစရာဖွဈတယျလို့ ထငျတာပဲ ကနြောျကတော့။

ဖွေ ။ ။ မပေါငျးစညျးနိုငျဘူးလို့တော့ အဲဒီလိုတော့ ပွောလို့တော့ ရခငြျမှရမယျထငျတယျ။ ကနြောျတို့ မသိနိုငျတာလဲ ဖွဈနိုငျတယျ။ ဥပမာအားဖွင့ျ အတညျမပွုနိုငျတဲ့ သတငျးတှကေ တပျမတောျမှာရှိနတေဲ့ စကျတှကေို အသုံးပွုရေး။ ဒါပမေဲ့ အဓိကပွူနာက reagent လို့ခေါျတဲ့ စမျးသပျတဲ့ဆေးတှေ ဝယျယူရရှိနိုငျဖို့ အခွအေနေ။ ဒါတှနေဲ့ ဆကျစပျနတေယျ။ နောကျပွီးတော့ ခေါငျးဆောငျတှေ မပွောပမေယ့ျ အဲဒီလို အစညျးအဝေးတှမှော ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျအဆင့ျတှမှော ဒီလိုနားလညျမှုတှလေဲ ရှိပွီးသားလို့ သိရတယျ။ ဝနျထမျးမှာ အမွင့ျဆုံးအဆင့ျ level မှာတော့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေးကိစ်စတခြို့သဘောတူညီမှုတှေ ရှိပွီးသားလို့ ကနြောျသိတယျ။ ဒါတှကေ ကနြောျတို့ မမွငျရလို့ပေါ့။ ဖှင့ျပွီးတော့ ပွောနိုငျမယျဆိုရငျတော့ အမြားကွီးကောငျးမယျလို့ ကနြောျထငျတယျ။

မေး ။ ။ နောကျဆုံးမေးခငြျတာက ဆရာပွောခဲ့တဲ့ liberalization အဆင့ျကနေ အရှေ့ကူးပွောငျးသှားတဲ့ democratization အဆင့ျကို ကူးပွောငျးမယ့ျအဆင့ျ မွနျမာနိုငျငံမှာ အဓိက အဲဒီလမျးကွောငျးကို ဦးတညျနိုငျမယ့ျ လုပျရပျက အခွအေနကေ ဘယျလိုလဲလို့ ပွောရမလဲ။ ဘယျလိုဖွဈလာရငျ သူတို့က အရှေ့ဘကျကို ဦးတညျသှားနိုငျမလဲ။

ဖွေ ။ ။ ဥပမာအားဖွင့ျ ပထမဦးဆုံးအရှေ့ လကျရှိစနဈအတှငျးမှာပဲ ရေးရာကိစ်စတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ရှိရငျ ကောျမတီတရပျ ပွညျထောငျစုပွညျသူ့လှှတျတောျက ဖှဲ့စညျးကွတာ ရှိပါတယျ။ ဥပဒတေရပျအနနေဲ့ ပွဌာနျးထားတယျ။ ဒါပမေဲ့ တပျမတောျသားတှနေဲ့ သကျဆိုငျရာကြှမျးကငြျပညာရှငျတှနေဲ့ ဖှဲ့စညျးထားရမယျ ဆိုတာမြိုး။ ဥပမာ တပျမတောျရေးရာ ဘတျဂကြျကောျမတီတခုမြိုး စပွီးတော့ လုပျလို့ရမလားပေါ့။ ဒါက ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုကိုသှားတဲ့ အခကြျ။ ဒီလိုခွလှေမျးမြိုးတှကေ ဖှဲ့စညျးပုံမှာ တခကြျမှာသှားပွီးတော့ တှေ့ရတယျ။ ဒါပမေဲ့ အရပျဘကျကရော၊ စဈဘကျကရော ဒါကို အသုံးပွုသှားတာ လှှတျတောျသကျတမျးနှဈခုရှိပွီ၊ အခုထကျထိတော့ မတှေ့ရသေးဘူး။ လာမယ့ျသကျတမျးတှမှော အဲဒီလို ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုမြိုးကို တပျမတောျကလဲ လကျခံလာမယျဆိုရငျတော့ ဒါက အရပျဘကျ-စဈဘကျ ဆကျဆံရေးရဲ့ တိုးတကျမှုတခုလို့ ပွောရမှာပါ။ ဒါက ပေးထားတဲ့ အငျမတနျကဉြျးတဲ့ခှငျထဲက ဖွဈနိုငျခွတေခုကို ပွောတာပါ။ ပိုပွီးကယြျပွန့ျတဲ့ အပွောငျးအလဲဆိုတာကတော့ တပျမတောျနဲ့ အရပျဘကျ ဒီမိုကရစေီခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ ပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှနေဲ့ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးရေးပေါျမှာပဲ မူတညျလိမ့ျမယျလို့ ထငျတယျ။ မဟုတျလို့ရှိရငျတော့ ကနြောျတို့တိုငျးပွညျက ပိုပွီး ရှညျကွာတဲ့ အာဏာရှငျ တပိုငျးလို့ပဲ ပွောခငြျပွောပေါ့ အဲဒီလိုစနဈအောကျက ထှကျနိုငျဖို့ဆိုတာကိုက ခကျအုံးမှာပါ။