[Zawgyi/Unicode]
COVID ကပ်ရောဂါကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ထိခိုက်မှု ကြီးကြီးမားမားရှိနေတဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ COVID အလွန်ကာလ စီးပွားရေးအဖက်ဆယ်နိုင်ဖို့ ဘယ်လို ဆောင်ရွက်သင့်သလဲ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတာတွေကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က တင်ဆက်ပေးပါမယ်။
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် အာဆီယံအပါအဝင် တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုးရီးယားရဲ့ စီးပွားရေးဟာ ၂၀၂၀ မှာ နှေးကွေးနိုင်ပေမဲ့ ၂၀၂၁ မှာတော့ မြန်မြန်ဆန်ဆန်ပဲ ဦးမော့လာလိမ့်မယ်လို့ AMRO စီးပွားရေးသုတေသနအဖွဲ့ရဲ့ ဧပြီလ ၇ ရက်က ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းနဲ့ ပြန်လည်စိစစ်တွက်ချက်ထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ GDP ဟာ ၂၀၂၁ မှာ ၆.၉ အထိ ရှိလာမယ့်လို့ AMRO က တွက်ချက်ထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပြည်တွင်း ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေလည်း လက်ရှိမှာ ရပ်ဆိုင်းသလောက်ဖြစ်နေတာကြောင့် မြန်မြန်ဆန်ဆန်စီးပွားရေးပြန်ကောင်းဖို့ ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား မြန်မာစီးပွားရေးကျွမ်းကျင်သူတွေက စိုးရိမ်ကြပါတယ်။
COVID-19 ပြဿနာကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအခြေအနေက ခန့်မှန်းလို့မရဘဲ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အခုလို စီးပွားရေးနှေးကွေးနေတဲ့ ကာလမှာ လုပ်ငန်းတွေ မပြိုလဲအောင် တောင့်ခံထားပြီး ပြန်တုံ့ပြန်နိုင်အောင် ကြိုးစားရမယ်လို့ ပါမောက္ခဒေါက်တာ အောင်ထွန်းသက်က ပြောပါတယ်။
“ခန့်မှန်းခြေကတော့ ကောင်းတာပေါ့လေ၊ ခန့်မှန်းခြေအနေနဲ့ GDP ဒီလောက်တောင် သိပ်မထိသေးဘူးဆိုတော့လည်း ဆရာတို့အနေနဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေ အပြည့်ပေါ့။ အခုလက်ရှိမှာ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ လတ်တလော အခြေအနေမှာ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံတွေမှာ ဝန်ထမ်းတွေလျှော့တာတို့၊ အလုပ်တွေနည်းနည်း ထိခိုက်တာ တွေ့နေရတာတို့ ဒါ စိုးရိမ်စရာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ဒါကို ကျော်လွှားနိုင်အောင် ဆရာတို့ဝိုင်းလုပ်ကြမယ်၊ အစိုးရအနေနဲ့ ဒါ သူတတ်နိုင်သမျှတော့ အခွန်တွေလျှော့တာတို့၊ အတိုးနှုန်းတွေလျှော့တဲ့အစီအစဉ်တော့ လုပ်နေတာပေါ့။ ဒီထက်ပိုပြီး ထိထိရောက်ရောက်လုပ်နိုင်အောင် ဆရာတို့ ကြိုးစားဖို့ပဲ ရှိတာပါ။”
တရုတ်ရဲ့ ဝယ်လိုအားနည်းသွားလို့ သတ္ထု၊ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့မှာတော့ မြန်မာက ဝင်ငွေကျသွားနိုင်ပေမဲ့ အမေရိကန်- တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးတင်းမာတဲ့ အခြေအနေတွေကြောင့် လုပ်သားသုံးရတဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေက မြန်မာပြည်တွင်းကို ဝင်ရောက်လာနိုင်တယ်လို့ အာစီယံနဲ့ တရုတ်၊ ကိုရီးယား၊ ဂျပန် မက်ခရိုစီးပွားရေး သုတေသနအဖွဲ့ AMRO က သုံးသပ်ထားပါတယ်။
COVID အလွန် စီးပွားရေးပြန်လည် ထူထောင်တဲ့ကာလမှာ အစိုးရက အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ လုပ်ပေးဖို့ မြန်မြန်အကျိုးရှိမယ့် ကုန်ပစ္စည်းတွေ ထုတ်နိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် စီးပွားရေးအကြံပေး ဦးဇော်ဖေဝင်း က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“အခုဟာက အရေးပေါ် လုပ်ရမယ့် ကိစ္စဖြစ်တာပေါ့နော်။ အစိုးရလည်း သူလုပ်နိုင်တဲ့ အတိုင်းအတာနဲ့တော့ လုပ်နေပါတယ်။ ကျနော်တို့က အခုက ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ဆိုတော့ကာ လုပ်ငန်းတွေဟာ မြန်မြန်အကျိုးသက်ရောက်တဲ့ လုပ်ငန်းများဖြစ်ရမယ်၊ ဒုတိယတချက်ကတော့ ပြည်သူလူထုရဲ့ စားဝတ်နေရေးကို အထောက်အကူ ပြုနိုင်ရမယ်။ တတိယကတော့ကာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ ဖန်တီးပေးနိုင်ရမယ်။ နောက် ကိုယ်လုပ်လိုက်တဲ့ လုပ်ငန်းဟာ ပြည်တွင်းရော၊ ပြည်ပရောမှာ ဈေးကွက်ရှိရမယ်၊ နောက်ဆုံးတခုကတော့ လုပ်တဲ့လုပ်ငန်းဟာ ဆက်ပြီးတော့ ဆင့်ပွား အကျိုးသက်ရောက်မှု များများရှိတဲ့ လုပ်ငန်းကို ဦးစားပေးပြီး အကောင်အထည် ဖော်ရပါမယ်။”
ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် စီးပွားရေးအကြံပေး ဦးဇော်ဖေဝင်း ပြောသွားတာပါ။
COVID-19 ကြောင့် ထိခိုက်သွားတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို အစိုးရက ကျပ်ငွေ ဘီလီယံ ၁၀၀ ထုတ်ချေးနေပေမဲ့ လျှောက်ထားတဲ့ ပမာဏက ကျပ်ဘီလီယံ ၁၀၀ ကျော်ပါတယ်။ ငွေချေးဖို့ စာရင်းပေးထားတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်စုစုပေါင်းကလည်း ၈၀၀ ကျော်ရှိနေတာပါ။
“အခုသူတို့ထောက်ပံ့မယ်ဆိုတဲ့ ပိုက်ဆံက မြန်မာငွေကျပ် ဘီလီယံ ၁၀၀ ပါ။ နိုင်ငံခြားငွေနဲ့တွက်မယ်ဆို ဘယ်လောက်မှ မရှိပါဘူး။ အဲဒါကလည်း ၄၈ ဘီဘီယံလောက်က ဟိုတယ်နဲ့ခရီးက ခွဲယူသွားမှာ။ အမေရိကန်လိုနိုင်ငံမျိုးမှာ ထရစ်လီယံနဲ့ချီပြီး အထောက်အပံ့ပေးတာပဲ။ ကျနော်ပြောတာ ပိုက်ဆံမရှိတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ရှိလျက်သားနဲ့ ဘီလီယံ ၁၀၀၀ လောက်ချပေးလိုက်ပါလား။”
ရွှေလင်ပန်းစက်မှုဇုံဥက္ကဋ္ဌ ဦးအေးသောင်း ပြောသွားတာပါ။ လက်ရှိမှာတော့ ယာယီနဲ့ အပြီး ပိတ်လိုက်တဲ့ ပြည်တွင်းအထည်ချုပ်စက်ရုံက ၇၀ ကျော်ပါတယ်။ ပိတ်သွားတဲ့စက်ရုံတွေကို ချေးငွေပေးတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ၊ လက်ရှိ လည်ပတ်နေတဲ့ စက်ရုံတွေကို အစိုးရက အဓိကထောက်ပံ့ဖို့ လည်း လုပ်ငန်းရှင်တွေက ပြောပါတယ်။
အစိုးရအနေနဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေကို ဒီထက်ပိုပြီး ချေးသင့်ပေမဲ့ ထိထိရောက်ရောက် ဖြစ်ဖို့လိုတယ်လို့ ဒေါက်တာအောင်ထွန်းသက်က အကြံပြုပါတယ်။
“သူတို့ needs ပေါ့လေ လိုအပ်ချက် ဘယ်လောက်ရှိလဲ၊ သူတို့ လိုအပ်ချက်ရှိတာနဲ့ နိုင်ငံတော်အစိုးရ တတ်နိုင်တာနဲ့ ဒီနှစ်ခုကြားမှာ ဆွေးနွေးဖို့ လိုလိမ့်မယ်လို့ အောက်မေ့တယ်။ ဟုတ်တယ်မလား သူတို့လိုသလောက်အားလုံးကို ထုတ်ပေးနိုင်ဖို့ ကိုယ့်အခြေအနေမှာ အင်အားရှိချင်မှလည်းရှိမယ်၊ အခုအမေရိကမှာတောင် သူတို့ small business ထုတ်ပေးတဲ့ ငွေတွေက တကယ်ရသင့် ရထိုက်တဲ့သူတွေဆီ မရောက်ဘူးဆိုတာ ပြဿနာပေါ်နေတာကိုး။”
Singapore အခြေစိုက် AMRO စီးပွါးရေးသုတေသနအဖွဲ့ (ASEAN +3 Macroeconomic Research Organization) က အာဆီယံ ၁၀ နိုင်ငံအပါအဝင် တရုတ်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန် နိုင်ငံတွေရဲ့စီးပွားရေးဟာ ၂၀၂၀ ထဲမှာ ၂ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ထိုးကျသွားပြီး ၂၀၂၁ မှာတော့ ၅.၅ ရာခိုင်နှုန်းထိပြန်တိုးတက်လာဖို့ ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ ဗီယက်နမ်၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ မြန်မာနဲ့ တရုတ်က မြန်မြန် ပြန်ပြီး တိုးတက်လာလိမ့်မယ်လို့ ခန့်မှန်းထားတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
COVID-19 အလှနျ မွနျမာ့စီးပှားရေး ပွနျကောငျးနိုငျတယျလို့ AMRO ခန့ျမှနျး
COVID ကပျရောဂါကွောင့ျ ကမ်ဘာ့စီးပှားရေး ထိခိုကျမှု ကွီးကွီးမားမားရှိနတေဲ့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ COVID အလှနျကာလ စီးပှားရေးအဖကျဆယျနိုငျဖို့ ဘယျလို ဆောငျရှကျသင့ျသလဲ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတာတှကေို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက တငျဆကျပေးပါမယျ။
COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ အာဆီယံအပါအဝငျ တရုတျ၊ ဂပြနျ၊ တောငျကိုးရီးယားရဲ့ စီးပှားရေးဟာ ၂၀၂၀ မှာ နှေးကှေးနိုငျပမေဲ့ ၂၀၂၁ မှာတော့ မွနျမွနျဆနျဆနျပဲ ဦးမော့လာလိမ့ျမယျလို့ AMRO စီးပှားရေးသုတသေနအဖှဲ့ရဲ့ ဧပွီလ ၇ ရကျက ထုတျပွနျတဲ့ အစီခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ငှကွေေးဖောငျးပှမှုနှုနျးနဲ့ ပွနျလညျစိစဈတှကျခကြျထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ GDP ဟာ ၂၀၂၁ မှာ ၆.၉ အထိ ရှိလာမယ့ျလို့ AMRO က တှကျခကြျထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပွညျတှငျး ကုနျထုတျလုပျငနျးတှလေညျး လကျရှိမှာ ရပျဆိုငျးသလောကျဖွဈနတောကွောင့ျ မွနျမွနျဆနျဆနျစီးပှားရေးပွနျကောငျးဖို့ ဖွဈနိုငျပါ့မလား မွနျမာစီးပှားရေးကြှမျးကငြျသူတှကေ စိုးရိမျကွပါတယျ။
COVID-19 ပွူနာကွောင့ျ ကမ်ဘာ့စီးပှားရေးအခွအေနကေ ခန့ျမှနျးလို့မရဘဲ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ အခုလို စီးပှားရေးနှေးကှေးနတေဲ့ ကာလမှာ လုပျငနျးတှေ မပွိုလဲအောငျ တောင့ျခံထားပွီး ပွနျတုံ့ပွနျနိုငျအောငျ ကွိုးစားရမယျလို့ ပါမောက်ခဒေါကျတာ အောငျထှနျးသကျက ပွောပါတယျ။
“ခန့ျမှနျးခွကေတော့ ကောငျးတာပေါ့လေ၊ ခန့ျမှနျးခွအေနနေဲ့ GDP ဒီလောကျတောငျ သိပျမထိသေးဘူးဆိုတော့လညျး ဆရာတို့အနနေဲ့ မြှောျလင့ျခကြျတှေ အပွည့ျပေါ့။ အခုလကျရှိမှာ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ လတျတလော အခွအေနမှော စကျရုံ၊ အလုပျရုံတှမှော ဝနျထမျးတှလြှေော့တာတို့၊ အလုပျတှနေညျးနညျး ထိခိုကျတာ တှေ့နရေတာတို့ ဒါ စိုးရိမျစရာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ဒါကို ကြောျလှှားနိုငျအောငျ ဆရာတို့ဝိုငျးလုပျကွမယျ၊ အစိုးရအနနေဲ့ ဒါ သူတတျနိုငျသမြှတော့ အခှနျတှလြှေော့တာတို့၊ အတိုးနှုနျးတှလြှေော့တဲ့အစီအစဉျတော့ လုပျနတောပေါ့။ ဒီထကျပိုပွီး ထိထိရောကျရောကျလုပျနိုငျအောငျ ဆရာတို့ ကွိုးစားဖို့ပဲ ရှိတာပါ။”
တရုတျရဲ့ ဝယျလိုအားနညျးသှားလို့ သတ်ထု၊ ရနေံနဲ့ သဘာဝဓာတျငှေ့မှာတော့ မွနျမာက ဝငျငှကေသြှားနိုငျပမေဲ့ အမရေိကနျ- တရုတျ ကုနျသှယျရေးတငျးမာတဲ့ အခွအေနတှေကွေောင့ျ လုပျသားသုံးရတဲ့ ကုနျထုတျလုပျငနျးတှကေ မွနျမာပွညျတှငျးကို ဝငျရောကျလာနိုငျတယျလို့ အာစီယံနဲ့ တရုတျ၊ ကိုရီးယား၊ ဂပြနျ မကျခရိုစီးပှားရေး သုတသေနအဖှဲ့ AMRO က သုံးသပျထားပါတယျ။
COVID အလှနျ စီးပှားရေးပွနျလညျ ထူထောငျတဲ့ကာလမှာ အစိုးရက အလုပျအကိုငျအခှင့ျအလမျးတှေ လုပျပေးဖို့ မွနျမွနျအကြိုးရှိမယ့ျ ကုနျပစ်စညျးတှေ ထုတျနိုငျအောငျ ဆောငျရှကျပေးဖို့ ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ စီးပှားရေးအကွံပေး ဦးဇောျဖဝေငျး က ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“အခုဟာက အရေးပေါျ လုပျရမယ့ျ ကိစ်စဖွဈတာပေါ့နောျ။ အစိုးရလညျး သူလုပျနိုငျတဲ့ အတိုငျးအတာနဲ့တော့ လုပျနပေါတယျ။ ကနြောျတို့က အခုက ပွနျလညျထူထောငျရေး ဆိုတော့ကာ လုပျငနျးတှဟော မွနျမွနျအကြိုးသကျရောကျတဲ့ လုပျငနျးမြားဖွဈရမယျ၊ ဒုတိယတခကြျကတော့ ပွညျသူလူထုရဲ့ စားဝတျနရေေးကို အထောကျအကူ ပွုနိုငျရမယျ။ တတိယကတော့ကာ အလုပျအကိုငျအခှင့ျအလမျးတှေ ဖနျတီးပေးနိုငျရမယျ။ နောကျ ကိုယျလုပျလိုကျတဲ့ လုပျငနျးဟာ ပွညျတှငျးရော၊ ပွညျပရောမှာ ဈေးကှကျရှိရမယျ၊ နောကျဆုံးတခုကတော့ လုပျတဲ့လုပျငနျးဟာ ဆကျပွီးတော့ ဆင့ျပှား အကြိုးသကျရောကျမှု မြားမြားရှိတဲ့ လုပျငနျးကို ဦးစားပေးပွီး အကောငျအထညျ ဖောျရပါမယျ။”
ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ စီးပှားရေးအကွံပေး ဦးဇောျဖဝေငျး ပွောသှားတာပါ။
COVID-19 ကွောင့ျ ထိခိုကျသှားတဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှကေို အစိုးရက ကပြျငှေ ဘီလီယံ ၁၀၀ ထုတျခြေးနပေမေဲ့ လြှောကျထားတဲ့ ပမာဏက ကပြျဘီလီယံ ၁၀၀ ကြောျပါတယျ။ ငှခြေေးဖို့ စာရငျးပေးထားတဲ့ လုပျငနျးရှငျစုစုပေါငျးကလညျး ၈၀၀ ကြောျရှိနတောပါ။
“အခုသူတို့ထောကျပံ့မယျဆိုတဲ့ ပိုကျဆံက မွနျမာငှကေပြျ ဘီလီယံ ၁၀၀ ပါ။ နိုငျငံခွားငှနေဲ့တှကျမယျဆို ဘယျလောကျမှ မရှိပါဘူး။ အဲဒါကလညျး ၄၈ ဘီဘီယံလောကျက ဟိုတယျနဲ့ခရီးက ခှဲယူသှားမှာ။ အမရေိကနျလိုနိုငျငံမြိုးမှာ ထရဈလီယံနဲ့ခြီပွီး အထောကျအပံ့ပေးတာပဲ။ ကနြောျပွောတာ ပိုကျဆံမရှိတာ မဟုတျပါဘူး။ ရှိလကြျသားနဲ့ ဘီလီယံ ၁၀၀၀ လောကျခပြေးလိုကျပါလား။”
ရှှလေငျပနျးစကျမှုဇုံဥက်ကဋ်ဌ ဦးအေးသောငျး ပွောသှားတာပါ။ လကျရှိမှာတော့ ယာယီနဲ့ အပွီး ပိတျလိုကျတဲ့ ပွညျတှငျးအထညျခြုပျစကျရုံက ၇၀ ကြောျပါတယျ။ ပိတျသှားတဲ့စကျရုံတှကေို ခြေးငှပေေးတာမြိုးမဟုတျဘဲ၊ လကျရှိ လညျပတျနတေဲ့ စကျရုံတှကေို အစိုးရက အဓိကထောကျပံ့ဖို့ လညျး လုပျငနျးရှငျတှကေ ပွောပါတယျ။
အစိုးရအနနေဲ့ လုပျငနျးရှငျတှကေို ဒီထကျပိုပွီး ခြေးသင့ျပမေဲ့ ထိထိရောကျရောကျ ဖွဈဖို့လိုတယျလို့ ဒေါကျတာအောငျထှနျးသကျက အကွံပွုပါတယျ။
“သူတို့ needs ပေါ့လေ လိုအပျခကြျ ဘယျလောကျရှိလဲ၊ သူတို့ လိုအပျခကြျရှိတာနဲ့ နိုငျငံတောျအစိုးရ တတျနိုငျတာနဲ့ ဒီနှဈခုကွားမှာ ဆှေးနှေးဖို့ လိုလိမ့ျမယျလို့ အောကျမေ့တယျ။ ဟုတျတယျမလား သူတို့လိုသလောကျအားလုံးကို ထုတျပေးနိုငျဖို့ ကိုယ့ျအခွအေနမှော အငျအားရှိခငြျမှလညျးရှိမယျ၊ အခုအမရေိကမှာတောငျ သူတို့ small business ထုတျပေးတဲ့ ငှတှေကေ တကယျရသင့ျ ရထိုကျတဲ့သူတှဆေီ မရောကျဘူးဆိုတာ ပွူနာပေါျနတောကိုး။”
Singapore အခွစေိုကျ AMRO စီးပှါးရေးသုတသေနအဖှဲ့ (ASEAN +3 Macroeconomic Research Organization) က အာဆီယံ ၁၀ နိုငျငံအပါအဝငျ တရုတျ၊ တောငျကိုရီးယား၊ ဂပြနျ နိုငျငံတှရေဲ့စီးပှားရေးဟာ ၂၀၂၀ ထဲမှာ ၂ ရာခိုငျနှုနျးလောကျ ထိုးကသြှားပွီး ၂၀၂၁ မှာတော့ ၅.၅ ရာခိုငျနှုနျးထိပွနျတိုးတကျလာဖို့ ရှိတယျလို့ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ ဒီအထဲမှာ ဗီယကျနမျ၊ ကမ်ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ မွနျမာနဲ့ တရုတျက မွနျမွနျ ပွနျပွီး တိုးတကျလာလိမ့ျမယျလို့ ခန့ျမှနျးထားတာလညျး ဖွဈပါတယျ။
