[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း၂၀၁၂ ပဋိပက္ခအတွင်းကစလို့ အိုးအိမ်စွန့်ခွာပြေးကြရသူတွေဟာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ဆယ်စုနှစ်တခုနီးပါး နေထိုင်နေကြရသလို၊ အခု ဖြစ်နေတဲ့ စစ်ရေပဋိပက္ခတွေကြောင့်လည်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ တိုးသထက်တိုးလာနေပါတယ်။ စစ်တွေမြို့အနီးတဝိုက်က ဒုက္ခသည်စခန်းတွေရဲ့ အခြေအနေကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုသက်နိုင်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နေထိုင်နေကြတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေ ကမ္ဘာ့စားနပ် ရိက္ခာအဖွဲ့တွေက စားဝတ်နေရေးအတွက် ထောက်ပံ့တာတွေရှိနေပေမဲ့လည်း ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာ မိမိနေရပ်ကို ပြန်ရဖို့က လွဲရင်း တခြားမျှော်လင့်ချက်က မရှိသလောက်ပါဘဲ။
စစ်တွေမြို့အတွင်းက သက်ကယ်ပြင် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းမှာတော့ ၂၀၁၂ ပဋိပက္ခအတွင်းက ထွက်ပြေးသွားကြတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ၆,၀၀၀ ကျော်အထိနေထိုင်နေကြပါတယ်။
သူတို့တွေဟာ အရင်က စစ်တွေမြို့အတွင်းက စက်ရုံစုရပ်ကွက်မှာ နေထိုင်ကြတာဖြစ်ပြီးတော့ လက်ရှိမှာတော့ သက်ကယ်ပြင် ဒုက္ခသည်စခန်းတွင်း နေထိုင်နေရတာ ၈ နှစ်ကျော်သွားပါပြီ။ သူတို့ရဲ့ အတောင့်တဆုံး ဆန္ဒကတော့ ကိုယ့်နေရပ်ကို ပြန်ချင်ကြတာပါ။
အရင်နေခဲ့တဲ့နေရာမှာ မတူကွဲပြားမှုတွေအတွင်း ချစ်ကြည်ရင်းနှီးစွာနေထိုင်သွားလိုတယ်လို့ သက်ကယ်ပြင်ဒုက္ခသည်စခန်းတာဝန်ခံ ကိုရွှေမောင်က VOA ကို ပြောပါတယ်။
“အဓိက ခြုံပြီးတော့ ပြောရမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ဖြစ်ခဲ့တာလည်း ဖြစ်သွားပါပြီး ကျနော်တို့ ဆက်လက်ပြီးတော့ ပြန်ပြီးတော့ တိုးတက်အောင် ဘယ်လို ဆောင်ရွက်ကြမလဲဆိုတာကို ရည်မှန်းချက် ကျနော်တို့ လိုပါတယ်။ ကျနော်တို့ သွားချင်တာကတော့ ကျနော်တို့ အရင်နေခဲ့တဲ့နေရာကို ကျနော်တို့ သွားချင်ပါတယ်။ အဲဒီမှာ ပထမနေခဲ့သလို ရင်းနှီးခင်မင်မှုတွေနဲ့ ဘာသာပေါင်းစုံနေပြီးတော့ ကိုယ့်စီးပွားရေး ကိုယ့်ရည်မှန်းချက် ကိုယ့်ပညာကို သင်ယူပြီးတော့ သွားချင်တာပေါ့ သွားပြီးတော့ အဲဒီမူလနေရာကိုပဲ သွားချင်တာပေါ့။ အဲလိုသွားချင်တာ ကျနော်တစ်ယောက်တည်း မဟုတ်ပါဘူး ဒီမှာရှိနေတဲ့ လူတွေ အားလုံးကိုယ်စား ကျနော်ဒီစကားကို ပြောရတာပါ။”
ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟောင်း ကိုဖီအာနန် ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ အကြံပေးကော်မရှင်ရဲ့ အကြံပြုချက်တွေထဲမှာတော့ IDP တွေကို သူတို့ မူလနေထိုင်နေတဲ့နေရာတွေကို ပြန်လည်နေရာချထားပေးဖို့ ဒါမှမဟုတ်လို့ တခြားနေရာသစ်ကို ပြန်လည်ရွှေ့ပြောင်းပေးမယ်ဆိုရင် သူတို့ရဲ့ သဘောဆန္ဒအရသာ ဆောင်ရွက်ပေးရမယ်၊ လုံခြုံမှု ရှိရမယ်။ ဒါ့အပြင် ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ အညီ ပြောင်းရွှေ့နိုင်ရမယ်ဆိုတဲ့ အချက် ပါဝင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် သူတို့ မူလနေထိုင်ရာ ဒေသတွေမှာ ပြန်လည်နေထိုင်နိုင်ဖို့ ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်ရ မှာဖြစ်ပြီး အဲဒီလို မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် IDP တွေ ပြောင်းရွှေ့လိုတဲ့ နေရာသစ်ကို ပြောင်းရွှေ့နိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်ပေးရမယ်လို့လည်း အကြံပေးထားပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပေမဲ့လည်း ကိုဖီအာနန်ကော်မရှင် အကြံပြုချက်တွေအတိုင်း ဆောင်ရွက်မယ်လို့ ဂတိပြုထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒုက္ခသည်တွေအနေနဲ့ ခုအချိန်အထိ နေရပ်မပြန်နိုင်သေးပါဘူး။
ရခိုင်ပြည်နယ်က ဒုက္ခသည်တွေထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် တမျိုးတည်းတင် မဟုတ်ဘဲ အခုနောက်ပိုင်း တိုက်ပွဲတွေကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးနေကြရတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်ဟာလည်း ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကို ရောက်နေကြရပါတယ်။
တိုက်ပွဲအတွင်းကျေးရွာတွေ မီးရှိူ့ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရတဲ့ ကျောက်တော်မြို့နယ် တင်းမကျေး ရွာက လူတချို့ကတော့ စစ်တွေမြို့ပေါ်မှာ ရှိတဲ့ မေတ္တာပါရမီကျောင်းတိုက်မှာ လာရောက် ခိုလုံနေကြရပါတယ်။ လက်ရှိသူတို့နေထိုင်တဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နေရာထိုင်ခင်းတွေလည်း မလုံလောက်သလို စားဝတ်နေရေးအတွက်လည်း ခက်ခဲ့နေတယ်လို့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်မမြင့်ဆန်းရီက ပြောပါတယ်။
“ဒီမှာနေရထိုင်ရတာတော့ သိပ်အဆင်မပြေဘူး အမိုးအကာလည်း မလုံခြုံတော့ဘူး။ စားရေး သောက်ရေးလည်း အဆင်မပြေတော့ဘူး ရွာကို ပြန်မယ်ဆိုတော့လည်းရွာမှာက အိမ်တွေ ဘာတွေ အကုန်လုံးမရှိတော့ဘူး။ ဘယ်မှာနေလို့ ဘယ်မှာထိုင်ရမယ် မသိတော့ဘူး။ ဘာဖြစ်လို့ အိမ်တွေက မရှိတော့တာလည်း ဆိုတော့ တစ်ရွာလုံး မီးရှိူ့ခံရလို့လေ။ ဘာဆက်လုပ်ရမယ်မှန်းလည်း မသိတော့ဘူး။ ”
စစ်တွေမြို့ပြင်မှာ ၂၀၁၂ လူမျိုးရေးအသွင် ပဋိပက္ခတွေတုန်းက အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးသွားကြတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေရှိ သလို ၂၀၁၈ အကုန်ပိုင်း အစိုးရတပ်နဲ့ AA အဖွဲ့တို့ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးနေကြရတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်စခန်းတွေဟာ စစ်တွေမြို့အပါအဝင် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ အများအပြား ရှိနေပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း ဒုက္ခသည်အတွေအနေနဲ့ လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခအပြင်၊ ရာသီဥတုဒဏ်နဲ့ ကပ်ဘေးရောဂါဆိုး စိုးရိမ်ချက်တွေကြားမှာ စားဝတ်နေရေး ခက်ခဲနေကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ အားလုံးမှာတော့ မိမိနေထိုင်ခဲ့တဲ့ မူလနေရာတွေကို ပြန်သွားချင်ကြတဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေနဲ့ပဲ ရှင်သန်နေရပါတယ်။
[Unicode Version]
ရခိုငျက ဒုက်ခသညျတှေ အိမျပွနျခငြျပမေဲ့ မေ ြှာျလင့ျခကြျဝေးနဆေဲ
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး၂၀၁၂ ပဋိပက်ခအတှငျးကစလို့ အိုးအိမျစှန့ျခှာပွေးကွရသူတှဟော ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ဆယျစုနှဈတခုနီးပါး နထေိုငျနကွေရသလို၊ အခု ဖွဈနတေဲ့ စဈရပေဋိပက်ခတှကွေောင့ျလညျး စဈဘေးဒုက်ခသညျတှေ တိုးသထကျတိုးလာနပေါတယျ။ စဈတှမွေို့အနီးတဝိုကျက ဒုက်ခသညျစခနျးတှရေဲ့ အခွအေနကေို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုသကျနိုငျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ နထေိုငျနကွေတဲ့ ဒုက်ခသညျတှအေတှကျ နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတှေ ကမ်ဘာ့စားနပျ ရိက်ခာအဖှဲ့တှကေ စားဝတျနရေေးအတှကျ ထောကျပံ့တာတှရှေိနပေမေဲ့လညျး ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ စိတျထဲမှာ မိမိနရေပျကို ပွနျရဖို့က လှဲရငျး တခွားမြှောျလင့ျခကြျက မရှိသလောကျပါဘဲ။
စဈတှမွေို့အတှငျးက သကျကယျပွငျ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးမှာတော့ ၂၀၁၂ ပဋိပက်ခအတှငျးက ထှကျပွေးသှားကွတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ၆,၀၀၀ ကြောျအထိနထေိုငျနကွေပါတယျ။
သူတို့တှဟော အရငျက စဈတှမွေို့အတှငျးက စကျရုံစုရပျကှကျမှာ နထေိုငျကွတာဖွဈပွီးတော့ လကျရှိမှာတော့ သကျကယျပွငျ ဒုက်ခသညျစခနျးတှငျး နထေိုငျနရေတာ ၈ နှဈကြောျသှားပါပွီ။ သူတို့ရဲ့ အတောင့ျတဆုံး ဆန်ဒကတော့ ကိုယ့ျနရေပျကို ပွနျခငြျကွတာပါ။
အရငျနခေဲ့တဲ့နရောမှာ မတူကှဲပွားမှုတှအေတှငျး ခစြျကွညျရငျးနှီးစှာနထေိုငျသှားလိုတယျလို့ သကျကယျပွငျဒုက်ခသညျစခနျးတာဝနျခံ ကိုရှှမေောငျက VOA ကို ပွောပါတယျ။
“အဓိက ခွုံပွီးတော့ ပွောရမယျဆိုရငျ ကနြောျတို့ ဖွဈခဲ့တာလညျး ဖွဈသှားပါပွီး ကနြောျတို့ ဆကျလကျပွီးတော့ ပွနျပွီးတော့ တိုးတကျအောငျ ဘယျလို ဆောငျရှကျကွမလဲဆိုတာကို ရညျမှနျးခကြျ ကနြောျတို့ လိုပါတယျ။ ကနြောျတို့ သှားခငြျတာကတော့ ကနြောျတို့ အရငျနခေဲ့တဲ့နရောကို ကနြောျတို့ သှားခငြျပါတယျ။ အဲဒီမှာ ပထမနခေဲ့သလို ရငျးနှီးခငျမငျမှုတှနေဲ့ ဘာသာပေါငျးစုံနပွေီးတော့ ကိုယ့ျစီးပှားရေး ကိုယ့ျရညျမှနျးခကြျ ကိုယ့ျပညာကို သငျယူပွီးတော့ သှားခငြျတာပေါ့ သှားပွီးတော့ အဲဒီမူလနရောကိုပဲ သှားခငြျတာပေါ့။ အဲလိုသှားခငြျတာ ကနြောျတဈယောကျတညျး မဟုတျပါဘူး ဒီမှာရှိနတေဲ့ လူတှေ အားလုံးကိုယျစား ကနြောျဒီစကားကို ပွောရတာပါ။”
ကုလအတှငျးရေးမှူးခြုပျဟောငျး ကိုဖီအာနနျ ဦးဆောငျခဲ့တဲ့ အကွံပေးကောျမရှငျရဲ့ အကွံပွုခကြျတှထေဲမှာတော့ IDP တှကေို သူတို့ မူလနထေိုငျနတေဲ့နရောတှကေို ပွနျလညျနရောခထြားပေးဖို့ ဒါမှမဟုတျလို့ တခွားနရောသဈကို ပွနျလညျရှှေ့ပွောငျးပေးမယျဆိုရငျ သူတို့ရဲ့ သဘောဆန်ဒအရသာ ဆောငျရှကျပေးရမယျ၊ လုံခွုံမှု ရှိရမယျ။ ဒါ့အပွငျ ဂုဏျသိက်ခာနဲ့ အညီ ပွောငျးရှှေ့နိုငျရမယျဆိုတဲ့ အခကြျ ပါဝငျပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ သူတို့ မူလနထေိုငျရာ ဒသေတှမှော ပွနျလညျနထေိုငျနိုငျဖို့ ဦးစားပေး ဆောငျရှကျရ မှာဖွဈပွီး အဲဒီလို မလုပျနိုငျဘူးဆိုရငျ IDP တှေ ပွောငျးရှှေ့လိုတဲ့ နရောသဈကို ပွောငျးရှှေ့နိုငျဖို့ ဆောငျရှကျပေးရမယျလို့လညျး အကွံပေးထားပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရအနနေဲ့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပမေဲ့လညျး ကိုဖီအာနနျကောျမရှငျ အကွံပွုခကြျတှအေတိုငျး ဆောငျရှကျမယျလို့ ဂတိပွုထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ဒုက်ခသညျတှအေနနေဲ့ ခုအခြိနျအထိ နရေပျမပွနျနိုငျသေးပါဘူး။
ရခိုငျပွညျနယျက ဒုက်ခသညျတှထေဲမှာ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ တမြိုးတညျးတငျ မဟုတျဘဲ အခုနောကျပိုငျး တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ နရေပျစှန့ျခှာထှကျပွေးနကွေရတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျ ၁၀၀,၀၀၀ ကြောျဟာလညျး ဒုက်ခသညျစခနျးတှကေို ရောကျနကွေရပါတယျ။
တိုကျပှဲအတှငျးကြေးရှာတှေ မီးရှိူ့ဖကြျဆီးခံလိုကျရတဲ့ ကြောကျတောျမွို့နယျ တငျးမကြေး ရှာက လူတခြို့ကတော့ စဈတှမွေို့ပေါျမှာ ရှိတဲ့ မတေ်တာပါရမီကြောငျးတိုကျမှာ လာရောကျ ခိုလုံနကွေရပါတယျ။ လကျရှိသူတို့နထေိုငျတဲ့ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ နရောထိုငျခငျးတှလေညျး မလုံလောကျသလို စားဝတျနရေေးအတှကျလညျး ခကျခဲ့နတေယျလို့ စဈဘေးဒုက်ခသညျမမွင့ျဆနျးရီက ပွောပါတယျ။
“ဒီမှာနရေထိုငျရတာတော့ သိပျအဆငျမပွဘေူး အမိုးအကာလညျး မလုံခွုံတော့ဘူး။ စားရေး သောကျရေးလညျး အဆငျမပွတေော့ဘူး ရှာကို ပွနျမယျဆိုတော့လညျးရှာမှာက အိမျတှေ ဘာတှေ အကုနျလုံးမရှိတော့ဘူး။ ဘယျမှာနလေို့ ဘယျမှာထိုငျရမယျ မသိတော့ဘူး။ ဘာဖွဈလို့ အိမျတှကေ မရှိတော့တာလညျး ဆိုတော့ တဈရှာလုံး မီးရှိူ့ခံရလို့လေ။ ဘာဆကျလုပျရမယျမှနျးလညျး မသိတော့ဘူး။ ”
စဈတှမွေို့ပွငျမှာ ၂၀၁၂ လူမြိုးရေးအသှငျ ပဋိပက်ခတှတေုနျးက အိုးအိမျစှန့ျခှာထှကျပွေးသှားကွတဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျစခနျးတှရှေိ သလို ၂၀၁၈ အကုနျပိုငျး အစိုးရတပျနဲ့ AA အဖှဲ့တို့ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ အိုးအိမျစှန့ျခှာထှကျပွေးနကွေရတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျစခနျးတှဟော စဈတှမွေို့အပါအဝငျ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ အမြားအပွား ရှိနပေါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျတှငျး ဒုက်ခသညျအတှအေနနေဲ့ လကျရှိဖွဈနတေဲ့ ပဋိပက်ခအပွငျ၊ ရာသီဥတုဒဏျနဲ့ ကပျဘေးရောဂါဆိုး စိုးရိမျခကြျတှကွေားမှာ စားဝတျနရေေး ခကျခဲနကွေပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ အားလုံးမှာတော့ မိမိနထေိုငျခဲ့တဲ့ မူလနရောတှကေို ပွနျသှားခငြျကွတဲ့ မြှောျလင့ျခကြျတှနေဲ့ပဲ ရှငျသနျနရေပါတယျ။
