[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ မကြာသေးခင်ကစလို့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်သူ အတည်ပြုလူနာ ကျဆင်းလာပေမဲ့၊ ရောဂါအန္တရာယ်ကို ဆက်လက် သတိပြုကြဖို့ ကျန်းမာရေး ပညာရှင်တွေ တိုက်တွန်းနေတဲ့အကြောင်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက်မစုစုက တင်ဆက်ပေးမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်သူအတည်ပြုလူနာ တွေ့ရှိမှု ကျဆင်းလာသလို ၂၀၂၁ နှစ်အစောပိုင်းမှာ ရောဂါကာကွယ်ဆေး ရောက်ရှိလာတော့မှာမို့ လူထုကြားမှာ ရောဂါအန္တရာယ်ကို အလေးမထားမှာကို ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ ရောဂါပိုးတွေ့ရှိသူ အတည်ပြုလူနာဦးရေဟာ စစ်ဆေးသူအရေအတွက်ရဲ့ ၄ ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင်မှာသာ ရှိနေပြီး၊ ဆေးရုံဆင်းခွင့်ရသူ တိုးလာနေလို့ အခြေအနေကောင်းမွန်တယ်ဆိုပေမယ့် ကပ်ရောဂါထိန်းချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးမှာ ဆောင်ရွက်ရမယ့်ကိစ္စတွေ ရှိနေသေးတယ်လို့လည်း ကျန်းမာရေးနဲ့အားကစားဝန်ကြီးဌာနက ပြောခွင့်ရ၊ ဗဟိုကူးစက်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးဌာနခွဲ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာခင်ခင်ကြီးက ပြောပါတယ်။
"ရောဂါဖြစ်ပွားပြီးလို့ရှိရင် ဘယ်လောက်ရာခိုင်နှုန်းဟာ နောက်ဆက်တွဲ ရောဂါလက္ခဏာတွေခံစားရမလဲလို့ မေးတာနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆေးရုံတက်တဲ့လူတွေရဲ့ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်က နောက်ဆက်တွဲရောဂါတွေ ခံစားရတတ်တယ်ပေါ့နော်။ Long COVID လို့ပြောတဲ့ လက္ခဏာတွေ ခံစားရတတ်တယ်လို့ (ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က) ဖြေထားတာရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ရောဂါမဖြစ်ရင်အကောင်းဆုံး၊ မကူးစက်ခံရရင် အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမကူးစက်ခံရဖို့က ကျမတို့မှာ နည်းလမ်းတွေရှိပြီးသားပဲ။ ဒီနည်းလမ်းတွေကို တသွေမတိမ်းအထူးလိုက်နာဖို့သာ လိုအပ်ပါတယ်။"
ဒီနှစ်ဆန်းပိုင်းမှာ ကိုဗစ်ရောဂါကာကွယ်ဆေး ရရှိဖို့ မြန်မာအစိုးရက အမေရိကန်၊ ယူကေ၊ ရုရှား၊ တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယ စတဲ့နိုင်ငံတွေနဲ့ သံတမန်ရေးနည်းလမ်းတွေနဲ့လည်း ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။ အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံက ထုတ်လုပ်မယ့် ကာကွယ်ဆေးကို ဝယ်ယူဖို့ ပြောဆိုထားသလို၊ တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ဝယ်ယူဖို့ကိုလည်း ဆေးထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီနဲ့ ဆွေးနွေးနေပြီး ဇန်နဝါရီလဆန်းပိုင်းမှာ ရရှိဖို့မျှော်လင့်ထားကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ မြန်မာသံရုံးတာဝန်ရှိသူ တဦးက VOA ကိုပြောဆိုထားပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေးတွေရောက်ရှိလာရင် ဦးစားပေး ထိုးနှံရမယ့်သူတွေအတွက် အရင်ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ပြီးတော့ အားလုံးအပေါ်လွှမ်းခြုံလာနိုင်တဲ့ အခြေအနေရောက်မယ့်အချိန်ထိ ရောဂါကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းတွေကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်သွားကြဖို့ကိုလည်း ဒေါက်တာခင်ခင်ကြီးက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
"မကြာခင်မှာလည်း ရောဂါအတွက်ကာကွယ်ဆေးတွေ ရောက်ရှိလာပြီးရင် သက်ဆိုင်ရာအန္တရာယ်ရှိတဲ့သူတွေကို အဆင့်ဆင့် ထိုးနှံပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကြားထဲမှာ ခလုတ်မတိုက်ဖို့လိုပါတယ်။ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရမှု မဝင်ရောက်ဖို့အတွက် အထူးဂရုစိုက် နေထိုင်ဖို့လိုပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ နှစ်သစ်မှာပြည်သူတွေအနေနဲ့ သတိထားပြီးတော့နေထိုင်ခြင်းအားဖြင့် မိသားစုကိုရောဂါဆိုးကြီး ကူးစက်မှုရန်ကနေ ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဆောင်ခြင်းကလည်း နှစ်သစ်ကို တလျှောက်လုံး ကျန်းမာခြင်းဆုလာဘ်နဲ့ ပြည့်စုံအောင်လို့ ကိုယ့်မိသားစုကို အကောင်းဆုံးလက်ဆောင် ပေးခြင်းလည်းမည်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ရောဂါကူးစက်မှုကျသွားပြီဆိုပြီးတော့ စည်းကမ်းတွေ ချိုးဖောက်လို့မရပါဘူး။ ချောတိုင်တက်သလိုပါပဲ အခုချောတိုင်ထိပ်ကို ရောက်ခါနီးနေပါပြီ။ ကျမတို့အောင်မြင်မှုရခါနီးနေချိန်မှာ ပြန်လျှောကျသွားတယ်ဆိုရင် နောက်တကြိမ်ပြန်တက်ဖို့အတွက်က တော်တော်လေးကို ခက်ခဲပါတယ်။ ဒါလေးကို သဘောပေါက်မယ်ဆိုရင် အခုကောင်းမွန်နေတဲ့ အခြေအနေကနေပြီးတော့ ဆက်ပြီးကောင်းမွန်ဖို့အတွက် အားလုံးအတူစုပေါင်းကြိုးစားကြပါလို့ ကျမအနေနဲ့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။"
ရောဂါကူးစက်သူ တကျော့ပြန်တိုးလာတာကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကုန်ပိုင်းမှာ သွားလာလှုပ်ရှားမှုတွေ ကန့်သတ်ခဲ့တဲ့ မန္တလေးမှာတော့ အခုအခါ အခြေအနေကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်လို့ Quarantine စင်တာတချို့ကို ပိတ်တော့မယ်လို့လည်း မန္တလေးတိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင်က ပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အခုရက်ပိုင်းအတွင်း အစိုးရဌာနဆိုင်ရာအတွင်း ကူးစက်မှုတွေ တွေ့ရတဲ့အတွက် ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေတယ်လို့လည်း ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင်က မနေ့ကကျင်းပခဲ့တဲ့ လွတ်လပ်ရေးနေ့အခမ်းအနားပြီးမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
"မန္တလေးကိုကယ်နိုင်တာ မန္တလေးလူထုပဲ ရှိတယ်။ ဘယ်သူမှမကယ်နိုင်ဘူး။ ကျနော်တို့လည်း မကယ်နိုင်ဘူး။ ကျနော်တို့ လိုအပ်တာတွေ အကုန်လုပ်ပေးတယ်။ တတ်နိုင်သမျှ စည်းနဲ့ကမ်းနဲ့နေကြရင် လျှော့ကျသွားမယ်ထင်ပါတယ်။ မနေ့ကတော့ နည်းနည်းပြန်များလာတယ်ဗျ။ များလာတာက အခုကဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဌာနဆိုင်ရာတချို့ကို ပိုးတွေကူးလာတယ်။ ဥပမာ ပုသိမ်ကြီးထွေအုပ်ဆိုပါစို့၊ စစ်လိုက်တာ လူ ၃၀ လောက်သွားတွေ့တယ်။ အဲဒီလိုဆိုတော့ ကျနော်တို့အခု ဌာနဆိုင်ရာတွေကို ဂရုစိုက်လုပ်ပေးနေပါတယ်။"
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရသူတွေရဲ့ ရာခိုင်နှုန်း ၆၃ ကနေ ၈၅ အထိလောက်က ရောဂါလက္ခဏာမပြပဲ ပိုးရှိသူတွေဖြစ်နေလို့ ကိုယ့်ရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်က ဘယ်သူမှာမဆို ရောဂါရှိ မရှိဆိုတာကို အမြင်နဲ့မသိရှိနိုင်လို့ ရောဂါကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းတွေကို အချင်းချင်းသတိပေးဆောင်ရွက်ကြဖို့ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက သတိပေးထားပါတယ်။ ကျန်းမာရေးနဲ့အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ အင်္ဂါနေ့မွန်းလွဲပိုင်းထုတ်ပြန်တဲ့ စာရင်းအရ ပြည်တွင်းမှာပိုးတွေ့အတည်ပြုလူနာ ၁၂၆,၀၀၀ ကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၂,၇၀၀ ကျော်ရှိနေပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာနိုငျငံမှာ မကွာသေးခငျကစလို့ ကိုဗဈကပျရောဂါ ကူးစကျသူ အတညျပွုလူနာ ကဆြငျးလာပမေဲ့၊ ရောဂါအန်တရာယျကို ဆကျလကျ သတိပွုကွဖို့ ကနြျးမာရေး ပညာရှငျတှေ တိုကျတှနျးနတေဲ့အကွောငျး ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျမစုစုက တငျဆကျပေးမှာပါ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကူးစကျသူအတညျပွုလူနာ တှေ့ရှိမှု ကဆြငျးလာသလို ၂၀၂၁ နှဈအစောပိုငျးမှာ ရောဂါကာကှယျဆေး ရောကျရှိလာတော့မှာမို့ လူထုကွားမှာ ရောဂါအန်တရာယျကို အလေးမထားမှာကို ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှေ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။ ရောဂါပိုးတှေ့ရှိသူ အတညျပွုလူနာဦးရဟော စဈဆေးသူအရအေတှကျရဲ့ ၄ ရာခိုငျနှုနျးဝနျးကငြျမှာသာ ရှိနပွေီး၊ ဆေးရုံဆငျးခှင့ျရသူ တိုးလာနလေို့ အခွအေနကေောငျးမှနျတယျဆိုပမေယ့ျ ကပျရောဂါထိနျးခြုပျ၊ ကာကှယျရေးမှာ ဆောငျရှကျရမယ့ျကိစ်စတှေ ရှိနသေေးတယျလို့လညျး ကနြျးမာရေးနဲ့အားကစားဝနျကွီးဌာနက ပွောခှင့ျရ၊ ဗဟိုကူးစကျရောဂါတိုကျဖကြျရေးဌာနခှဲ ညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာခငျခငျကွီးက ပွောပါတယျ။
"ရောဂါဖွဈပှားပွီးလို့ရှိရငျ ဘယျလောကျရာခိုငျနှုနျးဟာ နောကျဆကျတှဲ ရောဂါလက်ခဏာတှခေံစားရမလဲလို့ မေးတာနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ဆေးရုံတကျတဲ့လူတှရေဲ့ ၅၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျက နောကျဆကျတှဲရောဂါတှေ ခံစားရတတျတယျပေါ့နောျ။ Long COVID လို့ပွောတဲ့ လက်ခဏာတှေ ခံစားရတတျတယျလို့ (ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့က) ဖွထေားတာရှိပါတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ ရောဂါမဖွဈရငျအကောငျးဆုံး၊ မကူးစကျခံရရငျ အကောငျးဆုံးဖွဈပါတယျ။ ဒီလိုမကူးစကျခံရဖို့က ကမြတို့မှာ နညျးလမျးတှရှေိပွီးသားပဲ။ ဒီနညျးလမျးတှကေို တသှမေတိမျးအထူးလိုကျနာဖို့သာ လိုအပျပါတယျ။"
ဒီနှဈဆနျးပိုငျးမှာ ကိုဗဈရောဂါကာကှယျဆေး ရရှိဖို့ မွနျမာအစိုးရက အမရေိကနျ၊ ယူကေ၊ ရုရှား၊ တရုတျနဲ့ အိန်ဒိယ စတဲ့နိုငျငံတှနေဲ့ သံတမနျရေးနညျးလမျးတှနေဲ့လညျး ကွိုးပမျးနပေါတယျ။ အိမျနီးခငြျး အိန်ဒိယနိုငျငံက ထုတျလုပျမယ့ျ ကာကှယျဆေးကို ဝယျယူဖို့ ပွောဆိုထားသလို၊ တရုတျနိုငျငံထုတျ ကိုဗဈကာကှယျဆေး ဝယျယူဖို့ကိုလညျး ဆေးထုတျလုပျတဲ့ ကုမ်ပဏီနဲ့ ဆှေးနှေးနပွေီး ဇနျနဝါရီလဆနျးပိုငျးမှာ ရရှိဖို့မြှောျလင့ျထားကွောငျး တရုတျနိုငျငံမှာရှိတဲ့ မွနျမာသံရုံးတာဝနျရှိသူ တဦးက VOA ကိုပွောဆိုထားပါတယျ။ ကာကှယျဆေးတှရေောကျရှိလာရငျ ဦးစားပေး ထိုးနှံရမယ့ျသူတှအေတှကျ အရငျဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈပွီးတော့ အားလုံးအပေါျလှှမျးခွုံလာနိုငျတဲ့ အခွအေနရေောကျမယ့ျအခြိနျထိ ရောဂါကာကှယျရေးနညျးလမျးတှကေို ဆကျလကျ ဆောငျရှကျသှားကွဖို့ကိုလညျး ဒေါကျတာခငျခငျကွီးက တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
"မကွာခငျမှာလညျး ရောဂါအတှကျကာကှယျဆေးတှေ ရောကျရှိလာပွီးရငျ သကျဆိုငျရာအန်တရာယျရှိတဲ့သူတှကေို အဆင့ျဆင့ျ ထိုးနှံပေးမှာဖွဈပါတယျ။ ဒီကွားထဲမှာ ခလုတျမတိုကျဖို့လိုပါတယျ။ ရောဂါပိုးကူးစကျခံရမှု မဝငျရောကျဖို့အတှကျ အထူးဂရုစိုကျ နထေိုငျဖို့လိုပါတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ နှဈသဈမှာပွညျသူတှအေနနေဲ့ သတိထားပွီးတော့နထေိုငျခွငျးအားဖွင့ျ မိသားစုကိုရောဂါဆိုးကွီး ကူးစကျမှုရနျကနေ ကာကှယျနိုငျပါတယျ။ ဒီလိုလုပျဆောငျခွငျးကလညျး နှဈသဈကို တလြှောကျလုံး ကနြျးမာခွငျးဆုလာဘျနဲ့ ပွည့ျစုံအောငျလို့ ကိုယ့ျမိသားစုကို အကောငျးဆုံးလကျဆောငျ ပေးခွငျးလညျးမညျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ ရောဂါကူးစကျမှုကသြှားပွီဆိုပွီးတော့ စညျးကမျးတှေ ခြိုးဖောကျလို့မရပါဘူး။ ခြောတိုငျတကျသလိုပါပဲ အခုခြောတိုငျထိပျကို ရောကျခါနီးနပေါပွီ။ ကမြတို့အောငျမွငျမှုရခါနီးနခြေိနျမှာ ပွနျလြှောကသြှားတယျဆိုရငျ နောကျတကွိမျပွနျတကျဖို့အတှကျက တောျတောျလေးကို ခကျခဲပါတယျ။ ဒါလေးကို သဘောပေါကျမယျဆိုရငျ အခုကောငျးမှနျနတေဲ့ အခွအေနကေနပွေီးတော့ ဆကျပွီးကောငျးမှနျဖို့အတှကျ အားလုံးအတူစုပေါငျးကွိုးစားကွပါလို့ ကမြအနနေဲ့ တိုကျတှနျးလိုပါတယျ။"
ရောဂါကူးစကျသူ တကြော့ပွနျတိုးလာတာကွောင့ျ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈကုနျပိုငျးမှာ သှားလာလှုပျရှားမှုတှေ ကန့ျသတျခဲ့တဲ့ မန်တလေးမှာတော့ အခုအခါ အခွအေနကေို ထိနျးခြုပျထားနိုငျပွီဖွဈလို့ Quarantine စငျတာတခြို့ကို ပိတျတော့မယျလို့လညျး မန်တလေးတိုငျးဝနျကွီးခြုပျ ဒေါကျတာဇောျမွင့ျမောငျက ပွောပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး အခုရကျပိုငျးအတှငျး အစိုးရဌာနဆိုငျရာအတှငျး ကူးစကျမှုတှေ တှေ့ရတဲ့အတှကျ ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့ ကွိုးပမျးနတေယျလို့လညျး ဒေါကျတာဇောျမွင့ျမောငျက မနေ့ကကငြျးပခဲ့တဲ့ လှတျလပျရေးနေ့အခမျးအနားပွီးမှာ ပွောခဲ့ပါတယျ။
"မန်တလေးကိုကယျနိုငျတာ မန်တလေးလူထုပဲ ရှိတယျ။ ဘယျသူမှမကယျနိုငျဘူး။ ကနြောျတို့လညျး မကယျနိုငျဘူး။ ကနြောျတို့ လိုအပျတာတှေ အကုနျလုပျပေးတယျ။ တတျနိုငျသမြှ စညျးနဲ့ကမျးနဲ့နကွေရငျ လြှော့ကသြှားမယျထငျပါတယျ။ မနေ့ကတော့ နညျးနညျးပွနျမြားလာတယျဗြ။ မြားလာတာက အခုကဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဌာနဆိုငျရာတခြို့ကို ပိုးတှကေူးလာတယျ။ ဥပမာ ပုသိမျကွီးထှအေုပျဆိုပါစို့၊ စဈလိုကျတာ လူ ၃၀ လောကျသှားတှေ့တယျ။ အဲဒီလိုဆိုတော့ ကနြောျတို့အခု ဌာနဆိုငျရာတှကေို ဂရုစိုကျလုပျပေးနပေါတယျ။"
မွနျမာနိုငျငံမှာ ရောဂါပိုးကူးစကျခံရသူတှရေဲ့ ရာခိုငျနှုနျး ၆၃ ကနေ ၈၅ အထိလောကျက ရောဂါလက်ခဏာမပွပဲ ပိုးရှိသူတှဖွေဈနလေို့ ကိုယ့ျရဲ့ပတျဝနျးကငြျက ဘယျသူမှာမဆို ရောဂါရှိ မရှိဆိုတာကို အမွငျနဲ့မသိရှိနိုငျလို့ ရောဂါကာကှယျရေးနညျးလမျးတှကေို အခငြျးခငြျးသတိပေးဆောငျရှကျကွဖို့ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက သတိပေးထားပါတယျ။ ကနြျးမာရေးနဲ့အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ အငျ်ဂါနေ့မှနျးလှဲပိုငျးထုတျပွနျတဲ့ စာရငျးအရ ပွညျတှငျးမှာပိုးတှေ့အတညျပွုလူနာ ၁၂၆,၀၀၀ ကြောျနဲ့ သဆေုံးသူ ၂,၇၀၀ ကြောျရှိနပေါတယျ။
