[Zawgyi/Unicode]
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ COVID-19 ကူးစက်မှုနဲ့ သေဆုံးမှုတွေ တဖြည်းဖြည်း ပြန်ကျလာပြီလို့ ကျန်းမာရေးဌာန စာရင်းတွေမှာ ဖော်ပြကြသလို၊ ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေး ကန့်သတ်ချက်တွေလည်း နေရာအတော်များများမှာ ပြန်လည် လျှော့ပေါ့ ပေးလာနေပါပြီ။ အရင် ကူးစက်မှု များခဲ့ချိန်က ကိုဗစ်လူနာတွေ မနိုင်မနင်းနဲ့ ပင်ပန်းခဲ့ကြရတဲ့ ဆေးဝန်ထမ်းတွေရော အခုချိန်မှာ ပုံမှန် အလုပ်ခွင် အခြေအနေ ပြန်ရောက်ပါပြီလား။ ဒါမှမဟုတ် အခက်အခဲတွေ ဆက်ရှိနေသေးလား။ ဘယ်လို အခက်အခဲတွေ အဓိက ရှိနေပါလဲ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ မြို့တော် ဝါရှင်တန်က Medstar ဆေးရုံမှာ အလုပ် လုပ်နေတဲ့ မြန်မာအမျိုးသမီး သူနာပြုဆရာမ မထားထားယုရဲ့ အတွေ့အကြုံ တချို့ကို ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက ဆက်သွယ် မေးမြန်း တင်ဆက်ထားပါတယ်။
ကမ္ဘာပေါ်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုနဲ့ သေဆုံးမှု အများဆုံး ရှိနေတဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ အခုဆိုရင် ကူးစက်မှုနှုန်းရော၊ သေဆုံးမှုနှုန်းပါ တဖြည်းဖြည်း ပြန်ကျလာနေတာကို ထုတ်ပြန် စာရင်းတွေမှာ တွေ့ရပါတယ်။ ဆေးရုံဆေးခန်းတွေမှာလည်း ကိုဗစ် လူနာတွေ အရင်လို မနိုင်မနင်း အခြေအနေ မဟုတ်တော့ဘူးလို့ ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူတွေက ပြောတာရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ အရင် ကူးစက်မှုတွေ များခဲ့ချိန်တုန်းက ကိုဗစ်လူနာတွေနဲ့ မနိုင်မနင်းဖြစ်ပြီး ကိုယ်ရောစိတ်ပါ ပင်ပန်းခဲ့ကြတဲ့ ဆေးဝန်ထမ်းတွေ အခုချိန်မှာ ပုံမှန် အလုပ်ခွင် အခြေအနေ ပြန်ရောက်ပြီလို့ ပြောနိုင်ပါပြီလား။ လက်ရှိ ဆေးဝန်ထမ်း တယောက် အနေနဲ့ ဘယ်လိုများ ထင်ပါလဲ။
“ဟုတ်ကဲ့ရှင့်။ ကျမတို့ ဆေးရုံကတော့ လက်ရှိမှာတော့ ကိုဗစ်ရောဂါနဲ့တက်နေတဲ့ လူနာတွေလည်း လျော့ကျသွားတယ်။ ကူးစက်နှုန်းလည်း လျော့ကျသွားတယ်။ ဆိုတော့ ကိုဗစ်ရောဂါတော့ လျော့လာတယ်လို့ ပြောလို့ရတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီရောဂါသည် ရှေ့ဆက်လည်း ရှိနေမှာဖြစ်တယ်။ မျိုးပွားတွေလည်း ရှိလာနေတဲ့အတွက် ပုံမှန် ဖြစ်လာဖို့ဆိုတာကတော့ ကျမတို့ အချိန်ယူရမှာဖြစ်တယ်။ ကျမတို့တွေ အကုန်လုံး ကတော့ သတိထားပြီးတော့ နေကြရမယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုရော၊ ပတ်ဝန်းကျင်တိုင်းမှာတော့ သတိထားပြီးတော့ ရှေ့ဆက် လှမ်းကြရမှာပေါ့လေ။”
ဆိုတော့ လက်ရှိမှာရော မထားထားယု တို့လို ဆေးဝန်ထမ်းတွေ အတွက် အခက်အခဲတွေ ဆက်ရှိနေတယ်လို့ ပြောလို့ရလား။ ဘယ်လို အခက်အခဲတွေ အဓိက ရှိနေပါလဲ။
“ဟုတ်ကဲ့ရှင့်။ လူနာတွေကတော့ ရှိဆဲပါ။ နည်းသွားတာပဲရှိတာပေါ့။ အဲ့ဒီအပေါ်မှာ အခက်အခဲတွေ ကတော့ အများကြီး ရှိတုန်းပဲ။ ဥပမာပြောရရင် ကျမတို့ဆေးရုံကို လာတက်တဲ့လူနာတွေသည် အမြဲတမ်း ကိုဗစ်ရောဂါ လက္ခဏာ ပြပြီးတော့၊ ရှိပြီးတော့ တက်လာကြတာမျိုး မဟုတ်ဘူးရှင့်။ ကျမတို့က သူတို့ကို နှစ်ပတ် သုံးပတ်လောက် ကုသ ပြုစုပြီးတော့မှ လက္ခဏာပြတဲ့သူတွေ ရှိတယ်ရှင့်။ အဲ့ဒီအချိန်ဆိုရင် ကျမတို့ ဆေးဝန်ထမ်းတွေရော၊ ဆေးဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ဝန်းကျင်မှာ ကူးစက်မှုတွေ ရှိတာပေါ့။ အဲ့ဒီလို အခက်အခဲ ရှိတယ်။ ကျမ ဆိုလို့ရှိရင် လူနာကနေတဆင့် ရောဂါ ကူးစက် ခံခဲ့ရတယ်။ အဲ့ဒီတော့ ကွာရမ်တင်း တပတ် ဝင်ရတယ်။ ကျမက ရောဂါရှိပေမဲ့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် မဖြစ်ခဲ့ဘူး။ မဖျားခဲ့ဘူး။ မနာခဲ့ဘူး။ ကျမရဲ့ အဆုတ်ကလည်း ရှင်းတယ်။ အဲ့ဒီတော့ ကျမက တပတ် ကွာရမ်တင်း ဝင်ပြီးတော့ အလုပ် ပြန်ဆင်းရတယ်။ အလုပ်ဆင်းပြီး နှစ်ပတ်လောက် ကြာတော့ ချောင်း စဆိုးတယ်။ ချောင်းက ဆိုးနေတယ်ဆိုတော့ အလုပ်ကနေ ကျမကို အိမ်ပြန်ခိုင်းတယ်။ ဆရာဝန်နဲ့ ချက်ချင်း သွားတွေ့ရတယ်။ ဓာတ်မှန် ရိုက်ရတယ်။ အဆုတ်က ရောဂါရှိလား။ နောက်ပြီးတော့ သွေးထုတ်တယ် စစ်တယ်။ ဆိုတော့ လိုက်လုပ်ရတဲ့ process က နည်းတာမဟုတ်ဘူး။ ပြီးတော့ အလုပ်ကလည်း ကျမ နောက်ထပ် လေးပတ် ထပ် ပျက်တယ်။ ကျမ ဘာမှ မဖျားမနာဘူးနော်။ ဒါပေမဲ့ ချောင်းဆိုးနေတဲ့အတွက် ကျမ အလုပ်ဆင်းလို့ မရတာ။
“အလုပ် ဆင်းမရတော့ ဝင်ငွေမရှိဘူး။ ခုနက ကျမ ပြောတဲ့ process တွေ လုပ်ရတယ်။ ပြီးတော့ ကျမကို sick leave ပေါ့။ ဖျားနာလို့ အလုပ်မဆင်းနိုင်ပေမဲ့ ပိုက်ဆံပေးတဲ့ဟာ ရအောင် လေ ျှာက်ခိုင်းတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျမ ကိုယ်တိုင်က ဒီဆေးရုံမှာ အလုပ် လုပ်တာ ၇ လလောက်ပဲ ရှိသေးတယ် ဆိုတော့ အဲ့ဒီ ခံစားခွင့်ကို ကျမက မရသေးဘူး။ တချို့ ကျမရဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေ ဆိုရင် ကိုဗစ်မရှိဘဲ ချောင်းနည်းနည်း ဆိုးနေတယ်ဆိုရင် သူတို့က သူများ မကြားအောင် ချောင်းဆေးပျောက်ဆေး ငုံပြီး အောင့်အီးပြီးတော့ အလုပ် လုပ်ကြတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီလို အခက်အခဲတွေတော့ ကျမတို့မှာ ရှိတယ်ရှင့်။ pressure များတယ်ရှင့်။
ဆိုလိုတာက ရောဂါ မရှိပေမဲ့လည်း ချောင်းဆိုးရင် အလုပ် သွားလို့ မရဘူး။ အလုပ် မသွားရင် ဝင်ငွေ မရှိဘူးဆိုတဲ့ အခြေအနေ ကြုံရတာပေါ့။
“ဟုတ်ကဲ့ရှင့်။ ချောင်းဆိုးရင်လည်း အလုပ်သွားလို့ မရဘူး။ ကိုဗစ်ရောဂါ ရှိသည် ဖြစ်စေ မရှိသည် ဖြစ်စေ။ ချောင်းဆိုးရင် အလုပ်သွားလို့ မရဘူးရှင့်။
အဲ့ဒါက ကိုယ်တယောက်တည်း ကြုံရတာလား။ တခြား ဆေးဝန်ထမ်းတွေရော အဲ့ဒီလို ကြုံရတာ အတော်များများ ရှိသလား။
“ရှိတယ်ရှင့်။ ခုနက ကျမ ပြောသလို တချို့တွေဆိုလို့ရှိရင်လည်း sick leave ပေါ့။ ဖျားနာရင် ယူတဲ့အချိန်က သူတို့ တခြား ပြဿနာတခုနဲ့ ယူခဲ့ပြီးပြီဆိုရင် ဒီပြဿနာနဲ့ သူတို့ ထပ်ယူလို့ မရဘူးလေ။ အဲ့ဒီလိုဆိုတော့ ချောင်းဆိုးနေရင်၊ ဖျားနာနေရင်တောင်မှ ကိုယ့်အချင်းချင်းတော့ သိကြတယ်။ အထက်လူကို သွားမပြောပြဘူး ဆိုတဲ့သူတွေ ရှိတယ်ရှင့်။ ဆိုတော့ ဒီလို အခက်အခဲကို ကျမတို့ သူနာပြုတိုင်း လိုလိုက ကိုယ့်အတွင်းမှာတော့ ခက်ခက်ခဲခဲ ဖြတ်သန်းကြရတယ်ပေါ့နော်။”
မထားထားယု ဆိုရင် လူနာဆီ ကတဆင့် ကူးစက်ခံခဲ့ရတယ်။ သူနာပြုတွေ ဆိုတာက ဆရာဝန်တွေထက် ပိုပြီးတော့ လူနာတွေကို အနီးကပ် ထိတွေ့ ဆက်ဆံ၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်ရတဲ့ သူတွေ ဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ ကူးစက်ဖို့လည်း ပိုမြန်မယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလို ကူးစက် မြန်ပြီး လူကိုသေစေနိုင်တဲ့ အထိ ရောဂါတွေ ကူးစက် ပျံ့နှံ့နေတဲ့အချိန်မှာ ဒီအလုပ်ကို ဘာကြောင့် ဆက်ပြီး လုပ်ဖြစ်နေတာပါလဲ။
“ကျမက ကျမရဲ့ ဒီ နာ့စ်မ အလုပ်ကို အရမ်း မြတ်နိုးတယ်။ ကျမ ဘဝမှာ ကျမ မသေခင် ကမ္ဘာကြီးအတွက် မေတ္တာပေးပြီးတော့ အသက် သေမယ်လို့ ကျမက ဆုံးဖြတ်ထားတယ်။ ဒီအလုပ်ကို ကျမ စ လုပ်ကတည်းက မေတ္တာ ပေးရမယ့်နေရာတခု၊ မေတ္တာ အလိုအပ်ဆုံး အလုပ်တခုလို့ ကျမ သိရှိခဲ့ရတယ်။ လူနာတွေက ဆေးရုံလာတယ်ဆိုရင် နာကျင်မှုပေါင်း များစွာနဲ့ လာကြတာ။ တချို့တွေဆိုရင် အခုတက်လာတယ်။ မနက်ဖြန်ကျရင် အသက်ဆုံးသွားကြတယ်။ တချို့တွေ ဆိုရင်လည်း တစာစာ အော်ငိုနေရတယ်။ အဲ့ဒီအချိန်မှာမှ ကိုယ်က သွားပြုစုလိုက်ရတဲ့အတွက် ကိုယ့်ရဲ့ အသံကြောင့်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကိုယ့်ရဲ့ ပြုစုမှုကြောင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကိုယ့်ပေးလိုက်တဲ့ မေတ္တာကြောင့်ပဲ ဖြစ်ဖြစ် သူတို့တွေ ကောင်းသွားတာပဲ ဖြစ်ဖြစ်။ တခနတာလေး ပျော်ရွှင်မှုဖြစ်သွားတာပဲ ဖြစ်ဖြစ်။ အဲ့ဒီလို မေတ္တာပေးရတဲ့ အလုပ်ကို ကျမက အရမ်းနှစ်သက်တယ်။ အရမ်း မွန်မြတ်တယ်လို့လည်း ကျမ ထင်တယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် ဒီ အလုပ်ကို ကျမ အရမ်း မြတ်နိုးတယ်ရှင့်။ အဲ့ဒါကြောင့် လုပ်နေတာဖြစ်တယ်ရှင့်။”
ဒါပေမဲ့ တဘက်မှာကျတော့လည်း ခုလို ကိုဗစ်ကပ်ဘေးကြီး ရင်ဆိုင်ရတဲ့အခါမှာ ဒီရောဂါကြီးက သူ့ရဲ့ ရေရှည်ဆိုးကျိုး ဘယ်လောက်အထိ ဘာတွေဖြစ်လာမလဲ ဆိုတာ ဘယ်သူမှ သေချာမသိသေးပါဘူး။ ကျွမ်းကျင် ပညာရှင်တွေတောင် လေ့လာ ဆန်းစစ် သုတေသန လုပ်နေကြတုန်းပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒီလို အခြေအနေမျိုးမှာရော ကိုယ်က မစိုးရိမ်ဘူးလား။ ကိုယ်တိုင်လည်း အကူး ခံထားရပြီးပြီ။ နောက်ထပ်လည်း ကူးစက်ကောင်း ကူးစက်ခံရနိုင်တယ်။ အဲ့ဒီအတွက်ရော မစိုးရိမ်ဘူးလား။
“စိုးရိမ်တယ်ရှင့်။ ရိုးသားစွာ ပြောမယ်ဆိုရင် ကျမ စိုးရိမ်ပါတယ်။ တကယ်တော့ ဆေးရုံ ဆေးခန်း ဆိုတာ ကိုဗစ်မှမဟုတ်ဘူး။ တခြား ရောဂါတွေနဲ့လာတဲ့ လူနာတွေလည်း အများကြီးပဲ။ ကူးစက်နိုင်တဲ့ ရောဂါတွေပေါ့။ ကျမ အစိုးရိမ်ဆုံးကတော့ တကယ်လို့များ ကျမမှာလည်း ရောဂါ အခံတွေ ရှိတယ်လေ။ အခုဆိုရင် ကိုဗစ်လည်း ရှိခဲ့ပြီးပြီလေနော်။ တကယ်လို့ နောက်ထပ် ရောဂါ ခပ်ကြီးကြီးတခုများ ကျမ ခန္ဓာကိုယ်ထဲကို ဝင်လာမယ်ဆိုရင် ကျမရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်က တိုက်ထုတ်တဲ့စနစ် immune system က တိုက်ထုတ်နိုင်ပါဦးမလားပေါ့။ အဲ့ဒါကို ကျမ နေ့တိုင်းလိုလို စိုးရိမ်တယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း စိုးရိမ်စိတ် ဆိုတာကတော့ - ဆေးရုံဆေးခန်းမှာပဲလုပ်လုပ်၊ အပြင်မှာပဲလုပ်လုပ် ဒီရောဂါတွေက လူတွေကသာ မသိကြတာပါ။ နေ့တိုင်း ဒီရောဂါတွေနဲ့ ထိတွေ့နေကြတာပါ။ ဆေးရုံ ကတော့ ရောဂါသည်တွေ စုထားတဲ့နေရာ ဖြစ်နေတယ်ဆိုတော့ ပိုပြီးတော့ စိုးရိမ်ရတာပေါ့။”
စိုးရိမ်စိတ်လည်း ရှိတယ်။ အခက်အခဲတွေလည်း ကြုံရတာ ရှိတယ်ဆိုတော့၊ အဲ့ဒီလို ကြုံရတဲ့အခါ ကျရင်ရော ဘယ်လို စိတ်ခွန်အားတွေနဲ့ ကျော်ဖြတ်ပါသလဲ။
“ကျော်ဖြတ်တဲ့နည်းလမ်းတွေ ကတော့ သူ့ပုံစံနဲ့သူ ရှိကြတာပေါ့နော်။ ကျမ ကတော့ ပြေးတာကို ဝါသနာ ပါတယ်။ တခါတလေ တအား စိတ်ဖိစီးတဲ့နေ့တွေ ဆိုရင် ကျမ ၁၀ မိုင်လောက်၊ မာရသွန် တခုလောက်လည်း ပြေးတတ်တယ်။ အဲ့ဒီလို ပြေးတယ်ဆိုရင် စိတ်ပေါ့သွားတယ်။ ပြီးတော့ ကျမ တရားထိုင်တယ်။ တရားထိုင်တယ်ဆိုရင် ကျမပွားချင်တဲ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို ကျမ ပိုပြီးတော့ ပွားနိုင်တယ်။ ပြီးတော့ ခုနကပြောသလို ကျမရဲ့ ခံယူချက်ပေါ့။ သြော်…လူ့ဘဝဆိုတာ မေတ္တာပေးရမယ်။ လူ့ဘဝဆိုတာ မတည်မြဲဘူး။ ဗုဒ္ဓဘာသာ တယောက် အနေနဲ့ ဘဝဟာ မတည်မြဲဘူး။ မတည်မြဲတဲ့ဟာတွေကို နေ့တိုင်း ကြုံနေရတယ်။ အဲ့တော့ အဲ့ဒီလိုမျိုး ပိုပြီးတော့ သဘောပေါက်လာတယ်။ တရားသဘောပေါ့။ ဆိုတော့ ကျမ အခက်အခဲတွေကို ကျော်လွှားတဲ့နည်းလမ်း ကတော့ တခြားသူတွေနဲ့တော့ တူချင်မှတူမယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျမ အတွက်တော့ တကယ် အထောက်အကူ ဖြစ်တယ်။ ပြေးတာရယ်။ တရားထိုင်တာရယ်။ ပြီးတော့ ကိုယ်မြတ်နိုးတဲ့ အလုပ်ကို လုပ်ရတဲ့အတွက် ခွန်အားက ထပ် ထပ် ဖြစ်သလို ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲ့ဒီလိုနည်းလမ်းနဲ့ ကျမ ဖြတ်သန်းပါတယ်။”
အခုလို အချိန်ပေး ဖြေကြားပေးတာ ကျေးဇူး အများကြီး တင်ပါတယ်။
“ဟုတ်ကဲ့။ ကျေးဇူး အများကြီး တင်ပါတယ်ရှင့်။”
==========================================
[Unicode]
ဝါရှငျတနျဒီစီက မွနျမာအမြိုးသမီး ဆေးဝနျထမျးတဦးရဲ့ ကိုဗဈကာလ အတှေ့အကွုံ (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ COVID-19 ကူးစကျမှုနဲ့ သဆေုံးမှုတှေ တဖွညျးဖွညျး ပွနျကလြာပွီလို့ ကနြျးမာရေးဌာန စာရငျးတှမှော ဖောျပွကွသလို၊ ရောဂါ ထိနျးခြုပျရေး ကန့ျသတျခကြျတှလေညျး နရောအတောျမြားမြားမှာ ပွနျလညျ လြှော့ပေါ့ ပေးလာနပေါပွီ။ အရငျ ကူးစကျမှု မြားခဲ့ခြိနျက ကိုဗဈလူနာတှေ မနိုငျမနငျးနဲ့ ပငျပနျးခဲ့ကွရတဲ့ ဆေးဝနျထမျးတှရေော အခုခြိနျမှာ ပုံမှနျ အလုပျခှငျ အခွအေနေ ပွနျရောကျပါပွီလား။ ဒါမှမဟုတျ အခကျအခဲတှေ ဆကျရှိနသေေးလား။ ဘယျလို အခကျအခဲတှေ အဓိက ရှိနပေါလဲ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစု၊ မွို့တောျ ဝါရှငျတနျက Medstar ဆေးရုံမှာ အလုပျ လုပျနတေဲ့ မွနျမာအမြိုးသမီး သူနာပွုဆရာမ မထားထားယုရဲ့ အတှေ့အကွုံ တခြို့ကို ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက ဆကျသှယျ မေးမွနျး တငျဆကျထားပါတယျ။
ကမ်ဘာပေါျမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုနဲ့ သဆေုံးမှု အမြားဆုံး ရှိနတေဲ့ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုမှာ အခုဆိုရငျ ကူးစကျမှုနှုနျးရော၊ သဆေုံးမှုနှုနျးပါ တဖွညျးဖွညျး ပွနျကလြာနတောကို ထုတျပွနျ စာရငျးတှမှော တှေ့ရပါတယျ။ ဆေးရုံဆေးခနျးတှမှောလညျး ကိုဗဈ လူနာတှေ အရငျလို မနိုငျမနငျး အခွအေနေ မဟုတျတော့ဘူးလို့ ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူတှကေ ပွောတာရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ အရငျ ကူးစကျမှုတှေ မြားခဲ့ခြိနျတုနျးက ကိုဗဈလူနာတှနေဲ့ မနိုငျမနငျးဖွဈပွီး ကိုယျရောစိတျပါ ပငျပနျးခဲ့ကွတဲ့ ဆေးဝနျထမျးတှေ အခုခြိနျမှာ ပုံမှနျ အလုပျခှငျ အခွအေနေ ပွနျရောကျပွီလို့ ပွောနိုငျပါပွီလား။ လကျရှိ ဆေးဝနျထမျး တယောကျ အနနေဲ့ ဘယျလိုမြား ထငျပါလဲ။
“ဟုတျကဲ့ရှင့ျ။ ကမြတို့ ဆေးရုံကတော့ လကျရှိမှာတော့ ကိုဗဈရောဂါနဲ့တကျနတေဲ့ လူနာတှလေညျး လြော့ကသြှားတယျ။ ကူးစကျနှုနျးလညျး လြော့ကသြှားတယျ။ ဆိုတော့ ကိုဗဈရောဂါတော့ လြော့လာတယျလို့ ပွောလို့ရတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့လညျး ဒီရောဂါသညျ ရှေ့ဆကျလညျး ရှိနမှောဖွဈတယျ။ မြိုးပှားတှလေညျး ရှိလာနတေဲ့အတှကျ ပုံမှနျ ဖွဈလာဖို့ဆိုတာကတော့ ကမြတို့ အခြိနျယူရမှာဖွဈတယျ။ ကမြတို့တှေ အကုနျလုံး ကတော့ သတိထားပွီးတော့ နကွေရမယျ။ ကိုယ့ျကိုယျကိုရော၊ ပတျဝနျးကငြျတိုငျးမှာတော့ သတိထားပွီးတော့ ရှေ့ဆကျ လှမျးကွရမှာပေါ့လေ။”
ဆိုတော့ လကျရှိမှာရော မထားထားယု တို့လို ဆေးဝနျထမျးတှေ အတှကျ အခကျအခဲတှေ ဆကျရှိနတေယျလို့ ပွောလို့ရလား။ ဘယျလို အခကျအခဲတှေ အဓိက ရှိနပေါလဲ။
“ဟုတျကဲ့ရှင့ျ။ လူနာတှကေတော့ ရှိဆဲပါ။ နညျးသှားတာပဲရှိတာပေါ့။ အဲ့ဒီအပေါျမှာ အခကျအခဲတှေ ကတော့ အမြားကွီး ရှိတုနျးပဲ။ ဥပမာပွောရရငျ ကမြတို့ဆေးရုံကို လာတကျတဲ့လူနာတှသေညျ အမွဲတမျး ကိုဗဈရောဂါ လက်ခဏာ ပွပွီးတော့၊ ရှိပွီးတော့ တကျလာကွတာမြိုး မဟုတျဘူးရှင့ျ။ ကမြတို့က သူတို့ကို နှဈပတျ သုံးပတျလောကျ ကုသ ပွုစုပွီးတော့မှ လက်ခဏာပွတဲ့သူတှေ ရှိတယျရှင့ျ။ အဲ့ဒီအခြိနျဆိုရငျ ကမြတို့ ဆေးဝနျထမျးတှရေော၊ ဆေးဝနျထမျးတှရေဲ့ ဝနျးကငြျမှာ ကူးစကျမှုတှေ ရှိတာပေါ့။ အဲ့ဒီလို အခကျအခဲ ရှိတယျ။ ကမြ ဆိုလို့ရှိရငျ လူနာကနတေဆင့ျ ရောဂါ ကူးစကျ ခံခဲ့ရတယျ။ အဲ့ဒီတော့ ကှာရမျတငျး တပတျ ဝငျရတယျ။ ကမြက ရောဂါရှိပမေဲ့ ပွငျးပွငျးထနျထနျ မဖွဈခဲ့ဘူး။ မဖြားခဲ့ဘူး။ မနာခဲ့ဘူး။ ကမြရဲ့ အဆုတျကလညျး ရှငျးတယျ။ အဲ့ဒီတော့ ကမြက တပတျ ကှာရမျတငျး ဝငျပွီးတော့ အလုပျ ပွနျဆငျးရတယျ။ အလုပျဆငျးပွီး နှဈပတျလောကျ ကွာတော့ ခြောငျး စဆိုးတယျ။ ခြောငျးက ဆိုးနတေယျဆိုတော့ အလုပျကနေ ကမြကို အိမျပွနျခိုငျးတယျ။ ဆရာဝနျနဲ့ ခကြျခငြျး သှားတှေ့ရတယျ။ ဓာတျမှနျ ရိုကျရတယျ။ အဆုတျက ရောဂါရှိလား။ နောကျပွီးတော့ သှေးထုတျတယျ စဈတယျ။ ဆိုတော့ လိုကျလုပျရတဲ့ process က နညျးတာမဟုတျဘူး။ ပွီးတော့ အလုပျကလညျး ကမြ နောကျထပျ လေးပတျ ထပျ ပကြျတယျ။ ကမြ ဘာမှ မဖြားမနာဘူးနောျ။ ဒါပမေဲ့ ခြောငျးဆိုးနတေဲ့အတှကျ ကမြ အလုပျဆငျးလို့ မရတာ။
“အလုပျ ဆငျးမရတော့ ဝငျငှမေရှိဘူး။ ခုနက ကမြ ပွောတဲ့ process တှေ လုပျရတယျ။ ပွီးတော့ ကမြကို sick leave ပေါ့။ ဖြားနာလို့ အလုပျမဆငျးနိုငျပမေဲ့ ပိုကျဆံပေးတဲ့ဟာ ရအောငျ လေ ြှာကျခိုငျးတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကမြ ကိုယျတိုငျက ဒီဆေးရုံမှာ အလုပျ လုပျတာ ၇ လလောကျပဲ ရှိသေးတယျ ဆိုတော့ အဲ့ဒီ ခံစားခှင့ျကို ကမြက မရသေးဘူး။ တခြို့ ကမြရဲ့ လုပျဖောျကိုငျဖကျတှေ ဆိုရငျ ကိုဗဈမရှိဘဲ ခြောငျးနညျးနညျး ဆိုးနတေယျဆိုရငျ သူတို့က သူမြား မကွားအောငျ ခြောငျးဆေးပြောကျဆေး ငုံပွီး အောင့ျအီးပွီးတော့ အလုပျ လုပျကွတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီလို အခကျအခဲတှတေော့ ကမြတို့မှာ ရှိတယျရှင့ျ။ pressure မြားတယျရှင့ျ။
ဆိုလိုတာက ရောဂါ မရှိပမေဲ့လညျး ခြောငျးဆိုးရငျ အလုပျ သှားလို့ မရဘူး။ အလုပျ မသှားရငျ ဝငျငှေ မရှိဘူးဆိုတဲ့ အခွအေနေ ကွုံရတာပေါ့။
“ဟုတျကဲ့ရှင့ျ။ ခြောငျးဆိုးရငျလညျး အလုပျသှားလို့ မရဘူး။ ကိုဗဈရောဂါ ရှိသညျ ဖွဈစေ မရှိသညျ ဖွဈစေ။ ခြောငျးဆိုးရငျ အလုပျသှားလို့ မရဘူးရှင့ျ။
အဲ့ဒါက ကိုယျတယောကျတညျး ကွုံရတာလား။ တခွား ဆေးဝနျထမျးတှရေော အဲ့ဒီလို ကွုံရတာ အတောျမြားမြား ရှိသလား။
“ရှိတယျရှင့ျ။ ခုနက ကမြ ပွောသလို တခြို့တှဆေိုလို့ရှိရငျလညျး sick leave ပေါ့။ ဖြားနာရငျ ယူတဲ့အခြိနျက သူတို့ တခွား ပွူနာတခုနဲ့ ယူခဲ့ပွီးပွီဆိုရငျ ဒီပွူနာနဲ့ သူတို့ ထပျယူလို့ မရဘူးလေ။ အဲ့ဒီလိုဆိုတော့ ခြောငျးဆိုးနရေငျ၊ ဖြားနာနရေငျတောငျမှ ကိုယ့ျအခငြျးခငြျးတော့ သိကွတယျ။ အထကျလူကို သှားမပွောပွဘူး ဆိုတဲ့သူတှေ ရှိတယျရှင့ျ။ ဆိုတော့ ဒီလို အခကျအခဲကို ကမြတို့ သူနာပွုတိုငျး လိုလိုက ကိုယ့ျအတှငျးမှာတော့ ခကျခကျခဲခဲ ဖွတျသနျးကွရတယျပေါ့နောျ။”
မထားထားယု ဆိုရငျ လူနာဆီ ကတဆင့ျ ကူးစကျခံခဲ့ရတယျ။ သူနာပွုတှေ ဆိုတာက ဆရာဝနျတှထေကျ ပိုပွီးတော့ လူနာတှကေို အနီးကပျ ထိတှေ့ ဆကျဆံ၊ ပွုစုစောင့ျရှောကျရတဲ့ သူတှေ ဖွဈတဲ့အခါကတြော့ ကူးစကျဖို့လညျး ပိုမွနျမယျလို့ထငျပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလို ကူးစကျ မွနျပွီး လူကိုသစေနေိုငျတဲ့ အထိ ရောဂါတှေ ကူးစကျ ပြံ့နှံ့နတေဲ့အခြိနျမှာ ဒီအလုပျကို ဘာကွောင့ျ ဆကျပွီး လုပျဖွဈနတောပါလဲ။
“ကမြက ကမြရဲ့ ဒီ နာ့ဈမ အလုပျကို အရမျး မွတျနိုးတယျ။ ကမြ ဘဝမှာ ကမြ မသခေငျ ကမ်ဘာကွီးအတှကျ မတေ်တာပေးပွီးတော့ အသကျ သမေယျလို့ ကမြက ဆုံးဖွတျထားတယျ။ ဒီအလုပျကို ကမြ စ လုပျကတညျးက မတေ်တာ ပေးရမယ့ျနရောတခု၊ မတေ်တာ အလိုအပျဆုံး အလုပျတခုလို့ ကမြ သိရှိခဲ့ရတယျ။ လူနာတှကေ ဆေးရုံလာတယျဆိုရငျ နာကငြျမှုပေါငျး မြားစှာနဲ့ လာကွတာ။ တခြို့တှဆေိုရငျ အခုတကျလာတယျ။ မနကျဖွနျကရြငျ အသကျဆုံးသှားကွတယျ။ တခြို့တှေ ဆိုရငျလညျး တစာစာ အောျငိုနရေတယျ။ အဲ့ဒီအခြိနျမှာမှ ကိုယျက သှားပွုစုလိုကျရတဲ့အတှကျ ကိုယ့ျရဲ့ အသံကွောင့ျပဲဖွဈဖွဈ၊ ကိုယ့ျရဲ့ ပွုစုမှုကွောငျပဲဖွဈဖွဈ၊ ကိုယ့ျပေးလိုကျတဲ့ မတေ်တာကွောင့ျပဲ ဖွဈဖွဈ သူတို့တှေ ကောငျးသှားတာပဲ ဖွဈဖွဈ။ တခနတာလေး ပြောျရှှငျမှုဖွဈသှားတာပဲ ဖွဈဖွဈ။ အဲ့ဒီလို မတေ်တာပေးရတဲ့ အလုပျကို ကမြက အရမျးနှဈသကျတယျ။ အရမျး မှနျမွတျတယျလို့လညျး ကမြ ထငျတယျ။ အဲ့ဒါကွောင့ျ ဒီ အလုပျကို ကမြ အရမျး မွတျနိုးတယျရှင့ျ။ အဲ့ဒါကွောင့ျ လုပျနတောဖွဈတယျရှင့ျ။”
ဒါပမေဲ့ တဘကျမှာကတြော့လညျး ခုလို ကိုဗဈကပျဘေးကွီး ရငျဆိုငျရတဲ့အခါမှာ ဒီရောဂါကွီးက သူ့ရဲ့ ရရှေညျဆိုးကြိုး ဘယျလောကျအထိ ဘာတှဖွေဈလာမလဲ ဆိုတာ ဘယျသူမှ သခြောမသိသေးပါဘူး။ ကြှမျးကငြျ ပညာရှငျတှတေောငျ လေ့လာ ဆနျးစဈ သုတသေန လုပျနကွေတုနျးပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒီလို အခွအေနမြေိုးမှာရော ကိုယျက မစိုးရိမျဘူးလား။ ကိုယျတိုငျလညျး အကူး ခံထားရပွီးပွီ။ နောကျထပျလညျး ကူးစကျကောငျး ကူးစကျခံရနိုငျတယျ။ အဲ့ဒီအတှကျရော မစိုးရိမျဘူးလား။
“စိုးရိမျတယျရှင့ျ။ ရိုးသားစှာ ပွောမယျဆိုရငျ ကမြ စိုးရိမျပါတယျ။ တကယျတော့ ဆေးရုံ ဆေးခနျး ဆိုတာ ကိုဗဈမှမဟုတျဘူး။ တခွား ရောဂါတှနေဲ့လာတဲ့ လူနာတှလေညျး အမြားကွီးပဲ။ ကူးစကျနိုငျတဲ့ ရောဂါတှပေေါ့။ ကမြ အစိုးရိမျဆုံးကတော့ တကယျလို့မြား ကမြမှာလညျး ရောဂါ အခံတှေ ရှိတယျလေ။ အခုဆိုရငျ ကိုဗဈလညျး ရှိခဲ့ပွီးပွီလနေောျ။ တကယျလို့ နောကျထပျ ရောဂါ ခပျကွီးကွီးတခုမြား ကမြ ခန်ဓာကိုယျထဲကို ဝငျလာမယျဆိုရငျ ကမြရဲ့ ခန်ဓာကိုယျက တိုကျထုတျတဲ့စနဈ immune system က တိုကျထုတျနိုငျပါဦးမလားပေါ့။ အဲ့ဒါကို ကမြ နေ့တိုငျးလိုလို စိုးရိမျတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး စိုးရိမျစိတျ ဆိုတာကတော့ - ဆေးရုံဆေးခနျးမှာပဲလုပျလုပျ၊ အပွငျမှာပဲလုပျလုပျ ဒီရောဂါတှကေ လူတှကေသာ မသိကွတာပါ။ နေ့တိုငျး ဒီရောဂါတှနေဲ့ ထိတှေ့နကွေတာပါ။ ဆေးရုံ ကတော့ ရောဂါသညျတှေ စုထားတဲ့နရော ဖွဈနတေယျဆိုတော့ ပိုပွီးတော့ စိုးရိမျရတာပေါ့။”
စိုးရိမျစိတျလညျး ရှိတယျ။ အခကျအခဲတှလေညျး ကွုံရတာ ရှိတယျဆိုတော့၊ အဲ့ဒီလို ကွုံရတဲ့အခါ ကရြငျရော ဘယျလို စိတျခှနျအားတှနေဲ့ ကြောျဖွတျပါသလဲ။
“ကြောျဖွတျတဲ့နညျးလမျးတှေ ကတော့ သူ့ပုံစံနဲ့သူ ရှိကွတာပေါ့နောျ။ ကမြ ကတော့ ပွေးတာကို ဝါသနာ ပါတယျ။ တခါတလေ တအား စိတျဖိစီးတဲ့နေ့တှေ ဆိုရငျ ကမြ ၁၀ မိုငျလောကျ၊ မာရသှနျ တခုလောကျလညျး ပွေးတတျတယျ။ အဲ့ဒီလို ပွေးတယျဆိုရငျ စိတျပေါ့သှားတယျ။ ပွီးတော့ ကမြ တရားထိုငျတယျ။ တရားထိုငျတယျဆိုရငျ ကမြပှားခငြျတဲ့ ခစြျခွငျးမတေ်တာကို ကမြ ပိုပွီးတော့ ပှားနိုငျတယျ။ ပွီးတော့ ခုနကပွောသလို ကမြရဲ့ ခံယူခကြျပေါ့။ သွောျ…လူ့ဘဝဆိုတာ မတေ်တာပေးရမယျ။ လူ့ဘဝဆိုတာ မတညျမွဲဘူး။ ဗုဒ်ဓဘာသာ တယောကျ အနနေဲ့ ဘဝဟာ မတညျမွဲဘူး။ မတညျမွဲတဲ့ဟာတှကေို နေ့တိုငျး ကွုံနရေတယျ။ အဲ့တော့ အဲ့ဒီလိုမြိုး ပိုပွီးတော့ သဘောပေါကျလာတယျ။ တရားသဘောပေါ့။ ဆိုတော့ ကမြ အခကျအခဲတှကေို ကြောျလှှားတဲ့နညျးလမျး ကတော့ တခွားသူတှနေဲ့တော့ တူခငြျမှတူမယျ။ ဒါပမေဲ့ ကမြ အတှကျတော့ တကယျ အထောကျအကူ ဖွဈတယျ။ ပွေးတာရယျ။ တရားထိုငျတာရယျ။ ပွီးတော့ ကိုယျမွတျနိုးတဲ့ အလုပျကို လုပျရတဲ့အတှကျ ခှနျအားက ထပျ ထပျ ဖွဈသလို ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲ့ဒီလိုနညျးလမျးနဲ့ ကမြ ဖွတျသနျးပါတယျ။”
အခုလို အခြိနျပေး ဖွကွေားပေးတာ ကြေးဇူး အမြားကွီး တငျပါတယျ။
“ဟုတျကဲ့။ ကြေးဇူး အမြားကွီး တငျပါတယျရှင့ျ။”