=== [[ ZAWGYI ]] ===
ကမာၻတလႊား လြတ္လပ္မႈသတ္မွတ္ခ်က္ ျမန္မာက်ဆင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ကမာၻတလႊား လြတ္လပ္မႈသတ္မွတ္ခ်က္ အမွတ္ ၁၀၀ မွာ ၉ မွတ္ပဲရွိတဲ့ လြတ္လပ္မႈ မရွိတဲ့ႏိုင္ငံျဖစ္တယ္လို႔ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Freedom House လူ႔အခြင့္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ ၂၀၂၃ အတြက္ ထုတ္ျပန္တဲ့ ကမာၻတလႊား လြတ္လပ္ခြင့္အစီရင္ခံစာမွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။ မႏွစ္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေပးထားတဲ့အမွတ္ ၁၀၀ မွာ ၁၂ မွတ္ပဲ ရထားတာပါ။
ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းခါစ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၂၁ ေဖေဖၚဝါရီက စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းခဲ့ၿပီး အတိုက္အခံေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့တဲ့ အျပင္ သတင္းသမားေတြ၊ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ အပါအဝင္ အာဏာသိမ္း ဆန႔္က်င္ဆႏၵျပသူေတြကို အၾကမ္းဖက္တာ၊ ဖမ္းဆီးတာေတြကို အခုအခ်ိန္အထိ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ေထာက္ျပပါတယ္။
အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ၾကည့္ရင္လည္း အမွတ္ ၁၀၀ မွာ ၁၂ မွတ္သာ ရွိၿပီး လြတ္လပ္ခြင့္မရွိတဲ့ စာရင္းမွာ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အင္တာနက္ လြတ္လပ္ခြင့္ဟာ မႏွစ္ကလည္း အမွတ္ ၁၇ မွတ္နဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္မရွိဘူးလို႔ သတ္မွတ္တာ ခံထားရတာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းခဲ့ခ်ိန္ကစၿပီး စစ္တပ္ကိုဆန႔္က်င္တဲ့ CDM ဝန္ထမ္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရး အတိုက္အခံေတြအျပင္ လက္နက္ကိုင္ တြန္းလွန္ေနသူ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာခဲ့တာျဖစ္ၿပီး စစ္တပ္ကလည္း အင္တာနက္ပိတ္ပင္ ကန႔္သတ္မႈေတြကို ၂၀၂၁ အေစာပိုင္းကတည္းက တႏိုင္ငံလုံး အတိုင္းအတာနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သလို၊ အတိုက္အခံေတြမ်ားတဲ့ ေဒသေတြမွာ ခုခ်ိန္ထိ သီးျခား ကန႔္သတ္မႈေတြ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဆက္လုပ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းက အင္တာနက္သုံးစြဲသူ အမ်ားစုဟာ အစိုးရခြင့္ျပဳတဲ့ ဝဘ္ဆိုက္ ၁၂၀၀ ေလာက္ကိုပဲ ၾကည့္ခြင့္ရေနတာပါ။ စစ္တပ္ကို မိုဘိုင္းဝန္ေဆာင္မႈေပးတဲ့ ကုမၸဏီေတြကို တိုက္႐ိုက္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြ၊ ေစာင့္ၾကည့္ စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေနတယ္ လို႔ ေဖၚျပထားပါတယ္။
ကမာၻတလႊား လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ဆက္တိုက္က်ဆင္းေနတာ ၁၇ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္ၿပီး အစိုးရိမ္ရဆုံးက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ျဖစ္ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။ သတင္းသမားေတြ လုံေလာက္တဲ့ ကာကြယ္မႈ မရတာ၊ အၿခိမ္းေျခာက္ခံရတာ အၾကမ္းဖက္ခံရတာေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၅၇ ႏိုင္ငံမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ထိခိုက္ေနၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ စစ္ေကာင္စီနဲ႔ အာဏာသိမ္းတာကို ေဝဖန္လို႔ အသတ္ခံရသူေတြပါ ရွိေနတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာ ပူးတြဲေရးသားသူ Yana Gorokhovskaia က ေျပာပါတယ္။
=== {{ UNICODE }} ===
ကမ္ဘာတလွှား လွတ်လပ်မှုသတ်မှတ်ချက် မြန်မာကျဆင်း
မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာတလွှား လွတ်လပ်မှုသတ်မှတ်ချက် အမှတ် ၁၀၀ မှာ ၉ မှတ်ပဲရှိတဲ့ လွတ်လပ်မှု မရှိတဲ့နိုင်ငံဖြစ်တယ်လို့ အမေရိကန်အခြေစိုက် Freedom House လူ့အခွင့်ရေးအဖွဲ့ကြီးရဲ့ ၂၀၂၃ အတွက် ထုတ်ပြန်တဲ့ ကမ္ဘာတလွှား လွတ်လပ်ခွင့်အစီရင်ခံစာမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ မနှစ်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ပေးထားတဲ့အမှတ် ၁၀၀ မှာ ၁၂ မှတ်ပဲ ရထားတာပါ။
ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းခါစ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ဖေဖေါ်ဝါရီက စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီး အတိုက်အခံတွေကို ဖမ်းဆီးခဲ့တဲ့ အပြင် သတင်းသမားတွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ အပါအဝင် အာဏာသိမ်း ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြသူတွေကို အကြမ်းဖက်တာ၊ ဖမ်းဆီးတာတွေကို အခုအချိန်အထိ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ အစီရင်ခံစာက ထောက်ပြပါတယ်။
အင်တာနက် လွတ်လပ်ခွင့်ကို ကြည့်ရင်လည်း အမှတ် ၁၀၀ မှာ ၁၂ မှတ်သာ ရှိပြီး လွတ်လပ်ခွင့်မရှိတဲ့ စာရင်းမှာ ထည့်သွင်းထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အင်တာနက် လွတ်လပ်ခွင့်ဟာ မနှစ်ကလည်း အမှတ် ၁၇ မှတ်နဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်မရှိဘူးလို့ သတ်မှတ်တာ ခံထားရတာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းခဲ့ချိန်ကစပြီး စစ်တပ်ကိုဆန့်ကျင်တဲ့ CDM ဝန်ထမ်းတွေ၊ နိုင်ငံရေး အတိုက်အခံတွေအပြင် လက်နက်ကိုင် တွန်းလှန်နေသူ အများအပြား ပေါ်ထွက်လာခဲ့တာဖြစ်ပြီး စစ်တပ်ကလည်း အင်တာနက်ပိတ်ပင် ကန့်သတ်မှုတွေကို ၂၀၂၁ အစောပိုင်းကတည်းက တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့သလို၊ အတိုက်အခံတွေများတဲ့ ဒေသတွေမှာ ခုချိန်ထိ သီးခြား ကန့်သတ်မှုတွေ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆက်လုပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းက အင်တာနက်သုံးစွဲသူ အများစုဟာ အစိုးရခွင့်ပြုတဲ့ ဝဘ်ဆိုက် ၁၂၀၀ လောက်ကိုပဲ ကြည့်ခွင့်ရနေတာပါ။ စစ်တပ်ကို မိုဘိုင်းဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို တိုက်ရိုက် ထိန်းချုပ်မှုတွေ၊ စောင့်ကြည့် စစ်ဆေးမှုတွေ လုပ်နေတယ် လို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ကမ္ဘာတလွှား လွတ်လပ်ခွင့်တွေ ဆက်တိုက်ကျဆင်းနေတာ ၁၇ နှစ်ရှိပြီဖြစ်ပြီး အစိုးရိမ်ရဆုံးက သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်ဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ သတင်းသမားတွေ လုံလောက်တဲ့ ကာကွယ်မှု မရတာ၊ အခြိမ်းခြောက်ခံရတာ အကြမ်းဖက်ခံရတာတွေကြောင့် နိုင်ငံပေါင်း ၁၅၇ နိုင်ငံမှာ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့် ထိခိုက်နေပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ စစ်ကောင်စီနဲ့ အာဏာသိမ်းတာကို ဝေဖန်လို့ အသတ်ခံရသူတွေပါ ရှိနေတယ်လို့ အစီရင်ခံစာ ပူးတွဲရေးသားသူ Yana Gorokhovskaia က ပြောပါတယ်။
