ကုလသမဂ္ဂရဲ့အစီအစဉ်နဲ့ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကနေ တတိယနိုင်ငံကိုအခြေချဖို့ရွှေ့ပြောင်းကြသူတွေထဲမှာ မြန်မာဒုက္ခ သည်တွေကအများဆုံးပဲလို့ UNHCR ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံးကပြောလိုက်ပါတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ ဇာတိမြေမှာဖြစ်ပွါးနေတဲ့တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံဘက်ကိုထွက်ပြေးလာကြတဲ့သူတွေဟာ ထိုင်းနိုင်ငံက ဒုက္ခသည် စခန်းတွေမှာ အမြဲတန်းနေထိုင်ဖို့ကလည်းမဖြစ်နိုင်၊ မြန်မာပြည်ကိုမကြာခင်ပြန်ရဖို့ကလည်းလမ်းမမြင်ရလို့တတိယနိုင်ငံ မှာအခြေချဖို့စီစဉ်ရတာလို့ဆိုပါတယ်။ ဒီအကြောင်းကို ဦးကျော်အောင်လွင်ကတင်ပြပေးပါမယ်။
ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်မှာရှိတဲ့ဒုက္ခသည်စခန်း ၉ခုကနေ မြန်မာဒုက္ခသည်တွေကို တတိယနိုင်ငံမှာအခြေချရေးကုလသမဂ္ဂ ဘက်က ၂၀၀၅ ခုနှစ်ဆန်းပိုင်းကစပြီးစီစဉ်လာခဲ့တာ အခုဆိုရင် ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၃၀၁၄၄ ယောက်ရှိသွားပြီဖြစ်လို့ဒီ အရေ အတွက်ဟာ ကမ္ဘာမှာအများဆုံးရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြတာပဲဖြစ်တယ်လို့ UNHCR အဖွဲ့ကပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှုးချုပ်ရုံးရဲ့ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် မစ်ရှဲ မွန်းတတ်စ်ကလည်း မနေ့ကသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောဆိုခဲ့ ပါတယ်။
“သူတို့ရဲ့ဇာတိမြေမှာဖြစ်ပွါးနေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့်ထွက်ပြေးလာခဲ့ရတဲ့ မြန်မာဒုက္ခသည်တွေအတွက် မကြာခင်မှာ ကိုယ့်ဇာတိမြေကို ပြန်နိုင်ဖို့အရေးကလည်း မရေရာ။ ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်း အမြဲတန်းနေထိုင်ဖို့အရေးကလည်းမဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ UNHCR ကပြောပါတယ်။ အခုတပါတ်အတွင်းထိရရှိတဲ့စာရင်းအရာ မြန်မာဒုက္ခသည် သုံးသောင်းကျော် တတိယနိုင်မှာ အခြေချ နေထိုင်ဖို့စီစဉ်နိုင်ခဲ့လို့ ဒါဟာ ကမ္ဘာမှာ အများဆုံးရွှေ့ပြောင်းမှုအဖြစ်ထူးခြားတယ်လို့ဆိုရမှာပါ”
ရွှေ့ပြောင်းလာတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေထဲက ၂၁၅၀၀လောက်ဟာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၊ ၃၄၀၀က သြစတေးလျ၊ ၂၆၀၀က ကနေဒါနိုင်ငံတို့ကနေ လက်ခံကြတယ်လို့ အေပီသတင်းမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ တခြား လက်ခံတဲ့ နိုင်ငံတွေ ကတော့ ဗြိတိန်။ ဖင်လန်။ အိုင်ရာလန်။ နယ်သာလန်။ နယူးဇီလန်။ နော်ဝေနဲ့ ဆွီဒင်နိုင်ငံတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာ ဒုက္ခသည်တွေကိုအများ ဆုံးလက်ခံတဲ့ အမေရီကန်နိုင်ငံက IRCလို့ခေါ်တဲ့ နိုင်ငံတကာ ဒုက္ခသည်များ ကူညီ ကယ်ဆယ်ရေး ကော်မတီမှာ တာဝန်ယူ လုပ်ကိုင်နေသူတဦးဖြစ်တဲ့ ကိုထွန်းထွန်းသန်းကို ကျွန်တော်ဆက်သွယ်ပြီး ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အခြေချ နေထိုင်ရေးမှာ ထူးခြားချက်တွေဘာတွေရှိသလဲဆိုတာကို မေးမြန်းထားပါတယ်။
ကိုထွန်းထွန်းသန်းတို့ရဲ့ အတွေ့အကြုံအရ မြန်မာဒုက္ခသည်တွေ အမေရိကန် နိုင်ငံကို အခြေချ ရွေ့ပြောင်းလာတဲ့အခါမှည အဓိက ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ကောင်းတာ ဆိုးတာတွေကို ရှင်းပြပါခင်ဗျ။
”အဓိက ကြုံတွေ့ရတဲ့ အခက်အခဲက စားရေး ဝတ်ရေး နေရေးပေါ့။ အဲဒါတွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးရတာ သူတို့အတွက် အရမ်းခက်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အစိုးရကလည်း ကူညီပေးတယ်။ ဒုက္ခသည် ကူညီစောင့်ရှောက်ရေး အဖွဲ့တွေက ဖြေရှင်း ပေးလို့ ကြီးကြီးမားမားတော့ မရှိကြတော့ပါဘူး။ နောက်တခုက ဘာသာစကားက ပြဿနာရှိတယ်။ အခက်အခဲရှိတယ်။ သူတို့က ဒီနိုင်ငံမှာ ကြီးတဲ့သူမဟုတ်တဲ့ အခါကျတော့ ဒီစနစ်ကြီးနဲ့ တအားလုပ်ရတာပေါ့။ အဲဒါမှာ သူတို့ အချိန်တော်တော် ယူရပါတယ်။”
စရောက်ခါစ မြန်မာ ဒုက္ခသည်တွေ အနေနဲ့က စနစ်သစ်၊ လူသစ်၊ ပတ်ဝန်းကျင်အသစ်မှာ သူတို့ မပျော်ကြဘူးဆိုတဲ့ သဘောလားခင်ဗျ။
“စရောက်ခါမှာတော့ သူတို့ ကြောက်တာပေါ့။ ကြောက်တယ်ဆိုတာက အနိုင်ကျင့် ခံရမှာမျိုး၊ ဘာသာစကား မကျွမ်းကျင်တဲ့ အခါကျတော့ လုပ်ငန်းခွင်မှာ ပြဿနာတတ်မှာ သူတို့ ကြောက်တယ်။ နောက်တခုက သူတို့ အိမ်မိသားစု ပေါ့။ အိမ်လခတွေက သိပ်ဈေးကြီးတော့ အလုပ်လုပ်နေရင်နဲ့ အလုပ် ပြုတ်သွားမှာ ကြောက်တယ်။”
ဒီတည်ငြိမ်တဲ့ဘဝကို ရောက်လာဖို့အတွက် အချိန်ဘယ်လောက်ယူရပါလဲ။
“အဲဒါကတော့ သူတို့ရဲ့ ဖြတ်သန်းလာတဲ့ နောက်ခံသမိုင်းပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ တချို့လူငယ်တွေ ခေတ်ပညာတတ်တွေ ထွက်လာတာရှိတယ်။ အဲဒီလူတွေကျတော့ မြန်တယ်။ သူတို့တောင်မှ အနည်းဆုံး ငါးနှစ်၊ အများဆုံး ရှစ်နှစ်ပေါ့။ တချို့ ကျတော့ တောထဲ တောင်ထဲမှာပဲ တသက်လုံး နေလာတယ်။ စစ်ဘေးဒဏ်ခံရတဲ့သူတွေရှိတယ်။ ဒုက္ခသည် စခန်းထဲ မှာလည်း ဆယ်နှစ်လောက်နေလာတယ်။ ရောဂါဘယတွေနဲ့၊ ကလေးတွေကလည်း ခဲအဆိပ်သင့်ထားတဲ့ မိသားစုတွေ ရှိတယ်။ ဘာသာစကားကလည်း မကျွမ်းကျင်တဲ့အခါကျတော့ တော်တော်အခက်အခဲကြီးပါတယ်။”
အခုလို တတိယနိုင်ငံကို ရောက်လာတာဟာ ကိုယ်ရဲ့ ဇာတိမြေမှာထက် ပိုပြီးတော့ ကောင်းမွန်တဲ့ ဘဝကို ရောက်လာ တယ်။ ပိုကံကောင်းတယ်လို့ ပြောလို့ မရဘူးလားခင်ဗျ။
“ဒီဘက်ကိုရောက်တာက သူတို့ ကံကောင်းလို့ ရောက်လာတယ်လို့တော့ ကျွန်တော်မပြောချင်ဘူးပေါ့။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ မိကွဲဖကွဲ၊ ကိုယ့်ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေနဲ့ ကိုယ့်တိုင်းပြည်ကို ခွဲပြီးလာရတော့ ဒါဟာ ကံဆိုးတာပေါ့ဗျာ။”
