အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို ရောက်နေကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ထင်ရှားကျော်ကြားတဲ့ တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူတွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာဟာ လုံးလုံးလျားလျား ပြောင်းလဲသွားတာ မဟုတ်သေးဘဲ ပြောင်းလဲဖို့ အစပျိုးတဲ့ အခြေအနေမှာသာ ရှိနေတာဖြစ်ပြီးတော့ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တွေက ထင်နေသလိုမျိုး တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ပြောင်းလဲတာမျိုးလည်း မဟုတ်သေးဘူးလို့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်က ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာ ပြုလုပ်တဲ့ အခမ်းအနားတခုမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
National Endowment for Democracy အဖွဲ့ရဲ့ ဖိတ်ကြားချက်နဲ့ ရောက်လာကြတဲ့ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားဟောင်း အနုပညာရှင် ဇာဂနာ၊ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအင်အားစုပါတီက ဒေါ်ဘောက်ဂျာ၊ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်က ဒေါ်ခင်သန်းမြင့်တို့နဲ့ ဝါရှင်တန်ဒီစီ အခြေစိုက် အမေရိကန်အစိုးရနဲ့ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ တွေ့ဆုံပွဲမှာ အခုလို ပြောသွားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတွေ့ဆုံပွဲ အကြောင်းကို ကိုယ်တိုင် သွားရောက်သတင်းယူခဲ့တဲ့ ဦးရော်နီညိမ်းက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဒီအခမ်းအနားကို ရောက်လာတဲ့ ကိုဇာဂနာက သူ့ရဲ့ အမေရိကန်ကိုလာရင်း ရည်ရွယ်ချက်ကို ဗွီအိုအေကို အရင်ဆုံး အခုလို ရှင်းပြပါတယ်။
“ကျနော်ဒီကိုလာတာ နံပါတ် ၁ - အလည်လာတာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ နောက်တခုက မြန်မာပြည်မှာ ခေတ်စားနေကြသလို shoping ထွက်တာလည်း မဟုတ်ဘူး၊ နောက် တတိယတချက်ကတော့ ကျနော် ဒီကိုလာတာ ဖျော်ဖြေပွဲလုပ်ဖို့ လာတာလည်း မဟုတ်ဘူးပေါ့။ ရောက်တဲ့နေ့ကတည်းက ပြောလိုက်၊ ဆိုလိုက်၊ ဆွေးနွေးလိုက်ရတာတွေ အားလုံးဟာ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာ ပြည်သူတွေရဲ့ အကျိုးအတွက်ပဲ ကျနော် ပြောနေရတာပါ”
ဒီကနေ့ပြုလုပ်တဲ့ပွဲမှာ မကြာခင်က မြန်မာနိုင်ငံကို ၂ ခေါက်သွားရောက်ခဲ့ဖူးတဲ့ အမေရိကန် လက်ထောက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မိုက်ကယ်လ် ပို့စနာလည်း တက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ မစ္စတာ ပို့စနာက မြန်မာနိုင်ငံခရီးစဉ်မှာ ကိုဇာဂနာအပါအဝင် တခြားသော နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဟောင်းတွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကို သူတွေ့ခဲ့ဖူးကြောင်းနဲ့ သူ့အနေနဲ့ အရင်က မြန်မာနိုင်ငံအကြောင်း ကောင်းကောင်းမသိခဲ့ဘဲ ဝန်ကြီး ဟီလာရီကလင်တန်နဲ့တခေါက်၊ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်နဲ့ မူဝါဒညှိနှိုင်းရေးမှူး ဒဲရက် မစ်ချဲလ်နဲ့တခေါက် သွားရောက်ခဲ့ပြီးတဲ့ နောက်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေကို တဖြည်းဖြည်း သဘောပေါက်လာခဲ့ကြောင်းတွေ ပြောပြသွားခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးကို ဆက်ပြီးပံ့ပိုးသွားမယ်လို့ အခုလို ဆိုပါတယ်။
“ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ပြောင်းလဲရာမှာ လုပ်ရကိုင်ရတာ ဘယ်လောက်ခက်ခဲတယ်ဆိုတာ နမူနာတွေ ကျနော်တို့ တွေ့ခဲ့ကြရပါပြီ။ အီဂျစ်နိုင်ငံသားတွေဟာ သူတို့ရဲ့ အနာဂတ်ကို သူတို့ ပိုင်ဆိုင်ဖို့နဲ့ သူတို့ရဲ့ တိုင်းပြည်ကို ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံအဖြစ် ထူထောင်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ကြတာ မလွယ်ကူဘူးဆိုတာ ကျနော်တို့ မြင်ခဲ့ကြရပါပြီ။ ထိုနည်းတူပဲ မြန်မာနိုင်ငံဟာလည်း အီဂျစ်တို့လို၊ အာရပ်နိုင်ငံတွေနဲ့မတူ ကွဲပြား ခြားနားစွာနဲ့ ဒီမိုကရေစီ အခင်းအကျင်းတွေ ခက်ခက်ခဲခဲ တည်ဆောက်နေတာကို ကျနော်တို့က ပံ့ပိုး အားပေး ထောက်ခံသွားကြရပါမယ်”
ဒီပွဲကို တက်ရောက်လာကြတဲ့ အမေရိကန်အစိုးရအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့ အစည်းတွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာတွေ သိလိုသမျှ မေးမြန်းကြတာကို တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူတွေက ပြန်လည်ဖြေကြားကြပါတယ်။
ကချင်အမျိုးသမီးရေးရာတွေကို ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ဒေါ်ဘောက်ဂျာက တနိုင်ငံလုံး ပြောင်းလဲကုန်ပြီလို့ ပြည်ပက ထင်နေကြမှာကို သူ့အနေနဲ့ စိုးရိမ်ကြောင်း အခုလို ပြောပြပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ မဖွံ့ဖြိုးမချင်း၊ မအေးချမ်းမချင်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီဆိုတာ အလှမ်းဝေးနေပါသေးတယ်။ ဘယ်လိုပဲ ပြောင်းလဲပါတယ်လို့ ပြောနေပေမယ့် ပြောင်းလဲနေတာက နေပြည်တော်နဲ့ မြို့ပေါ်ဖြစ်တဲ့ ရန်ကုန်မြို့လောက်ပဲ ပေါ့နော်- အဲလောက်ပဲ နည်းနည်းလေး လှုပ်တာပါ။ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ပြောင်းလဲခြင်း ဆိုတာတွေလည်း မရှိခဲ့ပါဘူး။
အဲဒါကြောင့် ကျမတို့ရဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသမှာ ဖြစ်နေတဲ့ အဓိက လိုအပ်ချက်ဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးလည်း ဖြစ်သလို တိုင်းရင်းသားဒေသမှာ သူတို့တောင်းဆိုနေတဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို ရရှိမယ်ဆိုရင် ကျန်တာက အလိုလိုနေရင်းနဲ့ ပြောင်းလဲသွားနိုင်မယ်လို့လည်း ကျမယုံကြည်ပါတယ်”
အရေးယူပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်တာတွေကို သူ့အနေနဲ့ မထောက်ခံပေမယ့် အရေးယူဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုက မြန်မာ့အရေးမှာ လက်နက်ကိရိယာတခု ဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုတော့ သူ သဘောတူကြောင်းကိုလည်း ကိုဇာဂနာက ဒီပွဲမှာ ပြောပါတယ်။ ဘာကြောင့် သူမထောက်ခံရသလဲဆိုတာ ဗွီအိုအေကို ကိုဇာဂနာက အခုလို ရှင်းပြပါတယ်။
“ပိတ်ဆို့ခြင်းကို ကျနော့ရဲ့ တဦးတည်း ပုဂ္ဂလိကဆန္ဒအရ ပြောရမယ်ဆိုရင် နည်းမျိုးစုံ လျှောက်ရှာ နေရတဲ့အတွက် အခြား မလိုလားအပ်တဲ့ထွက်ပေါက်တွေ ဖြစ်ကုန်မယ်။ အဲလိုမျိုး အလားသဏ္ဍန်နဲ့ ကျနော် နမူနာရှင်းတာပါ။ ကျနော် ဘယ်လိုပိတ်ပိတ်မကြိုက်ဘူး။ မကြိုက်တဲ့အတွက် ပိတ်တာမှန်ရင် ဘယ်ပိတ်တာကိုမှ ကျနော်မကြိုက်ဘူး ဆိုတဲ့ သဘောနဲ့ပြောတာပါ”
ကိုဇာဂနာအနေနဲ့ နယ်ပယ်အနှံ့ကလူတွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံနေသူဖြစ်တာကြောင့် အတွေ့အကြုံ၊ အကြားအမြင် အားလုံးအပေါ်မှာ ခြုံငုံပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှာ တကယ်ပဲ ပြောင်းလဲနေပါပြီလားလို့ ဗွီအိုအေက မေးတဲ့အခါမှာတော့ -
“ကျနော်က အပြောင်းအလဲကို လုံးလုံးလျားလျား ပြောင်းလဲနေပြီလို့ ကျနော် မပြောနိုင်ဘူး။ သေချာတယ်။ မပြောင်းလဲသေးဘူး၊ ပြောင်းလဲမှုရဲ့ အစပျိုးနေတုန်းပဲ ရှိသေးတယ်။ ရောင်နီသန်း လာစလေးပဲ။ သို့သော် အဲဒီကနေ အမှောင်ထဲ ပြန်မရောက်သွားအောင် ရှေ့လျှောက်ပြီးတော့ အလင်းထဲပဲ ဆက်သွားမယ်။ အခုမှ ကျနော်တို့ ရောင်နီသန်းတာကို။
ရောင်နီသန်းပြီး နေ့ခင်း အလင်းရောင်ကို ကျနော်တို့ သွားရမယ်ဆိုရင် အဲဒီအချိန်မှာ တယောက်ကို တယောက် အညှိုးအတေးတွေ မရှိအောင် ဒီလူတွေကို network စမယ်။ ဒီလူတွေကို စုပြီးတော့ ရွှေ့သွားရင် တဖြည်းဖြည်းချင်းနဲ့ အလင်းထဲရောက်သွားရင် ကျနော်တို့တိုင်းပြည် ကောင်းလာမှာပေါ့။ ကျနော်တို့က သစ်ပင်ပေါ် မတက်ရဲတဲ့ရှင်လောင်း၊ ရေထဲတောင် မဆင်းရဲတဲ့ရှင်လောင်းလို ဖြစ်နေတယ်။ သိပ်ဂရုစိုက်ပြီး သိပ် fragile ဖြစ်နေတယ်။ အချိန်မရွေး ကျကွဲနိုင်တယ်”
ကိုဇာဂနာနဲ့အဖွဲ့ဟာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက တခြားသောမြို့ကြီးတွေမှာလည်း သွားရောက်ပြီးတော့ အလားတူ မြန်မာနိုင်ငံအကြောင်း မေးမြန်းဆွေးနွေး ဟောပြောပွဲတွေ တက်ရောက်မှာဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။
