အာဆီယံႏိုင္ငံေတြက ပညာေရးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ထိုင္း၊ ျမန္မာနယ္စပ္ မြန္လူမ်ဳိးေတြ အမ်ားအျပား ေနထုိင္တဲ့ စံခလပူရီၿမိဳ႕ကုိ ေရာက္လာၿပီး တိုင္းရင္းသားစာေပ သင္ၾကားမႈကို ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို လာေရာက္ၾကတဲ့ အာဆီယံ ကုိယ္စားလွယ္ေတြထဲမွာ ျမန္မာကုိယ္စားလွယ္ေတြေတာ့ ပါမလာခဲ့ပါဘူး။ ျမန္မာစစ္အစိုးရ လက္ထက္မွာ တုိင္းရင္းသားစာေပ သင္ၾကားခြင့္ကို အားမေပးတဲ့အျပင္ ပိတ္ပင္မႈေတြပါ လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ အိမ္နီးခ်င္း အာဆီယံ ႏုိင္ငံေတြက တုိင္းရင္းသားစာေပ သင္ၾကားမႈကုိ စိတ္၀င္တစား ရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းကို ဗြီအုိေအ ထိုင္းအေျခစိုက္ သတင္းေထာက္ ႏိုင္ကြန္းအိန္က တင္ျပေပးထားပါတယ္။
အာဆီယံႏိုင္ငံေတြက ပညာေရးဆိုင္ရာ ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ေတြဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံ စံခလပူရီၿမိဳ႕ မြန္ဘက္ကမ္းမွာရွိတဲ့ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ မြန္တိုင္းရင္းသားစာေပ သင္ၾကားမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စက္တင္ဘာ ၂ဝ ရက္ေန႔ နံနက္ဘက္မွာ ပထမဆုံး အေနနဲ႔ လာေရာက္ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီ အာဆီယံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ တက္ေရာက္ခဲ့တာ မရွိဘူးလို႔ ထိုင္းအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ နီးစပ္တဲ့ သူတဦးက အခုလို ေျပာပါတယ္။
“သူလာလို႔ရွိရင္ ဒီမွာ ဗမာျပည္ကလာတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြ ေတြ႕သြားမယ္ေလ။ အဲဒီမွာရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြ အကုန္လုံးဟာ ဗမာျပည္က လူေတြခ်ည္းပဲေလ။ အဲဒီမွာ ျပႆနာေတြ ေပၚလာမယ္ေလ။ ႏိုင္ငံေရး ျပႆနာ၊ လူမႈေရး ျပႆနာ၊ စီးပြားေရး ျပႆနာတို႔က ထြက္လာလိမ့္မယ္ေလ။ နယ္စပ္မွာရွိတဲ့ သူ႔လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ သူ ရင္မဆိုင္ရဲဘူး။ ထိုင္းကလုပ္တာက နယ္စပ္မွာရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသား အားလုံးဟာ သူ႔မိခင္ဘာသာစကား မေမ့ေအာင္ လုပ္ေပးတယ္။ ဗမာက်ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အတင္း ရွိေနတဲ့ ဘာသာေတြ ေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေနတာ။ အဲဒီျပႆနာလည္း ရွိတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံ ပညာေရး ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အေနနဲ႔ ဘာေၾကာင့္ မတက္ေရာက္ဘူး ဆုိတာကိုေတာ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရေသးပါဘူး။ စင္ကာပူ၊ ထိုင္း၊ လာအို၊ ဗီယက္နမ္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ မေလးရွား၊ အင္ဒုိနီးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္ အစရွိတဲ့ ႏိုင္ငံကိုယ္စားလွယ္ေတြက မြန္စာေပ သင္ၾကားမႈ စနစ္ေတြကို လာၿပီး ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အာဆီယံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကိုေတာ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆုံခဲ့သူ မြန္စာေပ သင္ၾကားေရး ေကာ္မတီ၀င္ ႏုိင္စြန္းေထာင္က အခုလို ရွင္းျပပါတယ္။
“ဒီ အာဆီယံႏိုင္ငံ အသီးသီးကလည္း သူတို႔ရဲ႕ တိုင္းရင္းသား ဘာသာေတြ ရွိတယ္ေလ။ အားလုံးလိုလိုေပါ့။ သူတို႔လည္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနတာ ရွိတယ္။ အဲဒီအတြက္ေပါ့၊ က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းထဲမွာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနတာကို သူတို႔ ေလ့လာၾကည့္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသား ကေလးေတြေပါ့ေလ၊ ဒီပ႐ိုဂရမ္နဲ႔ ဘာကြာဟခ်က္ေတြရွိလဲ၊ ျပဳျပင္စရာရွိလဲ၊ သူတို႔ ျပဳျပင္မယ္ေပါ့။ အဲဒီလို အစီအစဥ္နဲ႔ပဲ သူတို႔ လာေလ့လာၿပီးေတာ့ လာသုံးသပ္ၾကည့္တာေပါ့။”
ထိုင္းႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးေတြ ေနထိုင္မႈ မ်ားျပားတဲ့ ၿမိဳ႕နယ္ ေဒသေတြမွာ ထိုင္းပညာေရး ဌာနက ေနၿပီးေတာ့ တိုင္းရင္း မိခင္ဘာသာ စကားေတြကို စာသင္ေက်ာင္း အတြင္းမွာ သင္ၾကားခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ေတြမွာ တိုင္းရင္းသား စာေပေတြကို သင္ၾကားခြင့္ မျပဳဘူးလို႔ ပညာေရးဆိုင္ရာ ကြ်မ္းက်င္သူတဦးျဖစ္တဲ့ ေမာကၡ ပညာေရးမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ဦးသိန္းႏိုင္က အခုလို ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ ဒီ တိုင္းရင္းသားစာေပ သင္ၾကားမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ ၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒမွာ ျပ႒ာန္းထားတာ ရွိတယ္။ တိုင္းရင္းသား စာေပကို မူလတန္းေအာက္ အဆင့္အထိ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကားခြင့္နဲ႔၊ ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႕က်က်ေတာ့ အဲဒီလို ျဖစ္မလာခဲ့တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ တိုင္းရင္းသား စာေပေတြကို စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကားခြင့္ကို အားမေပးခဲ့ဘူး။ တိုင္းရင္းသား စာေပေတြကို သင္ၾကားဖို႔ ႀကိဳးစားတာကိုလည္း လိုက္ေႏွာင့္ယွက္တယ္၊ ကန္႔ကြက္တယ္။ ပိတ္ပင္ခဲ့တာကို ႀကံဳခဲ့ရတယ္။ ဘာသာစာေပ အခြင့္အေရးေတြ အမ်ားႀကီး ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရတယ္လို႔ ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အႏွံ႔အျပားမွာ မိမိတို႔ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုေတြရဲ႕ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ထုံးတမ္းအစဥ္အလာေတြ မေပ်ာက္ပ်က္ တိမ္ေကာမသြားေအာင္ ကုလသမဂၢ အကူအညီနဲ႔ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ ထိန္းသိမ္းတာေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္အစိုးရ လက္ထက္မွာေတာ့ တိုင္းရင္းသား စာေပေတြကို သင္ၾကားခြင့္ မေပးတဲ့အျပင္ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြကို ေဖ်ာက္ဖ်က္မႈေတြ ပိုၿပီး တိုးလာတယ္လို႔ တိုင္းရင္းသားစာေပ ယဥ္ေက်းမႈ ေကာ္မတီ၀င္ေတြက ေျပာပါတယ္။
