ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လာမယ့္ႏို၀င္ဘာလ ၇ ရက္ေန႔မွာလုပ္မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ၾကာမွ ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ လုပ္မွာမိုလို႔ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ တိုင္းရင္းသား အင္အားစုေတြ အားလံုးပါ၀င္မႈ မရွိတာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပဋိပကၡေတြဟာ ဆက္ၿပီး ရွိေနဦးမယ္လို႔ ႏုိင္ငံတကာက ေလ့လာေရးအဖြဲ႔တခုနဲ႔ ျမန္မာ့အေရး ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အဖြဲ႔တဖြဲ႔တို႔က ဆိုလိုက္ပါတယ္။ TNI လို႔ အတိုေကာက္ေခၚတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ သုေတသနနဲ႔ မူ၀ါဒေလ့လာေရး အႀကံေပးအဖြဲ႔ Burma Centrum Netherlands (BCN) လို႔ေခၚတဲ့ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ နယ္သာလန္ႏုိင္ငံမွာ အေျခစိုက္ေနတဲ့အဖြဲ႔တို႔ကေတာ့ ျမန္မာ့ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္ မေန႔တုန္းက ထုတ္ျပန္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီအစီရင္ခံစာထဲမွာ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ တိုင္းရင္းသား အင္အားစုေတြ အားလံုး ပါ၀င္မႈမရွိတာ ဘာေၾကာင့္လဲလို႔ ေျပာထားတာကို ကို၀င္းမင္းက တင္ျပထားပါတယ္။
ဒီလို အားလံုး ပါ၀င္မႈမရတာဟာ အဓိက အခ်က္ႀကီး ၃ ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ရွင္းျပထားပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ပါတီစာရင္းသြင္းမႈဆုိင္ရာ တင္းက်ပ္တဲ့စည္းကမ္းေတြ၊ အမတ္ေလာင္း စာရင္းသြင္းဖို႔ ကုန္က်စရိတ္ ႀကီးမားမႈနဲ႔ စည္းရံုးမႈကာလ တိုေတာင္းလြန္းတာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
ဒီအခ်က္ႀကီး ၃ ခ်က္ကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ လုပ္ၿပီး စစ္အစိုးရက ၾကံ့ခုိင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီကို ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ကတည္းက အျပတ္အသတ္ တပန္းသာသြားေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္တယ္လို႔ ပါတီမ်ားစြာက မေက်မနပ္ ေျပာေၾကာင္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီလို လုပ္လိုက္တာေၾကာင့္ အစိုးရပါတီက တႏုိင္ငံလံုးအျပည့္ အမတ္ေနရာ ၁,၂၆၃ ခုမွာ စာရင္းတင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတိုင္ခင္ အစိုးရေဟာင္းရဲ႕ပါတီ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးပါတီကလည္း အျပည့္နီးပါး အမတ္ ၁,၀၀၀ နီးပါး စာရင္းတင္သြင္းႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၀င္ၿပိဳင္တဲ့ပါတီေပါင္း ၃၂ ခုထဲက တ၀က္ေက်ာ္ေက်ာ္ဟာ အမတ္ ၁၁ ဦး၊ ဒါမွမဟုတ္ ၁၁ ဦးထက္နည္းၿပီး စာရင္းသြင္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ရာခိုင္ႏႈန္းအရဆုိရင္ေတာ့ ၁ ရာခုိင္ႏႈန္းထက္ နည္းပါတယ္။
အမတ္ေနရာ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ၀င္ၿပိဳင္ႏုိင္တာဟာ ပါတီ ေလးခုပဲ ရွိတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္မွာ အစိုးရနဲ႔ အစိုးရနဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့ပါတီေတြဘက္က အခုလို အျပတ္အသတ္ အသာရသြားေအာင္ လုပ္လိုက္တာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲေန႔မွာ တရားမွ်တရင္ေတာင္မွ ဒီအစိုးရပါတီေတြကပဲ ေနာင္အစိုးရကို ထိန္းခ်ဳပ္သြားမွာပါလို႔ ဒီအစီရင္ခံစာက ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။
ဒီတင္းက်ပ္တဲ့ ဥပေဒေတြေၾကာင့္ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ သပိတ္ေမွာက္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ေပမဲ့ ခုလို လုပ္လိုက္တာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ၿပိဳင္မယ့္ အမတ္ေတြ အေနနဲ႔ အႏိုင္ရဖို႔ အားနည္းသြားႏုိင္ေစတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
ေနာက္တခု အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတာက တုိင္းရင္းသားပါတီတခ်ိဳ႕ကို ပါ၀င္ခြင့္မျပဳတာ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ပါတီေတြကို ပါတီအေနနဲ႔ေရာ၊ တဦးခ်င္းအမတ္ေတြ အေနနဲ႔ပါ ပါ၀င္ခြင့္မျပဳတာနဲ႔ တိုင္းရင္းသား နယ္ေျမအမ်ားစုမွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ မလုပ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ဒီေရြးေကာက္ပြဲဟာ တိုင္းရင္းသား ပဋိပကၡေတြကို ေျဖရွင္းႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး၊ ဒါ့အျပင္ ႏိုင္ငံေရးအရ မေဆြးေႏြးဘဲ အတင္းအက်ပ္ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ ဖြဲ႔စည္းဖို႔ပဲ လုပ္ေနတဲ့အတြက္ တင္းမာမႈေတြ ပိုမ်ားလာႏုိင္တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆုိပါတယ္။
