အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို ေရာက္ရွိေနထိုင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဒုကၡသည္ေပါင္းဟာ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ထဲကစလို႔ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္းေက်ာ္ရွိၿပီလို႔ အေမရိကန္ေရာက္ ျမန္မာအသိုင္းအဝိုင္းကူညီေရး BACI အဖဲြ႔က ေျပာပါတယ္။
အဲဒီလို အေျခခ်လာၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြထဲမွာ အထက္တန္းေအာင္လို႔ တကၠသိုလ္-ေကာလိပ္အဆင့္ ပညာေရးကို ဆက္ၿပီး သင္ၾကားၾကသူ အေရအတြက္ကလည္း ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ထဲမွာ သိသိသာသာ မ်ားလာတယ္လို႔ BACI အဖဲြ႔ရဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ ဆလိုင္း အလီဆာ ဗာနီ က ဗြီအိုေအျမန္မာပိုင္းကို ေျပာပါတယ္။
ဘာေၾကာင့္ အခုလိုမ်ားလာသလဲ၊ ဘယ္လိုဘာသာရပ္ေတြမွာ သင္ၾကားၾကတာမ်ားသလဲ ဆိုတာကိုသိရဖုိ႔ မစုျမတ္မြန္က စစ္တမ္းေကာက္ ေလ့လာထားတဲ့ ဆလိုင္း အလီဆာ ဗာနီကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
အရင္ဆံုး အေမရိကန္မွာ ေရာက္လာတဲ့ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သူတုိ႔လုပ္တဲ့ စစ္တမ္းအေၾကာင္း ေမးတဲ့အခါ ဆလိုင္းအလီဆာက အခုလို စေျဖပါတယ္။
“က်ေနာ္ research လုပ္တာေတာ့ အေမရိကန္မွာေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာကေန ၿပီးေတာ့မွ ၀င္လာတဲ့ ဒုကၡသည္အကုန္လံုးရဲ႕ လူဦးေရကို လုပ္တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့လို႔ ေကာလိပ္တက္သြားတဲ့ ရာခိုင္ႏႈန္းေတြ၊ High School ၿပီးသြားတဲ့ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ နံပါတ္ေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ central အင္ဒီးယားနားျပည္နယ္ကိုပဲ လုပ္သြားတာျဖစ္တယ္။”
ေမး။ ။ ဒီ research ထဲမွာပါတာကို ျပန္ၿပီးေကာက္ရမယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီ ဗမာျပည္က ေရာက္လာၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲမွာ ၁၂ တန္းေအာင္ အထက္တန္းေက်ာင္း ေအာင္ၿပီးေတာ့ ေကာလိပ္သြားတဲ့သူ အေရအတြက္ကလည္း တက္လာတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္ရွင့္။ ဘယ္ေလာက္အေရအတြက္ထိ တက္လာတာလဲ။ ဘယ္လိုေနရာေတြမွာ တိုးလာတာကို ေတြ႔ရသလဲဆုိတာကိုလည္း သိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။
ေျဖ။ ။ “ဟုတ္ကဲ့ပါ။ က်ေနာ္တို႔ ဒီ Central Indiana မွာ High School ေတြမွာ တက္ေနတဲ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္သူျပည္သားေလးေတြ သူတို႔ High School ၿပီးသြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ၾကည့္မယ္ဆုိလို႔ရွိရင္ ၂၀၀၂ တုန္းကဆိုရင္ သူတို႔ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ေကာလိပ္သြားတာရွိတယ္။ ၂၀၀၃ မွာဆုိရင္ နည္းနည္းတက္သြားတယ္။ ၅၇ ရာခိုင္ႏႈန္းတက္သြားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီႏွစ္မွာ က်ေနာ္ေတြ႔ရွိခ်က္အရဆိုရင္ ၇၂ ရာခိုင္ႏႈန္းက သူတို႔ ေကာလိပ္ကို ဆက္သြားဖို႔ရာ စီစဥ္ထားတယ္။ ဆိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး တက္သြားတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာလို႔ရတယ္ေပါ့ေနာ္။ အားရစရာလည္း ေကာင္းတာေပါ့ေလ။ ဒီ ႏွစ္ႏွစ္ သံုးႏွစ္အတြင္းမွာ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ တက္သြားတယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။”
ေမး။ ။ အဲ့ဒီလို တက္သြားရတာကေရာ ဘယ္လိုေၾကာင့္လို႔ အဓိက ေတြ႔ရပါသလဲရွင့္။
ေျဖ။ ။ “ဒီဟာ က်ေနာ္တို႔ ၀ိုင္း၀န္းၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ High School, normal school study လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာရမွာေပါ့ေလ။ ဒီ High School မွာ သူတုိ႔တက္တာတင္ မကဘဲနဲ႔ အျပင္မွာ က်ေနာ္တို႔ After School Programs ေတြၿပီးေတာ့မွ English instructions ေတြ၊ SLT အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ Leadership Skill, Life Skill ဆုိၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တုိ႔ သင္ေပးတာေတြလည္းရွိတယ္။ ဥပမာ က်ေနာ္တုိ႔ BACI Burmese American Community Institute တင္မကဘဲနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ partners ေတြနဲ႔ ၀ိုင္း၀န္းၿပီးေတာ့မွ ေက်ာင္းေတြနဲ႔ ၀ိုင္း၀န္းၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တုိ႔ အလုပ္လုပ္သြားတာ ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္လည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားပါတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။”
ေမး။ ။ အဲေတာ့ ေသခ်ာေအာင္ က်မတခုေမးခ်င္တာက ေကာလိပ္တက္တယ္ ဆုိတာက ေကာလိပ္ဆိုတာ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ေကာလိပ္ကို သြားတာလား၊ တကၠသိုလ္သြားတာလား၊ တကၠသိုလ္ေရာ ေကာလိပ္ေရာသြားတာလား အဲ့ဒီႏွစ္ခုကိုေရာ ရွင္းျပပါဦးရွင့္။
ေျဖ။ ။ “ဟုတ္ကဲ့ ဒီ post-secondary education လို႔ ေျပာရင္လည္း မမွားပါဘူးထင္တယ္။ ေကာလိပ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ႏွစ္ႏွစ္ Associate Degree လည္းပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ေလးႏွစ္ Bachelor Degree လည္းပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ အဲ့ဒီမွာ ေလးႏွစ္တင္မကဘဲနဲ႔ Master ေတြ၊ Advanced Degree Doctorate အထိကို University ေတြမွာလည္း သူတို႔သြားတာမ်ားပါတယ္။ အကုန္လံုး ၀ိုင္းခ်ဳံၿပီးေတာ့ ေျပာမယ္ဆုိရင္ေတာ့ High School ၿပီးၿပီးေတာ့မွ Secondary Education, Higher Education ေတြမွာ သြားေနတဲ့ population ေတြကိုပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာႏုိင္တာျဖစ္ပါတယ္။”
ေမး။ ။ သူတို႔ အဲ့လိုသြားတဲ့အခါမွာ ဘယ္လိုဘာသာရပ္ေတြကို အဓိက စိတ္၀င္တစား ဘာသာရပ္ ေမဂ်ာအေနနဲ႔ ယူၾကတာကို ေတြ႔ရလဲရွင့္။
ေျဖ။ ။ “ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာျပည္ကေန ေရာက္လာတဲ့သူေတြက Engineering နဲ႔ Medical နဲ႔ ၿပီးေတာ့မွ Science ေတြမွာ သူတို႔၀ါသနာပါတာ ေမဂ်ာယူတာ မ်ားတယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ အခုတေလာ ေတြ႔ရွိခ်က္အရဆုိရင္ အဲ့ဒီလိုမ်ိဳးေတြပဲ မ်ားေနတယ္။”
ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ပါ ဆုိေတာ့ အဲ့ဒီလိုသြားတဲ့အခါမွာေရာ တကယ္ပဲ ေက်ာင္းကို ဆံုးခန္းတုိင္ေအာင္ တက္ၾကတဲ့ ပမာဏေရာ အားလံုး ေက်ာင္းကိုၿပီးေအာင္ တက္ၾကတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရလား။ အဲ့ဒီပမာဏကိုေရာ ေလ့လာတဲ့အထဲမွာ ပါပါသလား။
ေျဖ။ ။ “ဟုတ္ကဲ့ အဲ့ဒါကို ေလ့လာတဲ့ေနရာမွာ က်ေနာ္ ထည့္ထားပါတယ္။ ၂၀၀၂-၂၀၀၃ ကေနသြားတဲ့ High School ၿပီးၿပီးေတာ့မွ ေကာလိပ္၀င္သြားတဲ့ သူတို႔ ေကာလိပ္မွာ ဆက္ေနသလားဆိုတဲ့ဟာကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ အတတ္ႏုိင္ဆံုး ျပန္ study လုပ္ထားပါတယ္။ ၁၀၀ မွာ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းက အခုထိ ေကာလိပ္မွာ သူတို႔ ဆက္တက္ေနတယ္။ Degree လည္း ရသြားမယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ဒီဟာကိုလည္း ဆက္လုပ္ဖို႔ရာ တႏွစ္တခါ Research ဆက္လုပ္ဖို႔ရာ က်ေနာ္တို႔ စီစဥ္ထားပါတယ္။”
BACI အဖဲြ႔ရဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ ဆလိုင္း အလီဆာ ဗာနီကို မစုျမတ္မြန္ ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းခဲ့တာပါ။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ထဲက အေမရိကန္မွာ အေျခခ်တဲ့ ဒုကၡသည္ေပါင္းက ၁ သိန္း ၃ ေသာင္း ၂ ေထာင္ ၂ ရာ ၃ ဆယ္ ၁ ေယာက္ရွိေနၿပီး အဲဒီထဲမွာ ကရင္နဲ႔ ကရင္နီလူမ်ဳိးက ၆ ေသာင္းေက်ာ္နဲ႔ ခ်င္းလူမ်ဴိးက ၄ ေသာင္းေက်ာ္ ရွိပါတယ္။
