အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ ႀကံဳေနရတဲ့ စီးပြားေရး ျပႆနာေတြဟာ သမၼတရဲ႔ ႏုိင္ငံေရး အနာဂတ္အတြက္ အႀကီးမားဆုံး စိမ္ေခၚမႈတခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ အေၾကြးေခါင္ခုိက္ေနတဲ့ ျပႆနာအေပၚ ႏုိင္ငံေရးအရ ကဲြလဲြမႈေတြ နက္႐ႈိင္းလာေနတာနဲ႔အမွ် လာမယ့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ သမၼတေရြးေကာက္ပဲြမွာ စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေဆာင္ရြက္ေနတာေတြကုိ သမၼတ ဘရက္ခ္ အုိဘားမား အေနနဲ႔ ကာကြယ္ ေျပာဆုိသြားရမယ့္ အေျခအေနေတြနဲ႔လည္း ႀကံဳေနရတာပါ။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံေရးအေပၚ လႊမ္းမုိးေနတဲ့ စီးပြားေရး ျပႆနာေတြအေၾကာင္း ဗြီအုိေအ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႔ သတင္းေပးပုိ႔ခ်က္ေတြကုိေတာ့ ဒီတပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရးက႑မွာ ကုိေအာင္လြင္ဦး က စုစည္းတင္ျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တေန႔တျခား ႀကီးထြားလာေနတဲ့ အေမရိကန္ အစုိးရရဲ႔ ေၾကြးၿမီျပႆနာဟာ သမၼတ ဘရက္ခ္ အုိဘားမား အေပၚမွာသာမက၊ ေရွ႔လာမယ့္ႏွစ္ သမၼတေရြးပဲြမွာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္းေနသူ အတုိက္အခံ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြ အတြက္ပါ ေရွ႔တန္းတင္ေနရတဲ့ ကိစၥတခု ျဖစ္လာေနပါတယ္။ သမၼတ အုိဘားမား အစုိးရကေတာ့ ၾသဂုတ္လ ၂ ရက္ေန႔ ေနာက္ဆုံးထားၿပီး ေဒၚလာသန္းေပါင္း ၁၄ သန္း ၃ သိန္း ထက္ပုိၿပီး အစုိးရကုိ ေၾကြးၿမီသုံးစဲြခြင့္ေပးဖုိ႔ သေဘာတူညီခ်က္ မရဘူးဆုိရင္ ကမာၻ႔စီးပြားေရးမွာ ဖ႐ုိဖရဲ ျဖစ္လာႏုိင္သလုိ၊ တုိင္းျပည္စီးပြားေရး နာလန္ထူလာေစမယ့္ အလားအလာေတြကုိလည္း ထိခုိက္ႏုိင္တယ္လုိ႔ သတိေပးထားတာပါ။
ဒီအေျခအေနေတြကုိ ေရွာင္ရွားႏုိင္ေအာင္ ႏုိင္ငံေရး ပါတီေတြ အေနနဲ႔ ကဲြလဲြမႈေတြကုိ ညႇိႏႈိင္းဖုိ႔ အတြက္လည္း သမၼတက လြတ္လပ္ေရးေန႔ မတုိင္မီ အႀကိဳမိန္႔ခြန္းထဲမွာ တုိက္တြန္းသြားပါတယ္။
“ဒီမုိကေရစီဆုိတာ အၿမဲတန္းေတာ့ ခ်စ္စရာေကာင္းေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ ျငင္းၾကခုန္ၾက၊ သေဘာမတူၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း အခ်ိန္ကာလတခုမွာ ျပႆနာေတြကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔ အတူလက္တဲြႏုိင္ခဲ့တဲ့ သာဓကေတြ ရွိပါတယ္။ အရာအားလုံးအေပၚ က်ေနာ္တုိ႔ အျမင္ေတြတူၾကမွာ မဟုတ္ေပမဲ့ ဒီတုိင္းျပည္ကုိ ခ်စ္ျမတ္ႏုိးၾကတဲ့ ေနရာမွာ၊ အနာဂတ္ကုိ ယုံၾကည္ကုိးစားၾကတဲ့ ေနရာေတြမွာေတာ့ တူညီၾကတယ္ ဆုိတာကုိ က်ေနာ္တုိ႔ မေမ့ပါဘူး။ ဒါဟာ အခုအခါ က်ေနာ္တုိ႔ကုိ စုစည္းေပးဖုိ႔ လုိေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။”
ေဒၚလာသန္းေပါင္း ၁ သိန္း ၄ ေသာင္း အစုိးရမွာ လုိေငြျပေနတာကုိ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ေအာင္ သန္းၾကြယ္၊ ကုေဋၾကြယ္ သူေ႒းေတြ အခြန္ေတြ ပုိေပးၾကဖုိ႔နဲ႔ ေရနံကုမၸဏီႀကီးေတြ၊ ဂ်က္ေလယာဥ္ ပုိင္ရွင္ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီးေတြကုိ အခြန္ေငြေတြ ပုိေကာက္ခံဖုိ႔ သမၼတက တုိက္တြန္းေနတာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း အတုိက္အခံ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ေတြဘက္ကေတာ့ ဒီလုိလုပ္ငန္းရွင္ေတြက အလုပ္အကုိင္ေတြ ဖန္တီးေပးႏုိင္တာမုိ႔ အခြန္ပုိ မေကာက္သင့္ဘူးဆုိၿပီး သမၼတရဲ႔ အဆုိကုိ လက္မခံ ျငင္းဆန္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ားစုနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ထဲက အတုိက္အခံ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ သမၼတၾကား ဒီလုိ ကဲြလဲြခ်က္ေတြကုိ ေစ့စပ္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ေရွ႔ႏွစ္ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ျပန္လည္ အေရြးခံႏုိင္မယ့္ အခြင့္အလန္းေကာင္းတရပ္ ျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း ႏုိင္ငံေရး အကဲခတ္ေတြက သုံးသပ္ေနၾကတာပါ။
သမၼတကေတာ့ အတုိက္အခံေတြနဲ႔ ညႇိႏႈိင္းမႈေတြအတြင္း ခ်မ္းသာသူေတြ အခြန္သက္သာခြင့္ ေပးထားတာေတြ အဆုံးသတ္ဖုိ႔အျပင္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ေတြဘက္က လုိလားေနတဲ့ အစုိးရအသုံးစားရိတ္ ျဖတ္ေတာက္ဖုိ႔ကုိလည္း လုိက္ေလ်ာမယ္လုိ႔ ေျပာဆုိထားတာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း ေၾကြးၿမီသုံးစဲြခြင့္ ပမာဏ တုိးျမႇင့္သတ္မွတ္ေရး သေဘာတူညီမႈ မရႏုိင္ေသးပဲ ျဖစ္ေနရတဲ့အတြက္ စိတ္မရွည္ေၾကာင္း ျပသေနသလုိ၊ ၾကန္႔ၾကာမႈေတြအတြက္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ေတြအေပၚ အျပစ္ဖုိ႔ေနတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိေျပာဆုိမႈေတြအေပၚ အတုိက္အခံေတြကေတာ့ သမၼတအေနနဲ႔ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္တာေတြ မလုပ္ပဲ လူထုေထာက္ခံမႈရေအာင္ လုပ္တဲ့ကိစၥေတြနဲ႔သာ အခ်ိန္ကုန္ေနတယ္လုိ႔ ျပန္ၿပီး တုန္႔ျပန္ခဲ့တာပါ။
ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ပါတီရဲ႔ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ ေရွ႔ေျပးျဖစ္ေနတဲ့ မက္ဆာခ်ဳးဆက္ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးေဟာင္း မစ္ ရြမ္ေနး (Mitt Romney) ကဆုိရင္လည္း သမၼတ အုိဘားမား မဲဆြယ္ပဲြ ရန္ပုံေငြရဖုိ႔ ပင္ဆယ္လ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္ကုိ သြားေရာက္ခဲ့တာကုိ ေထာက္ျပေ၀ဖန္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွ႔ႏွစ္သမၼတ ေရြးေကာက္ပဲြအေပၚ စီးပြားေရး ျပႆနာေတြက အဓိက လႊမ္းမုိးေနတယ္ ဆုိတဲ့အေပၚမွာေတာ့ သမၼတရဲ႔ ဒီမုိကရက္ ပါတီ၀င္ေတြကပါ လက္ခံထားၾကတာပါ။ ေရြးေကာက္ပဲြ က်င္းပမယ့္ ေရွ႔ႏွစ္ထဲအထိ စီးပြားေရး ျပႆနာေတြကုိ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ဆက္လက္ ေျပာဆုိေနရမွာကုိလည္း ထင္ရွားတဲ့ ဒီမုိကရက္ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ေတြကအစ စုိးရိမ္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာဆန္းစစ္သူ စတုရတ္ ႐ုိသန္ဘတ္ဂ္ (Stuart Rothenberg) ကေတာ့ စီးပြားေရး စြမ္းေဆာင္ခ်က္ေတြအေပၚ ဘ၀င္မက် ျဖစ္ေနၾကတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြ တုိးလာေနတာေတြက သမၼတ အုိဘားမား အတြက္ အဓိက စိမ္ေခၚမႈတရပ္ ျဖစ္လာေနရတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“နာလန္ျပန္ထူလာမယ္၊ အလုပ္အကုိင္ေတြ ပုိရမယ္၊ စီးပြားေရး တုိးတက္လာေစရမယ္ ဆုိတဲ့ ကတိေတြနဲ႔ သမၼတက တက္လာတာပါ။ ဒါေပမဲ့ သူလုပ္မေပးႏုိင္ပါဘူး။ ဒီမုိကရက္ေတြကေတာ့ ဒါဟာ သူ႔အမွား မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္။ သူ႔အေနနဲ႔ ဘာမွ မတတ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမွာ ေရာက္ေနတယ္၊ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ေတြက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံေရးစနစ္မွာ သမၼတဟာ အရာအားလုံးနီးပါးအတြက္ တာ၀န္ခံရတဲ့သူပါ။ စစ္တမ္းေတြမွာ ဆုိရင္လည္း မဲဆႏၵရွင္ေတြက သမၼတ ဘရက္ခ္ အုိဘားမား မွာ တာ၀န္ရွိတယ္လုိ႔ သေဘာထားေပးေနသလုိ၊ သူ႔ကုိ ေထာက္ခံမႈ အေရအတြက္ကလည္း ေလ်ာ့က်လာေနတာကုိ ျပသေနပါတယ္။ ဒါဟာ သူ႔အတြက္ တကယ့္ကုိ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာပါ။”
ဒီမုိကရက္ပါတီက ပင္ဆယ္လ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးေဟာင္း Ed Rendell ကေတာ့ စီးပြားေရး ျပႆနာကုိ အေျခခံၿပီး အစုိးရနဲ႔ အတုိက္အခံတုိ႔ၾကား ၿပိဳင္ဆုိင္မႈေတြ အားေကာင္းလာႏုိင္တယ္လုိ႔ ေဆြးေႏြးပဲြတခုမွာ သတိေပး သြားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြနဲ႔ အလယ္အလတ္ သေဘာထားရွိတဲ့ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ပါတီကုိ မဲေပးသူေတြ သာမက စီးပြားေရး အေျခအေနအေပၚ အားမလုိအားမရ ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ဒီမုိကရက္ပါတီကုိ ေထာက္ခံသူေတြကုိ စုစည္းၿပီး အတုိက္အခံဘက္က ၿပိဳင္ဆုိင္လာမယ္ဆုိရင္ ပဲြႀကီးပဲြေကာင္း ျဖစ္လာႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း သူက ေျပာခဲ့တာပါ။ လူထုစစ္တမ္းေတြမွာေတာ့ သမၼတ အုိဘားမား ဟာ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ကုိယ္စားလွယ္ မစ္ ရြမ္ေနး ထက္ ေထာက္ခံမႈေတြ ပုိရထားသလုိ၊ တျခား အတုိက္အခံ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ လ်ာထားခံရသူေတြ ထက္လည္း သိသိသာသာ အသာစီး ရေနတာပါ။
American Spectator မဂၢဇင္းရဲ႔ အယ္ဒီတာတဦးျဖစ္တဲ့ ေဒးဗစ္ အုိက္ခ္မန္း (David Aikman) တုိ႔လုိ ႏုိင္ငံေရး အကဲခတ္ေတြကေတာ့ သမၼတဟာ စည္း႐ုံးေရးေကာင္းသူ တဦးအျဖစ္ အားသာခ်က္ေတြ ရွိေနေပမဲ့၊ တုိင္းျပည္က စီးပြားေရး စိမ္ေခၚမႈေတြကုိလည္း လက္ေတြ႔က်က် ကုိင္တြယ္ဖုိ႔ လုိမယ္လုိ႔ ျမင္ၾကပါတယ္။
“သူဟာ အင္မတန္မွကုိ အစြမ္းထက္တဲ့ လႈ႔ံေဆာ္လႈပ္ရွားသူ တေယာက္ပါ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာတုန္းက ရီပတ္ဘလစ္ကန္ေတြ စိတ္ပ်က္စရာ အျဖစ္နဲ႔ ႀကံဳခဲ့ရတာမ်ဳိး သူ႔ကုိ ေလွ်ာ့တြက္ဖုိ႔ မသင့္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း အခုအခါ သူ႔အတြက္ ၀န္ထုပ္၀န္ပုိး ျဖစ္ေနရတဲ့ စီးပြားေရးမွာ အက်ပုိင္း အေျခအေနမ်ဳိး တကယ့္ကုိ ႀကံဳေနရတာပါ။ ဒါေတြအားလုံးဟာ သမၼတ ဘုရွ္ အမွားေၾကာင့္လုိ႔ ဆက္ေျပာေနလုိ႔ေတာ့ မရပါဘူး။”
ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြ အရဆုိရင္ေတာ့ လာမယ့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပဲြအတြက္ ဒီမုိကရက္ပါတီဟာ သမၼတ အုိဘားမား ေနာက္မွာ မားမားမတ္မတ္ ရပ္ေနဆဲ ျဖစ္သလုိ၊ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ေတြ အေနနဲ႔လည္း သမၼတကုိ ဖယ္ရွားႏုိင္ေရး စိတ္အား ထက္သန္ေနေၾကာင္း ျပသေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရး ဆန္းစစ္ေလ့လာသူေတြကေတာ့ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ သမၼတေလာင္း ဂၽြန္ မက္ကိန္း (John McCain) နဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္တုန္းက သမၼတေလာင္းျဖစ္သူ အိုဘားမား ကုိ ေထာက္ခံခဲ့ၾကတဲ့ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြကုိ ပါတီ ၂ ခုစလုံးက စည္း႐ုံးသြားႏုိင္ဖုိ႔ အျပင္းအထန္ ႀကိဳးစားဖြယ္ရာ ရွိေနတယ္လုိ႔လည္း သုံးသပ္ေနၾကတာပါ။
အေမရိကန္သမုိင္းမွာ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ေနာက္ပုိင္း ေနာက္တႀကိမ္ သက္တမ္းအတြက္ ျပန္လည္ အေရြးခံၾကတဲ့ သမၼတေတြအနက္ ၃ ဦးသာ အ႐ႈံးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရဖူးပါတယ္။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ သမၼတ ဂ်ရယ္လ္ ဖုိ႔ဒ္ (Gerald Ford) ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ သမၼတ (Jimmy Carter) နဲ႔ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ သမၼတ ေဂ်ာ့ဂ်္ အိပ္ခ်္ ဒဗလ်ဴ (George H W Bush) တုိ႔ ျဖစ္ၾကၿပီး သူတုိ႔ ၃ ဦးစလုံး ႐ႈံးနိမ့္ရတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းဟာ ဆုိရင္လည္း ျပည္တြင္းစီးပြားေရး ျပႆနာေတြကုိ အေျခခံခဲ့တာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း တင္ျပရင္းနဲ႔ ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႔ စီးပြားေရး က႑ကုိ ရပ္နားပါရေစ။
