ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ အၾကမ္းဖက္က်ဴးလြန္တဲ့ တာ၀န္ရွိသူေတြကို အေရးယူႏိုင္ မယ့္ ဥပေဒ မၾကာခင္ ျပဌာန္းႏိုင္ေရး ဒီမိုကရက္နဲ႔ ရီပတ္ဘလီကင္ကန္ပါတီ ၂ ရပ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း အေမရိကန္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံျခားေရးေကာ္မတီ ရဲ႕ ဒုတိယဥကၠ႒ ဒီမိုကရက္ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ Elliot Engel က ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
မေန႔ ဗုဒၶဟူးေန႔က အေမရိကန္ေအာက္လႊတ္ေတ္ာမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ Sittwe မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ျပသပဲြနဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာအၾကပ္အတည္းအေပၚ သေဘာထားအျမင္မ်ား ေဆြးေႏြးပဲြကို တက္ေရာက္လာတဲ့ Mr. Engel က ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္ရက္စက္မႈေတြကို အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္က ႏႈတ္ဆိတ္ေနမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကိုေျပာျပမွာပါ။
ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ လူသားေတြရဲ႕ ေဘးဒုကၡႀကီးက်ေရာက္ေနၿပီး ဒါကို ကူညီေျဖရွင္းဖို႔ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္မွာ မၾကာခင္ ဥပေဒၾကမ္းတင္သြင္းဖို႔ရွိေၾကာင္း ၀ါရင့္ ဒီမိုကရက္ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ Elliot Engel က ဗီြအိုေအကို အခုလိုေျပာပါတယ္။
"ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လူအမ်ားသိရွိလာေအာင္ က်ေနာ္တို႔က လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းမသိၾကတဲ့ လူေတြအမ်ားႀကီးရွိေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ က်ေနာ္တို႔က ဥပေဒၾကမ္းတရပ္ တင္သြင္းၿပီး ဒီအေၾကာင္းကို မီးေမာင္းထိုးျပျခင္းအားျဖင့္ အၾကမ္းဖက္မႈ က်ဴးလြန္တဲ့ တာ၀န္ရွိသူေတြကို အေရးယူႏိုင္ေစဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ က ဒီမိုကရက္ေတြနဲ႔ ရီပတ္ဘလီကင္ ပါတီ ၂ ရပ္စလံုးအတူလက္တဲြ လုပ္ေဆာင္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံေရးအရ ေၾကကဲြဖြယ္ရာ ျဖစ္ရပ္ႀကီးမဟုတ္ပါဘူး။ လူသားေတြရဲ႕ ေဘးဒုကၡႀကီးပါ။"
ၾသဂုတ္လ (၂၅) ရက္ေန႔က ARSA ႐ိုဟင္ဂ်ာအၾကမ္းဖက္အဖဲြ႔ကေန လံုၿခံဳေရးစခန္း ၃၀ ကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ အင္အားအလြန္အကၽြံ သံုးၿပီး နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈေၾကာင့္ ၂ လအတြင္း ဒုကၡသည္ေပါင္း သန္းတ၀က္ေက်ာ္ တဖက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဘက္ကို ထြက္ေျပးရတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း Mr. Engel က အခုလို ေျပာပါတယ္။
"၁၉၉၉ခုႏွစ္က ကိုဆိုဗိုမွာ Ethnic Cleansing လူမ်ဳိးစုအလိုက္ ရွင္းလင္းဖယ္ရွားမႈ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၄၀ခုႏွစ္မ်ားက ဂ်ဴးေတြကို နာဇီေတြက အဆိပ္ဓါတ္ေငြ႔သြင္းၿပီး သတ္ျဖတ္ခဲ့တာရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိးျဖစ္ရပ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ႏွဳတ္ဆိတ္လို႔ မေနသင့္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနမွာ ဒီကိစၥကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္သင့္ေပ မယ့္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ ရာထူးေတြကို ခန္႔အပ္ရာမွာ သမၼတက ေႏွးေကြးေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနကို ျမန္ျမန္ထက္ထက္ ေဆာင္ရြက္ေစခ်င္ ပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္ ရက္စက္တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြ ရပ္တန္႔ေအာင္ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အတူ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။"
အခုလို ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ ေဘးဒုကၡႀကီး က်ေရာက္ေနခ်ိန္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတ၀န္း လွည့္လည္ျပသေနတဲ့ Sittwe မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲ ဆိုတာ ႏိုင္ငံ တကာ နားလည္သိရွိေအာင္ ရိုက္ကူးတင္ျပထားတဲ့ မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္အျဖစ္ သူ႔အေနနဲ႔ အသိအမွတ္ျပဳေၾကာင္းေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ Engel က ႐ုပ္ရွင္ျပသပဲြ အဖြင့္မိန္႔ခြန္းမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဒီမွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ ရိုက္ကူးရတဲ့ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ “Sittwe” ႐ုပ္ရွင္ကို ထုတ္လုပ္တဲ့ Smile Education and Development Foundation တည္ေထာင္သူ လည္းျဖစ္ ျပည္တြင္းမွာ လူအခြင့္အေရးႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနသူလည္းျဖစ္တဲ့ ဦးမ်ဳိး၀င္းက ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
"ဒီေဒသမွာ လူငယ္လူရြယ္ေတြဟာ ပညာေရးမရလို႔ရွိရင္ေတာ့ ေရွ႕ေလွ်ာက္ပိုၿပီးေတာ့ ဆိုးရြားတဲ့အေျခအေနနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရမယ္။ လူေတြဟာ ေမွ်ာ္လင့္ ခ်က္ေတြ ကင္းလာလို႔ရွိရင္ လုပ္ခ်င္တာေတြလုပ္ေတာ့မယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔က ပညာေရးကို ရည္မွန္းခ်က္ တခုအေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္ဖို႔ အတြက္ အစိုးရကိုလည္း အသိေပးခ်င္တယ္။ ေနာက္ တခုကေတာ့ ႏုိင္ငံတကာေတြကိုတြန္းအားေပးတဲ့အခါမွာ ဒီကိစၥကို ဦးစားေပးမယ္။ ေနာက္တခုက က်ေတာ့ လူငယ္လူရြယ္ေတြဟာ သူ႔တို႔လက္ကေနဘာမွ မလုပ္ခဲ့တဲ့ အျပစ္ေတြေၾကာင့္ အက်ဳိးဆက္အေနနဲ႔ အခုလိုမ်ဳိး ခံစားလာရတာေတြကို က်ေနာ္တို႔က ေနၿပီးေတာ့မွ ဒါကလည္း သိပ္အဓိပၸာယ္မရွိဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ သူတို႔ေတြအတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားပါ၊ အဓိက ကေတာ့ ပညာေရး ဆုိင္ရာ အသီးအပြင့္ေတြနဲ႔ အနာဂတ္မွာ ပိုၿပီးေတာ့ သဟဇာတျဖစ္မယ့္အေျခအေနကို ျပန္သြားႏုိင္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တို႔ ရည္ရြယ္တယ္ေလ။"
၂၀၁၂ ခုနွစ္က ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရးအေပၚအေျခခံတဲ့ အၾကမ္းဖက္ မႈေၾကာင့္ ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို အတင္းအဓမၼေရႊ႕ေျပာင္းခံရတဲ့ လူငယ္ေတြရဲ႕ ပညာေရး ထိခိုက္နစ္နာဆံုးရွဳံးမႈကို ရိုက္ကူးတင္ျပထားတာျဖစ္ၿပီး ျမန္မာအမည္ "ကုစားရာ" လို႔ ေပးထားေၾကာင္း ဦးမ်ဳိး၀င္းကေျပာပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို ကူညီေထာက္ခံေနတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႔ အခုလို ရခိုင္ျပည္နယ္ အက်ပ္အတည္း ႏိုင္ငံတကာကို ႐ိုက္ခတ္ လာတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျပန္ၿပီး ဖိအားေပးတဲ့ မူ၀ါဒ က်င့္သံုးလာေၾကာင္း ေတြ႔ရတယ္ လို႔လည္း မွတ္တမ္း ရုပ္ရွင္ျပသပဲြနဲ႔ ေဆြးေႏြးပဲြကိုတက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ ေဒါက္တာႏိုင္ေအာင္က သံုးသပ္ပါတယ္။
မေန႔က အေမရိကန္ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ "Sittwe” မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ျပသပဲြနဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာအၾကပ္အတည္းအေပၚ သေဘာထားအျမင္မ်ား ေဆြးေႏြးပဲြမွာ ဦးမ်ဳိး၀င္းနဲ႔အတူ ျမန္မာ-ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအသင္း ယူေက ဥကၠ႒ဦးထြန္းခင္၊ Arakan အမ်ဳိးသမီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ယက္အဖဲြ႔က မေ၀ေ၀ႏု၊ United States Holocaust Memorial Museum က Andrea Gittleman တို႕ဦးေဆာင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး ၀ါရွင္တန္အေျခစိုက္ AJWS ကမၻာလံုး ဆိုင္ရာ အေမရိကန္-ဂ်ဴး အသင္းနဲ႕ NED ကမၻာတ၀ွမ္း ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို ေထာက္ခံေပးေနတဲ့ အဖဲြ႔ ႀကီးတို႔ ပူးတဲြ ဦးစီးက်င္းပခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
