ျမန္မာအစိုးရက ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္အေရး လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ အေနနဲ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ဖိနွိပ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြကို ေလးေလးနက္နက္စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ဆႏၵမရွိေၾကာင္း အထင္အရွားေတြ႕ရတဲ့အတြက္ ဒီေကာ္မရွင္ကို ဖ်က္သိမ္းသင့္ေၾကာင္း နယူးေရာက္အေျခစိုက္ HRW လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔ႀကီးက ဗုဒၶဟူးေန႔က ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။
လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအေနနဲ႕လည္း ဒီေကာ္မရွင္အေပၚ အယံုအၾကည္မရွိသင့္ပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံက အေျခအေနေတြကို ICC ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ခံုရံုးကပဲ စစ္ေဆးအေရးယူဖို႔ လဲႊေျပာင္းသင့္ေၾကာင္း HRW ရဲ႕ ဒီဇင္ဘာလ (၁၉)ရက္ေန႔ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ အႀကံျပဳထားပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို ဆက္လက္တင္ျပမွာပါ။
ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ဖိႏွိပ္တဲ့ ျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအစိုးရက ဖဲြ႔စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံတကာသံတမန္ေဟာင္းႏွစ္ဦးပါ၀င္တဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဘက္က မွ်မွ်တတ စံုစမ္းစစ္ေဆးႏုိင္ဖို႔ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းဘက္က အရင္က ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ရွိခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ကုလသမဂၢက က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျပဳစုထားတဲ့ အေထာက္အထားအခ်က္အလက္ေတြကိုေတာင္ ဒီေကာ္မရွင္အေနနဲ႕ လက္ခံ စဥ္းစားျခင္းမရွိတဲ့အတြက္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို အေရးယူႏိုင္ေရး လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္အေနနဲ႕ မလိုလားဘူးဆိုတာအထင္အရွားေတြ႕ျမင္ရတယ္လို႔HRW အာရွေရးရာ တာ၀န္ခံ Brad Adams က ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။
“ကံမေကာင္းစြာပဲ ဥကၠဌျဖစ္တဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ ဒုတိယ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေဟာင္း Ms. Manalo အေနနဲ႕ေျပာသြားတာက သူတို႔ေကာ္မရွင္ဖဲြ႔ၿပီး ေလးလၾကာတဲ့အထိ ခိုင္မာတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို မေတြ႕ရေသးဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေျပာဆိုခ်က္ဟာ အဓိပၸါယ္လံုး၀မရွိပါဘူး။ ကုလသမဂၢက ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ စာမ်က္ႏွာ (၄၀၀)ပါတဲ့ အစီရင္ခံစာမွာဆိုရင္ လူေတြကို ဘယ္လိုညွမ္းပမ္းႏွိပ္စက္၊ သတ္ျဖတ္သလဲ၊ အတင္းအဓမၼျပဳက်င့္သလဲ၊ ေနာက္ ရြာေတြကို မီးရွဳိ႕တာ၊ အတင္းအက်ပ္ ေမာင္းထုတ္တာ စတာေတြကို အေထာက္အထားေတြနဲ႔ ေဖၚျပထားတာပါ။ HRW ဆိုရင္လည္း အစီရင္ခံစာ အေတာ္မ်ားမ်ား ထုတ္ျပန္ခဲ့သလို AI ႏိုင္ငံတကာလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖဲြ႕နဲ႕ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ေတြရဲ႕ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔လွတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြလည္းရွိေနပါတယ္။ အျခားအဖဲြ႕အစည္းေတြထုတ္ျပန္တဲ့ ဒါဇင္နဲ႕ခ်ီတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြလည္းရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေကာ္မရွင္ဥကၠဌက သူ႔အေနနဲ႕ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေထာက္အထားမေတြ႕ရဘူးလို႔ ေျပာဆိုတာဟာ ဒီကိစၥကို အေလးအနက္မရွိဘူးဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။ ဒီေတာ့ သူဦးေဆာင္တဲ့ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႕လည္း စြပ္စဲြခ်က္ေတြကို အေလးအနက္ထားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။”
ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ ဒုတိယ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေဟာင္း၊ သံအမတ္ႀကီး Rosario Manalo ဥကၠဌအျဖစ္ တာ၀န္ယူထားတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္အေရး လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ကို ၂၀၁၈ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လမွာ ဖဲြ႕စည္းခဲ့ၿပီးေနာက္ ေကာ္မရွင္အဖဲြ႔၀င္ေတြအေနနဲ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို တေခါက္ သြားေရာက္ၾကည့္ရွဳခဲ့ပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလ (၁၂)ရက္ေန႔က ေနျပည္ေတာ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြမွာ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ စြပ္စဲြခ်က္ေတြအတြက္ သူတို႔ေကာ္မရွင္ဘက္က ခိုင္မာတဲ့ အေထာက္အထားေတြ အခုခ်ိန္ထိ မေတြ႕ရေသးဘူးလို႔ Ms. Manalo က သတင္းေထာက္ေတြကို အခုလို စကားျပန္ကတဆင့္ ေျပာသြားပါတယ္။
"ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ သက္ေသအေထာက္အထားေတြ စုစည္းတဲ့အစီအစဥ္ကုိ ခုနကလည္း ေျပာခဲ့ၿပီးၿပီ။ အဲမွာ အခုထိေအာင္ စြပ္စြဲခ်က္ေတြက ခုိင္မာတဲ့ အေထာက္အထားေတြ မျပနုိင္ေသးပါဘူး။ "
အခုလို ျမန္မာေကာ္မရွင္ဘက္က လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို အေသအခ်ာစံုစမ္း စစ္ေဆး လိုစိတ္မရွိတဲ့အတြက္ ဒီေကာ္မရွင္ကေန တႏွစ္ၾကာျပဳစုမယ့္ ေတြ႕ရွိခ်က္အစီရင္ခံစာကို လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအေနနဲ႕ အခ်ိန္ယူေစာင့္မေနေတာ့ ICC ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ခံုရံုးကို လဲႊေျပာင္းသင့္ေၾကာင္း Brad Adams ကေျပာပါတယ္။
“ဒီေကာ္မရွင္ရဲ႕ စံုစမ္းမႈေတြကို အယံုအၾကည္မရွိသင့္သလို၊ သူတို႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာကိုလည္း ေစာင့္ေနဖို႔ မလိုအပ္ေၾကာင္း လံုၿခံဳေရးေကာင္စီနဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ အဖဲြ႔၀င္ေတြ၊ အျခား ကုလသမဂၢ အဖဲြ႔၀င္ႏိုင္ငံေတြကို က်ေနာ္တို႔ ရွင္းျပေနပါတယ္။”
လက္ရွိ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအစိုးရဖက္က လံုေလာက္တဲ့တိုးတက္ေဆာင္႐ြက္မႈေတြ မလုပ္ရင္ ေနာက္ထပ္ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈေတြလုပ္ဖုိ႔ စဥ္စားေနပါတယ္။ အၿမဲတမ္းအဖဲြ႕၀င္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ၿဗိတိန္က ေရးဆဲြတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းမွာေတာ့- ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံဖက္ေရာက္ေနတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြကို ျမန္မာဖက္က အခ်ိန္ဆြဲမထားဘဲ ျပန္လည္လက္ခံဖုိ႔နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ထားသူေတြကို အေရးယူႏိုင္ဖုိ႔ ရည္႐ြယ္တဲ့ အခ်က္ေတြပါ၀င္ပါတယ္။
