[Zawgyi/Unicode]
ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအရေး ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မြန်မာ့လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေရဲ့ အမြင်နှင့် သုံးသပ်ချက်တွေကို ပြောပြချင်ပါတယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ဆွစ်ဇလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမှာ ကျင်းပတဲ့ ၄၃ ကြိမ်မြောက် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ညီလာခံမှာ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်ကို တနလာၤနေ့က အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ၊ ဖိနှိပ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ ရည်ရွယ်ထားပြီးတော့ တရားမျှတမှုနဲ့ တာဝန်ခံမှု ရှိရေးကို တောင်းဆိုထားတာပါ။ ဒါ့အပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တပ်မတော်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တို့ တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်နေတဲ့အပေါ်မှာလည်း ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပါတယ်။ ကုလဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် ဦးကျော်မိုးဦးကတော့ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်မခံဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
ညီမျှခြင်းမြန်မာရဲ့ အမှုဆောင် ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာ စိုးရိမ်နေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေတွေကို အခုကာလမှာကို မဖြေရှင်းနိုင်ရင်နောက်ပိုင်းမှာ ပိုပြီး ဖြေရှင်းရခက်လာနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။ လက်ရှိ မြန်မာမှာ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ တိုးတက်မှု ရှိလာတဲ့ နေရာတွေရှိသလို တချို့ဒေသတွေမှာတော့ ပိုမိုဆိုးဝါးလာနေတဲ့ အခြေအနေတွေ ရှိနေတုန်းဖြစ်ပြီးတော့ ဒီလို လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရတာတွေအတွက်လည်း ဥပဒေအရ ထိရောက်တဲ့ တာဝန်ယူမှုတွေ မရှိဘူးလို့ ဦးအောင်မျိုးမင်းက ပြောပါတယ်။
“လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု မရှိပါဘူးဆိုတာကို ကျနော်တို့က ငြင်းဆန်လို့မရဘူးဗျ။ မရှိဘူးဆိုတဲ့ အချက်ကို နိုင်ငံတကာက လက်ခံလာအောင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သို့မဟုတ် သက်သေအထောက်အထား ခိုင်ခိုင်လုံလုံနဲ့ ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ လိုအပ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ဆီမှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ရှိနေတယ်ဆိုတာ ဘယ်လိုမှ ငြင်းလို့မရဘူး။ အရင်တုန်းကဖြစ်ခဲ့တဲ့ လှေပေါ်မှာ ရခိုင်တွေကို ရခိုင်လူမျိုးတွေကို AA နဲ့ ဆက်သွယ်တယ်ဆိုပြီးတော့ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းတာတွေက ဘယ်လိုမှ ငြင်းလို့မရတဲ့ ကိစ္စတွေ ဖြစ်တယ်။ ရှိနေရက်သားကို အားလုံးကလည်း မြင်နေရဲ့သားနဲ့ မရှိဘူးပြောခြင်းကတော့ ကောင်းမွန်တဲ့ ဖြေရှင်းချက် မဖြစ်နိုင်ပါဘူးခင်ဗျ။ အဲ့တော့ အစိုးရအနေနဲ့ မရှိပါဘူး။ ငြင်းမဲ့အစား ဒီဟာမျိုးတွေရှိနေတဲ့ထဲမှာ ဒီဟာကို ပပျောက်အောင် ဘယ်လိုမျိုးတွေ လုပ်ဆောင်နေပါလဲ ဆိုတဲ့ အကြောင်းမျိုးနဲ့ ချဉ်းကပ်ပြီးတော့ ဖြေရှင်းဖို့က ပိုပြီးတော့ လက်တွေ့ကျပါလိမ့်မယ်။ တိုင်းပြည်အတွက်လည်း ပိုပြီးတော့ အားကောင်းပါလိမ့်မယ်။”
ခုနောက်ပိုင်း နိုင်လွတ်လုံဥပဒေကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်သုံးလာတာ၊ အကြမ်းဖက်တိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေနဲ့ မီဒီယာတွေကို အရေးယူလာတာတွေဟာ သတင်းမီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်ကို ပိုပြီးထိခိုက်လာနေတယ်လို့ ဦးအောင်မျိုးမင်းက ဆိုပါတယ်။
မြန်မာမှာ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တိုးတက်လာမှု မရှိဘူးလို့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီက ဆုံးဖြတ်တာက ပကတိအခြေအနေကို ဖော်ပြတာဖြစ်တယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးတက်ကြွ လှုပ်ရှားသူ မချယ်ရီဇာဟောင်းကလည်း ဆိုပါတယ်။ ပဋိပက္ခဖြစ်နေတဲ့ ဒေသတွေမှာ ဆိုးရွားတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုတွေ၊ ရှိနေသလို ခုနောက်ပိုင်းမှာ သတင်းမီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်တွေပါ ထိခိုက်လာတာ တွေ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“သံတမန်ရေးရာနဲ့ သွားပြီး ငြင်းတာမျိုးမဟုတ်ဘဲနဲ့ တကယ့် လက်တွေ့မှာ ဥပဒေနဲ့ လုပ်ပြလိုက်ရင် ကုလကလည်း ဖိအားပေးနေစရာအကြောင်း မရှိဘူး။ မြန်မာကတော့ တောက်ရှောက်ငြင်းနေတာပဲ ကျမ သိသလောက် မှတ်သလောက်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံက ကျွန်မတို့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ပါတယ်။ ကျမတို့ ဒီလို ကောင်းအောင် လုပ်ဆောင်ပါ့မယ်ဆိုပြီးတော့ သက်သေနဲ့တကွ ကောင်းကောင်းလေး ဖြေရှင်းတာမျိုး မရှိခဲ့ဖူးဘူး။ လုပ်တယ်ဆိုရင်တောင်မှ ဟန်ပြလောက်ပဲလုပ်တယ်။ တစ်ခုလုပ်ပြီးရင် နောက်ထပ် နှစ်ခု၊ သုံးခုလောက်က ပြဿနာတွေ တက်လာတယ်။ ဒါမျိုးပဲ မြန်မာနိုင်ငံက။ အဲ့ဒါကြောင့် ကျမတို့ကို လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကနေ အထူးလုပ်ဆောင်သူဆိုတာကို ထပ်ပြီးတော့ တိုးနေရတာဖြစ်တယ်။ အကယ်လို့ မြန်မာမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ မရှိတော့ဘူး၊ လူ့အခွင့်အရေးတိုးတက်လာပြီ ဆိုလို့ရှိရင် ဒီဟာကိုလည်း ဆက်ပြီးတော့ ထားစရာမရှိတော့ဘူး။”
ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ ရခိုင်ပြည်နယ်အရေး အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေမှာ တိုးတက်မှုမရှိတာတွေကို ဖော်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်ကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်အရေးအပါအဝင် ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းနေကြောင်းနှင့် အထူးသဖြင့် ကပ်ရောဂါကာလမှာ နောက်ထပ်ကြုံနေရတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေကိုပါ ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားနေရကြောင်း တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာ့အရေး ကုလဆုံးဖွတျခကြျအပေါျ လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားသူတှေ အမွငျ
ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ မွနျမာနိုငျငံအရေး ဆုံးဖွတျခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့ မွနျမာ့လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှရေဲ့ အမွငျနှင့ျ သုံးသပျခကြျတှကေို ပွောပွခငြျပါတယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ဆှဈဇလနျနိုငျငံ ဂနြီဗာမှာ ကငြျးပတဲ့ ၄၃ ကွိမျမွောကျ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ညီလာခံမှာ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျကို တနလာၤနေ့က အတညျပွုခဲ့ပါတယျ။ ဒီဆုံးဖွတျခကြျဟာ မွနျမာနိုငျငံတှငျး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှေ၊ ဖိနှိပျမှုတှကေို ဖွရှေငျးဖို့ ရညျရှယျထားပွီးတော့ တရားမြှတမှုနဲ့ တာဝနျခံမှု ရှိရေးကို တောငျးဆိုထားတာပါ။ ဒါ့အပွငျ ရခိုငျပွညျနယျမှာ တပျမတောျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တို့ တိုကျပှဲတှပွေငျးထနျနတေဲ့အပေါျမှာလညျး ပွငျးပွငျးထနျထနျ ကန့ျကှကျရှုတျခပြါတယျ။ ကုလဆိုငျရာ မွနျမာအမွဲတမျးကိုယျစားလှယျ ဦးကြောျမိုးဦးကတော့ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ ဒီဆုံးဖွတျခကြျကို လကျမခံဘူးလို့ ပွောခဲ့ပါတယျ။
ညီမြှခွငျးမွနျမာရဲ့ အမှုဆောငျ ဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးကတော့ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ကုလသမဂ်ဂအပါအဝငျ နိုငျငံတကာစိုးရိမျနတေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနတှေကေို အခုကာလမှာကို မဖွရှေငျးနိုငျရငျနောကျပိုငျးမှာ ပိုပွီး ဖွရှေငျးရခကျလာနိုငျတယျလို့ သုံးသပျပါတယျ။ လကျရှိ မွနျမာမှာ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ တိုးတကျမှုရှိလာတဲ့ နရောတှရှေိသလို တခြို့ဒသေတှမှောတော့ ပိုမိုဆိုးဝါးလာနတေဲ့ အခွအေနတှေေ ရှိနတေုနျးဖွဈပွီးတော့ ဒီလို လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျခံရတာတှအေတှကျလညျး ဥပဒအေရ ထိရောကျတဲ့ တာဝနျယူမှုတှေ မရှိဘူးလို့ ဦးအောငျမြိုးမငျးက ပွောပါတယျ။
“လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု မရှိပါဘူးဆိုတာကို ကနြောျတို့က ငွငျးဆနျလို့မရဘူးဗြ။ မရှိဘူးဆိုတဲ့ အခကြျကို နိုငျငံတကာက လကျခံလာအောငျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု သို့မဟုတျ သကျသအေထောကျအထား ခိုငျခိုငျလုံလုံနဲ့ ဖွရှေငျးနိုငျဖို့ လိုအပျတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ဆီမှာ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ရှိနတေယျဆိုတာ ဘယျလိုမှ ငွငျးလို့မရဘူး။ အရငျတုနျးကဖွဈခဲ့တဲ့ လှပေေါျမှာ ရခိုငျတှကေို ရခိုငျလူမြိုးတှကေို AA နဲ့ ဆကျသှယျတယျဆိုပွီးတော့ နှိပျစကျညှဉျးပနျးတာတှကေ ဘယျလိုမှ ငွငျးလို့မရတဲ့ ကိစ်စတှေ ဖွဈတယျ။ ရှိနရေကျသားကို အားလုံးကလညျး မွငျနရေဲ့သားနဲ့ မရှိဘူးပွောခွငျးကတော့ ကောငျးမှနျတဲ့ ဖွရှေငျးခကြျ မဖွဈနိုငျပါဘူးခငျဗြ။ အဲ့တော့ အစိုးရအနနေဲ့ မရှိပါဘူး ငွငျးမဲ့အစား ဒီဟာမြိုးတှရှေိနတေဲ့ထဲမှာ ဒီဟာကို ပပြောကျအောငျ ဘယျလိုမြိုးတှေ လုပျဆောငျနပေါလဲ ဆိုတဲ့ အကွောငျးမြိုးနဲ့ ခဉြျးကပျပွီးတော့ ဖွရှေငျးဖို့က ပိုပွီးတော့ လကျတှေ့ကပြါလိမ့ျမယျ။ တိုငျးပွညျအတှကျလညျး ပိုပွီးတော့ အားကောငျးပါလိမ့ျမယျ။”
ခုနောကျပိုငျး နိုငျလှတျလုံဥပဒကေို တှငျတှငျကယြျကယြျသုံးလာတာ၊ အကွမျးဖကျတိုကျဖကြျရေးဥပဒနေဲ့ မီဒီယာတှကေို အရေးယူလာတာတှဟော သတငျးမီဒီယာလှတျလပျခှင့ျကို ပိုပွီးထိခိုကျလာနတေယျလို့ ဦးအောငျမြိုးမငျးက ဆိုပါတယျ။
မွနျမာမှာ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး တိုးတကျလာမှု မရှိဘူးလို့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီက ဆုံးဖွတျတာက ပကတိအခွအေနကေို ဖောျပွတာဖွဈတယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးတကျကွှ လှုပျရှားသူ မခယြျရီဇာဟောငျးကလညျး ဆိုပါတယျ။ ပဋိပက်ခဖွဈနတေဲ့ ဒသေတှမှော ဆိုးရှားတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျခံရမှုတှေ၊ ရှိနသေလို ခုနောကျပိုငျးမှာ သတငျးမီဒီယာလှတျလပျခှင့ျတှပေါ ထိခိုကျလာတာ တှေ့ရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“သံတမနျရေးရာနဲ့ သှားပွီး ငွငျးတာမြိုးမဟုတျဘဲနဲ့ တကယ့ျ လကျတှေ့မှာ ဥပဒနေဲ့ လုပျပွလိုကျရငျ ကုလကလညျး ဖိအားပေးနစေရာအကွောငျး မရှိဘူး။ မွနျမာကတော့ တောကျရှောကျငွငျးနတောပဲ ကမြ သိသလောကျ မှတျသလောကျဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံက ကြှနျမတို့ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျပါတယျ။ ကမြတို့ ဒီလို ကောငျးအောငျ လုပျဆောငျပါ့မယျဆိုပွီးတော့ သကျသနေဲ့တကှ ကောငျးကောငျးလေး ဖွရှေငျးတာမြိုး မရှိခဲ့ဖူးဘူး။ လုပျတယျဆိုရငျတောငျမှ ဟနျပွလောကျပဲလုပျတယျ။ တဈခုလုပျပွီးရငျ နောကျထပျ နှဈခု၊ သုံးခုလောကျက ပွူနာတှေ တကျလာတယျ။ ဒါမြိုးပဲ မွနျမာနိုငျငံက။ အဲ့ဒါကွောင့ျ ကမြတို့ကို လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကနေ အထူးလုပျဆောငျသူဆိုတာကို ထပျပွီးတော့ တိုးနရေတာဖွဈတယျ။ အကယျလို့ မွနျမာမှာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှမေရှိတော့ဘူး၊ လူ့အခှင့ျအရေးတိုးတကျလာပွီ ဆိုလို့ရှိရငျ ဒီဟာကိုလညျး ဆကျပွီးတော့ ထားစရာမရှိတော့ဘူး။”
ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျမှာ ရခိုငျပွညျနယျအရေး အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံတှငျးက လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနတှေမှော တိုးတကျမှုမရှိတာတှကေို ဖောျပွထားပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကိုယျစားလှယျကတော့ ရခိုငျပွညျနယျအရေးအပါအဝငျ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ စိနျခေါျမှုတှကေို ဖွရှေငျးနကွေောငျးနှင့ျ အထူးသဖွင့ျ ကပျရောဂါကာလမှာ နောကျထပျကွုံနရေတဲ့ စိနျခေါျမှုတှကေိုပါ ရငျဆိုငျကြောျလှှားနရေကွောငျး တုံ့ပွနျထားပါတယျ။
